Thực trạng về công nghiệp phụ trợ cho ngành (sản xuất bao bì, thiết bị)

12. Những cơ chế chính sách tác động tới hoạt động của ngành

Trong giai đoạn tới đây, khi tăng trưởng kinh tế Việt Nam được dự báo duy trì mức độ 5% năm 2009 mặc dù kinh tế thế giới đang trong giai đoạn khủng hoảng, và có khả năng đạt được cao hơn khi kinh tế thế giới hồi phục. Điều này đặt ra cho ngành dầu thực vật phải đi trước, đón đầu để phát triển thành một ngành sản xuất mạnh, có khả năng cạnh tranh và đáp ứng phấn lớn nhu cầu tiêu dùng trong nước, xây dựng được thương hiệu có uy tín và hội nhập vững chắc vào mạng lưới sản xuất khu vực và quốc tế.

Tuy nhiên để có thể đảm bảo cho sự phát triển của ngành dầu thực vật trong tương lai, đồng thời cân đối giữa các lợi ích của nhà nước, của xã hội, của nông dân và của người tiêu dùng, Chính phủ đã ban hành một loạt các chính sách, quy định mà phạm vi ảnh hưởng của nó có tác động tích cực và tiêu cực tới sự phát triển của ngành trong hiện tại và tương lai như:

- Nghị quyết số 09/2000/NQ-CP của Chính phủ ngày 15 tháng 06 năm 2000 về một số chủ trương và chính sách về chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trong đó nêu: Cây có dầu: nước ta có điều kiện tự giải quyết nhu cầu dầu thực vật, nhất là dầu ăn. Phát triển mạnh các loại cây có dầu như: lạc, đậu nành, vừng, hướng dương, v.v... để cung cấp dầu ăn cho nhân dân với mức 4-5 kg/người/năm, tiến tới không cần nhập khẩu. Trong quá trình phát triển, nếu có thị trường lớn, bán được giá thì tranh thủ điều kiện phát triển mạnh để có thể xuất khẩu dầu ăn.

- Để đảm bảo cho sự phát triển đầy đủ về thể chất của người dân và cải thiện các chỉ tiêu về dinh dưỡng, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 21/2001/QĐ-TTg ngày 22 tháng 2 năm 2001 về “Chiến lược quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn 2001 -2010” trong đó có nêu mục tiêu giảm tỷ lệ hộ gia đình có mức năng lượng ăn vào thấp (tính theo bình quân đầu người dưới 1.800 Kcal) từ 15% năm 2000 xuống 10% vào năm 2005 và xuống dưới 5% vào năm 2010.

- Quyết định số 2738/2005/QĐ-BKHCN ngày 27 tháng  10 năm 2005 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ về tiêu chuẩn lựa chọn dự án thuộc chương trình “Xây dựng mô hình ứng dụng và chuyển giao khoa học và công nghệ phục vụ phát triển kinh tế-xã hội nông thôn và miền núi giai đoạn tới 2010” trong đó nêu định hướng: Phát triển vùng nguyên liệu bông, cây dầu thực vật, trồng rừng nguyên liệu và rừng cải tạo vùng đất cát, đất đồi chống sa mạc hoá tại các tỉnh vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Miền Trung. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, phát triển các loại cây công nghiệp, xây dựng vùng nông sản nguyên liệu cho công nghiệp chế biến (mía, bông, cây điều, cây có dầu và đậu đỗ) tại các tỉnh Đông Nam Bộ và Vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam.

- Quyết định số 27/2006/QĐ-BKHCN ngày 18/12/2006 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ về “Danh mục các sản phẩm công nghệ cao được khuyến khích đầu tư sản xuất” trong đó: Chế phẩm giàu dinh dưỡng (từ động vật, thực vật) phục vụ sức khỏe cho người và vật nuôi. Nhiên liệu sinh học thay thế nhiên liệu tự nhiên (Etanol, xăng dầu từ xenloluza, Hydro sử dụng Hydrogenase, dầu diezel từ dầu thực vật).

- Quyết định số 149/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia Vệ sinh an toàn thực phẩm giai đoạn 2006-2010 trong đó nêu ra các chương trình dự án nhằm đề ra các tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm, thực hiện việc kiểm nghiệm, giám sát và quản lý chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm trong sản xuất, sơ chế và bảo quản, chế biến nông sản, thực phẩm.

- Quyết định số 177/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt “Đề án phát triển nhiên liệu sinh học đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2025” nêu ra các định hướng về phát triển nhiên liệu sinh học, trong đó có phát triển sản xuất dầu biodiesel và định hướng phát triển các vùng nguyên liệu, trong đó có các cây có dầu là nguồn nguyên liệu chính của ngành sản xuất dầu thực vật.

- Theo lộ trình CEPT/AFTA, từ đầu năm 2006, thuế nhập khẩu trong khối ASEAN đối với mặt hàng dầu thực vật thô bằng thuế nhập khẩu dầu tinh luyện là 5% tuy nhiên đến tháng 4/2006, thuế nhập khẩu dầu thực vật thô được điều chỉnh xuống là 3%, còn thuế nhập khẩu dầu tinh luyện vẫn giữ nguyên là 5%. Sự chênh lệch ở biên độ thấp giữa hai mức thuế này đã tạo sức ép rất lớn đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất dầu thực vật tinh luyện trong nước.

- Ngày 19/11/2008, Bộ Tài chính ban hành quyết định mới về mức thuế suất MFN đối với các loại dầu thực phẩm thực vật đã tinh chế, theo đó mức thuế suất này sẽ là 25% thay cho mức thuế suất cũ là 30%, tuy nhiên việc này chỉ ảnh hưởng đối với các đơn hàng nhập khẩu các loại dầu thực vật tinh chế từ các quốc gia ngoài ASEAN, còn nguyên liệu sử dụng cho ngành dầu được nhập khẩu trong khối ASEAN vẫn đường hưởng mức thuế suất theo CEPT/AFTA. Theo lộ trình cắt giảm thuế quan thì đến 2010 mức thuế nhập khẩu đối với dầu tinh ngoài ASEAN sẽ là 15% và dầu thô là 5%.