phaàn iii thaàn hoïc veà
cöû haønh phuïng vuï 151. Nhöõng thöïc taïi neàn taûng cuûa Phuïng vuï
Cuõng nhö chính Giaùo Hoäi, Phuïng vuï, moät trong nhöõng hoaït ñoäng chính yeáu cuûa Giaùo Hoäi, vöøa laø moät toång hôïp caùc cô cheá coù theå moâ taû, hoïc hoûi vaø so saùnh vôùi nhöõng cô cheá khaùc bôûi caùc nhaø luaät hoïc, xaõ hoäi hoïc vaø söû hoïc; ñoàng thôøi cuõng laø moät Maàu nhieäm, nghóa laø moät thöïc taïi sieâu nhieân, chæ coù theå nhaän thöùc baèng ñöùc tin vaø suy tö theo phöông phaùp thaàn hoïc; moät thöïc taïi trong ñoù Thieân Chuùa hieän dieän vaø thoâng ban chính mình cho nhaân loaïi.
Bôûi vaäy, trong khi hoïc veà Phuïng vuï, chuùng ta phaûi ñeå yù tôùi hai khía caïnh, töùc hai thöïc taïi neàn taûng cuûa Phuïng vuï. Khi ñeà caäp ñeán thöïc taïi höõu hình, chuùng ta seõ phaân tích veà caùc qui luaät ñieàu haønh Phuïng vuï cuõng nhö nhöõng cô caáu cuûa noù, nhö coäng ñoaøn phuïng vuï, söï ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, nhöõng daáu phuïng vuï. Trong phaàn naøy, chuùng ta seõ coá gaéng phaùc hoïa moät neàn thaàn hoïc veà cöû haønh phuïng vuï, vì theá chuùng ta seõ ñeà caäp tôùi:
I. Hai chieàu höôùng cuûa phuïng vuï: Toân thôø Thieân Chuùa vaø thaùnh hoùa nhaân loaïi.
II. Phuïng vuï vaø maàu nhieäm cöùu ñoä
III. Phuïng vuï vaø kho taøng ñöùc tin
IV. Muïc vuï Phuïng vuï
ch. i: hai chieàu höôùng cuûa phuïng vuï:
toân thôø thieân chuùa vaø thaùnh hoùa nhaân loaïi 152. Hai chieàu höôùng
Qua phaàn phuïng vuï nhaäp moân, ñaëc bieät laø chöông baøn veà yù nieäm vaø ñònh nghóa phuïng vuï, chuùng ta ñaõ thaáy phuïng vuï laø nôi “gaëp gôõ öu tuù giöõa Thieân Chuùa vaø nhaân loaïi, döôùi böùc maøn caùc daáu, Thieân Chuùa xuoáng vôùi con ngöôøi, vaø con ngöôøi leân vôùi Thieân Chuùa”1. Nhö vaäy, Phuïng vuï ñi theo hai chieàu höôùng: noù ñöa con ngöôøi leân tôùi Thieân Chuùa ñeå daâng leân Ngaøi vieäc toân thôø vaø taï ôn; noù ñöa Thieân Chuùa cuøng vôùi nhöõng hoàng aân cuûa Ngaøi ñeán vôùi con ngöôøi, ñuùng nhö coâng thöùc chuùng ta gaëp thaáy trong Kinh Taï Ôn I :
“Laïy Chuùa toaøn naêng, chuùng con naøi xin Chuùa sai söù thaàn daâng leã vaät naøy leân baøn thôø cao sang, tröôùc toân nhan uy linh Chuùa, ñeå heát thaûy khi tham döï baøn tieäc naøy, laø röôùc Mình vaø Maùu cöïc thaùnh Con Chuùa, chuùng con ñöôïc traøn ñaày ôn phuùc bôûi trôøi ...”
hay coâng thöùc :
“ Xin Chuùa nhaän leã vaät bôûi tay Cha, ñeå ca tuïng toân vinh danh Chuùa vaø möu ích cho chuùng ta cuøng toaøn theå Hoäi thaùnh Ngöôøi”
i. phuïng vuï laø vieäc toân thôø thieân chuùa
Toân thôø vaø taï ôn Thieân Chuùa laø hai vieäc noåi baät trong Phuïng vuï. Noù noãi baät ñeán noãi noù ñoøi nhöõng ai muoán tham döï caùch tích cöïc phaûi thöïc söï quay trôû veà vôùi Thieân Chuùa vaø lìa xa taïo vaät. Chính vì theá Phuïng vuï luoân noùi leân tính chaát voâ tö, chieâm nieäm vaø qui Thieân Chuùa. Noù trôû thaønh tröôøng ñaøo taïo nhöõng ngöôøi phuïc vuï Thieân Chuùa vaø laøm cho nhöõng ngöôøi tham döï caùch tích cöïc vaø linh ñoäng coù ñöôïc yù nieäm saâu xa veà Thieân Chuùa.
A. Phaân tích yù nieäm toân thôø vaø taï ôn
trong kinh nguyeän phuïng vuï
Phaân tích kinh nguyeän phuïng vuï ta thaáy Giaùo Hoäi moät ñaøng thöøa höôûng gia saûn quí baùu cuûa Cöïu öôùc, nhöng ñaøng khaùc Taân öôùc ñaõ mang ñeán nhöõng yù nieäm phong phuù veà Thieân Chuùa khieán cho kinh nguyeän cuûa Giaùo Hoäi vöøa coù tính chaát tieáp tuïc vöøa coù tính chaát khaùc bieät vôùi kinh nguyeän cuûa ngöôøi Do thaùi.
153. Kinh nguyeän vôùi nhöõng coâng thöùc keá thöøa cuûa Cöïu öôùc
Trong kinh nguyeän cuûa Giaùo Hoäi, caùc thaùnh vònh vaø caùc ca vaõn Thaùnh kinh giöõ moät ñòa vò quan troïng, coù luùc duøng nguyeân vaên, coù luùc ñöôïc soaïn thaûo theo höùng cuûa Thaùnh kinh. Theo truyeàn thoáng cuûa kinh nguyeän Thaùnh kinh, Giaùo Hoäi thích nhaéc laïi nhöõng lôøi moâ taû caùc thieän haûo cuûa Thieân Chuùa, nhö söï thaùnh thieän, söï sieâu vieät, tính vónh cöûu vaø quyeàn naêng voâ bieân cuûa Ngaøi. Nhöõng vieäc hieån linh cuûa Cöïu öôùc cho pheùp Giaùo Hoäi keát hôïp vôùi ca ñoaøn Thieân Thaàn, xöôùng leân nhöõng khuùc ca nhö kinh ‘Thaùnh, thaùnh, chí thaùnh’ ñöôïc thuaät laïi trong I-sa-i-a 6,3
Töø söï chieâm ngaém caùc thieän haûo cuûa Thieân Chuùa, kinh nguyeän Do thaùi böôùc sang laõnh vöïc taï ôn vì nhöõng kyø coâng cuûa Ngaøi, töùc caùc loaøi thuï taïo vaø vieäc Ngaøi ñaõ duû tình thöông xoùt ñeå beânh vöïc daân Ngaøi. Söï khaùm phaù ra toäi loãi vaø söï khoán khoå cuûa mình caøng laøm con ngöôøi yù thöùc veà Thieân Chuùa, Ñaáng luoân yeâu meán, thöông xoùt vaø cöùu chöõa daân Ngaøi. Giaùo Hoäi ñaõ nhaän nhöõng coâng thöùc treân nhö cuûa rieâng mình, ñoàng thôøi maëc cho chuùng moät yù nghóa phong phuù hôn, bôûi vì nhöõng kyø coâng cuûa Thieân Chuùa trong Taân öôùc voâ cuøng vöôït quaù nhöõng kyø coâng Ngaøi ñaõ laøm trong thôøi kyø Cöïu öôùc.
154. Nhöõng kinh nguyeän ngôïi khen vaø taï ôn xuaát phaùt töø Taân öôùc
Chuùa Kitoâ ñaõ maêïc khaûi cho chuùng ta nhöõng bí maät veà ñôøi soáng Thieân Chuùa, neân kinh nguyeän cuûa Taân öôùc chöùa ñaày nhöõng lôøi taùn tuïng Ba Ngoâi Thieân Chuùa, nhieàu khi laø chính nhöõng lôøi trích caùc thö cuûa thaùnh Phaoloâ. Caùc kinh nguyeän cuûa chuû teá ñeàu höôùng veà Chuùa Cha, qua trung gian Chuùa Con, vaø coù gôïi töôûng tôùi Chuùa Thaùnh Thaàn. Nhöõng haønh ñoäng quan troïng cuûa Phuïng vuï, nhö caùc coâng thöùc hieán thaùnh ñeàu laø nhöõng baøi ca taï ôn, nhöõng lôøi tieàn tuïng, nhöõng leã qui, theo theå vaên chuùc tuïng cuûa ngöôøi Do thaùi.
Maëc daàu nhöõng kinh nguyeän cuûa chuû teá haàu nhö luoân höôùng veà Chuùa Cha, tuy nhieân Giaùo Hoäi cuõng daønh cho Chuùa Kitoâ nhöõng vieäc phuïng töï daønh rieâng cho Thieân Chuùa, vôùi töôùc hieäu ‘ÑöùcChuùa’ , töôùc hieäu maø baûn Kinh thaùnh LXX daønh rieâng cho Thieân Chuùa, vaø nhö vaäy Giaùo Hoäi töôûng nhôù tôùi Chuùa Kitoâ khi duøng thaùnh vònh ñeå caàu nguyeän.
Tính chaát taï ôn trong kinh nguyeän cuûa Taân öôùc coøn noåi hôn trong Cöïu öôùc. Theo nhö saùch Khaûi Huyeàn thì ñaây chính laø kinh nguyeän cuûa coäng ñoaøn phuïng vuï treân trôøi vaø thaùnh Phaoloâ coi ñoù nhö laø nhieäm vuï thöôøng ngaøy cuûa caùc tín höõu1. Ta coù theå coi kinh nguyeän taï ôn nhö söï yù thöùc veà maàu nhieäm cöùu ñoä, söï toân thôø yù ñònh muoân thuôû cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ keâu goïi chuùng ta, ñaõ loâi keùo chuùng ta baèng moät tình yeâu voâ vò lôïi. Qua söï kieän tuï hoïp laïi vôùi nhau maø thoâi, coäng ñoaøn phuïng vuï cuõng ñaõ laø moät söï hieån linh trong Chuùa Kitoâ roài. (PV 6)
155. Hieán leã ca tuïng
Phuïng vuï ñaït tôùi toät ñænh trong khi cöû haønh nghi leã Thaùnh Theå, töùc Hieán leã noùi ñeán söï toân thôø vaø taï ôn, ñoàng thôøi cuõng laø söï töôûng nieäm höõu hieäu coâng vieäc cöùu ñoä. Töø khi Chuùa Kitoâ daâng hy leã duy nhaát treân Thaùnh giaù, caùc nghi thöùc bieåu döông vieäc toân thôø vaø taï ôn cuûa Cöïu öôùc ñaõ bò baõi boû: “Chuùa ñaõ khoâng öa hy leã vaø hieán teá, nhöng ñaõ taïo cho con moät thaân theå. Chuùa cuõng chaúng thích leã toaøn thieâu vaø leã xaù toäi. Baáy giôø con môùi thöa: Laïy Thieân Chuùa, naøy con ñaây, con ñeán ñeå thöïc thi yù Ngaøi, nhö Saùch Thaùnh ñaõ cheùp veà con.” (Dt 10, 5-7)
B. Ñoái chieáu phuïng vuï Kitoâ giaùo
vôùi yù nieäm thuaàn lyù cuûa phuïng töï 156. Phaân tích yù nieäm phuïng töï
Caùc nhaø thaàn hoïc löu yù raèng, caû nhöõng ngöôøi khoâng höôûng nhieäm cuïc maïc khaûi, vaãn caàn phaûi thöïc haønh vieäc phuïng töï cuõng nhö thöïc taäp ñöùc thôø phöôïng. Thaùnh Phaoloâ ñaõ keát toäi nhöõng daân ngoaïi :
“Quaû thaät, aùn thònh noä cuûa Thieân Chuùa ñöôïc toû baøy ra töï trôøi cao, treân moïi söï voâ ñaïo vaø baát coâng cuûa nhöõng ngöôøi laáy manh taâm maø giam haõm söï thaät. Vì chöng nhöõng gì coù theå bieát veà Thieân Chuùa ñaõ toû cho hoï thaáy thì ñaõ neân hieån nhieân nôi hoï roài: bôûi chính Thieân Chuùa ñaõ toû cho hoï thaáy. Töø khi vuõ truï ñöôïc taïo thaønh, nhöõng ñieàu khuaát aån nôi Ngöôøi, hoï coù theå laáy trí khoân maø chieâm ngaém ñöôïc nôi caùc coâng vieäc cuûa Ngöôøi, nôi quyeàn pheùp voâ thuûy voâ chung vaø thaàn tính cuûa Ngöôøi, khieán hoï khoâng coøn phöông chöõa mình ñöôïc nöõa. Vì raèng hoï ñaõ bieát Thieân Chuùa maø hoï laïi khoâng toân vinh Ngöôøi nhö Thieân Chuùa, khoâng taï ôn Ngöôøi, nhöng hoï ñaõ ra thaùc loaïn trong nhöõng tö töôûng cuûa hoï, vaø loøng ngu muoäi cuûa hoï ñaõ ra muø toái”(Rm 1,18-21)
Chính vì theá, trong luaân lyù thaàn hoïc, ngöôøi ta hay ñeà caäp ñeán vaán ñeà phuïng töï trong khuoân khoå ñaïo ñöùc hoïc cuûa Aristote, hay caùc nhaø luaân lyù Latinh, ñaëc bieät laø Ciceùron. Caùc trình töï cuûa khoa lòch söû caùc toân giaùo cuõng coù moät taàm quan troïng maø caùc Kitoâ höõu khoâng neân coi nheï. Caùc nhaø truyeàn giaùo ñaõ nghó laø nhöõng vieäc teá töï ngoaïi giaùo coù theå coi nhö laø söï söûa soaïn thieân ñònh cho vieäc phuïng töï Kitoâ giaùo, maëc daàu caàn phaûi goät röûa nhöõng gì dò nghóa hay khoâng xöùng ñaùng.
Döôùi nhöõng nhaõn quan ñoù, phuïng töï xuaát hieän nhö toång hôïp taát caû nhöõng saùng kieán cuûa con ngöôøi ñang coá gaéng dieãn taû moái töông quan giöõa hoï vaø Thöôïng Ñeá. Phuïng töï xuaát phaùt töø moät taâm tình beàn bæ : toân giaùo; tuy nhieân noù ñöôïc caáu taïo neân nhôø nhöõng haønh ñoäng khaùc nhau vaø roõ raøng. Nhöõng haønh ñoäng naøy chæ coù moät muïc tieâu laø bieåu loä taâm tình ñoù ra beân ngoaøi. Ngöôøi ta coù theå phaân bieät hai taâm tình, maëc daàu chuùng heát söùc gaén boù vôùi nhau: toân vinh Thieân Chuùa ñeå coâng nhaän söï öu vieät cuûa Ngaøi, ñoàng thôøi toân phuïc, vaâng lôøi Ngaøi.
Ñöùng tröôùc Thieân Chuùa uy nghi, con ngöôøi caûm thaáy caàn thieát baøy toû taâm tình thaùn phuïc, kính sôï, toân troïng vaø phuïc tuøng vì Ngaøi laø Ñaáng oai nghieâm, voâ cuøng vöôït quaù vaø nhö ñeø beïp mình. Taâm tình töï phaùt naøy töï noù ñaõ laø moät söï thôø phöôïng roài. Nhöng sau ñoù, khi phaûn tænh laïi treân taâm tình aáy, con ngöôøi töï do öng thuaän vaø laáy ñoù nhö leã vaät ñaùp traû Ñaáng maø hoï coâng nhaän laø nguyeân uûy cuûa moïi loaøi moïi vaät1.
Con ngöôøi muoán vuôït quaù nhöõng aán töôïng thoâ sô ban ñaàu ñeå hieåu bieát Thieân Chuùa vaø ca tuïng Ngaøi. Ñoù chính laø caùi laøm Thieân Chuùa ñöôïc vinh danh : (clara notitia cum laude) vaø laø muïc tieâu cuûa vieäc phuïng töï. Roài qua söï kieän con ngöôøi phaùt giaùc ra caùi hö voâ, söï yeáu heøn vaø loãi laàm cuûa mình, taâm tình khieâm toán cuõng baét ñaàu chôùm nôû vaø luoân ñi keøm vôùi söï yù thöùc veà Thieân Chuùa. Nhöõng taâm tình ñoù ñöôïc dieãn taû trong kinh nguyeän, trong cöû chæ bieåu loä söï taï ôn vaø daâng hieán.
Söï phaân bieät giöõa phuïng töï noäi taâm vaø phuïng töï beân ngoaøi, khoâng maáy quan troïng thöïc tieãn: nhöõng bieåu loä beân ngoaøi chæ coù nghóa khi noù xuaát phaùt töø taâm tình beân trong, ngöôïc laïi, baûn chaát cuûa phuïng töï ñoøi phaûi dieãn taû ra beân ngoaøi, nhö lòch söû caùc toân giaùo cuõng nhö nhöõng phaân tích cuûa caùc trieát gia vaø caùc nhaø thaàn hoïc ñaõ roõ raøng chöùng minh1.
Tuy nhieân phaûi thuù nhaän raèng, khoâng coù söï trôï giuùp cuûa maëc khaûi, phuïng töï khoâng theå thoaùt khoûi nhöõng söï thoaùi hoùa luoân ñe doïa noù: con ngöôøi thöôøng bò caùm doã tìm caûm höùng toân giaùo hôn laø ñi tôùi Thieân Chuùa; vaø nhö vaäy hoï deã maéc phaûi nguy cô laø döøng laïi ôû nhöõng taâm tình töï phaùt vaø chuû quan, chöù khoâng chòu coá gaéng duøng lyù trí ñeå tìm hieåu Thieân Chuùa, cuõng nhö ñaùp öùng söï ñoøi hoûi cuûa söï thaùnh thieän cuûa Thieân Chuùa maø hoï môùi khaùm phaù ra, ñaëc bieät laø hay maát söï yù thöùc veà tính chaát sieâu vieät cuûa Thieân Chuùa2.
157. Nhöõng thieáu soùt cuûa yù nieäm veà phuïng töï noùi chung
so vôùi phuïng töï Kitoâ giaùo.
Maïc khaûi khoâng nhöõng söûa chöõa vaø thanh taåy nhöõng nhu caàu phuïng töï cuûa con ngöôøi, nhöng coøn ñöa hoï vaøo moät theá giôùi phuïng töï môùi.
Caùi môùi neàn taûng tröôùc heát laø Thieân Chuùa ñaõ noùi baèng ngoân ngöõ cuûa con ngöôøi: Ñaáng maø con ngöôøi khoâng theå nhaän ra ñaõ toû mình cho hoï; Ngaøi ñaõ cho Abraham, Moâseâ nhìn thaáy vinh quang cuûa Ngaøi, Ngaøi ñaõ phaùn qua caùc tieân tri, ñaõ ngöï ñeán giöõa daân Ngaøi tuyeån choïn, vaø ngay trong Cöïu öôùc ngöôøi ta ñaõ coù theå noùi : “Ñaáng khoân ngoan ñaõ xuaát hieän treân maët ñaát vaø Ngaøi ñaõ ôû giöõa loaøi ngöôøi”(Br 3,38). Vaø sau khi ñaõ phaùn qua caùc tieân tri, Thieân Chuùa phaùn qua chính Con cuûa Ngaøi: “Thieân Chuùa, naøo ai thaáy ñöôïc bao giôø; Con Moät ôû nôi cung loøng Cha, chính Ngaøi ñaõ cho bieát” (Ga 1,18). Söï xuaát hieän cuûa Chuùa Kitoâ treân theá giôùi ñaõ laøm aùnh saùng cuûa Chuùa Cha doïi chieáu tröôùc maét chuùng ta (Tieàn Tuïng Leã Sinh Nhaät). Söï kieän ñoù ñaõ ñem laïi söï thay ñoåi hoaøn toaøn veà yù nieäm phuïng töï, nhö Chuùa Gieâsu ñaõ noùi roõ vôùi ngöôøi phuï nöõ Samaritana: “Chuùng toâi toân thôø Ñaáng chuùng toâi bieát ...; ñeán luùc, vaø baây giôø laø luùc ñoù, nhöõng ngöôøi thôø phöôïng chaân chính seõ toân thôø Chuùa Cha trong tinh thaàn vaø chaân lyù” (Ga 4,22-23).
Ñaøng khaùc, maëc daàu Thieân Chuùa vaãn ñaùng kính sôï vaø caùc Kitoâ höõu phaûi ñeán vôùi Ngaøi trong nieàm kính sôï, vôùi söï yù thöùc tính caùch baát xöùng cuûa mình; tuy nhieân, Chuùa Kitoâ ñaõ toû ra cho ta thaáy tình yeâu cuûa Chuùa Cha ñoái vôùi nhaân loaïi vì tình yeâu aáy ñang môøi goïi chuùng ta soáng thaân maät vaø hieäp nhaát vôùi Ngaøi.
Nôi caùc Kitoâ höõu, vieäc phuïng töï vaø ñöùc thôø phöôïng khoâng bao giôø ñöôïc taùch rôøi khoûi ñöùc tin vaø ñöùc meán. Cuõng nhö caùc nhaø thaàn hoïc khoâng ñoàng yù vôùi nhau trong vieäc xeáp loaïi ñöùc thôø phöôïng, thì ngöôøi ta khoâng theå quan nieäm vieäc phuïng töï Kitoâ giaùo khoâng coù söï ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi. Vaø chính vì Lôøi Chuùa chieám moät ñòa vò nguyeân thuûy vaø quan troïng trong phuïng vuï, neân ñaõ laøm cho phuïng töï Kitoâ giaùo khaùc haún vôùi phuïng töï cuûa baát cöù toân giaùo naøo (PV 5)
Tuy nhieân, coøn coù moät söï khaùc bieät saâu xa vaø thieát yeáu hôn nöõa laø: cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa Kitoâ ñaõ baõi boû vieäc phuïng töï cuûa Cöïu öôùc cuõng nhö cuûa caùc toân giaùo coå thôøi, baèng chính cuoäc hieán teá duy nhaát cuûa Ngaøi. Hieán leã naøy ñeïp loøng Chuùa Cha, vaø laø hieán leã duy nhaát, neân khoâng theå laëp laïi ngoaïi tröø döôùi hình thöùc bí tích. Ñaây laø moät hieán leã höõu hieäu töï noù, baát keå ñöùc tin vaø loøng suøng moä cuûa nhöõng ngöôøi tham döï. Tuy nhieân noù haøm chöùa ôn cöùu ñoä cho muoân ngöôøi, ban cho hoï khaû naêng tham döï vaøo vieäc phuïng töï maø noù khai tröông. Noù thieát laäp Giaùo Hoäi, moät xaõ hoäi môùi vaø laø xaõ hoäi phuïng töï, coù troïng traùch tieáp noái söù vuï linh muïc cuûa Chuùa Kitoâ.
Nhö vaäy, ngöôøi ta khoâng theå coi vieäc phuïng töï cuûa Giaùo Hoäi hoaøn toaøn laø söï bieåu loä ra beân ngoaøi nhieäm vuï phaûi coù nhö moät vieäc phuïng töï coâng khai, maø baát cöù xaõ hoäi naøo cuõng phaûi coù. Traùi laïi, Giaùo Hoäi laø moät xaõ hoäi phuïng töï theo baûn chaát: ñöôïc thieát laäp do moät haønh ñoäng phuïng töï laø hieán leã cuûa Chuùa Kitoâ, Giaùo Hoäi seõ nhaän theâm nhöõng phaàn töû môùi qua vieäc phuïng töï, vaø cuõng chính nhôø vieäc phuïng töï maø Giaùo Hoäi baøy toû cho moïi ngöôøi caùc caáp baäc veà phaåm traät, veà baûn chaát thaâm saâu cuûa mình, veà söï hieän dieän vaø hoaït ñoäng cuûa vò thuû laõnh, ñoàng thôøi nhaän ra ñích ñieåm maø Giaùo Hoäi ñang vöôn tôùi.
Phuïng vuï khoâng chæ coù muïc ñích daâng leân Thieân Chuùa vieäc phuïng töï, nhöng coøn keùo ôn Chuùa treân con ngöôøi. Bôûi vaäy, quaû thöïc ñaõ coù moät söï nôùi roäng ra veà yù nghóa phuïng töï. Nhöõng daáu chæ, nhöõng hoaït ñoäng beân ngoaøi cuûa phuïng vuï khoâng chæ laø söï bieåu loä taâm tình beân trong cuõng nhö phöông theá baûo ñaûm tính chaát coäng ñoaøn cuûa noù. Traùi laïi, chuùng coøn chöùa ñöïng ôn thaùnh hoùa con ngöôøi vaø laø nhöõng bí tích hay phuï tích. Ngay tröôùc khi con ngöôøi ca tuïng Thieân Chuùa vaø ñeå hoï coù khaû naêng ca tuïng Ngaøi, Ngaøi ñaõ ban cho hoï nhöõng hoàng aân cuûa Ngaøi tröôùc.
ii. phuïng vuï vôùi vieäc thaùnh hoùa phaøm nhaân
Nhö ñaõ noùi ôû treân, tröôùc khi Ñöùc Pio XII ra thoâng ñieäp ‘Mediator Dei’, coù nhieàu taùc giaû ñaõ laàm laãn trong khi ñònh nghóa töø phuïng vuï. Coù nhöõng ngöôøi giôùi haïn phuïng vuï vaøo nhöõng nghi thöùc, nhöng qui luaät beân ngoaøi do Giaùo Hoäi thieát laäp, maø boû queân nhöõng gì xuaát phaùt töø Thieân Chuùa. Bôûi vaäy, nhöõng taùc giaû naøy ñaõ gaëp khoù khaên khi phaûi coâng nhaän muïc tieâu thaùnh hoùa cuûa phuïng vuï, hay coù chaêng nöõa, thì hoï chæ nhaän ñoù laø yeáu toá phuï thuoäc, theo phöông dieän laø vieäc cöû haønh khích ñoäng vaø loâi cuoán tham döï vieân taäp nhaân ñöùc. YÙ kieán naøy hoaøn toaøn traùi ngöôïc vôùi truyeàn thoáng laâu ñôøi cuûa Giaùo Hoäi, vaø chæ coù theå minh giaûi baèng nhöõng thieân kieán suy lyù. Tuy nhieân, coù nhöõng taùc giaû khaùc, maëc daàu coâng nhaän söï kieän neàn taûng naøy, nhöng laïi bò daày voø vì yù nieäm quaù heïp hoøi cuûa danh töø phuïng töï maø hoï muoán gaùn gheùp cho phuïng vuï, ñaõ coá gaéng giaûi thích laø caùc bí tích trôû neân moät phaàn cuûa Phuïng vuï, vì chuùng giaùn tieáp höôùng tôùi vieäc laøm vinh danh Thieân Chuùa. Nhöng söï nghieân cöùu nhöõng söï vieäc cuï theå ñaõ ñöa caùc söû gia phuïng vuï ñoàng yù vôùi Toøa Giaùo huaán khaúng ñònh raèng : Ôn thaùnh hoùa, xuaát phaùt töø ôn cöùu chuoäc, laø ñieàu thuoäc baûn chaát cuûa vieäc phuïng töï Kitoâ giaùo, ñeán noãi noù coøn laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå ngöôøi ta coù theå chu taát vieäc phuïng thôø Thieân Chuùa trong luùc ca tuïng vaø taï ôn Ngaøi, nhö chuùng ta ñaõ noùi ôû treân.
A. Thaùnh hoùa phaøm nhaân laø
muïc tieâu thieát yeáu cuûa Phuïng vuï
Coù hai söï kieän chöùng toû raèng vieäc thaùnh hoùa phaøm nhaân khoâng phaûi laø moät yeáu toá phuï trong phuïng vuï, nhöng laø ñieàu thieát yeáu. Söï kieän thöù nhaát laø caùc saùch phuïng vuï ñeàu coi caùc bí tích nhö nhöõng haønh ñoäng cuûa Giaùo Hoäi caàu nguyeän1. Söï kieän thöù hai, nhö chuùng ta ñaõ noùi khaù ñaày ñuû ôû treân, laø Lôøi Chuùa giöõ moät ñòa vò quan troïng trong vieäc cöû haønh Phuïng vuï.
158.Vieäc thaùnh hoùa ñöôïc thöïc hieän qua Lôøi Chuùa trong Phuïng vuï
“Lôøi cuûa Thieân Chuùa laø Lôøi soáng ñoäng, linh hoaït, saéc beùn hôn moïi thöù göôm hai löôõi, thaáu nhaäp taän ranh giôùi giöõa linh hoàn vaø thaàn trí, giöõa gaân khôùp vaø tuûy naõo, cuøng phanh phui ra ñöôïc caùc taâm tö yù töôûng cuûa loøng trí” (Dt 4,12). Ñaøng khaùc, Ñöùc Hoàng Y Bea noùi: “Maëc daàu ngöôøi ta khoâng theå goïi Thaùnh kinh, nhö ñoâi laàn ngöôøi ta ñaõ muoán goïi nhö vaäy, laø moät Bí tích ñuùng nghóa, ngöôøi ta cuõng khoâng ñöôïc coi noù chæ laø moät phuï tích, nhö theå noù chæ sinh hieäu löïc do lôøi caàu nguyeän cuûa Giaùo Hoäi. Traùi laïi, lôøi Thaùnh kinh ñöôïc ñoïc vaø giaûi thích vôùi nhöõng taâm tình thích hôïp, luoân haøm chöùa moät aùnh saùng vaø moät söùc löïc vöôït quaù aùnh saùng vaø söùc löïc cuûa nhöõng lôøi hoaøn toaøn nhaân loaïi; aùnh saùng vaø söùc löïc ñoù cung caáp cho noù moät theá giaù vaø moät quyeàn naêng ñaëc bieät, duy nhaát”2
159.Taàm möùc quan troïng cuûa coâng vieäc thaùnh hoùa
trong caùc bí tích vaø phuï tích.
Muïc tieâu thöù nhaát cuûa caùc bí tích laø mang ôn cuûa Chuùa ñeán cho con ngöôøi, cho hoï ñöôïc höôûng ôn cöùu chuoäc, vaø daãn hoï tôùi ôn cöùu ñoä. Caùc bí tích laø vì con ngöôøi vaø sinh hieäu quaû do chính nhöõng nghi thöùc bieåu thò noù: caùc cöû chæ, lôøi ñoïc; noùi caùch khaùc, theo baûn chaát, caùc bí tích tröïc tieáp vaø thieát yeáu laø nhöõng nghi thöùc phuïng vuï, baát chaáp chuùng ñöôïc cöû haønh trong khung caûnh naøo.
Ñaøng khaùc, caùc coâng thöùc bí tích thöôøng laø nhöõng lôøi nguyeän cuûa chuû teá: ñoái vôùi bí tích truyeàn chöùc, thì söï vieäc ñaõ trôû neân roõ raøng sau Toâng Hieán ‘Sacramentum Ordinis’ cuûa Ñöùc Pio XII ngaøy 30.11.47 vaø Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ noùi roõ trong Toâng Hieán pheâ chuaån nghi thöùc truyeàn chöùc linh muïc vaø phoù teá ngaøy 18.06.1968. Coâng thöùc giaûi toäi, theâm söùc vaø xöùc daàu beänh nhaân, cuõng ñöôïc soaïn thaûo döôùi hình thöùc moät lôøi caàu nguyeän. Coøn coâng thöùc cuûa caùc bí tích röûa toäi, hoân phoái, Thaùnh Theå, tuy khoâng coù hình thöùc lôøi nguyeän nhöng noù cuõng laø moät thaønh phaàn trong moät kinh nguyeän lieân tuïc.
Hôn nöõa, cuõng phaûi nhaéc laïi raèng, taát caû nhieäm cuïc bí tích töø cô baûn luoân gaén lieàn vôùi phuïng vuï. Moät ñaøng, hieäu quaû hieän taïi cuûa caùc bí tích ñöôïc ruùt tæa trong cuoäc töû naïn cuûa Chuùa Kitoâ, töùc hieán leã cuûa Giao öôùc môùi. Ñaøng khaùc, chính hieäu quaû cuûa caùc bí tích ñaõ cung caáp cho Phuïng vuï nhöõng tham döï vieân môùi. Caùc bí tích röûa toäi, theâm söùc vaø truyeàn chöùc , theo giaùo lyù cuûa thaùnh Toma, ñaõ in daáu treân nhöõng ngöôøi thuï laõnh ñeå tieán cöû hoï vaøo vieäc cöû haønh phuïng töï, ñoàng thôøi cho hoï tham döï vaøo chöùc linh muïc cuûa Chuùa Kitoâ1. Chính nhôø pheùp röûa toäi maø caùc tín höõu giöõ phaàn tích cöïc trong Phuïng vuï; nhôø pheùp truyeàn chöùc maø caùc giaùm muïc vaø linh muïc ñöôïc chuû toïa caùc nghi thöùc phuïng vuï.
Raát nhieàu phuï tích do Giaùo Hoäi thieát laäp vôùi muïc ñích ñeå thaùnh hoùa caùc tín höõu, thieát yeáu cuõng laø nhöõng haønh ñoäng phuïng vuï, vaø vieäc cöû haønh luoân ñöôïc thöïc hieän nhaân danh coäng ñoaøn, neáu khoâng phaûi laø ôû giöõa coäng ñoaøn.
160. Hieán leã Thaùnh Theå, aân hueä Thieân Chuùa ban cho con ngöôøi.
Chính Thaùnh Theå ñaõ theå hieän caùch saâu xa hai chieàu höôùng naøy cuûa phuïng vuï. Laø moät hieán leã daâng leân Thieân Chuùa, Thaùnh Theå laø moät haønh ñoäng toät ñænh cuûa vieäc thôø phöôïng, ñoàng thôøi cuõng laø moät aân hueä Thieân Chuùa ban cho con ngöôøi. Cuûa leã maø chuùng ta daâng leân Thieân Chuùa, ñöôïc Ngaøi ban laïi cho chuùng ta sau khi bieán noù thaønh Thòt vaø Maùu Chuùa Kitoâ. Sau khi chuùng ta daâng leân Ngaøi, Ngaøi laïi ban ñeå nuoâi döôõng linh hoàn chuùng ta. Bôûi vaäy, daàu vieäc röôùc leã khoâng phaûi laø yeáu toá thieát yeáu cuûa hieán leã, noù cuõng laø yeáu toá laøm cho hieán leã naøy neân troïn veïn (ít laø ñoái vôùi chuû teá). Do ñoù, haønh ñoäng phuïng vuï heát söùc voâ tö, hoaøn toaøn qui höôùng veà Thieân Chuùa, vaø laø hieán leã ca tuïng, thì moät traät cuõng laø haønh ñoäng ñem ñeán cho chuùng ta suoái nguoàn ôn thaùnh cuûa Thieân Chuùa.
161. Vieäc thaùnh hoùa khaùch quan vaø chuû quan
Söï thaùnh thieän maø phuïng vuï ñöa laïi cho chuùng ta laø moät thöïc taïi khaùch quan, khoâng leä thuoäc vaøo nguoàn goác cuûa chuû theå: ñoù laø söï cöùu ñoä Chuùa Kitoâ ñaõ thuû ñaéc vaø ban cho chuùng ta do vieäc ñöôïc thöïc hieän hay do lôøi caàu nguyeän cuûa Giaùo Hoäi, tuøy theo ñoù laø bí tích hay phuï tích.
Ñöùc Pio XII quaû quyeát : “Trong caùc nghi thöùc phuïng vuï, ñaëc bieät trong hieán leã baøn thôø, coâng cuoäc cöùu chuoäc chuùng ta thöïc söï coøn ñang tieáp tuïc vaø haäu quaû cuûa noù ñöôïc aùp duïng cho chuùng ta. Haèng ngaøy, Chuùa Kitoâ cöùu chuoäc chuùng ta qua thaùnh leã vaø caùc bí tích; Ngaøi khoâng ngöøng thanh taåy vaø hieán daâng nhaân loaïi cho Thieân Chuùa. Bôûi vaäy, nhöõng haønh ñoäng naøy coù moät giaù trò khaùch quan, laøm cho chuùng ta thöïc söï tham döï vaøo söï soáng cuûa Chuùa Kitoâ. Chính laø quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa, chöù khoâng phaûi söùc löïc cuûa chuùng ta ñaõ laøm cho nhöõng haønh ñoäng naøy coù khaû naêng lieân keát loøng ñaïo ñöùc cuûa chuùng ta vôùi loøng ñaïo ñöùc cuûa Chuùa Kitoâ, vò Thuû laõnh cuûa chuùng ta, vaø moät caùch naøo ñoù bieán noù thaønh coâng vieäc chung cuûa caû coäng ñoaøn”1 .
Tuy nhieân, trong khi nhaán maïnh vaøo khía caïnh khaùch quan, caùc tín höõu khoâng neân queân söûa soaïn taâm hoàn, ñeå coù nhöõng taâm tình thích hôïp vaø sau ñoù saün saøng thích öùng ñaùp laïi nhöõng ñoøi hoûi cuûa maàu nhieäm cöû haønh: vì Phuïng vuï khoâng phaûi laø moät vieäc aûo thuaät. Ñoái vôùi yeáu toá noäi taâm vaø chuû quan naøy, phuïng vuï cuõng ñem ñeán moät söï trôï giuùp khoâng nhoû: noù kích ñoäng, soi saùng vaø phaùt trieån ñöùc tin; kinh nguyeän cuûa noù dieãn taû tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, ñôøi soáng coäng ñoaøn vaø laø tröôøng daïy ñöùc aùi huynh ñeä, noù luoân ñaët tröôùc maét caùc tín höõu caùc maàu nhieäm cuûa Chuùa Kitoâ, maãu göông cuûa caùc thaùnh. Nhöõng yeáu toá naøy töøng ñöôïc phaân tích vaø quaûng dieãn ngay töø luùc baét ñaàu coù phong traøo phuïng vuï.
B. Moái giaây lieân heä chaët cheõ giöõa vieäc
phuïng thôø Thieân chuùa vaø thaùnh hoùa phaøm nhaân
Phaûi keát luaän raèng hai chieàu höôùng maø ngöôøi ta coù theå vaø phaûi phaân bieät trong phuïng vuï: töø con ngöôøi ñi leân Thieân Chuùa vaø töø Thieân Chuùa xuoáng vôùi con ngöôøi, laø nhöõng yeáu toá maät thieát lieân heä vôùi nhau khoâng chæ trong khi cöû haønh phuïng vuï, maø coøn caû theo baûn chaát cuûa söï vaät nöõa. Thaùnh Toâma gaùn cho moïi haønh ñoäng toân giaùo hai muïc tieâu: höôùng veà Thieân Chuùa vaø thaùnh hoùa con ngöôøi (theùocentrique et sanctificatrice): phuïng töï ñöôïc thöïc hieän ñeå möu ích cho con ngöôøi1. Tuy nhieân hai muïc tieâu ñoù phaûi leä thuoäc laãn nhau: thaùnh hoùa phaûi höôùng tôùi phuïng töï; söï cöùu ñoä trong Chuùa Kitoâ, hieäu quaû cuûa vieäc thôø phöôïng cuûa Ngaøi ñoái vôùi Ñöùc Chuùa Cha, coù ñích ñieåm laø phuïng vuï thieân quoác, trong ñoù Thieân Chuùa seõ laø moïi söï cho moïi ngöôøi2. Chính chöùc linh muïc cuûa Chuùa Kitoâ, maø phuïng vuï laø söï theå hieän, laø yeáu toá minh giaûi söï hôïp nhaát cuûa hai chieàu höôùng naøy cuõng nhö söï qui höôùng moïi nghi thöùc phuïng vuï vaøo vieäc toân thôø vaø laøm vinh danh Thieân Chuùa.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |
