ch. iv: daáu chæ phuïng vuï

127. Qui luaät ñeå tìm hieåu vaø giaûi thích daáu Phuïng vuï

1. Ñaây laø nhöõng söï vaät, cöû chæ, boä ñieäu ñöôïc söû duïng nhö moät daáu chæ, vì theá chuùng khoâng tröïc tieáp hay hoaøn toaøn höõu duïng. Vì, neáu söû duïng chuùng chæ vì chuùng höõu duïng, thì ngaøy naøo chuùng khoâng coøn höõu duïng nöõa, ngaøy aáy chuùng seõ maát giaù trò daáu chæ, vaø chæ coøn giaù trò töôïng tröng (symbolique).

2. YÙù nghóa cuûa chuùng khoâng theå ñöôïc xaùc ñònh theo trí töôûng töôïng cuûa nhöõng nhaø chuù giaûi, vôùi muïc ñích ruùt tæa nhöõng baøi hoïc xaây döïng. Loái giaûi thích phuïng vuï nhö vaäy goïi laø loái giaûi thích boùng baåy hay nguï yù (alleùgorique), thöôøng cho thaáy raèng nhöõng ngöôøi chuù giaõi thieáu hieåu bieát veà nguoàn goác thöïc thuï cuûa nhöõng daáu phuïng vuï. Loái giaûi thích naøy xuaát hieän töø cuoái thôøi caùc Giaùo phuï: thaùnh Ambrosioâ ñaõ duøng moät ñoâi khi vaø Theùodore de Mopsueste ñaõ duøng raát nhieàu; ñeán thôøi Trung Coå noù raát thònh haønh vaø moät ñoâi khi coøn thaáy söû duïng caû trong ñôøi ta baây giôø.

3. Vì daáu phuïng vuï coù troïng traùch dieãn taû nhöõng thaùi ñoä hay caû nhöõng thöïc taïi sieâu nhieân, neân töông quan giöõa daáu chæ vaø söï vaät ñöôïc bieåu thò vöôït leân treân söï xöùng hôïp cuûa lyù trí; theo moät möùc ñoä naøo ñoù, ta coù theå noùi raèng yù nghóa cuûa caùc daáu phuïng vuï ñaõ ñöôïc qui ñònh theo yù muoán cuûa Chuùa Kitoâ vaø cuûa Giaùo Hoäi. YÙ nghóa naøy thöôøng ñöôïc bieåu thò hay gôïi taû bôûi nhöõng lôøi ñi keøm vôùi cöû ñieäu hay haønh ñoäng. Neáu laø daáu do Chuùa Kitoâ thieát laäp, ta phaûi tìm ra yù muoán cuûa Ngöôøi, yù muoán ñaõ ñöôïc truyeàn thoáng cuûa Giaùo Hoäi chính thöùc coâng nhaän vaø giaûi thích; coøn neáu laø daáu do Giaùo Hoäi thieát laäp, thì phaûi coá gaéng nghieân cöùu lòch söû vaø söï baønh tröôùng cuûa nghi thöùc: söï hieåu bieát veà nguoàn goác cuûa nghi thöùc thöôøng cung caáp cho ta yù nghóa ñích thöïc cuûa caùc daáu phuïng vuï, bôûi vì, theo thôøi gian, caùc cöû ñieäu nhieàu khi ñaõ bieán daïng, thu goïn hay bò phöùc taïp hoùa.

4. Tuy nhieân, nhöõng daáu phuïng vuï khoâng phaûi laø nhöõng gì voâ lyù, qui öôùc, traùi laïi, chuùng ñaõ ñöôïc söû duïng vì khaû naêng töï nhieân cuûa chuùng ñeå trôû thaønh daáu chæ , khaû naêng maø caùc khoa xaõ hoäi hoïc, taâm lyù hoïc, lòch söû caùc toân giaùo vaø caùc thaønh thò ñaõ laøm chöùng. Vì theá, caàn phaûi khaùm ra ngoân ngöõ Thieân Chuùa phuù baãm cho moãi söï vaät töø luùc taïo döïng neân chuùng, ngoân ngöõ Ngaøi in saâu vaøo taâm khaûm con ngöôøi. Ngoân ngöõ aáy caøng deã nhaän ra, khi nhöõng daáu caøng thoâ sô, moäc maïc. Ñieàu naøy khoâng chæ coù giaù trò cho nhöõng thôøi xa xöa, nhöng caû trong thôøi ñaïi vaên minh kyõ thuaät ngaøy nay.

5. Ñaëc bieät, nhieàu daáu phuïng vuï laø nhöõng daáu ñaõ ñöôïc duøng trong Kinh thaùnh. Chuùa Gieâsu ñaõ duøng nhöõng daáu trong Thaùnh kinh laøm nhöõng daáu bí tích, vaø chuùng thöïc söï bieåu thò caùi chuùng haøm chöùa. Laøm nhöõng cöû ñieäu trong khi caàu nguyeän, phuïng vuï laáy laïi nhöõng cöû ñieäu cuûa caùc vò tieàn nhaân cuûa mình töø Abraham trôû veà sau; Phuïng vuï laøm laïi nhöõng hình aûnh maø Thaùnh kinh ñaõ gaùn cho moät yù nghóa trong nhieäm cuïc cöùu ñoä.

6. Dó nhieân, vì thoùi quen, söï voâ yù, vì maát tinh thaàn Kitoâ giaùo ñích thöïc do aûnh höôûng cuûa moät taâm traïng duy taâm, duy lyù maø caùc daáu phuïng vuï luoân gaëp nguy cô thoaùi hoùa. Tuy nhieân, cho duø nhöõng nguy cô ñoù luoân coù theå xaûy ñeán, nhöõng laïm duïng kia luoân coù theå rình raäp, Giaùo Hoäi vaãn tieáp tuïc khaúng ñònh tính höõu lyù vaø höõu duïng cuûa caùc nghi thöùc.

ii. caùc cöû ñieäu phuïng vuï

128.Cöû ñieäu toaøn thaân

Ñöùng laø ñieäu boä cuûa thöøa taùc vieân cöû haønh nghi leã nôi baøn thôø nhö thaùnh Gieâroânimoâ ñaõ ghi chuù vaø cuõng laø taäp quaùn cuûa ngöôøi Do thaùi (Gv 50,12).

Ñoái vôùi giaùo daân, ñöùng cuõng laø moät ñieäu boä neàn taûng. Noù chæ söï toân kính: ngöôøi ta ñöùng leân ñeå toân kính moät vò cao caáp khi vò naøy tôùi. Cuõng vì theá, maø trong nghi leã phuïng vuï, coäng ñoaøn ñöùng leân ñeå toû loøng toân kính Chuû teá khi vò naøy ñi ra cuõng nhö luùc trôû veà; chuùng ta cuõng ñöùng khi nghe coâng boá Tin Möøng vaø trong khi ñoïc kinh nguyeän chung, khi ñaùp laïi lôøi chaøo chuùc cuûa vò Chuû teá. Trong Cöïu öôùc, daân Israel luoân ñöùng khi nghe Chuùa phaùn (Xh 20,21).

Tuy nhieân, ngoaøi yù nghóa toân kính, ñöùng coøn laø ñieäu boä caàu nguyeän cuûa ngöôøi Do thaùi¹, vaø cuõng laø ñieäu boä cuûa caùc tín höõu sô khôûi, nhö caùc hình veõ coøn löu laïi trong caùc hang toaïi ñaïo ôû Roma chöùng minh ñieàu ñoù. Ñöùng cuõng laø leänh truyeàn cuûa coâng ñoàng chung Nicea naêm 325. Vì theá, ngaøy nay chuùng ta ñöùng trong caùc khi ñoïc kinh nguyeän chung.

Caùc Giaùo Phuï coi ñöùng nhö laø moät thaùi ñoä bieåu loä söï töï do cuûa con caùi Chuùa, ôn chuùng ta ñaõ laõnh khi chòu pheùp röûa toäi. Chuùa Kitoâ ñaõ naâng chuùng ta daäy (Lc 22,28), vaø nhôø ôn cuûa Ngöôøi, chuùng ta ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt khoûi toäi loãi vaø söï cheát: chuùng ta khoâng coøn phaûi laø noâ leä nöõa, chuùng ta khoâng coøn phaûi hoå theïn nöõa. Dó nhieân, tröôùc nhan Chuùa, chuùng ta phaûi toân kính, chuùng ta tin caäy; chuùng ta ñöôïc tham döï vaøo phaåm chöùc cuûa nhöõng ngöôøi con.

Ñöùng cuõng coøn laø tö theá cuûa ngöôøi ñöôc thoâng phaàn vaøo söï soáng laïi: vì theá, Hoäi thaùnh coå vaø Hoäi thaùnh phöông Ñoâng ngaøy nay caám caùc tín höõu quì goái ngaøy Chuùa Nhaät vaø caùc ngaøy trong muøa Phuïc Sinh. Vì Ñöùc Kitoâ ñaõ giaûi thoaùt ta khoûi toäi loãi vaø söï cheát nhôø söï phuïc sinh vinh hieån cuûa Ngöôøi, ta khoâng coøn laø noâ leä vaø cuõng khoâng coøn phaûi hoå ngöôi. Ñoái vôùi Thieân Chuùa, ta luoân ñaày loøng kính troïng nhöng cuõng luoân ñaày loøng tin töôûng vì ta ñöôïc thoâng phaàn vaøo phaåm caùch laøm con caùi Thieân Chuùa:”Thoùi quen khoâng quì goái ngaøy Chuùa Nhaät laø bieåu töôïng cuûa söï phuïc sinh ñaõ giaûi thoaùt ta khoûi toäi loãi vaø söï cheát maø Ñöùc Kitoâ ñaõ tieâu dieät” (Thaùnh I-reâ-neâ).

Ñöùng coøn laø thaùi ñoä cuûa nhöõng ngöôøi mong ñôïi ngaøy taùi giaùng hoàng phuùc cuûa Chuùa Kitoâ. Trong ngaøy ñoù, chæ nhöõng ngöôøi khoâng coù chi ñaùng sôï tröôùc söï coâng bình cuûa Chuùa coù theå ñöùng (Ml .3,2). Chính nhöõng ngöôøi Do thaùi ñaõ ñöùng vaø saün saøng leân ñöôøng khi hoï aên thòt chieân taïi Ai Caäp (Xh 12,11); vaø treân thieân quoác, caùc thaàn thaùnh cuõng ñöùng ñeå haùt baøi ca taï ôn Thieân Chuùa (Kh 7,9 ; 15,2).

b. Quì goái

Quì goái caàu nguyeän ñöôïc caùc Giaùo phuï coi nhö ñieån hình cuûa söï thoáng hoái. Theo thaùnh Basilio, quì goái laø “Chöùng toû baèng haønh ñoäng raèng toäi loãi ñaõ ñeø beïp chuùng ta tôùi ñaát” ¹. Noù coøn laø daáu chæ cuûa tang toùc, cuûa khieâm nhöôïng. Vì theá noù khoâng hôïp vôùi nieàm vui Phuïc sinh vaø laø ñieäu boä thoâng duïng trong Muøa Chay.

Tuy nhieân, quì caàu nguyeän khoâng phaûi laø daáu duy nhaát cuûa söï thoáng hoái, noù cuõng laø ñieäu boä thoâng thöôøng cuûa nhöõng lôøi nguyeän rieâng tö: ngöôøi ta quì goái ñeå caàu nguyeän tröôùc Mình Thaùnh, ñeå thinh laëng suy gaãm moät baøi saùch Thaùnh, nhö thoùi quen cuûa caùc thaày doøng Ai caäp xöa. Thaùnh Steâphanoâ quì goái caàu nguyeän tröôùc khi bò neùm ñaù (Cv 7,60), vaø ñoù cuõng laø ñieäu boä cuûa Chuùa Gieâsu trong vöôøn Caây Daàu (Lc 22,41), cuûa Pheâroâ (Cv 9,40), cuûa Phaoloâ (Cv 20,36; 21,5; Ep 3,14) trong nhieàu tröôøng hôïp khaùc nhau.

c. Ngoài

Ngoài laø thaùi ñoä cuûa oâng thaày ñang daïy, cuûa ngöôøi ñöùng ñaàu ñang chuû toïa: Chính vì theá maø Giaùm Muïc coù choã rieâng cuûa Ngaøi, Ngaøi ngoài ñoù ñeå chuû toïa, vaø nhieàu khi ngoài treân gheá ñeå giaûng.

Tuy nhieân, daân chuùng cuõng ñöôïc keâu môøi ngoài trong moät hai phaàn cuûa phuïng vuï. Maëc daàu, trong coå thôøi, caùc nhaø thôø khoâng coù gheá, nhieàu Giaùm Muïc cuõng cho pheùp giaùo daân ngoài xuoáng ñaát khi nghe ñoïc saùch Thaùnh vaø nghe giaûng. Nhöng, theo saùch Toâng ñoà coâng vuï, thì ngöôøi ta ñaõ ngoài ngay töø thôøi caùc toâng ñoà (Cv 20,9; 1Cr 14,30). Bôûi vaäy, noù khoâng nhöõng laø thaùi ñoä cuûa nhöõng ngöôøi daïy, maø cuûa caû ngöôøi nghe nöõa: Chuùa Kitoâ ngoài giöõa caùc Thaày Tieán só (Lc 2,46), Maria ngoài döôùi chaân Chuùa (Lc 10,39).

Theo phuïng vuï hieän nay, giaùo daân ngoài khi nghe ñoïc saùch, khi giaûng, trong phaàn daâng leã vaø sau khi röôùc leã. Ngoaøi ra coäng ñoàng cuõng ngoài khi ñoïc hoaëc haùt Thaùnh vònh trong caùc giôø kinh phuïng vuï.

d. Cuùi mình

Cuùi mình laø thöôøng bieåu loä yù nghóa cung kính hoaëc thôø laïy. Ñaây laø ñieäu boä phuïng vuï thoâng thöôøng cuûa daân chuùng ñang khi chuû teá keâu caàu phuùc laønh cuûa Chuùa treân mình. Ngaøy nay, trong khi Ñoâng Phöông coøn trung thaønh vôùi ñieäu boä cuùi mình, thì Taây Phöông, vì aûnh höôûng cuûa taäp quaùn caàu nguyeän rieâng, hay thay theá baèng quì goái.

Cöû ñieäu cuùi mình deã thöïc hieän hôn vaø laïi khoâng tröïc tieáp bieåu thò söï thoáng hoái, neân caàn duy trì. Ngaøy nay, taïi nhieàu nöôùc, ngöôøi ta thay theá baùi goái baèng cuùi mình saâu tröôùc Mình Thaùnh.

e. Phuû phuïc

Phuû phuïc saùt maët ñaát laø moät ñieäu boä raát hoïa hieám trong phuïng vuï ngaøy nay, tuy noù laø ñieäu boä neàn taûng cuûa nhieàu toân giaùo nhö Hoài giaùo, Phaät giaùo. Laø hình aûnh soáng ñoäng cuûa söï töï haï, ñieäu boä naøy phaûi phaùt xuaát töø ñaùy con tim cuûa taâm hoàn suøng ñaïo. Noù ñöôïc Kinh thaùnh nhaéc tôùi nhieàu laàn nhö laø cöû chæ thaønh kính moät vò thuõ laõnh (St 19,1) vaø ñaëc bieät laø cöû chæ tröôùc thieân nhan Chuùa ñeå toû loøng thôø laïy, toân kính¹, ñeå caàu ôn ². Ñoái vôùi lôøi nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu taïi Gieâtsimani, thaùnh Luca cho thaáy laø Ngöôøi quì goái, nhöng Marcoâ vaø Matheâu dieãn taû nhö Ngöôøi phuû phuïc caàu nguyeän ³.

Trong phuïng vuï ngaøy nay, phuû phuïc coøn ñöôïc duøng trong nghi thöùc truyeàn chöùc vaø khaán doøng; vaø moät caùch ñôn giaûn hôn, trong nghi leã toân thôø Thaùnh giaù ngaøy Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh.

129. Cöû ñieäu tay

Hai tay giang ra vaø giô leân laø cöû chæ baét buoäc trong caùc kinh caàu nguyeän cuûa chuû teá, ít laø trong thaùnh leã. Ñoù laø cöû ñieäu ñöôïc duøng töø laâu ñôøi vaø ñöôïc caùc taùc giaû Thaùnh kinh naêng nhaéc tôùi¹. Trong moät thôøi gian khaù laâu thuoäc Giaùo Hoäi sô khôûi, noù cuõng laø ñieäu boä cuûa giaùo daân khi caàu nguyeän (1Tm 2,8) nhö nhöõng hình veõ taïi caùc hang toaïi ñaïo ñaõ laøm chöùng ñieàu ñoù.

Giang tay vaø giô leân laø cöû chæ caàu xin vaø töï hieán ². Cöû chæ cuûa tuø nhaân giô tay ñaàu haøng cuõng coù yù nghóa töông töï. Ngoaøi ra Tertuliano vaø nhieàu Giaùo phuï coøn coi ñoù laø hình aûnh Chuùa Kitoâ treân Thaùnh giaù.

b. Chaép tay

Theo vaên hoùa AÂu Taây, chaép tay laø baét chöôùc thaùi ñoä toân phuïc, cung kính cuûa caùc chö haàu tröôùc maët chuû mình. Trong phuïng vuï noù chæ loøng nhieät thaønh, cung kính vaø suy phuïc.

Ñaët tay treân ñaàu thöôøng laø cöû chæ caàu phuùc, laø xin Thieân Chuùa chuùc laønh, thaùnh hoùa ngöôøi hay vaät maø chuû teá ñaët tay. Trong nhieàu tröøng hôïp noù laø daáu bí tích, nhö khi Ñöùc Giaùm Muïc ñaët tay treân caùc öùng vieân ñeå truyeàn chöùc cho hoï.

Ñaám ngöïc laø cöû chæ bieåu loä loøng thoáng hoái: trong duï ngoân ngöôøi thu thueá ñaám ngöïc caàu nguyeän raèng: “Laïy Thieân Chuùa, con laø keû toäi

Trong Kinh Taï ôn I, khi ñoïc lôøi truyeàn pheùp, chuû teá laøm laïi cöû chæ Ñöùc Gieâsu ñaõ laøm. Tuy khoâng ñöôïc moät trình thuaät Tieäc ly naøo xaùc nhaän, nhöng ngöôùc maét leân trôøi ñöôïc Tin Möøng noùi ñeán nhö laø moät cöû chæ cuûa Ñöùc Gieâsu khi Ngöôøi hoùa baùnh nuoâi daân laàn thöù nhaát (Mt 14,19; Mc 6,4; Lc 9,16), hay khi Ngöôøi baét ñaàu giaûng daïy treân nuùi (Lc 6,20), cho OÂng La-da-roâ soáng laïi (Ga 11,41) vaø caát tieáng caàu cuøng Chuùa Cha (Ga 17,1). Caùc tín höõu tieân khôûi cuõng ngöôùc maét leân trôøi khi caàu nguyeän.

Daáu Thaùnh giaù laø moät saùng taïo rieâng bieät cuûa Kitoâ giaùo. Saùch Ezeùchiel moâ taû nhöõng ngöôøi coâng chính nhö nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc ñoùng aán chöõ ‘Tau’ (chöõ cuoái cuøng cuûa maãu töï Do thaùi) gioáng hình thaäp töï ngöôøi Do thaùi duøng ñeå ñaùnh töû tuø. Coù leõ ngöôøi tín höõu ñaõ nhìn chöõ ‘Tau’ nhö hình Thaùnh giaù cuûa Chuùa Kitoâ vaø ñaõ veõ treân mình coù leõ ngay töø thôøi caùc Toâng ñoà. Töø ñaàu theá kyû III, daáu Thaùnh giaù ñaõ ñöôïc nhaéc tôùi nhö daáu thaùnh hieán ngöôøi Kitoâ höõu cho Chuùa Kitoâ khi nhaäp ñaïo, Vaø Giaùo Hoäi coøn keâu môøi ngöôøi taân toøng naêng laøm daáu aáy treân mình. Trong thôøi gian aáy ngöôøi ta veõ daáu Thaùnh giaù treân traùn baèng ngoùn tay caùi, coøn daáu Thaùnh giaù treân traùn, ngöïc vaø hai vai chæ baét ñaàu coù töø theá kyû VIII. Ngaøy nay, daáu Thaùnh giaù ñöôïc laøm khi baét ñaàu caùc nghi leã phuïng vuï, vaø caû nhöõng khi caàu nguyeän rieâng. Daáu Thaùnh giaù cuõng coøn nhö laø moät daáu tröø taø, laøm pheùp vaø thaùnh hieán.

Laøm daáu Thaùnh giaù ta töôûng nieäm Chuùa Kitoâ chòu ñoùng ñinh vaø maàu nhieäm cöùu chuoäc, ta xöng tuïng vaø keâu caàu Chuùa Ba Ngoâi.

130. Cöû ñieäu ñaëc bieät

Coù nhöõng cöû ñieäu bieåu töôïng söï toân kính nhö baùi goái, cuùi ñaàu hay cuùi mình. Ngaøy nay, ngöôøi ta chæ baùi goái tröôùc Mình Thaùnh vaø töôïng chòu naïn ngaøy Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh. Cöû ñieäu naøy taïi nhieàu ñòa phöông ñöôïc thay theá baèng cuùi mình.

Hoân kính laø cöû chæ thôø phöôïng trong taäp tuïc Do thaùi ... (G, 31,27). Ngaøy nay trong phuïng vuï chuû teá hoân kính baøn thôø vaø saùch Tin Möøng.

Ñoái vôùi tín höõu thôøi xöa, caùi hoân phuïng vuï dieãn taû tình huynh ñeä vaø söï hoøa giaûi¹. Ngaøy nay, Giaùo Hoäi ñeå cho caùc Hoäi ñoàng Giaùm Muïc töï tìm ra cöû chæ naøo thích hôïp ñeå dieãn taû taâm tình yeâu thöông vaø tha thöù cho nhau tröôùc khi leân röôùc leã, nguoàn maïch tình thöông. Taïi Vieät Nam, chuùng ta duøng caùi cuùi ñaàu ñeå bieåu loä taâm tình keå treân. Nhöng thöû hoûi noù coù theå dieãn taû ñöôïc taâm tình keå treân khoâng ?

iii. nhöõng yeáu toá vaät chaát

131. Yeáu toá vaät chaát, bieåu töôïng cuûa thöïc taïi sieâu nhieân

Vieäc söû duïng nhöõng yeáu toá vaät chaát trong phuïng vuï phaûi chaêng noùi leân moät thaàn hoïc veà nhöõng thöïc taïi vaät chaát? Nhieàu taùc giaû nghó nhö vaäy, vaø tö töôûng cuûa hoï ñöôïc toùm löôïc laïi trong yù kieán cuûa Dom Casel nhö sau :

“Ngöôøi Kitoâ höõu bieát raèng toaøn theå taïo vaät ñang cuøng vôùi con ngöôøi reân xieát döôùi aùch cuûa toäi loãi vaø mong chôø ôn cöùu ñoä maø chuùng seõ nhaän ñöôïc cuøng vôùi con caùi cuûa Thieân Chuùa. Hoï cuõng yù thöùc raèng, thieân nhieân laø coâng trình cuûa Thieân Chuùa, vì theá hoï yeâu meán chuùng vaø tìm thaáy ôû nôi chuùng daáu veát cuûa Ñaáng Taïo Hoùa. Nhöng hoï cuõng bieát laø hoï ôû treân chuùng: chuùng ñöôïc coi nhö nhöõng duïng cuï vaø bieåu töôïng caùi linh thieâng. Töø ngaøy Chuùa Kitoâ choïn baùnh vaø röôïu laøm nhöõng yeáu toá cuûa hieán teá Thaùnh Theå, thì Phuïng vuï cuõng khoâng coù quan nieäm naøo khaùc hôn veà nhöõng yeáu toá vaät chaát. Giaùo Hoäi ñaõ khoâng ngaàn ngaïi söû duïng nhöõng bieåu töôïng töï nhieân maø ngoaïi giaùo ñaõ duøng tröôùc. Trong khi tieáp nhaän chuùng, Giaùo Hoäi ñaõ gaùn cho chuùng moät yù nghóa, moät phaåm chaát thöïc thuï, vaø ñaët chuùng vaøo choã thích hôïp vôùi chuùng. Nhö con ngöôøi ñaõ ñöôïc thaùnh hoùa nhôø caùc bí tích vaø nhöõng cöû ñieäu phuïng vuï, thì khi söû duïng nhöõng bieåu töôïng töï nhieân, Giaùo Hoäi cuõng cung caáp cho theá giôùi thieân nhieân nhöõng ñieàm baùo tröôùc söï bieán ñoåi cuûa noù¹.

Duø sao, thì nhöõng cöû chæ cuûa Giacob, Moâ-seâ vaø caùc ngoân söù cuõng nhö qui luaät phuïng töï cuûa Aaron ñaõ laøm cho nhöõng ngöôøi Do thaùi nhìn thaáy nôi moät soá yeáu toá vaät chaát, nhöõng bieåu hieäu cuûa moái töông quan giöõa Thieân Chuùa vaø daân Ngöôøi vaø laø nhöõng phöông theá dieãn taû phuïng vuï cuûa hoï. Hoï ñaõ döïng taûng ñaù ñeå ghi nhôù söï gaëp gôõ Thieân Chuùa (St 28,18) hay ñeå tieáp nhaän nhöõng con vaät seõ ñöôïc saùt teá laøm hy leã²; söû duïng Daàu ñoå treân thaïch truï (St 28,18) hay xöùc treân ñaàu caùc Vua, caùc Thaày Caû; höông ñeå töôïng tröng cho lôøi kinh toûa bay leân tröôùc nhan Thieân Chuùa (Tv 140,2); nöôùc ñeå thanh taåy; muoái ‘Giao öôùc’ ñeå thanh taåy nhöõng cuûa ñaàu muøa³, hoaëc taåy ueá nöôùc.

Chính Chuùa Kitoâ cuõng ñaõ söû duïng moät soá yeáu toá vaät chaát laøm bieåu töôïng cuûa Giao öôùc môùi, tuy nhöõng bieåu töôïng cuûa Ngaøi laø nhöõng bieåu töôïng höõu hieäu: baùnh, röôïu, nöôùc, daàu ñeå cöû haønh caùc nghi thöùc bí tích, vaø trong phuïng vuï, Giaùo Hoäi söû duïng nhöõng hình aûnh ruùt ra töø Cöïu öôùc hay Taân öôùc, nhö löûa môùi, aùnh saùng, taûng ñaù, tro, höông, nöôùc thanh taåy v.v. Ngoaøi ra, moät ñoâi khi, Giaùo Hoäi söû duïng caû nhöõng yeáu toá ñaõ ñöôïc söû duïng trong caùc nghi leã ngoaïi giaùo. Bôûi vaäy, ñeå giaûi thích, nhieàu khi chuùng ta cuõng phaûi tìm hieåu caû nhöõng truyeàn thoáng ngoaïi giaùo, nhö O. Casel ñaõ gôïi leân.

132. AÙnh saùng

Cuõng nhö phuïng vuï cuûa hoäi ñöôøng vaø cuûa caùc gia ñình Do thaùi, phuïng vuï Kitoâ giaùo ñaõ söû duïng aùnh saùng ngay trong nhöõng phieân hoïp phuïng vuï sô khôûi (Cv 20,8). Dó nhieân, ñaây khoâng phaûi ñeå soi saùng. Töø theá kyû III, vieäc thaép nhöõng ngoïn ñeøn vaøo luùc maøn ñeâm rôi xuoáng ñaõ gôïi höùng cho vieäc soaïn thaûo nhieàu kinh nguyeän tuyeät haûo², maø sau naøy baûn kinh ñoïc ban toái (lucernaire) ñaõ söû duïng vaø quaûng dieãn roäng ra. Chính kinh ñoïc ban toái naøy ñaõ laø nguoàn goác cuûa caây neán phuïc sinh. vôùi yù nghóa laø daáu chæ cuûa söï vui möøng, daáu chæ nhaéc nhôû söï hieän dieän linh thaùnh. Ñoù cuõng laø bieåu töôïng cuûa caùc ñeøn ñaõ ñöôïc ñoát leân quanh moä caùc vò töû ñaïo, trong caùc ñeàn thôø, tröôùc caùc baøn thôø vaø aûnh töôïng, vaø maõi sau naøy môùi ñöôïc ñoát tröôùc Mình Thaùnh.

Giaùo Hoäi Gieârrusalem ñaõ coù saùng kieán ñaët ra moät trong nhöõng cöû ñieäu bieåu thò nghi leã Phuïc sinh: “AÙnh saùng Chuùa Kitoâ” (Lumen Christi). Roài caây neán Röûa toäi cuõng coù moät bieåu töôïng roõ reät vaø quyeát ñònh. Ngöôïc laïi, vieäc söû duïng ñuoác vaø neán trong nghi thöùc choân taùng coù leõ laø söï tieáp noái cuûa truyeàn thoáng La maõ, tuy nhieân ngöôøi Kitoâ höõu ñaõ maëc cho noù moät yù nghóa môùi. Cuõng vaäy, vieäc kieäu neán ngaøy leã Ñöùc Meï daâng Con trong Ñeàn Thaùnh coøn tieáp tuïc baûo toàn ñöôïc giaù trò cuûa noù laø vì vieäc kieäu neán aáy phuø hôïp vôùi caâu trong ca vaõn cuûa oâng giaø Simeùon : ‘AÙnh saùng soi chieáu caùc daân ngoaïi’.

Ñaøng khaùc, ñeøn neán coøn ñöôïc coi nhö moät vinh döï. Ñaây laø moät kieåu baét chöôùc nghi leã Roma, nhöng giaù trò cuûa noù raát töï nhieân, neân cuõng ñöôïc giöõ laïi. Vinh döï naøy, tröôùc heát ñöôïc daønh cho Giaùm muïc. Vì theá, cuoán Ordo Romanus I truyeàn phaûi caém baûy chaân ñeøn coù thaép neán saùng ñi tröôùc Ñöùc Giaùm Muïc trong khi röôùc Ngaøi ra laøm leã Ñaïi Trieàu, vaø khi tôùi baøn thôø phaûi ñaët chung quanh baøn thôø nhö nhöõng thöù trang trí cho baøn thôø Ngaøi ñaâng leã. Trong caùc leã troïng, hai giuùp leã caàm hai caây ñeøn ñi tröôùc chuû teá laø nghi thöùc ruùt goïn cuûa nghi thöùc daønh cho Giaùm muïc. Ngoaøi ra, vinh döï naøy cuõng ñöôïc daønh cho saùch Tin Möøng. Vì trong caùc leã troïng, caùc giuùp leã cuøng caàm ñeøn vaø höông röôùc Saùch Tin Möøng nhö vaäy.

133. Nöôùc pheùp

134. Höông

Maëc daàu höông ñaõ ñöôïc söû duïng trong truyeàn thoáng Thaùnh kinh nhö vaäy, Giaùo Hoäi Taây Phöông maõi sau naøy môùi cho pheùp duøng höông trong phuïng vuï², coù leõ vieäc daâng höông mang naëng yù nghóa thôø thaàn töôïng trong nghi thöùc ngoaïi giaùo thôøi baáy giôø. Taïi Ñoâng Phöông, ngöôøi ta ñaõ khoâng bò tö töôûng ñoù laøm trôû ngaïi. Taïi Gieârusalem, vaøo cuoái theá kyû IV, trong khi cöû haønh nghi thöùc aùp leã Chuùa nhaät, ngöôøi ta ñaõ ñöa nhöõng bình ñöïng höông thôm vaøo trong moà Thaùnh luùc saép söûa ñoïc Tin Möøng Phuïc sinh³, vaø taïi Syri, Pseudo-Denys ñaõ laøm chöùng laø ngöôøi ta ñaõ xoâng höông, ñoàng thôøi töø ñoù vieäc xoâng höông naøy lan roäng sang caùc nôi khaùc⁴.

Taïi Roma, höông vaø caùc bình thuoác thôm chæ ñöôïc söû duïng trong nghi thöùc choân taùng. Sau naøy, ngöôøi ta ñaõ duøng trong caùc ñeàn thôø nhöõng bình höông coá ñònh, nhö taäp tuïc cuûa Giaùo Hoäi Lyon hieän nay, vôùi muïc ñích ñeå thanh taåy khoâng khí vaø toân kính nôi thôø töï. Cuõng coù nhöõng nôi duøng nhöõng bình höông treo baèng giaây xieàng tröôùc xöông Thaùnh hay aûnh töôïng. Roài khoaûng theá kyû VII - VIII, caùc lòch Roma truyeàn khi ñi röôùc Ñöùc Giaùo Hoaøng cuõng nhö saùch Tin Möøng phaûi coù ñoaøn tuøy tuøng mang 7 chaân neán, vaø thaày phuï Phoù teá mang höông. Coù leõ ñaây laø baét chöôùc nghi leã cuûa trieàu ñình Roma ¹. Trong cuoán Ordo V, töùc vaøo trung tuaàn theá kyû X taïi caùc mieàn thuoäc soâng Rhin, cuoán Bí tích Geùlasiano ñaõ noùi tôùi vieäc söû duïng bình höông vaø ñaõ noùi tôùi nghi thöùc xoâng höông trong phaàn daâng leã ², vaø theo Amalaire ³ , thì ñaây laø ñieàu nghi leã Gallican ñaõ thöïc hieän.

iv. nhöõng ñoà vaät ñöôïc hieán thaùnh
ñeå duøng trong phuïng vuï

135. Cheùn Thaùnh vaø caùc bình ñöïng Mình Thaùnh

Caùc bình Thaùnh Phaûi ñöôïc laøm pheùp theo nghi thöùc ghi trong caùc saùch phuïng vuï (CE soá 986; QCSLM 296)

Cheùn Thaùnh ñaõ ñöôïc nhaéc tôùi caùch roõ raøng trong caû 4 Tin Möøng khi thuaät laïi böõa Tieäc Ly, vaø caû trong lôøi truyeàn pheùp cuûa Chuùa Gieâsu, nhö thaùnh Phaoloâ vaø Luca ñaõ keå laïi (1Cr 11,25 vaø Lc 22,20). Quaû thaät, Cheùn ñaõ ñöôïc Kinh thaùnh duøng laøm daáu chæ cuoäc töû naïn cuûa Chuùa Kitoâ, cuõng nhö vieäc thi haønh ñöùc coâng bình cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng coù quyeàn thöôûng, phaït⁴. ñaây laø cheùn duy nhaát maø taát caû nhöõng ngöôøi döï tieäc ñeàu uoáng chung theo nhö nghi thöùc Vöôït Qua, vaø töø khi caùc thö cuûa thaùnh Phaoloâ ra ñôøi, thì noù laø bieåu töôïng cuûa söï hôïp nhaát cuûa Giaùo Hoäi (1Cr 10,16). do ñoù, chuùng ta thaáy noãi khoù khaên maø Giaùo Hoäi tröôùc ñaây ñaõ gaëp phaûi khi phaûi cho moät soá ñoâng giaùo daân röôùc leã döôùi hai hình¹.

Nhöõng cheùn Thaùnh ñaàu tieân ñöôïc laøm baèng thuûy tinh coù veõ hay maï vaøng ôû döôùi ñaùy. Nhöng töø thôøi thaùnh Augustino, chuùng ñaõ ñöôïc laøm baèng nhöõng vaät lieäu quí, vaø cuõng töø ñoù noù trôû thaønh luaät, ngoaïi tröø trong thôøi kyø baùch haïi hay vì quaù tuùng thieáu². Ngaøy nay, luaät chöõ ñoû caên daën: “Caùc bình Thaùnh phaûi laøm baèng chaát cöùng vaø ñaëc bieät quí giaù theo nhaän xeùt cuûa töøng mieàn, Hoäi ñoàng Giaùm Muïc seõ quyeát ñònh veà ñieåm naøy. Nhöng toát hôn, neân choïn nhöõng vaät lieäu khoâng deã beå hoaëc mau hö. Cheùn Thaùnh vaø nhöõng bình duøng ñeå ñöïng Mình Thaùnh, phaûi coù phaàn cheùn (cuppa) laøm baèng chaát khoâng thaám nöôùc, coøn chaân cheùn coù theå laøm baèng nhöõng vaät lieäu khaùc beàn bæ vaø xöùng ñaùng’ . (QCSL 289-290).

136.Thaùnh Giaù vaø aûnh töôïng

Theo luaät chöõ ñoû hieän nay thì “treân hoaëc beân caïnh baøn thôø phaûi ñaët moät Thaùnh Giaù maø coäng ñoaøn sum hoïp coù theå nhìn thaáy roõ raøng” (QCSL 270). Nhö theá, trong moãi nhaø thôø, ñaëc bieät laø baøn thôø ñeå daâng thaùnh leã, phaûi coù moät Thaùnh giaù ñaët ôû nôi naøo thuaän tieän ñeå giaùo daân coù theå nhìn thaáy deã daøng: ôû treân baøn thôø, caïnh baøn thôø, treân töôøng v.v. Traùi vôùi thoùi quen cuûa Tin Laønh, Thaùnh giaù theo truyeàn thoáng Coâng giaùo thöôøng coù töôïng Chuùa Gieâsu treo treân. Coù leõ ñaây laø Thaùnh giaù maø vaøo theá kyû XII, ñoaøn tuøy tuøng mang ñi tröôùc Giaùm Muïc khi röôùc Ngaøi
ra cöû haønh Thaùnh leã vaø sau ñoù ñaët ñoái dieän vôùi baøn thôø quay veà phía giaùo daân.

Giaùo Hoäi Taây Phöông thöôøng vui thích tröng baøy aûnh töôïng Chuùa, Ñöùc Meï vaø caùc Thaùnh trong caùc nôi thôø töï. Caùc aûnh töôïng naøy thöôøng ñöôïc laøm pheùp tröôùc vaø laø ñoái töôïng ñeå giaùo daân toân kính, tuy nhieân caùc aûnh töôïng khoâng giöõ moät vai troø naøo trong phuïng vuï. Phaûi traùnh “sao cho soá aûnh töôïng ñöøng quaù nhieàu, vaø xeáp ñaët sao ñeå ñöøng laøm giaùo daân chia trí khi cöû haønh phuïng vuï. Ñöøng ñeå hôn moät aûnh töôïng cuûa moãi vò thaùnh. Thöôøng trong vieäc trang trí vaø toå chöùc thaùnh ñöôøng, phaûi nhaém loøng ñaïo ñöùc cuûa toaøn theå coäng ñoaøn” (QCSL 278).

137. Chuoâng

Nhöõng theá kyû ñaàu cuûa Giaùo Hoäi, ngöôøi ta ñaõ duøng nhöõng phöông tieän khaùc nhau ñeå keâu goïi giaùo höõu tuï hoïp laïi cöû haønh phuïng vuï. Vieäc söû duïng chuoâng ñöôïc phoå bieán vaøo cuoái theá kyû V ñaàu theá kyû VI. Saùch Nghi thöùc bí tích Gieâlasiano cuûa theá kyû VIII ñaõ ñöa vaøo nghi thöùc laøm pheùp nhaø thôø: nghi thöùc laøm pheùp chuoâng¹. Nghi thöùc naøy treân thöïc teá coøn ñöôïc giöõ tôùi naêm 1961: chuoâng ñöôïc röûa baèng nöôùc ñaõ ñöôïc laøm pheùp vôùi coâng thöùc rieâng, trong khi ca ñoaøn haùt caùc thaùnh vònh 145-150, keá ñoù Ñöùc Giaùm Muïc ñoïc lôøi nguyeän ‘Deus qui per Moysen ...’; sau ñoù ca ñoaøn haùt tieàn xöôùng ‘Vox Domini’ vaø thaùnh vònh 28; Tieáp theo Ñöùc Giaùm Muïc laáy Daàu Chrisma xöùc 7 laàn beân ngoaøi chuoâng vaø 4 laàn beân trong chuoâng;, roài ñoïc lôøi nguyeän ‘Omnipotens ... qui ante arcam foederis’. Baáy giôø ngöôøi ta ñaët döôùi chuoâng moät bình höông, boû höông vaø nhöïa moäc döôïc vaøo bình höông vaø keát thuùc baèng lôøi nguyeän ‘Omnipotens ...Dominator Christe’. Thôøi Trung coå ngöôøi ta theâm vaøo nghi thöùc moät vaøi yeáu toá khoâng ñaùng keå. Nhö vaäy, xeùt theo toaøn boä nghi thöùc, chuùng ta thaáy noù coù nhöõng ñaëc tính cuûa phuïng vuï Phaùp, vaø quan taâm tôùi quan heä vôùi Cöïu öôùc. Trong nghi thöùc naøy, ta thaáy ngöôøi ta ñaõ ñaët vaøo quaû chuoâng nhöõng vai troø khaùc nöõa ngoaøi vieäc tuï hoïp tín höõu laïi laøm vieäc phuïng töï. Coù theå coi chuùng nhö laø moät thöù phuï tích, maø nhôø lôøi nguyeän caàu cuûa Giaùo Hoäi, Thieân Chuùa ñaõ ban cho chuùng coù söùc xua ñuoåi quæ ma vaø tai öông cuûa thôøi tieát. Sau naøy, ngöôøi ta ñaõ söû duïng chuùng ñeå keâu môøi caùc tín höõu vaéng maët hôïp yù vôùi vieäc cöû haønh phuïng vuï ñang tieán dieãn taïi thaùnh ñöôøng: chính vì theá ngöôøi ta cho keùo chuoâng ñang khi cöû haønh phuïng vuï. Ngoaøi ra chuoâng cuõng coøn duøng ñeå baùo hieäu giôø ñoïc kinh rieâng, nhö chuoâng nhaät moät, ñeå moïi ngöôøi nhôù giôø ñoïc kinh Truyeàn Tin.

v. phaåm phuïc

138. Luaät hieän haønh

Qui cheá toång quaùt veà saùch leã Roma qui ñònh nhö sau:

“ Trong Hoäi Thaùnh laø nhieäm theå Chuùa Kitoâ, caùc chi theå khoâng thi haønh cuøng moät phaän vuï nhö nhau. Khi thi haønh vieäc phuïïng tö, söï khaùc bieät veà chöùc vuïï ñöôïc bieåu loä ra beà ngoaøi nhôø söï kh1c bieät veà phaåm phuïc; do ñoù, phaåm phuïc phaûi laø daáu chæ chöùc vuï cuûa moãi thöøa taùc vieân. Tuy nhieân, phaåm phuïc thaùnh cuõng caàn phaûi laøm taêng veû trang troïng cuûa chính nghi leã phuïng vuï“. (297)

“Phaåm phuïc chung cho moïi thöøa taùc vieân thuoäc baát cöù caáp baäc naøo laø aùo traéng daøi vôùi giaây thaét löng, tröø phi aùo ñaõ ñöôïc may saùt vaøo ngöôøi, khoâng caàn giaây löng. Tröôùc khi maëc aùo traéng daøi, neáu aùo naøy khoâng che kín coå aùo thöôøng, thì duøng khaên vai. AÙo caùc pheùp khoâng theå thay theá cho aùo traéng daøi khi maëc aùo leã hay aùo phoù teá, hoaëc khi ñeo giaây caùc pheùp thay cho aùo leã hay aùo phoù teá.” (298)

“ Phaåm phuïc rieâng cuûa linh muïc chuû teá trong thaùnh leã vaø trong caùc nghi leã phuïng vuï khaùc tröïc tieáp lieân quan ñeán thaùnh leã, laø aùo leã maëc ngoaøi aùo traéng daøi vaø giaây caùc pheùp, tröø khi ñöôïc truø lieäu caùch khaùc.” (299)

“Aùo rieâng cuûa Thaày phoù teá laø aùo phoù teá (dalmatica) maëc ngoaøi aùo traéng daøi vaø giaây caùc pheùp.” (300)

Linh muïc mang giaây caùc pheùp chung quanh coå vaø ruû xuoáng tröôùc ngöïc; thaày phoù teá mang giaây caùc pheùp treân vai traùi cheùo qua ngöïc sang phía tay maët thaân mình vaø ghim laïi. (302)

Linh muïc maëc aùo choaøng khi ñi röôùc vaø trong nhöõng nghi leã phuïng vuï khaùc, theo chöõ ñoû cuûa töøng nghi leã (303).

Veà hình thöùc phaåm phuïc, caùc Hoäi ñoàng Giaùm Muïc coù theå ñònh ñoaït vaø ñeà nghò sang Toøa Thaùnh nhöõng gì thích hôïp vôùi nhu caàu vaø phong tuïc cuûa moãi mieàn (304; PV 128).

Ñeå may phaåm phuïc, ngoaøi nhöõng chaát lieäu coå truyeàn, coøn coù theå duøng nhöõng tô luïa töï nhieân cuûa töøng ñòa phöông, vaø moät vaøi thöù tô luïa nhaân taïo, phuø hôïp vôùi phaåm giaù cuûa nghi leã phuïng vuï vaø chöùc vò. Veà vaán ñeà naøy, Hoäi ñoàng Giaùm Muïc seõ quyeát ñònh (305; PV 128).

Phaûi ñeå yù sao cho tính caùch thaåm myõ vaø thanh nhaõ cuûa phaåm phuïc khoâng ôû taïi nhieàu trang vaät ñính theâm vaøo, nhöng ôû taïi chaát lieäu vaø hình thöùc phaåm phuïc. Tuy nhieân, nhöõng trang vaät phaûi laø nhöõng hình dung, töùc laø nhöõng hình aûnh hoaëc bieåu töôïng chæ veà laõnh vöïc linh thaùnh; vì theá, phaûi loaïi tröø taát caû nhöõng gì baát xöùng vôùi tính caùch ñoù (306).

139. Lòch söû caùc aùo leã

Caùc y phuïc naøy coù nguoàn goác raát khaùc bieät. Muoán tìm hieåu lòch söû cuûa chuùng, ta phaûi tra cöùu, ngoaøi nhöõng taøi lieäu thoâng thöôøng, nhö caùc lòch Roma, caùc saùch Nghi thöùc Giaùm Muïc, caùc saùch khaûo luaän cuûa caùc nhaø phuïng vuï thôøi Trung coå, phaàn lôùn phaûi naïi tôùi caùc böùc veõ phoùng hình (repreùsentations figureùes): nhö caùc böùc mosaïques, caùc böùc bích hoïa (fresques), caùc ñoà ngaø, caùc caûo baûn thu nhoû, vaø moät soá taùc phaåm hay maûnh vuïn coøn giöõ ñöôïc trong caùc vieän baûo taøng, caùc cuoán söu taäp.

Thoaït ñaàu, caùc caáp baäc khoâng ñöôïc phaân bieät nhau baèng nhöõng phaåm phuïc rieâng. Söï kieän naøy coøn toàn taïi ôû Roma maõi tôùi naêm 428, nhö thaùnh Giaùo Hoaøng Ceùlestino I laøm chöùng¹. Nhöng taïi Ñoâng Phöông, thì ít nhaát vaøo theá kyû V, thaày phoù teá ñaõ mang giaây Orarion , töông töï nhö giaây caùc pheùp hieän nay (Coâng ñoàng Laodicea giaû, ñaõ caám caùc giaùo só caáp döôùi ñeo orarion². Y phuïc cuûa vò chuû teá cuõng nhö caùc thöøa taùc vieân laø y phuïc trong sinh hoaït thöôøng ngaøy cuûa nhöõng ngöôøi daân coù ñòa vò khaù giaû, Td nhö ôû Roma, theo luaät veà y phuïc naêm 382 vaø 397, thì ñoù laø moät aùo daøi traéng (tunica) vaø moät aùo khoaùc treân Ponula hay byrrhus¹; khoâng ñöôïc mang y phuïc boä ñoäi cuõng nhö aùo maëc luùc lao ñoäng. Daàn daàn ngöôøi ta ñoøi phaûi maëc y phuïc khaùc vôùi y phuïc thöôøng ngaøy, nghóa laø nhöõng y phuïc ñöôïc bieät ra vì muïc tieâu vaø chaát lieäu quí giaù cuûa chuùng². Nhöõng aùo naøy daàn daàn trôû thaønh aùo linea (aùo daøi traéng) vaø planeta (aùo leã) cuûa chuùng ta ngaøy nay. Ñöùc Giaùm Muïc vaø caùc phoù teá Roma coøn maëc theâm aùo dalmatica, cuõng moät thöù aùo daøi traéng, nhöng vaén hôn vaø laøm baèng vaûi quí hôn. AÙo naøy maëc ngoaøi aùo daøi traéng vaø trong aùo leã. Ñaây laø y phuïc danh döï, töông ñöông vôùi aùo colobus cuûa caùc Thöôïng Nghò Só. Sau cuøng daày coù trang ñieåm (campagi) vaø bieåu chöông laø nhöõng huy hieäu caùc vua trao taëng Ñöùc Giaùo Hoaøng³. Maõi sau ngöôøi ta môùi theâm vaøo giaây tay (mappula), laø caùi maø caùc laõnh söï vieân thöôøng duøng ñeå khai maïc nhöõng cuoäc chôi coâng coäng⁴. Ñoù laø nhöõng y phuïc maø cuoán Ordo Romanus I ñaõ noùi tôùi vaøo ñaàu theá kyû VIII, vaø chæ theâm hai caùi nöõa laø giaây löng vaø khaên vai (cingulum et amictus). Coù leõ ñaây laø baét chöôùc taäp tuïc cuûa caùc tu vieän⁵.

Trong khi taïi Roma ngöôøi ta khoâng bieát gì tôùi giaây caùc pheùp (stola), thì taïi Taây ban Nha, Phaùp vaø Ñoâng Phöông, noù laïi laø huy hieäu duy nhaát ñeå phaân bieät chöùc phoù teá. Caùc linh muïc cuõng mang giaây caùc pheùp, nhöng caùch maëc khaùc vôùi phoù teá⁶. Söï pha troän phuïng vuï Roma vôùi phuïng vuï Phaùp thôøi Ca-roâ-lanh-gieâng ñaõ nhaäp tòch giaây caùc pheùp vaøo phaåm phuïc cuûa Roma¹. Ñang khi taäp tuïc phuïng vuï Phaùp -Ñöùc , qua cuoán Nghi thöùc Giaùm Muïc , ñaõ aûnh höôûng tôùi phuïng vuï Roma, vaø ñaõ nhaäp tòch vaøo ñoù moät y phuïc môùi, töùc aùo choaøng. AÙo naøy ñöôïc maëc thay aùo leã trong raát nhieàu nghi thöùc ². Ngoaøi ra, vieäc söû duïng nhaãn vaø gaäy Giaùm Muïc ñaõ baét ñaàu taïi Taây ban Nha töø theá kyû VIII, roài töø ñoù truyeàn qua Phaùp, Ñöùc vaø cuoái cuøng Roma. Tuy nhieân, phaûi noùi ngay laø Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng bao giôø duøng gaäy Giaùm Muïc (Ngaøi duøng gaäy thaúng). Traùi laïi, vieäc söû duïng muõ ñaõ ñi theo con ñöôøng ngöôïc chieàu. Vôùi caùi teân Phrygium , muõ ñaõ ñöôïc duøng trong phuïng vuï cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng töø theá kyû IX -X, ñeán cuoái theá kyû XII, ngöôøi ta baét ñaàu söû duïng trong nghi leã taán phong Giaùm Muïc, roài daàn daàn noù coù nhöõng hình thöùc khaùc nhau; vì theá Luaät chöõ ñoû cuûa theá kyû XV ñaõ noùi tôùi 3 thöù muõ Giaùm Muïc. Sau cuøng vieäc söû duïng bí taát, gaêng tay, hai aùo phuï phoù teá (tunica) vaø moät aùo maëc trong aùo daøi traéng (camicia) coù leõ ñaõ xuaát phaùt töø phuïng vuï Phaùp.

Sau theá kyû XII, y phuïc phuïng vuï treân thöïc teá laø taát caû nhöõng y phuïc hieän taïi, neáu coù thay ñoåi, chæ laø trong hình thöùc. Caùc y phuïc trôû thaønh nhöõng trang söùc (paramenta), theâm thaét vaøo nhieàu ñöôøng theâu, ñöôøng kim tuyeán, ñaù ngoïc vaø nhöõng tranh aûnh töôïng hình: chuùng maát veû meàm maïi, phong phuù, ñeán noãi nhieàu luùc khoâng theå nhaän ra ñöôïc nöõa. Chính vì theá, ngaøy nay coù moät phaûn öùng ngöôïc laïi, khoâng phaûi vì neä coå, nhöng laø ñeå traû laïi cho y phuïc phuïng vuï veû ñeïp trang nhaõ xöùng vôùi vieäc phuïng töï vaø dieãn taû ñöôïc yù nghóa ñích thöïc cuûa chuùng.

140. YÙ nghóa thaâm saâu cuûa y phuïc phuïng vuï

Maëc daàu lòch söû y phuïc phuïng vuï noùi leân cho chuùng ta tính chaát mau qua vaø bieán ñoåi cuûa chuùng; maëc daàu nhieàu y phuïc sau naøy môùi ñöôïc theâm vaøo; maëc daàu chuùng coøn caàn ñöôïc ñôn giaûn hoùa, nhöng phaûi nhaän laø Giaùo Hoäi ñaõ gaùn cho chuùng moät yù nghóa quan troïng, coi chuùng nhö nhöõng daáu chæ cuûa moãi thöøa taùc vieân (QCSL 297) vaø thaùnh hoùa chuùng baèng nhöõng coâng thöùc ñaõ coù töø ngaøn naêm, roài trao cho moãi thöøa taùc vieân khi hoï thuï phong.

Chính nhieàu taùc giaû Tin Laønh cuõng coâng nhaän söï quan troïng naøy, maëc daàu hoï phuû nhaän tính phaåm traät cuûa caùc chöùc. R. Paquier vieát: “Thaät laø töï nhieân, khi laøm vieäc phuïng töï, moãi thöøa taùc vieân maëc xöùng vôùi taùc vuï hoï ñöôïc trao phoù vaø dieãn taû ñöôïc ñieàu hoï ñang cöû haønh ... nhöõng ngöôøi thi haønh moät haønh ñoäng phuïng töï, hoï khoâng laøm vôùi tö caùch caù nhaân, nhöng vôùi tö caùch laø thöøa taùc vieân cuûa Giaùo Hoäi”¹ . Quaû thöïc , vôùi hình theå roäng raõi, y phuïc phuïng vuï laøm giaûm bôùt vaø xoùa nhoøa caù tính cuûa nhöõng ngöôøi maëc, ñeå noùi leân phaåm chöùc vaø taùc vuï cuûa hoï. Ñaønh raèng, ñöùc tin Coâng giaùo laøm cho chuùng ta nhaän ra nôi vò Giaùm Muïc, linh muïc vaø phoù teá hình aûnh Chuùa Kitoâ voâ hình, tuy nhieân thaät laø bình thöôøng khi caùc ngaøi thi haønh söù vuï cuûa mình, caùc ngaøi maëc moät y phuïc nhaéc nhôû cho caùc ngaøi vaø nhöõng ngöôøi khaùc : caùc ngaøi laø ai? vaø caùi gì seõ ñöôïc thöïc hieän nôi caùc ngaøi... Ñaøng khaùc, chieác aùo traéng daøi tôùi goùt tröôùc heát muoán noùi cho nhöõng ngöôøi maëc noù khoâng ñöôïc haáp taáp, voäi vaøng, cuõng khoâng ñöôïc ngaû theo chuû tröông thöïc duïng; nhöng ñaëc bieät, chieác aùo traéng ñoù muoán nhaéc nhôû moïi ngöôøi nhôù laïi y phuïc vöông ñeá vaø tö teá cuûa phuïng vuï thieân quoác, y phuïc cuûa Chuùa Kitoâ khaûi hoaøn cuõng nhö cuûa caùc thieân thaàn vaø caùc thaùnh treân trôøi.

141. Maàu saéc cuûa y phuïc phuïng vuï

Qui cheá toång quaùt veà saùch leã Roma qui ñònh veà maàu saéc cuûa y phuïc phuïng vuï nhö sau :

“Maøu Traéng duøng trong nhöõng thaàn vuï vaø thaùnh leã muøa Phuïc Sinh vaø Giaùng Sinh; cuõng duøng trong caùc leã kính, leã nhôù veà Chuùa khoâng phaûi laø leã kính nhôù cuoäc thöông khoù cuûa Ngöôøi; trong caùc leã kính, leã nhôù Ñöùc Trinh Nöõ Maria, caùc thieân thaàn, caùc thaùnh khoâng phaûi laø thaùnh töû ñaïo, trong leã caùc thaùnh nam nöõ (01.11), leã thaùnh Gioan Taåy giaû (24.06), thaùnh Gioan Toâng Ñoà (27.12), leã kính Toøa thaùnh Pheâroâ (22.02) vaø leã thaùnh Phaoloâ toâng ñoà trôû laïi (25.01).

Maøu Ñoû duøng trong Chuùa nhaät Thöông khoù vaø thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, leã Chuùa Thaùnh Thaàn Hieän Xuoáng, trong caùc cöû haønh cuoäc thöông khoù cuûa Chuùa, trong leã kính caùc thaùnh Toâng Ñoà, caùc thaùnh taùc giaû Saùch Tin Möøng, vaø trong caùc leã kính caùc thaùnh Töû Ñaïo.

Maøu Xanh duøng trong caùc thaàn vuï vaø thaùnh leã muøa Thöôøng nieân.

Maøu Tím duøng trong muøa Voïng, muøa Chay. Cuõng coù theå duøng trong caùc thaàn vuï vaø thaùnh leã caàu cho nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi.

Maøu Ñen coù theå duøng trong thaùnh leã caàu cho nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi.

Maøu Hoàng coù theå duøng trong caùc Chuùa nhaät III muøa Voïng vaø Chuùa nhaät IV muøa Chay.

Caùc Hoäi ñoàng Giaùm Muïc coù theå aán ñònh vaø ñeà nghò vôùi Toøa Thaùnh nhöõng thích öùng, cho phuø hôïp vôùi nhu caàu vaø naõo traïng cuûa caùc daân toäc.

Trong nhöõng ngaøy leã troïng, coù theå duøng nhöõng phaåm phuïc troïng theå hôn, maëc daàu khoâng mang maøu saéc cuûa ngaøy ñoù.

Trong nhöõng leã coù nghi thöùc rieâng, thì duøng maøu rieâng hay maøu traéng hoaëc maøu cuûa ngaøy leã; caùc leã “cho caùc nhu caàu khaùc nhau”, thì duøng maøu rieâng cuûa ngaøy leã hay cuûa Muøa, hoaëc duøng maøu tím neáu ñoù laø ngaøy leã coù tính caùch saùm hoái; trong nhöõng leã ngoaïi lòch, thì duøng maøu hôïp vôùi leã cöû haønh, hoaëc cuõng coù theå duøng maøu rieâng cuûa ngaøy hay cuûa Muøa”ï (QCSL 308-310)

vi . nhaø thôø

Ngaøy maø caùc Kitoâ höõu quyeát ñònh tuï hoïp laïi vôùi nhau thaønh coäng ñoaøn phuïng vuï, ngaøy ñoù hoï phaûi tìm moät nôi, thöôøng laø moät truï sôû thích hôïp cho vieäc cöû haønh caùc nghi leã. Ñaàu tieân ngöôøi ta hoäi hoïp nhau trong nhöõng nhaø tö, nhöng daàn daàn hoï ñaõ baét ñaàu xaây nhöõng truï sôû rieâng, vaø ñaët teân cho nhöõng truï sôû ñoù laø Nhaø Thôø (nhaø ñeå laøm vieäc thôø töï. Theo ñuùng nghóa, thì ‘ecclesia’ coù nghóa laø söï hoäi hoïp, coäng ñoàng).

Kieán truùc vaø xeáp ñaët trong nhaø thôø seõ aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi vieäc cöû haønh caùc nghi leã, cuõng nhö söï thoâng hieäp cuûa coäng ñoàng. ÔÛ ñaây, chuùng ta chæ ñeå yù tôùi hai khía caïnh: daáu chæ vaø coâng duïng cuûa nhaø thôø.

A. Nhaø thôø, moät daáu chæ

142. Khoâng coøn ñeàn thôø nöõa

Trong thôøi Cöïu öôùc, Thieân Chuùa ñaõ muoán duøng nhöõng daáu chæ höõu hình ñeå bieåu thò söï hieän dieän cuûa Ngaøi giöõa daân Israel. Sau khi toû mình ra taïi nuùi Sinai (Xh 19), Ngaøi cö nguï giöõa daân cuûa Ngaøi nôi ‘Hoøm Bia’ vaø trong ‘Leàu Hoäi ngoä’ (Xh 25,8 vaø 22). Khi Israel trôû thaønh moät vöông quoác, Thieân Chuùa chaáp nhaän cho hoï xaây cho Ngaøi moät ñeàn thôø taïi Sion (1V 6-7). Ngaøi chöùng toû söï hieän dieän ñaëc bieät cuûa Ngaøi ôû ñoù baèng caùch toû cho ngöôøi ta thaáy vinh quang cuûa Ngaøi (1V 8,11). Nhöng trong thôøi löu ñaøy ñeàn thôø ñaõ bò phaù huûy, Ezechiel ñaõ tieân baùo moät ñeàn thôø môùi. Lôøi tieân baùo cuûa oâng laøm cho ngöôøi ta nghó tôùi moät ñeàn thôø khaùc, vöôït quaù ñeàn thôø thöù hai maø Zorababel seõ xaây taïi Gieârusalem (Ez 43,7).

Quaû thöïc, Chuùa Gieâsu, söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa giöõa loaøi ngöôøi (Ga 1,14), ñaõ roõ raøng tuyeân boá cho thieáu phuï Samaritana raèng, trong töông lai, ngöôøi ta seõ khoâng coøn thôø Thieân Chuùa taïi nuùi Garizim hay taïi Gieârusalem nöõa, nhöng seõ thôø Ngaøi trong tinh thaàn vaø chaân lyù (Ga 4,22-23). Ngaøi baùo tröôùc cho daân Do thaùi laø Ngaøi seõ xaây laäp moät ñeàn thôø môùi trong 3 ngaøy (Ga 2,19). Ñeàn thôø môùi chính laø Thaân xaùc phuïc sinh cuûa Ngaøi. Ngaøi ñaõ phaù huûy, trong caùi cheát cuûa Ngaøi, moïi ranh giôùi haïn heïp söï hieän dieän thieâng lieâng cuûa Ngaøi.

Töø ñaây, qua Chuùa Kitoâ, Thieân Chuùa seõ hieän dieän baát cöù nôi ñaâu coù nhieàu ngöôøi hoïp laïi vì danh Ngaøi (Mt 18,20). Ngaøi hieän dieän trong Giaùo Hoäi laø Thaân Theå cuûa Ngaøi (1Cr 12,27). ÔÛ trong Gieârusalem thieân sai (messianique), seõ khoâng coøn ñeàn thôø naøo khaùc ngoaøi chính Thieân Chuùa vaø Con Chieân (Kh 21,22).

Bôûi vaäy, thaùnh Phaoloâ ñaõ thoát leân taïi Atheønes: ‘Thieân Chuùa khoâng ôû trong nhöõng ñeàn thôø do baøn tay ngöôøi ta laøm neân’ (Cv 17,24). ñieàu ñoù cuõng ñöôïc caùc nhaø Minh giaùo nhaéc laïi döôùi nhieàu hình thöùc. Khaùc vôùi nhöõng ñeàn thôø ngoaïi giaùo, laø nhöõng nôi thaàn linh hieän dieän, thì Nhaø thôø Kitoâ giaùo laø nôi hoäi hoïp cuûa nhöõng ngöôøi tin vaøo Chuùa Kitoâ. Tuy nhieân, Thieân Chuùa seõ cö nguï ôû nhöõng nôi maø nhöõng keû thôø phöôïng Ngaøi trong chaân lyù tuï hoïp laïi. Chính nhôø hoï vaø nhôø söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa ôû giöõa hoï maø nôi hoï hoäi hoïp ñöôïc goïi laø Nôi Thaùnh. Chính maàu nhieäm hoäi hoïp naøy ñaõ taïo neân coâng thöùc: Giaùo Hoäi - Thaân Theå Chuùa Kitoâ vaø Nhaø thôø - truï sôû cuûa nhöõng ngöôøi Kitoâ höõu taäp hoïp laïi.

143. Nhaø cuûa Giaùo Hoäi

Nhaø thôø tröôùc tieân laø nhaø cuûa Coäng ñoàng (GH) Kitoâ giaùo ñòa phöông, vaø sau laø nhaø cuûa taát caû nhöõng ngöôøi Kitoâ höõu ñang hoäi hoïp taïi ñaáy. Bôûi vaäy, theo leõ töï nhieân, nhaø thôø phaûi trôû thaønh hình aûnh cuûa coäng ñoàng maø noù tieáp nhaän, nhö laø söï traûi daøi trong khoâng gian vaø söï dieãn taû theo hình theå cuûa coäng ñoàng naøy. Noù phaûn aùnh cho nhöõng ngöôøi beân trong cuõng nhö nhöõng ngöôøi ôû ngoaøi hình aûnh cuûa Giaùo Hoäi taïi moät nôi vaø moät thôøi gian nhaát ñònh.

Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ôû ngoaøi Giaùo Hoäi, thì trong moät moâi tröôøng ngoaïi giaùo, noù chính laø nhaø cuûa caùc tín höõu. ÔÛ thôøi Trung coå, nhaø thôø ñaõ trôû thaønh trung taâm cuûa coäng ñoàng nhaân loaïi vaø toân giaùo. Noù laø taøi saûn cuûa xaõ hoäi cuõng nhö cuûa Giaùo Hoäi, laø bieåu töôïng cuûa neàn vaên hoùa cuõng nhö lyù töôûng cuûa coäng ñoàng, laø nôi öu tuyeån cuûa ngheä thuaät. Trong xaõ hoäi hieän ñaïi, ña daïng vaø tuïc hoùa, hình aûnh beân ngoaøi maø nhaø thôø ñaõ thöøa keá ñöôïc cuûa quaù khöù khoâng coøn coù cuøng moät yù nghóa nöõa. Hình aûnh naøy caàn phaûi ñöôïc xaùc nhaän theo boä maët maø Giaùo Hoäi muoán coáng hieán cho theá giôùi chung quanh mình. Vì theá, thöôøng thöôøng noù caàn ñöôïc thay ñoåi.

Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ôû trong Giaùo Hoäi, nhaø thôø luoân luoân hôn keùm phaûn aùnh ñöùc tin cuûa nhöõng coäng ñoàng ñaõ tuï hoïp taïi ñoù. Thöôøng thöôøng ngöôøi ta ñaõ söû duïng loái kieán truùc vaø ngheä thuaät cuûa thôøi ñaïi vaø ñòa phöông cuûa coäng ñoàng. Chính vì theá, maø nhöõng mieàn môùi nhaän ñöôïc aùnh saùng Tin Möøng ñaõ coá gaéng tìm ra nhöõng kieåu nhaø thôø hôïp vôùi neàn vaên hoùa vaø ngheä thuaät cuûa nöôùc hoï.

144. Coâng duïng vaø yù nghóa

Khi noùi tôùi nhaø thôø, moät ñaøng chuùng ta phaûi ñeå yù tôùi nhöõng coâng duïng cuûa noù trong vieäc cöû haønh phuïng vuï, moät ñaøng phaûi ñeå yù tôùi nhöõng yù nghóa cuûa toaøn boä cuõng nhö moãi phaàn cuûa toøa nhaø. Tuy nhieân, khoâng neân coi chuùng nhö nhöõng gì ñoái laäp, vaø trong phaïm vi coù theå, cuõng khoâng neân taùch rôøi chuùng. Vì baát cöù nôi thôø töï naøo, duø cho noù coù coâng duïng nhieàu hay ít, noù vaãn bieåu thò moät caùi gì ñoái vôùi nhöõng ngöôøi hoäi hoïp taïi ñoù. Ñaøng khaùc, chính nhöõng nghi thöùc cuõng coù chöùc naêng phaûi trôû thaønh daáu chæ cuûa maàu nhieäm chuùng cöû haønh.

Coâng duïng vaø yù nghóa cuûa moãi nôi thôø töï caàn ñöôïc theå hieän döôùi ba khía caïnh: thöïc duïng, xaõ hoäi - baûn thaân vaø maàu nhieäm.

a. Khía caïnh thöïc duïng

Tröôùc heát, nhaø thôø laø moät duïng cuï ñeå cöû haønh phuïng vuï . Maø duïng cuï thì phaûi toát vaø thöïc duïng ñeå thöïc hieän toát nhöõng nghi thöùc döï lieäu: hoäi hoïp, xem, nghe, di chuyeån, ñöùng, ngoài v.v. ñoái vôùi caùc tín höõu; coøn ñoái vôùi thöøa taùc vieân, thì phaûi toát ñeå chuû toïa, ñoïc, caàu nguyeän, haùt v.v. Ngoaøi ra noù coøn phaûi toát ñeå cöû haønh caùc bí tích khaùc.

b. Khía caïnh xaõ hoäi - baûn thaân

Nhaø thôø laø nhaø cuûa moät coäng ñoàng thieâng lieâng. Cuõng nhö nhaø cuûa gia ñình khoâng phaûi chæ laøm ñeå nguû, aên vaø lao ñoäng, nhöng noù coøn phaûi xaây caát theá naøo ñeå coù theå phaùt trieån ñöôïc tinh thaàn gia ñình, ñoàng thôøi giuùp cho vieäc taêng tröôûng nhaân vò cuûa moãi thaønh phaàn; thì nhaø thôø cuõng khoâng phaûi chæ laø moät nôi caàn thieát, thöïc duïng vaø thích hôïp ñeå cöû haønh caùc nghi leã. Noù coøn coù traùch nhieäm cuûng coá tinh thaàn huynh ñeä, thaân maät vaø toân troïng laãn nhau, tinh thaàn thaùn phuïc vaø hoài taâm, tinh thaàn vui töôi vaø töï do. Moãi ngöôøi phaûi töï caûm thaáy ôû trong ñoù baûn thaân cuûa mình roõ raøng hôn, ñoàng thôøi cuõng thaáy gaàn guõi anh em hôn

c. Khía caïnh maàu nhieäm

Sau cuøng, vaø hôn heát, nhaø thôø laø nôi trao ñoåi giöõa Thieân Chuùa vaø Giaùo Hoäi traàn theá. Noù mang moät yù nghóa huyeàn nhieäm vaø laø bieåu töôïng cuûa Thieân Chuùa hieän dieän giöõa loaøi ngöôøi, laø hình aûnh cuûa daân ñöôïc cöùu ñoä, laø söï nhaéc nhôû cuûa moät lòch söû cöùu ñoä, laø söï tieân baùo cuûa moät Gieârusalem thieân quoác, taét moät lôøi, laø Bí tích cuûa taïo vaät môùi trong Chuùa Kitoâ Phuïc sinh. Noù laø moät nôi thaùnh theo nghóa:Thieân Chuùa laø Ñaáng Thaùnh duøng caùc bí tích ñeå thaùnh hoùa con ngöôøi taïi ñoù, ñeå ñeán löôït hoï, hoï seõ thaùnh hoùa theá giôùi.

145. Vieäc cung hieán caùc nhaø thôø

‘Neân cung hieán caùc nhaø thôø caùch long troïng’ (QCSL 255). Vieäc cung hieán caùc nhaø thôø, cung hieán hay laøm pheùp baøn thôø vaø caùc ñoà thôø phöôïng laøm neân moät vieäc bieåu tröng vôùi muïc ñích cuûng coá vaø laøm giaàu theâm yù nghóa cuûa chuùng.

Tröôùc heát, ñaây laø moät vieäc laøm coù tính xaõ hoäi, coù muïc ñích noùi leân cho coäng ñoaøn lieân heä bieát raèng, nhaø naøy ñaõ ñöôïc chæ ñònh vaøo vieäc toân giaùo. Bôûi vaäy, nhaø thôø seõ trôû thaønh daáu chæ cuûa Giaùo Hoäi, trong khi baøn thôø vaø cheùn thaùnh laø daáu chæ cuûa Chuùa Kitoâ vaø hy leã cuûa Ngöôøi.

Thöù ñeán, vieäc cöû haønh nghi thöùc cung hieán seõ laø moät dòp ñeå coâng boá caùch roõ raøng yù nghóa veà maàu nhieäm cuûa noù. Thöïc vaäy, qua vieäc ñoïc Lôøi Chuùa vaø giaûng giaûi, qua caùc kinh nguyeän vaø caùc baøi haùt, nhöõng lôøi tieàn tuïng hieán thaùnh, nhöõng nghi thöùc ñaëc bieät, maø nhöõng khía caïnh khaùc bieät cuûa daáu chæ cuûa nhaø thôø hay baøn thôø ñöôïc trình baøy caùch roõ raøng hôn baát cöù lôøi chuù giaûi hay baøi giaùo lyù naøo khaùc.

Sau cuøng, nghi thöùc cung hieán thieát yeáu heä taïi vieäc cöû haønh thaùnh leã, vôùi nghi thöùc thanh taåy vaø xöùc daàu ñöôïc cöû haønh ngay tröôùc ñoù. Chính nhöõng nghi thöùc naøy coù theå trôû neân yeáu toá giaùo duïc tín höõu veà phuïng vuï vaø veà baàu khí cuûa ngaøy leã. Raát tieác ñaây chæ laø nhöõng dòp hieám coù. Vì theá, moãi naêm trong nhöõng dòp kyû nieäm cung hieán caùc ñeàn thôø, nhö ñeàn thôø Lateranoâ laø Meï caùc nhaø thôø khaùc treân toaøn theå Giaùo Hoäi, vaø Nhaø thôø Chaùnh Toøa laø Meï caùc nhaø thôø khaùc cuûa Ñòa phaän, neân nhaéc nhôû tín höõu nhôù laïi maàu nhieäm cung hieán cuûa nhaø thôø mình, ñeå thuùc ñaåy hoï ‘Toân troïng nhaø thôø Chaùnh Toøa vaø nhaø thôø hoï mình, vaø coi noù nhö daáu chæ cuûa Hoäi thaùnh thieâng lieâng maø hoï phaûi xaây döïng vaø baønh tröôùng vôùi danh nghóa Kitoâ höõu’ (QCSL 255).

B. Nhöõng coâng duïng phuïng vuï cuûa nhaø thôø

146. Tính chaát ña duïng cuûa nhaø thôø

Nhaø thôø laø moät truï sôû ña duïng. Giaùo daân tuï hoïp laïi ñaáy khoâng nhöõng ñeå cöû haønh thaùnh leã, nhöng coøn ñeå laõnh nhaän caùc bí tích, ñeå hoïc giaùo lyù, hay ñeå ñoïc kinh vaø laøm nhöõng vieäc ñaïo ñöùc khaùc.

Bôûi vaäy, vieäc kieán truùc vaø saép ñaët, trang trí nhaø thôø phaûi lieäu sao cho thích hôïp vôùi nhöõng vieäc cöû haønh khaùc bieät aáy. Tuy nhieân, cuõng neân nhôù laø caùc nghi thöùc phaûi phuïc vuï con ngöôøi , vì theá ngöôøi ta coøn caàn phaûi ñeå yù tôùi nhu caàu cuûa coäng ñoàng tuï hoïp laïi ñaáy ñeå cöû haønh phuïng vuï hôn laø nhöõng nghi thöùc phuïng vuï.

Ñaøng khaùc, tuy nhaø thôø phaûi ñaùp öùng nhu caàu cuûa nhieàu nghi thöùc, nhöng giöõa caùc nghi thöùc coù moät thöù töï, moät phaåm traät. Neân nhaø thôø cuõng phaûi saép xeáp theo thöù töï ñoù : tröôùc heát laø vieäc cöû haønh thaùnh leã, roài ñeán caùc bí tích vaø caùc vieäc cöû haønh khaùc. Ngoaøi ra, trong moãi vieäc cöû haønh, phaûi chuù yù tôùi nhöõng daáu chính tröôùc nhöõng daáu phuï (aâm thanh, quan saùt tröôùc vieäc toân kính caùc Thaùnh, ñaët Ñöôøng Thaùnh giaù). Hôn nöõa, cuõng phaûi chuù yù tôùi muïc ñích chính cuûa moãi thaùnh ñöôøng: nhaø thôø xöù, ñeàn thôø ñeå haønh höông, nhaø nguyeän cuûa moät coäng ñoàng nhoû v.v.

Moät ñieåm caàn ghi nhôù, laø tính chaát ña duïng cuûa nhaø thôø khoâng ñöôïc laøm toån thöông tôùi tính chaát duy nhaát cuûa ngoâi nhaø. Thöïc vaäy, caûm giaùc veà tính chaát duy nhaát cuûa nhaø thôø raát quan troïng ñeå nhaän ra yù nghóa thaåm myõ vaø huyeàn nhieäm cuûa noù. Bôûi vaäy , Qui cheá SLRM khuyeân; “Maëc daàu phaûi bieåu loä söï saép xeáp theo phaåm traät vaø caùc phaàn vieäc khaùc nhau, taát caû nhöõng ñieàu naøy phaûi taïo neân söï hôïp nhaát thaâm saâu vaø chaët cheõ laøm saùng toû söï hôïp nhaát cuûa toaøn theå daân thaùnh (257).

Ñeå trình baøy nhöõng coâng duïng khaùc bieät trong tính chaát duy nhaát cô höõu cuûa nhaø thôø, chuùng ta theo thöù töï maø moät tín höõu baét ñaàu gia nhaäp Giaùo Hoäi cho tôùi luùc ñeán döï baøn tieäc Thaùnh ... Sau ñoù seõ trôû laïi ñeå nhìn vaøo coâng vieäc thaùnh hoùa ñôøi soáng haèng ngaøy.

147, Nhaø thôø, moät nôi qui tuï caùc tín höõu.

Tröôùc heát, nhaø thôø laø nôi qui tuï nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Tin Möøng cuûa Chuùa Kitoâ taäp hoïp laïi. ÔÛ ñoù, hoï phaûi khaùm phaù ra Chuùa Kitoâ trong chính maàu nhieäm hoäi hoïp, roài phaûi tham döï vaøo nhöõng nghi leã ñöôïc cöû haønh taïi ñoù. Ñeå ñaùp laïi nhöõng nhu caàu naøy, nhaø thôø phaûi coù nhöõng ñieåm sau :

a. Tieáp nhaän nhöõng ngöôøi anh em

Nhöõng ngöôøi qui tuï taïi Nhaø thôø khoâng phaûi laø nhöõng ai xa laï, nhöng laø chi theå khaùc nhau cuûa moät thaân theû duy nhaát. Bôûi vaäy, nôi hoäi hoïp phaûi thích hôïp vôùi vieäc tieáp röôùc vaø nhaän ra nhau. Td, Loøng nhaø thôø phaûi roäng raõi, deã daøng lui tôùi, khoâng bò vaùch töôøng phaân caùch.

b. Bieåu thò tính phaåm traät cuûa coäng ñoàng

“Daân Chuùa taäp hoïp ñeå döï thaùnh leã laø moät coäng ñoaøn höõu cô vaø coùø phaåm traät, ñöôïc bieåu loä baèng nhieàu phaàn vieäc vaø hoaït ñoäng khaùc nhau trong töøng phaàn thaùnh leã. Bôûi vaäy, caùch saép xeáp toång quaùt cuûa thaùnh ñöôøng phaûi theá naøo ñeå coù theå bieåu loä ñöôïc caùch naøo ñoù hình aûnh cuûa coäng ñoaøn taäp hoïp, giuùp cho moïi vieäc ñöôïc phoái trí thích hôïp vaø cho moïi ngöôøi ñöôïc lo phaàn vieäc cuûa mình caùch chính xaùc.” (QCSL 257).

Hình aûnh phaåm traät chính yeáu laø hình aûnh moät thaân theå, trong ñoù Chuùa Kitoâ laø ñaàu vaø caùc tín höõu laø chi theå. Hình aûnh ñoù laøm cho coäng ñoàng trôû thaønh moät cô caáu löôõng cöïc: moät ñaøng laø vò chuû toïa vaø nhöõng ngöôøi phuï taù (Giaùm muïc, linh muïc , caùc thöøa taùc vieân); ñaøng khaùc laø daân chuùng. Vì theá, nhaø thôø thöôøng ñöôïc chia ñoâi: cung thaùnh vaø loøng nhaø thôø. Cung thaùnh daønh cho chuû teá, loøng nhaø thôø daønh cho daân chuùng.

“Cung thaùnh seõ tuøy nghi ñöôïc phaân bieät khoûi loøng nhaø thôø, hoaëc baèng caùch naâng cao hôn moät chuùt, hoaëc nhôø moät caáu truùc vaø söï trang trí rieâng bieät. Cung thaùnh phaûi roäng raõi ñuû ñeå caùc nghi thöùc thaùnh coù theå ñöôïc cöû haønh caùch thuaän tieän” (QCSL 258).

“Phaûi saép ñaët cho giaùo daân coù choã thích hôïp ñeå hoï coù theå tham döï ñaøng hoaøng caùc nghi thöùc thaùnh, theo doõi baèng con maét vaø caû taâm hoàn. Phaûi loaïi boû thoùi quen daønh gheá cho moät soá tö nhaân.(PV 32). Gheá ngoài hay gheá daøi phaûi saép xeáp sao cho giaùo daân coù theå deã daøng thöïc hieän nhöõng cöû ñieäu caàn thieát trong nhöõng phaàn cöû haønh khaùc nhau vaø cuõng deã daøng tieán leân röôùc leã. Phaûi lieäu sao cho giaùo daân khoâng nhöõng nhìn thaáy linh muïc vaø caùc thöøa taùc vieân khaùc, nhöng coøn nghe ñöôïc caùc ngaøi nhôø nhöõng phöông tieän kyõ thuaät hieän ñaïi” (QCSL 273).

148. Nhaø thôø, nôi loan truyeàn Lôøi Chuùa

Lôøi Chuùa khoâng nhöõng ñaõ qui tuï daân chuùng laïi moät nôi ñeå cöû haønh phuïng vuï, nhöng hôn theá, khoâng moät cöû haønh phuïng vuï naøo laïi khoâng bao goàm vieäc coâng boá Lôøi maïc khaûi: Ñoïc saùch Thaùnh, giaûng, daïy Giaùo lyù. Ngoaøi ra, coøn coù nhöõng lôøi rao baûo, höôùng daãn hay thoâng baùo cho coäng ñoaøn lieân quan tôùi vieäc cöû haønh phuïng vuï. Vì theá, caàn phaûi coù choã xöùng hôïp cho giaûng ñaøi.

“Phaåm giaù cuûa Lôøi Chuùa ñoøi hoûi phaûi coù moät nôi thích hôïp trong nhaø thôø ñeå loan truyeàn Lôøi Chuùa, vaø giaùo daân töï nhieân chuù yù höôùng veà ñoù trong phaàn Phuïng vuï Lôøi Chuùa. Thöôøng nôi ñoù phaûi laø moät giaûng ñaøi coá ñònh, chöù khoâng phaûi laø moät giaù saùch di chuyeån. Phaûi tuøy theo caáu truùc cuûa moãi nhaø thôø maø ñaët giaûng ñaøi ñeå giaùo daân coù theå deã daøng nhìn thaáy vaø nghe ñöôïc caùc thöøa taùc vieân.

Taïi giaûng ñaøi seõ ñoïc caùc baøi ñoïc, thaùnh vònh ñaùp ca vaø baøi coâng boá Tin Möøng Phuïc sinh. Cuõng taïi ñoù coù theå giaûng vaø ñoïc lôøi nguyeän chung, töùc lôøi nguyeän cuûa caùc tín höõu. Ngöôøi daãn leã, ca xöôùng vieân hoaëc ngöôøi ñieàu khieån ca ñoaøn ñöùng taïi giaûng ñaøi laø ñieàu ít thích hôïp” (QCSL 272).

149. Nhaø thôø, nôi caàu nguyeän vaø ca haùt

Ñöôïc Chuùa daïy baûo qua nhöõng baøi ñoïc, coäng ñoàng ñaùp laïi baèng caàu nguyeän vaø ca haùt. Lôøi nguyeän cuûa coäng ñoàng ñöôïc Chuû teá toång hôïp laïi vaø ñaïi dieän cho daân chuùng daâng leân Thieân Chuùa. Coøn nhöõng baøi haùt, thì coù khi daønh cho coäng ñoàng, coù khi daønh cho ca ñoaøn. Vì theá cuõng caàn tìm choã thích hôïp cho vò chuû toïa cuõng nhö cho ca ñoaøn.

a. Nôi chuû toïa

“Gheá chuû teá phaûi noùi leân nhieäm vuï cuûa Ngaøi laø chuû toïa coäng ñoaøn vaø ñieàu khieån kinh nguyeän. Bôûi ñaáy, choã thích hôïp nhaát cho ngaøi laø phía ñaàu cung thaùnh nhìn xuoáng giaùo daân, tröø phi kieán truùc thaùnh ñöôøng hoaëc nhöõng hoaøn caûnh khaùc khoâng cho pheùp, Td. Khoaûng caùch quaù xa laøm cho vieäc thoâng hieäp giöõa chuû teá vaø giaùo daân trôû thaønh khoù khaên” (QCSL 271).

Caàn ghi nhôù, tuy laø ñaàu coäng ñoaøn, laø vò chuû toïa caùc nghi leã, nhöng gheá daønh cho ngaøi khoâng phaûi laø moät ngai, nhö kieåu ngai toøa cuûa caùc ñeá vöông. Do ñoù phaûi laøm sao cho ñôn sô nhöng xöùng ñaùng vôùi nhieäm vuï thaùnh. Coøn gheá nhöõng ngöôøi giuùp thì seõ tuøy nghi ñaët vaøo nhöõng nôi thuaän tieän trong cung thaùnh (x. ib.)

b. Choã daønh cho ca ñoaøn vaø ngöôøi ñaùnh ñôøn

Ca ñoaøn cuõng caàn moät nôi thích hôïp ñeå laøm troøn söù vuï cuûa mình. Tuøy vaøo ñòa theá cuûa moãi nhaø thôø maø saép xeáp sao ñeå hoï coù theå tham döï caùc nghi thöùc caùch deã daøng, ñoàng thôøi tieáng haùt cuûa hoï ñöôïc moïi ngöôøi trong coäng ñoàng nghe thaáy. Ngoaøi ra hoï phaûi coù choã roäng ñuû ñeå xoay sôû deã daøng maø khoâng laøm coäng ñoàng phaûi chia trí, tuy nhieân vaãn caûm thaáy hoï laø moät thaønh phaàn trong coäng ñoàng. Do ñoù khoâng neân ñaët hoï vaøo nhöõng nôi rieâng bieät, taùch rôøi ra khoûi coäng ñoàng. (QCSL 274).

“Coøn phong caàm vaø nhöõng nhaïc cuï khaùc khaùc ñaõ ñöôïc chaáp nhaän caùch hôïp phaùp, thì phaûi ñaët vaøo choã naøo thuaän tieän ñeå coù theû giuùp ca ñoaøn vaø giaùo daân haùt, vaø moïi ngöôøi coù theå nghe thaáy khi caùc nhaïc cuï naøy ñoäc taáu” (QCSL 275)

150. Nhaø thôø, nôi cöû haønh Thaùnh leã

Coâng duïng chính cuûa nhaø thôø laø ñeå cöû haønh maàu nhieäm Thaùnh Theå, vaø nôi ñeå cöû haønh nhöõng nghi leã naøy laø baøn thôø. (QCSL 259).

Tuøy theo hoaøn caûnh, baøn thôø coù theå kieán truùc theo hình thöùc coá ñònh hay di ñoäng. “Goïi laø coá ñònh khi ñöôïc xaây lieàn vôùi neàn nhaø, neân khoâng di chuyeån ñöôïc; goïi laø di ñoäng neáu coù theå ñem ñi nôi khaùc”(261)

Vì baøn thôø laø nôi cöû haønh nhöõng nghi leã chính, vì theá phaûi ñaët ôû nôi naøo ñöôïc coi laø trung taâm thöïc söï cuûa coäng ñoàng ñeå taát caû coù theå nhìn thaáy vaø chuù yù tôùi (262). Ngoaøi ra vì ngaøy nay thöôøng cöû haønh thaùnh leã quay maët veà phía giaùo daân neân baøn thôø phaûi ñaët xa vaùch töôøng, ít nhaát laø moät khoaûng caùch ñuû ñeå chuû teá vaø nhöõng ngöôøi giuùp coù theå ñi laïi xung quanh caùch deã daøng (ib.).

“Theo thoùi quen coå truyeàn cuûa Giaùo Hoäi vaø theo yù nghóa, thì phieán maët baøn thôø neân laøm baèng ñaù, maø laø ñaù töï nhieân,” (263). Quaû thöïc, theo truyeàn thoáng Thaùnh Kinh, thì ñaù laø hình boùng chæ Chuùa Kito┹. Ngoaøi ra cuõng theo truyeàn thoáng Thaùnh Kinh, thì baøn thôø ñöôïc döïng baèng ñaù ². Tuy nhieân, ñaây khoâng phaûi laø ñieàu baét buoäc . Caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc coù theå quyeát ñònh phaûi xaây baøn thôø baèng nhöõng vaät lieäu xöùng hôïp vaø beàn bæ khaùc (QCSL 263).

Caùc baøn thôø phaûi ñöôïc cung hieán hay laøm pheùp theo leã nghi trong saùch Nghi thöùc Giaùm Muïc Roma. Trong khi cung hieán, coù theå giöõ taäp tuïc ñaët xöông Thaùnh döôùi baøn thôø, nhöng phaûi lieäu cho coù xöông Thaùnh thaät, vaø khoâng caàn phaûi laø xöông Thaùnh Töû Ñaïo (QCSL 265-266). Nay khoâng buoäc phaûi ñaët ñaù thaùnh taïi baøn thôø khi cöû haønh thaùnh leã nöõa (Ib).

“Vì loøng toân kính vieäc cöû haønh nghi leã töôûng nhôù Chuùa, vaø toân troïng böõa tieäc Mình vaø Maùu Thaùnh Chuùa, treân baøn thôø phaûi coù ít laø moät khaên, khaên naøy phaûi phuø hôïp vôùi baøn thôø veà hình thöùc, kích thöôùc vaø trang trí” (Ib 268).

Theo leõ, thì chæ neân coù moät baøn thôø, nhö chæ coù moät Chuùa Kitoâ. Neáu caàn phaûi söû duïng nhöõng baøn thôø phuï, thì chæ neân söû duïng moät soá nhoû “vaø trong nhöõng thaùnh ñöôøng môùi, neân ñaët caùc baøn thôø phuï trong nhöõng ngaùnh bieät laäp vôùi loøng nhaø thôø”(QCSL 267; Ht Ñeå thi haønh ñuùng Hieán cheá veà Phuïng vuï, soá 93).

151. Nhaø thôø,nôi caàu nguyeän vaø vieáng Thaùnh Theå

Ngoaøi vieäc cöû haønh caùc nghi thöùc phuïng vuï, moãi nhaø thôø phaûi laø moät nôi yeân tónh, thanh thaûn ñeå moïi ngöôøi coù theå ñeán caàu nguyeän vaø suy gaãm. Vì theá, neân tìm moät choã xöùng ñaùng ñeå ñaët cuoán Thaùnh Kinh, bieåu töôïng cho Lôøi maïc khaûi aâm thaàm luoân saün saøng ñeå chæ daïy cho moãi moät ngöôøi.

Trong nhöõng nhaø thôø xöù vaø nhöõng nhaø thôø khaùc quan troïng luoân phaûi giöõ Mình Thaùnh ñeå laøm cuûa aên ñaøng cho beänh nhaân vaø thuaän tieän cho vieäc caàu nguyeän rieâng tö cuûa giaùo daân. Vì theá, neân choïn moät nôi trong gian ngaùnh maø giöõ Mình Thaùnh. Neáu ñieàu naøy khoâng theå thöïc hieän, thì seõ tuøy theo ñòa theá cuûa moãi nhaø thôø vaø taäp tuïc ñòa phöông. Thöôøng moãi nhaø thôø chæ coù moät nhaø Taïm, ñöôïc kieán taïo chaéc chaén, khoâng theå bò xaâm phaïm (QCSL 276-277).

Каталог: Document -> files -> GiaoLy
Document -> Sè: 90/2003/Q§-ub
Document -> Chương 1 Các khái niệm căn bản về mạng và giao thức mạng Mạng máy tính
Document -> BÀi học kinh nghiệM & giới thiệu mô HÌnh giám sát Cộng đồng TỪ CÁc dự Án vid 2009 & vaci 2011
Document -> Qcvn 01 -124: 2013/bnnptnt
Document -> TIẾp cận c-d-i-o đỂ NÂng cao chất lưỢng đÀo tạO
GiaoLy -> NHÖÕng chöÕ vieát taéT
GiaoLy -> NHỮng chữ viết tắT
GiaoLy -> HỌc hỏi tông thư rosarium virginis mariae (kinh mân côi kính đỨc trinh nữ maria) CỦA ĐỨc thánh cha gioan phaolô II

tải về 1.38 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: