PhÇn IV: KÕt luËn vµ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn s¶n phÈm ®Æc s¶n theo ®Þnh híng ChØ dÉn §Þa lý vµ tªn gäi xuÊt xø
IV-1 KÕt luËn VI-1-1 Xu thÕ ph¸t triÓn ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø trªn thÕ giíi
- Ph¸t triÓn ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø ®· ph¸t triÓn hµng tr¨m n¨m nay ë ch©u ¢u, vµ ®ang b¾t ®Çu ph¸t triÓn t¹i nhiÒu níc trªn thÕ giíi. Môc ®Ých b¶o hé s¶n phÈm trªn thÞ trêng chèng l¹i sù l¹m dông danh tiÕng díi h×nh thøc hµng gi¶ vµ sù trµ trén vÒ s¶n phÈm lµ mét yªu cÇu cÊp b¸ch nh»m b¶o tån, n©ng cao gi¸ trÞ vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm ®Æc thï, g×n gi÷ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng ®Ó ph¸t triÓn n«ng th«n.
- C¸c níc trong khu vùc cã ®iÒu kiÖn t¬ng ®èi gÇn víi ViÖt Nam nh Ind«nªxia, Ên ®é, Th¸i Lan ®· vµ ®ang cã nh÷ng nç lùc tÝch cùc trong viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµo b¶o hé c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ thùc phÈm. Quy chÕ 2081/92 cña céng ®ång chung Ch©u ¢u lµ c¬ së ph¸p lý ®îc c¸c níc nµy lùa chän lµm c¬ së ®Ó hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý.
- ChØ dÉn §Þa lý lµ mét ®èi tîng n»m trong ph¹m vi ®iÒu chØnh vÒ tµi s¶n së h÷u trÝ tuÖ cña NghÞ ®Þnh Trips sÏ ®îc ¸p dông khi c¸c níc tham gia vµo WTO. V× vËy, ChØ dÉn §Þa lý cµng trë nªn quan träng trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Ngoµi ra, ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø ®ang trong qu¸ tr×nh th¬ng th¶o ®Ó ®a vµo quy ®Þnh cña WTO trong khu«n khæ luËt së h÷u trÝ tuÖ.
IV-1-2 Nh÷ng thÓ chÕ vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø ë ViÖt Nam IV-1-2-1 Nh÷ng ®Æc ®iÓm tÝch cùc trong qu¸ tr×nh x©y dùng thÓ chÕ ë ViÖt Nam
ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø ®Òu n»m trong ph¹m vi ®iÒu chØnh cña c¸c v¨n b¶n luËt
Kinh nghiÖm ë mét sè níc nh Ên §é, Th¸i Lan v.v... cho thÊy r»ng viÖc kh«ng cã mét bé luËt riªng cho së h÷u trÝ tuÖ ®· g©y ra nh÷ng khã kh¨n cho qu¸ tr×nh vËn hµnh hÖ thèng x©y dùng chØ dÉn ®Þa lý. VÝ dô, viÖc lùa chän luËt hiÖn hµnh nµo cho viÖc b¶o hé, sö dông h×nh thøc b¶o hé trªn thÞ trêng nµo cho hîp lý.
So s¸nh thùc tÕ ®ã cho thÊy, mÆc dï cßn nhiÒu khã kh¨n nhng khung ph¸p lý cña ViÖt Nam vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø ®· cã nh÷ng tÝch cùc, ®ã lµ:
- C¸c v¨n b¶n luËt ®· ra ®êi víi nh÷ng néi dung riªng vÒ chØ dÉn vµ Tªn gäi XuÊt xø nhng ®· bæ sung cho nhau vµ ®· h×nh thµnh lªn ®îc nh÷ng quy ®Þnh cña nhµ níc ®Ó ®iÒu chØnh ®îc c¶ hai lo¹i s¶n phÈm nµy.
- C¸c v¨n b¶n ®· nªu ra ®îc nh÷ng kh¸i niÖm vÒ chØ dÉn ®Þa lý, Tªn gäi XuÊt xø vµ nh÷ng bíc c¬ b¶n ®Ó x©y dùng c¸c s¶n phÈm mang ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø nh: ®èi tîng ®îc xin b¶o hé, yªu cÇu vÒ hå s¬.
Sù ñng hé cña c¸c c¬ quan nhµ níc, ban ngµnh
Ho¹t ®éng x©y dùng ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø ®îc sù ñng hé cña c¸c c¬ quan ban ngµnh ®ã lµ:
- Sù trî gióp tÝch cùc cña Côc Së h÷u TrÝ tuÖ (c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ Së h÷u trÝ tuÖ) trong qu¸ tr×nh xÐt duyÖt hå s¬, chuÈn bÞ néi dung cho ho¹t ®éng trao ®æi ®Ó ®Ó s¶n phÈm ®îc b¶o hé chÝnh trªn thÞ trêng, ®a vµo c¸c néi dung trao ®æi trong c¸c tæ chøc quèc tÕ nh: AFTA, WTO...
- C¸c bé ban ngµnh ñng hé tÝch cùc vÒ mÆt c¬ së vËt chÊt (kinh phÝ), ñng hé vµ t¹o ®iÒu kiÖn híng dÉn vÒ c¸c thñ tôc cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ®¨ng b¹ s¶n phÈm vµ hoµn thiÖn thñ tôc sau ®¨ng b¹.
Sù ra ®êi cña LuËt Së h÷u TrÝ tuÖ sÏ thóc ®Èy cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
Ngµy 29 th¸ng 11 n¨m 2005, LuËt Së h÷u TrÝ tuÖ ®îc Quèc héi th«ng qua ®· cho thÊy xu thÕ chung cña qu¸ tr×nh hoµn thiÖn khung thÕ chÕ t¹i cÊp quèc gia. Trong bèi c¶nh khung thÓ chÕ cña ViÖt Nam cÇn mét sù thay ®æi ®Ó phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña quèc tÕ ®Æc biÖt lµ WTO, luËt ra ®êi ®· gãp phÇn hoµn thiÖn h¬n, bæ sung nh÷ng thiÕu sãt vÒ mÆt thÓ chÕ vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø nh:
- Quy ®Þnh râ rµng vÒ quyÒn së h÷u, sö dông vµ qu¶n lý vÒ ChØ dÉn §Þa lý
- Ngoµi c¸c yÕu tè vÒ ®Þa lý th× c¸c yÕu tè vÒ con ngêi ®îc thÓ hiÖn râ rµng víi vai trß kü n¨ng cña ngêi d©n, quy tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt mang tÝnh ®Þa ph¬ng vµ æn ®Þnh.
- C¸c yªu cÇu vÒ néi dung trong hå s¬ nh b¶ng m« t¶ chÊt lîng, mèi quan hÖ chÊt lîng vµ yÕu tè s¶n xuÊt, b¶n ®å m« t¶ vÞ trÝ ®Þa lý ®· cã yªu cÇu chøng minh vÒ mÆt khoa häc vµ b»ng chøng cô thÓ.
IV-1-2-2 H¹n chÕ trong viÖc ph¸t triÓn Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý ë ViÖt Nam
TiÕn tr×nh ¸p dông x©y dùng quyÒn b¶o hé chØ dÉn vµ Tªn gäi XuÊt xø t¹i ViÖt Nam ®îc diÔn ra tõ n¨m 1998 nhng cho ®Õn nay qu¸ tr×nh nµy vÉn cha ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ cô thÓ:
- Khung thÓ chÕ vµ ph¸p lý cha hoµn thiÖn, viÖc cha cã c¸c quy®Þnh cô thÓ, ®Çy ®ñ vÒ ChØ dÉn §Þa lý ®· ®Æt ra cho chóng ta nh÷ng khã kh¨n. Sù ®ång nhÊt vÒ kh¸i niÖm vµ ph¹m vi ®iÒu chØnh cña c¸c v¨n b¶n luËt lµ nh÷ng khã kh¨n cho qu¸ tr×nh triÓn khai tõ c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ së h÷u trÝ tuÖ ®Õn c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn.
- Nh÷ng quy ®Þnh vÒ néi dung vµ ph¬ng ph¸p ®Ó tiÕn hµnh cßn cha ®îc cô thÓ. C¸ch thøc triÓn khai, nh÷ng quy ®Þnh vÒ viÖc x¸c lËp hå s¬, m« t¶ vµ ®¸nh gi¸ néi dung... cha ®îc thùc thi lÇn nµo, trong khi ®ã th× hÖ thèng nghiªn cøu khoa häc vµ t vÊn thùc hiÖn cha h×nh thµnh. §iÒu ®ã ®· lµm cho qu¸ tr×nh ¸p dông thÓ chÕ vµo thùc tÕ cßn nhiÒu chång chÐo vµ kh«ng thÓ triÓn khai ®îc.
- Vai trß cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cha râ rµng, ®Æc biÖt lµ vai trß vµ chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan Nhµ níc trong viÖc thùc hiÖn c¸c néi dung cña quy tr×nh x©y dùng ChØ dÉn §Þa lý vµ tªn gäi xuÊt xø.
- Quy ®Þnh cña nhµ níc cha quan t©m ®óng møc ®Õn vai trß cña c¸c tæ chøc s¶n xuÊt vµ ngêi d©n, c¸c t¸c nh©n ngµnh hµng. ViÖc nghiªn cøu vËn dông quy tr×nh x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý cha ®îc thóc ®Èy ngang tÇm víi ®ßi hái cña thùc tÕ t¹i c¸c ®Þa ph¬ng.
- Quan ®iÓm vµ nhËn thøc vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø cña ViÖt Nam cha râ rµng, c¸c bé ngµnh quan t©m nhiÒu ®Õn Tªn gäi XuÊt xø. Trong khi ®ã, ChØ dÉn §Þa lý l¹i kh«ng ®îc quan t©m nhiÒu mÆc dï t¸c dông cña hai h×nh thøc nµy cã lîi Ých t¬ng ®ång. Tr¸i l¹i, LuËt Së h÷u TrÝ tuÖ na hµnh chØ ®Ò cËp ®Õn chØ dÉn ®Þa lý, cßn Tªn gäi XuÊt xø kh«ng n»m trong ph¹m vi ®iÒu chØnh cña luËt.
- ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø cha ®îc qu¶ng b¸ vµ tuyªn truyÒn ®óng møc ®Ó ngêi tiªu dïng hiÓu ®óng ý nghÜa vµ gi¸ trÞ cña chóng.
IV-1-2-3. Sù phï hîp vÒ ph¬ng ph¸p triÓn khai ë ViÖt Nam so víi ch©u ¢u
- ViÖc ¸p dông nh÷ng néi dung cña quy chÕ 2081/92 cña Céng ®ång Chung Ch©u ¢u lµ cÇn thiÕt nh»m gióp cho c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam cã thÓ ®îc b¶o hé t¹i thÞ trêng ch©u ©u vµ c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi mµ kh«ng gÆp trë ng¹i vÒ mÆt thñ tôc.
- Nhng trong qu¸ tr×nh triÓn khai, nh÷ng néi dung triÓn khai cña ViÖt Nam trong 5 n¨m qua cha thùc sù phï hîp víi quy chÕ nµy, c¶ vÒ c¸c bíc tiÕn hµnh thñ tôc b¶o hé, c¸c quy ®Þnh trong hå s¬, c¸c yªu cÇu m« t¶ ®Æc thï vÒ chÊt lîng, lÉn ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt...
- Kinh nghiÖm cña c¸c níc ch©u ¢u cho thÊy: cïng víi viÖc lµm thÕ nµo ®Ó s¶n phÈm cã thÓ ®îc b¶o hé díi chØ dÉn vµ Tªn gäi XuÊt xø, viÖc khuyÕch tr¬ng s¶n phÈm, xóc tiÕn th¬ng m¹i vµ tiÕp cËn thÞ trêng lµ mét vÊn ®Ò quan träng. Nã kh«ng chØ lµ gi¶i ph¸p cho qu¸ tr×nh héi nhËp mµ cßn lµ c¸ch b¶o vÖ tèt nhÊt th¬ng hiÖu trªn thÞ trêng víi sù cè g¾ng cña nh÷ng c¸ nh©n, tæ chøc cã lîi Ých liªn quan th«ng qua viÖc n©ng cao vµ kh¶ n¨ng duy tr× sù æn ®Þnh chÊt lîng.
IV-1-3 Qu¸ tr×nh x©y dùng hai Tªn gäi XuÊt xø ®Çu tiªn ë ViÖt Nam IV-1-3-1 Nh÷ng thµnh c«ng cña viÖc x©y dùng hai tªn gäi xuÊt xø
Thµnh c«ng trong viÖc ®a Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý vµo ViÖt Nam
Tªn gäi XuÊt xø vµ chØ dÉn ®Þa lý, ®îc nhiÒu ngêi ViÖt Nam du häc t¹i Ph¸p biÕt ®Õn, nhng trong nhiÒu n¨m qua, lÜnh vùc nµy vÉn hÇu nh Ýt ®îc biÕt ®Õn t¹i ViÖt Nam. Th¬ng vô Ph¸p (Mission Economique) cña §¹i sø qu¸n Ph¸p t¹i Hµ Néi hîp t¸c víi Bé NN & PTNT, Bé Thñy s¶n lµ c¸c c¬ quan cã c«ng ®Çu tiªn trong viÖc ph¸t triÓn lÜnh vùc nµy t¹i ViÖt Nam. ViÖc h×nh thµnh ch¬ng tr×nh hîp t¸c Ph¸p ViÖt trong lÜnh vùc nµy, c¸c ch¬ng tr×nh ®µo t¹o ®Çu tiªn, sù hç trî vÒ ph¸p lý vµ ®Æc biÖt lµ sù thö nghiÖm hai Tªn gäi XuÊt xø ®Çu tiªn (chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u vµ níc m¾m Phó Quèc) lµ nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng tr©n träng. Cã thÓ nãi r»ng, viÖc ®a Tªn gäi XuÊt xø vµo LuËt Së h÷u TrÝ tuÖ ViÖt Nam còng dùa trªn nÒn t¶ng nµy. Thµnh c«ng nµy kh«ng chØ vÒ mÆt thÓ chÕ, mµ ®· t¹o ra mét ®éng lùc x· héi ®¸ng ghi nhËn ®Ó ph¸t triÓn chØ dÉn vµ tªn gäi xuÊt xø.
X¸c ®Þnh thªm híng ®i trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n
ViÖc ®a ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø vµo ViÖt Nam ®· lµm thøc tØnh nhiÒu ®Þa ph¬ng, nhiÒu t¸c nh©n vÒ tiÒm n¨ng cña hä vµ vÒ nh÷ng s¶n phÈm ®Æc s¶n. HiÖn nay, nhiÒu ®Þa ph¬ng ®· x¸c ®Þnh x©y dùng chØ dÉn ®Þa vµ Tªn gäi XuÊt xø nh mét trong c¸c híng ®i nh»m x©y dùng th¬ng hiÖu ®Þa ph¬ng, ph¸t triÓn kinh tÕ hé n«ng d©n vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. NhiÒu ®Þa ph¬ng ®· ý thøc ®îc lîi thÕ c¹nh tranh cña hä khi sö dông tªn gäi xuÊt xø, kh«ng chØ gi¸ trÞ gia t¨ng tõ viÖc trùc tiÕp b¸n s¶n phÈm mµ lµ tõ nhiÒu s¶n phÈm kh¸c trong vïng cã tªn gäi xuÊt xø. X©y dùng ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø ®îc coi nh mét h×nh thøc x©y dùng th¬ng hiÖu ®Þa ph¬ng. Nhê ®ã, mäi ngêi ý thøc ®îc sù kÕt hîp gi÷a b¶n s¾c gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ nh÷ng gi¸ trÞ th¬ng m¹i.
X©y dùng nÒn t¶ng ph¸p lý cho Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý
Ch¬ng tr×nh hîp t¸c Ph¸p- ViÖt vÒ Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý ®· gióp cho ViÖt Nam x©y dùng ®îc nh÷ng nÒn t¶ng ph¸p lý bíc ®Çu rÊt quan träng. MÆc dï c¸c thÓ chÕ ph¸p lý cha thùc sù hoµn chØnh, nhng trong thêi gian vµi n¨m, x©y dùng ®îc mét nÒn t¶ng ph¸p lý nh vËy cho lÜnh vùc nµy ®· lµ mét thµnh c«ng. C¸c níc ph¶i mÊt vµi chôc ®Õn hµng tr¨m n¨m cho nÒn t¶ng ph¸p lý cho lÜnh vùc nµy, cßn ViÖt Nam míi chØ b¾t ®Çu. Thµnh c«ng nµy ®· ®îc cô thÓ hãa trong LuËt Së h÷u TrÝ tuÖ võa ®îc Quèc héi ViÖt Nam th«ng qua.
Thóc ®Èy së h÷u trÝ tuÖ vµ chèng hµng gi¶
Sù h×nh thµnh Tªn gäi XuÊt xø chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u vµ níc m¾m Phó Quèc ®· ®Æt ra vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ cña nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ lµm thÕ nµo ®Ó nh÷ng gi¸ trÞ ®ã ®îc b¶o hé, sö dông bëi chÝnh nh÷ng tÇng líp s¸ng t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ ®ã. MÆt kh¸c, viÖc chèng hµng gi¶ liªn quan ®Õn c¶ ngêi s¶n xuÊt, c¶ céng ®ång ®Þa ph¬ng, mäi ngêi sÏ ý thøc h¬n trong chèng hµng gi¶. Nh vËy, søc Ðp x· héi lªn viÖc chèng hµng gi¶ sÏ lín h¬n hiÖn nay.
Kinh nghiÖm x©y dùng thö nghiÖm hai Tªn gäi XuÊt xø ®Çu tiªn
Trong bèi c¶nh khung thÓ chÕ cha râ rµng vÒ Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý ë ViÖt Nam, viÖc Ch¬ng tr×nh Ph¸p -ViÖt cña Th¬ng vô Ph¸p hîp t¸c víi Bé NN vµ PTNT, Bé Thñy s¶n x©y dùng ®îc hai Tªn gäi XuÊt xø ®Çu tiªn lµ nh÷ng bíc ®i rÊt quan träng cho viÖc ph¸t triÓn vÒ Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý sau nµy. C¸c bíc triÓn khai x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø rÊt bµi b¶n vµ ®óng nh÷ng nguyªn t¾c vÒ x©y dùng tªn gäi xuÊt xø. Nhng do khu«n khæ thÓ chÕ cha hoµn thiÖn, sù hiÓu biÕt vÒ ViÖt Nam cã lÏ cßn h¹n chÕ, vµ do sù thiÕu v¾ng c¸c tæ chøc d©n sù ë ViÖt Nam nªn nh÷ng Tªn gäi XuÊt xø nµy cßn mét sè h¹n chÕ cÇn ®îc kh¾c phôc. Sù h¹n chÕ cña hai s¶n phÈm Tªn gäi XuÊt xø ®Çu tiªn lµ thùc tÕ khã tr¸nh khái khi x©y dùng, xuÊt ph¸t tõ nhiÒu yÕu tè cña b¶n th©n lÜnh vùc vÒ Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý. Nhng còng cã nhiÒu yÕu tè bªn ngoµi lÜnh vùc vÒ Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý ®· c¶n trë qu¸ tr×nh x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý cho hai s¶n phÈm nµy nh vai trß céng ®ång vµ tæ chøc d©n sù, sù phèi hîp gi÷a c¸c bé ngµnh ë ViÖt Nam, gi÷a trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng... H×nh thµnh hai m« h×nh ®Çu tiªn vÒ Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý ®· cho phÐp chóng ta h×nh dung ®îc c¸ch triÓn khai, nh÷ng vÊn ®Ò gÆp ph¶i, nh÷ng gi¶i ph¸p míi. Nh÷ng vÊn ®Ò mµ chóng t«i ®Æt ra, còng nh nhiÒu ngêi kh¸c ®Æt ra vÒ Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý còng chÝnh lµ kÕt qu¶ ph©n tÝch tõ hai m« h×nh nµy. NÕu kh«ng cã hai m« h×nh ®Çu tiªn, chóng ta kh«ng thÓ nh×n nhËn ®îc vÒ Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý sÏ ®îc x©y dùng nh thÕ nµo. Do vËy, chóng t«i cho r»ng thµnh c«ng hai m« h×nh ®Çu tiªn kh«ng chØ lµ gi¸ trÞ th¬ng m¹i t¹o ra mµ cßn lµ nh÷ng chÝnh s¸ch, chiÕn lîc, thÓ chÕ ph¸p lý, quan ®iÓm, c¸c gi¶i ph¸p... ®îc rót ra tõ nh÷ng thö nghiÖm ®Çu tiªn nµy.
IV-1-3-2 Nh÷ng h¹n chÕ cña viÖc x©y dùng hai tªn gäi xuÊt xø
H¹n chÕ vÒ mÆt ¸p dông quy tr×nh x©y dùng tªn gäi xuÊt xø
Hai s¶n phÈm cña ViÖt Nam lµ níc m¾m Phó Quèc vµ chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u lµ nh÷ng lùa chän hîp lý trong qu¸ tr×nh ¸p dông chØ dÉn vµ tªn gäi xuÊt xø, ®îc x©y dùng trong mét m«i trêng thÓ chÕ cha hoµn thiÖn, trong khi ®ã l¹i lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn chø kh«ng cã sù tham gia cña ho¹t ®éng nghiªn cøu. V× thÕ viÖc ¸p dông quy tr×nh cña hai s¶n phÈm nµy gÆp nh÷ng h¹n chÕ:
- C¸ nh©n, tæ chøc tham gia x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø cßn h¹n chÕ trong n¾m b¾t vÒ quy tr×nh còng nh lîi Ých cña b¶n th©n hä, cha thùc sù, cßn ng¹i rñi ro vÒ ®Çu t cho tªn gäi xuÊt xø.
- Ho¹t ®éng x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø cßn h¹n chÕ trong huy ®éng sù tham gia ®Çu t cña c¸c céng ®ång d©n c, tæ chøc d©n sù ngêi s¶n xuÊt, doanh nghiÖp ®Þa ph¬ng.
- Quy tr×nh x©y dùng, thÈm ®Þnh hai Tªn gäi XuÊt xø cña hai s¶n phÈm cßn nhiÒu h¹n chÕ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt ®Æc thï cña s¶n phÈm cha ®îc chøng minh râ rµng, kh«ng cã c¸c ®¸nh gi¸ ph©n tÝch ngµnh hµng, khoanh vïng s¶n xuÊt cha ®óng víi thùc tÕ vµ phï hîp víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt truyÒn thèng cña ngêi d©n (cô thÓ lµ chÌ Shan TuyÕt).
- C¸c ho¹t ®éng triÓn khai cßn lóng tóng do thiÕu khung thÓ chÕ cô thÓ ë ViÖt Nam, nh qu¸ tr×nh ®¨ng b¹ th× sö dông quy ®Þnh cña ViÖt Nam cßn ho¹t ®éng sau ®¨ng b¹ l¹i sö dông quy ®Þnh cña EU (vÒ quy tr×nh qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm).
H¹n chÕ trong néi dung hå s¬ ®¨ng b¹
- Nh÷ng néi dung triÓn khai cña hai s¶n phÈm nµy cha cã nh÷ng b»ng chøng vÒ c¶ chÊt lîng ®Æc thï cña s¶n phÈm, mèi quan hÖ gi÷a chÊt lîng vµ c¸c yÕu tè ¶nh hëng nh ®iÒu kiÖn tù nhiªn, yÕu tè con ngêi...
- Ho¹t ®éng m« t¶ vÒ mÆt ®Þa lý cha ®îc triÓn khai, viÖc m« t¶ chØ mang tÝnh chÊt m« t¶ ®iÒu kiÖn cña ®¬n vÞ ®¨ng ký xin b¶o hé chø cha thÓ hiÖn sù kh¸c biÖt víi c¸c ®¬n vÞ l©n cËn. V× thÕ, b¶n ®å m« t¶ l·nh thæ cña c¸c s¶n phÈm kh«ng thuyÕt phôc vµ thiÕu gi¸ trÞ trong thùc tÕ qu¶n lý Tªn gäi XuÊt xø sau nµy.
- Vai trß cña ngêi s¶n xuÊt trong viÖc tæ chøc vµ qu¶n lý Tªn gäi XuÊt xø cha ®îc quan t©m. C¸c c¬ quan qu¶n lý vµ theo dâi viÖc thùc hiÖn Tªn gäi XuÊt xø thêng triÓn khai theo ph¬ng ph¸p tõ trªn xuèng vµ Ýt cã sù trao ®æi víi ngêi d©n ®Þa ph¬ng.
- Hå s¬ cha thÓ hiÖn ®îc nh÷ng yÕu tè vÒ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ tiÒm n¨ng thÞ trêng cña s¶n phÈm, v× vËy, kh«ng x©y dùng ®îc chiÕn lîc qu¶ng b¸ vµ khai th¸c ®îc gi¸ trÞ cña s¶n phÈm khi ®îc b¶o hé.
H¹n chÕ vÒ c¸ch tæ chøc khai th¸c tªn gäi xuÊt xø
- Qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c quy chÕ vÒ qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm ®îc x©y dùng rÊt khã kh¨n, do thiÕu c¸c c¬ së ph¸p lý vµ quy ®Þnh cña ViÖt Nam, ph©n biÖt râ vai trß cña c¸c Bé ngµnh. Trong khi ®ã, nÕu so s¸nh víi quy ®Þnh cña ch©u ¢u th× c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm còng kh«ng phï hîp vÒ h×nh thøc tæ chøc vµ c¸ch thøc triÓn khai.
- Néi dung nghiªn cøu ngµnh hµng, xóc tiÕn th¬ng m¹i vµ tiÕp thÞ s¶n phÈm cha ®îc quan t©m; ngêi tiªu dïng cha hiÓu g× nhiÒu vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµ tªn gäi xuÊt xø; v× thÕ, cha lµm t¨ng ®îc gi¸ trÞ cña s¶n phÈm vµ thóc ®Èy sù ñng hé cña nh÷ng ngêi cã lîi Ých liªn quan.
- ViÖc thóc ®Èy triÓn khai nh÷ng néi dung tiÕp theo nh»m giao quyÒn sö dông Tªn gäi XuÊt xø cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n s¶n xuÊt vµ kinh doanh hai s¶n phÈm nµy cha ®îc quan t©m ®óng møc cña nh÷ng tæ chøc ®øng tªn xin b¶o hé. Tr¸ch nhiÖm ®æ dån vµo c¸c c¬ quan nhµ níc. Vai trß cña c¸c tæ chøc d©n sù cha ®îc ph¸t huy, trong khi c¸c c¬ quan nhµ níc h¹n hÑp vÒ nh©n sù vµ kinh phÝ nªn kh«ng thÓ tiÕp tôc trî gióp ®îc. Nh÷ng triÓn khai mang tÝnh chÊt thö nghiÖm cña Vô Khoa häc C«ng nghÖ cña Bé NN & PTNT, Bé Thñy s¶n cÇn ®îc chuyÓn sang giai ®o¹n h×nh thµnh c¸c thÓ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó hç trî vµ qu¶n lý lÜnh vùc nµy. Do vËy cÇn x©y dùng quy chÕ vµ khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc d©n sù, t nh©n ®îc nhµ níc uû th¸c trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn tªn gäi xuÊt xø.
- C¸c ®¬n vÞ cã c¬ héi sö dông Tªn gäi XuÊt xø kh«ng cã chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch khai th¸c vµ sö dông. V× thÕ lîi Ých do viÖc ®¨ng b¹ hai s¶n phÈm nµy lµ cha cã nhiÒu; s¶n phÈm kh«ng n©ng cao ®îc gi¸ trÞ trªn thÞ trêng, nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng vÒ mÆt s¶n xuÊt kh«ng ®îc chó träng vµ ®ang dÇn mÊt ®i nh t¹i Méc Ch©u.
- Ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ Tªn gäi XuÊt xø cho b¶n th©n nh÷ng ngêi s¶n xuÊt vµ cã c¬ héi ®îc sö dông lµ kh«ng cã, v× thÕ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng hiÓu kh«ng ®óng vÒ Tªn gäi XuÊt xø nh: sö dông ®éc quyÒn, u thÕ vÒ mÆt c«ng nghÖ...
IV-2. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø cho c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n cña ViÖt Nam IV-2-1. Hoµn thiÖn khung ph¸p lý cña nhµ níc vÒ chØ dÉn ®Þa lý
HÖ thèng ph¸p lý cha hoµn thiÖn lµ mét khã kh¨n lín nhÊt trong qu¸ tr×nh ¸p dông ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø t¹i ViÖt Nam trong 5 n¨m qua. V× vËy hoµn thiÖn hÖ thèng nµy lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt trong qu¸ tr×nh b¶o hé nh÷ng s¶n phÈm cña ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi.
- VËn dông nh÷ng quy ®Þnh cña ch©u ¢u vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c nh AFTA, WTO vÒ së h÷u trÝ tuÖ, ®Æc biÖt lµ Quy chÕ 2081/92 cña Céng ®ång Chung ch©u ¢u ®Ó x©y dùng quy chÕ chung cho ViÖt Nam
- Sù ra ®êi cña LuËt Së h÷u TrÝ tuÖ lµ rÊt tèt, nã sÏ t¹o dùng mét khung ph¸p lý míi cho qu¸ tr×nh x©y dùng ChØ dÉn §Þa lý ë ViÖt Nam. Tuy vËy, vÉn cÇn ph¶i cã nh÷ng sù bæ sung trong qu¸ tr×nh ®a luËt vµo ®êi sèng, cô thÓ lµ:
+ CÇn ®a Tªn gäi XuÊt xø vµo khung thÓ chÕ cña nhµ níc b»ng c¸c v¨n b¶n díi luËt, v× ®©y lµ mét h×nh thøc phæ biÕn vµ rÊt cã hiÖu qu¶ t¹i ch©u ¢u.
+ ThiÕt lËp hÖ thèng qu¶n lý vÒ ChØ dÉn §Þa lý chung cho tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm th«ng qua vai trß vµ chøc n¨ng cña mét tæ chøc chuyªn ngµnh cña nhµ níc.
+ Quy ®Þnh râ rµng vÒ quyÒn së h÷u, quyÒn qu¶n lý vµ sö dông th«ng qua viÖc quy ®Þnh râ vai trß ®¹i diÖn cho Nhµ níc t¹i c¸c ®Þa ph¬ng, bé ngµnh.
+ Quy ®Þnh vÒ quy tr×nh x©y dùng hå s¬, c¸c bíc tiÕn hµnh thiÕt lËp quyÒn cho s¶n phÈm chØ dÉn ®Þa lý.
+ Quy ®Þnh cô thÓ vÒ ph¬ng ph¸p khoanh vïng s¶n phÈm, m« t¶ chÊt lîng vµ quy tr×nh s¶n xuÊt ®Æc thï. Trong ®ã cÇn quy ®Þnh râ rµng c¸c v¨n b¶n nµy cÇn sù chøng thùc vµ x¸c nhËn cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn nµo (c¬ quan qu¶n lý hay c¬ quan khoa häc), ®Þa ph¬ng hay trung ¬ng.
+ Quy ®Þnh râ vai trß vµ tr¸ch nhiÖm trong viÖc x©y dùng chØ dÉn ®Þa lý: nhµ níc, c¸c c¬ quan chuyªn m«n nh: c¸c bé chuyªn ngµnh, c¬ quan qu¶n lý thÞ trêng, chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n sö dông...
+ C¸c quy ®Þnh vÒ quy tr×nh s¶n xuÊt truyÒn thèng, hÖ thèng kiÓm so¸t, m« t¶ thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ thÞ trêng... cÇn cã sù x¸c nhËn hay chøng thùc cña c¬ quan nµo hoÆc cÇn ph¶i do c¬ quan nµo tiÕn hµnh tæng hîp vµ ®¸nh gi¸.
IV- 2-2. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n theo híng ChØ dÉn §Þa lý vµ tªn gäi xuÊt xø
Nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ mÆt tù nhiªn, sù ®a d¹ng vÒ thµnh phÇn d©n téc, tËp qu¸n canh t¸c cña níc ta ®· t¹o ra nhiÒu c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n cña ®Þa ph¬ng. Tuy nhiªn, lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ b¶o tån vµ ph¸t triÓn nguån ®a d¹ng sinh häc ®ã lµ mét vÊn ®Ò cÇn ph¶i quan t©m. Gi¶i ph¸p cña nhãm nghiªn cøu ®a ra bao gåm:
- X¸c ®Þnh viÖc b¶o tån vµ ph¸t triÓn c¸c c©y, con ®Æc s¶n lµ tr¸ch nhiÖm cña nhµ níc, ®Þa ph¬ng, c¸c c¬ quan nhµ níc vµ cña c¶ céng ®ång. Quan ®iÓm b¶o tån theo hai híng c¬ b¶n: j) b¶o tån mang tÝnh chÊt sinh häc víi nh÷ng c©y trång vµ gia sóc, gia cÇm Ýt cã kh¶ n¨ng n©ng cao gi¸ trÞ trªn thÞ trêng; jj) b¶o tån c¸c c©y trång vµ vËt nu«i cã tiÒm n¨ng thÞ trêng ph¶i g¾n liÒn víi viÖc ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao díi d¹ng s¶n phÈm ChØ dÉn §Þa lý hoÆc tªn gäi xuÊt xø.
- Nhµ níc nªn x©y dùng c¸c thÓ chÕ, chÝnh s¸ch nh»m hç trî cho ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n; nªn x©y dùng chiÕn lîc quèc gia, chiÕn lîc ngµnh trong viÖc b¶o tån vµ th¬ng m¹i ho¸ c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n tõng vïng nh»m ph¸t huy lîi thÕ c¹nh tranh tõng vïng ë ViÖt Nam.
- CÇn thóc ®Èy h×nh thµnh c¸c tæ chøc d©n sù chuyªn nghiÖp cña n«ng d©n vµ c¸c t¸c nh©n ngµnh hµng trong n«ng nghiÖp n«ng th«n. Nh÷ng tæ chøc nµy sÏ trî gióp Nhµ níc ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n trªn c¬ së liªn kÕt tËp thÓ.
- C¸c ®Þa ph¬ng cÇn cã nh÷ng kh¶o s¸t ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng s¶n xuÊt, th¬ng m¹i cña c¸c s¶n phÈm ®îc cho lµ ®Æc s¶n, tõ ®ã cã thÓ ®a ra nh÷ng tiÒm n¨ng vµ nguy c¬ mÊt ®i vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña c¸c s¶n phÈm nµy. Trªn c¬ së nµy, c¸c bé chuyªn ngµnh x©y dùng c¬ së d÷ liÖu, b¶n ®å tiÒm n¨ng c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n cña ViÖt Nam, lµm c¬ së x©y dùng kÕ ho¹ch b¶o tån vµ ph¸t triÓn.
- Dùa trªn c¸c kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ®ã c¸c tØnh cÇn cã nh÷ng ®Ò xuÊt lªn Nhµ níc th«ng qua c¸c bé chuyªn ngµnh ®Ó lùa chän s¶n phÈm vµ c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n cña m×nh. Tõ ®ã c¸c bé chuyªn ngµnh sÏ cã danh s¸ch c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n tiÒm n¨ng ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh hç trî ph¸t triÓn.
- Ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n ph¶i ®ång nghÜa víi viÖc b¶o vÖ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ph¸t triÓn c¸c ®Æc s¶n ®ã, nghÜa lµ b¶o tån hÖ sinh th¸i, ph¬ng thøc trång trät vµ ch¨n nu«i cæ truyÒn víi nh÷ng ph¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i h¬n. G¾n viÖc ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n víi c¸c khu vùc l·nh thæ nhÊt ®Þnh ®îc khoanh vïng, ®Ó tõ ®ã d©n c vµ chÝnh quyÒn cã ý thøc b¶o tån.
- CÇn g¾n liÒn sù ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n víi viÖc ph¸t triÓn du lÞch vµ v¨n ho¸ b¶n ®Þa g¾n víi c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n t¹i ®Þa ph¬ng.
- ViÖc x©y dùng nh÷ng s¶n phÈm ®Æc s¶n ®îc b¶o hé díi d¹ng ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø lµ mét gi¶i ph¸p thÝch hîp nh»m b¶o tån nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ lîi Ých céng ®ång. §ång thêi, ®©y còng lµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn th¬ng hiÖu céng ®ång g¾n víi vïng l·nh thæ vµ sö dông th¬ng m¹i nh mét c«ng cô h÷u Ých mang l¹i lîi Ých cho céng ®ång, nh÷ng c¸ nh©n, tæ chøc cã liªn quan trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n.
IV-3-3. Hoµn thiÖn vµ khai th¸c hai s¶n phÈm ®· ®¨ng ký
Hoµn thiÖn hå s¬ ®¨ng b¹ vµ cÊp quyÒn sö dông
Hoµn thiÖn c¸c thñ tôc nh»m thiÕt lËp quyÒn b¶o hé cho níc m¾m Phó Quèc vµ chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u lµ mét vÊn ®Ò quan träng kh«ng chØ gi¶i quyÕt ®îc môc ®Ých ®· ®Æt ra mµ cßn lµ c¬ së ®Ó x©y dùng cho c¸c s¶n phÈm tiÕp theo. Nh÷ng gi¶i ph¸p cho qu¸ tr×nh nµy bao gåm:
- Trªn c¬ së cña hå s¬ ®· ®Æt ra dùa trªn c¬ së cña ch©u ©u ®Ó bæ sung c¸c néi dung cßn thiÕu cô thÓ lµ:
+ X¸c ®Þnh nh÷ng ®Æc thï cña s¶n phÈm dùa trªn nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ mÆt khoa häc vµ nªu râ nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng. Nh nh÷ng ®Æc ®iÓm thÓ hiÖn sù kh¸c biÖt vÒ chÊt lîng gi÷a chÌ Shan TuyÕt cña C«ng ty víi c¸c ®¬n vÞ l©n cËn, níc m¾m Phó Quèc víi c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt t¹i Kiªn Giang, Tp. Hå ChÝ Minh.
+ LËp c¸c ®oµn thÈm ®Þnh l¹i khoanh vïng s¶n xuÊt ®èi víi trêng hîp chÌ Shan TuyÕt Méc ch©u, vµ xem xÐt l¹i tÝnh thÝch ®¸ng víi khoanh vïng cña Phó Quèc vÒ l·nh h¶i.
+ Kh¶o s¸t thùc hµnh cña ngêi s¶n xuÊt vµ c¸c thö nghiÖm so s¸nh ®Ó chuÈn hãa quy tr×nh kü thuËt, ®¶m b¶o c¸c yÕu tè truyÒn thèng, x©y dùng c¸c yÕu tè cña quy tr×nh kü thuËt b¾t buéc ®èi víi s¶n phÈm. §©y lµ c¬ së ®Ó x©y dùng hÖ thèng kiÓm tra chÊt lîng cho s¶n phÈm.
+ X©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t néi bé vµ bªn ngoµi theo c¸ch thøc cña ch©u ©u, trong ®ã ®Èy m¹nh vai trß cña c¸c tæ chøc cña ngêi s¶n xuÊt nh Héi níc m¾m Phó Quèc, Héi c¸c Nhµ S¶n xuÊt ChÌ Méc Ch©u (nªn thµnh lËp)...
+ §¸nh gi¸ thÞ trêng c¸c s¶n phÈm ®Ó ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ cho viÖc quyho¹ch s¶n xuÊt, xóc tiÕn th¬ng m¹i vµ c¬ chÕ gi¸m s¸t thÞ trêng.
- Hoµn chØnh hå s¬ cÊp quyÒn sö dông cho c¸c ®¬n vÞ, chuÈn bÞ hå s¬ ®Ó ®¨ng b¹ níc m¾m Phó Quèc vµ chÌ Shan TuyÕt t¹i ch©u ¢u.
Cñng cè tæ chøc ngêi s¶n xuÊt, ngµnh hµng tªn gäi xuÊt xø
- Cñng cè vµ n©ng cao vai trß cña Héi s¶n xuÊt Níc m¾m Phó Quèc vÒ tæ chøc, sù d©n chñ vµ ®ång thuËn cña c¸c thµnh viªn, gi¶m bít sù tham gia cña chÝnh quyÒn. X©y dùng c¸c chøc n¨ng cña Héi nh qu¶n lý s¶n xuÊt, sö dông vµ qu¶n lý nh·n m¸c ®ång nhÊt trong th¬ng m¹i s¶n phÈm.
- Cho phÐp c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt chÌ Shan kh¸c t¹i Méc Ch©u cã quyÒn tham gia x©y dùng tªn gäi xuÊt xø, h×nh thµnh hiÖp héi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt chÌ t¹i Méc Ch©u ®Ó t¹o lªn sù thèng nhÊt trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn thñ tôc vµ quyÒn b¶o hé s¶n phÈm trªn thÞ trêng.
- Nhµ níc vµ ®Þa ph¬ng cÇn hç trî, huy ®éng ®ãng gãp cña c¸c t¸c nh©n ngµnh hµng vÒ ®Ó x©y dùng hÖ thèng c¬ së vËt chÊt còng nh d©y chuyÒn ®ãng gãi s¶n phÈm nh»m h×nh thµnh mét d©y chuyÒn khÐp kÝn tõ s¶n xuÊt-chÕ biÕn-®ãng gãi-ph©n phèi, tõ ®ã tËp hîp vµ n©ng cao kh¶ n¨ng tham gia cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá; cÇn quan t©m ®Õn lîi Ých cña ngêi s¶n xuÊt nhá, b¶o vÖ nguån c¸ nguyªn liÖu vµ khèng chÕ sè nhµ thïng nh trêng hîp níc m¾m Phó Quèc.
- Yªu cÇu ph¶i cã hÖ thèng kiÓm tra vÖ sinh an toµn thùc phÈm cho c¸c s¶n phÈm mang Tªn gäi XuÊt xø nh chÌ vµ níc m¾m. KhuyÕn khÝch ¸p dông c¸c h×nh thøc qu¶n lý chÊt lîng an toµn thùc phÈm kh¸c vµo trong c¸c hÖ thèng Tªn gäi XuÊt xø nh HACCP, GAP, ... Liªn kÕt víi c¸c c«ng ty qu¶n lý chÊt lîng quèc tÕ ®Ó x©y dùng c¸c hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm.
- Tæ chøc tuyªn truyÒn vµ phæ biÕn kiÕn thøc vÒ Tªn gäi XuÊt xø cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt, ngêi d©n tham gia vµo s¶n xuÊt ®Ó hä hiÓu vÒ tr¸ch nhiÖm, quyÒn lîi vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng viÖc cÇn ph¶i lµm ®Ó cã ®îc quyÒn b¶o hé.
- Nhµ níc nªn tæ chøc tuyªn truyÒn vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó ngêi d©n (c¶ vÒ tiªu dïng vµ ngêi s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i) cã ®îc th«ng tin vµ sù hiÓu biÕt.
- Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng cÇn hç trî vÒ tµi chÝnh vµ kü thuËt ®Ó x©y dùng hÖ thèng qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu, xóc tiÕn th¬ng m¹i m¹nh cho c¸c s¶n phÈm trªn thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ cho chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u.
- X©y dùng nh÷ng ch¬ng tr×nh du lÞch kÕt hîp víi c¸c ®¬n vÞ sö dông Tªn gäi XuÊt xø ®Ó qu¶ng b¸, b¸n s¶n phÈm vµ n©ng cao uy tÝn tªn gäi xuÊt xø.
IV-4-4. Nh÷ng gi¶i ph¸p kh¸c
- CÇn thiÕt nghiªn cøu, thö nghiÖm trªn thùc ®Þa, trªn nh÷ng s¶n phÈm cô thÓ nh»m ®a ra mét nh÷ng c¸ch thøc cho viÖc x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ ë ViÖt Nam, nhng vÉn ®¶m b¶o c¸c quy®Þnh cña EU vµ WTO sau nµy.
- CÇn cã nh÷ng quy ®Þnh râ rµng vai trß cña c¸c bé, c¬ quan chuyªn m«n trong viÖc hç trî x©y dùng c¸c s¶n phÈm mang chØ dÉn vµ Tªn gäi XuÊt xø .
- CÇn cã nh÷ng chiÕn lîc mang tÇm quèc gia th«ng qua c¸c bé chuyªn ngµnh vÒ lùa chän x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý cho c¸c s¶n phÈm, kh«ng nªn chØ tËp trung vµo Tªn gäi XuÊt xø hoÆc chØ dÉn ®Þa lý.
- Tæ chøc c¸c khãa ®µo t¹o cung cÊp kiÕn thøc vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø cho c¸c c¬ quan tõ trung ¬ng, c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸n bé ®Þa ph¬ng vµ c¸c tæ chøc cña ngêi s¶n xuÊt.
- Bé NN & PTNT, c¸c bé chuyªn ngµnh kh¸c nh Bé Thñy s¶n, Bé C«ng an, Bé Th¬ng m¹i... nªn cïng víi Bé KH & CN h×nh thµnh héi ®ång quèc gia vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµ tªn gäi xuÊt xø. Héi ®ång nµy cã c¸c c¬ quan nghiªn cøu - ph¸t triÓn cã n¨ng lùc vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø lµm t vÊn vµ phôc vô héi ®ång trong thÈm ®Þnh c¸c vÊn ®Ò thÓ chÕ vµ kü thuËt. MÆt kh¸c, héi ®ång nµy sÏ ®iÒu phèi tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn lÜnh vùc nµy.
- CÇn cã mét sù phèi hîp liªn bé, ph©n râ tr¸ch nhiÖm tõng bé nh Bé KH & CN, Bé NN & PTNT, Bé Thñy s¶n, Bé C«ng an, Bé Th¬ng m¹i... trong viÖc ph¸t triÓn së h÷u trÝ tuÖ vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµ tªn gäi xuÊt xø; x©y dùng c¸c quy tr×nh hµnh chÝnh cô thÓ ®Ó cho viÖc ®¨ng b¹ vµ b¶o hé thuËn tiÖn h¬n.
- Xóc tiÕn huy ®éng c¸c doanh nghiÖp ®Þa ph¬ng, kÕt hîp víi n«ng d©n, c¸c c¬ së chÕ biÕn trong viÖc ph¸t triÓn vµ khai th¸c chØ dÉn vµ tªn gäi xuÊt xø; khuyÕn khÝch sù liªn kÕt gi÷a c¸c thµnh phÇn trong ngµnh hµng.
Phô lôc 1: Tãm t¾t quan hÖ giao kho¸n gi÷a C«ng ty vµ hé nhËn kho¸n
Néi dung hîp ®ång giao kho¸n:
C«ng ty ChÌ giao ®Êt ®· trång chÌ cho c«ng nh©n nhËn kho¸n trong vßng 20 n¨m, víi møc gi¸ mµ c«ng nh©n ph¶i tr¶ lµ 10 triÖu ®ång/1ha/1n¨m (trong vßng 20 n¨m), sè tiÒn nµy ®îc khÊu trõ vµo tiÒn b¸n chÌ. C«ng nh©n ph¶i sö dông ®Êt ®îc giao ®óng môc ®Ých, s¶n lîng chÌ Shan thu ®îc trªn diÖn tÝch ®Êt nµy ph¶i ®îc b¸n cho c«ng ty, cÊm b¸n ra ngoµi kÓ c¶ trong trêng hîp gi¸ bªn ngoµi cao h¬n. Trêng hîp nÕu c«ng ty ph¸t hiÖn ra viÖc b¸n chÌ ra ngoµi: lÇn 1 c«ng ty nh¾c nhë, lÇn 2 kû luËt vµ lÇn 3 sÏ thu håi ®Êt.
Hµng n¨m, Phßng N«ng nghiÖp cña C«ng ty cã tr¸ch nhiÖm híng dÉn hé c«ng nh©n nhËn kho¸n vÒ quy tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt chÌ Shan (ch¨m bãn, ®èn cµnh, sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt, c¸ch thu h¸i vµ Ên chÌ sau khi h¸i). C¸c quy ®Þnh nªu ra trong hîp ®ång ®îc sù gi¸m s¸t cña Phßng N«ng nghiÖp. Ngoµi ra, hµng n¨m C«ng ty cßn ký mét hîp ®ång phô víi ngêi c«ng nh©n ®Ó Ên ®Þnh gi¸ mua chÌ trong n¨m tiÕp theo, møc hç trî mét phÇn tiÒn mua ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt.
Thùc tÕ thùc hiÖn hîp ®ång giao kho¸n:
C«ng ty chñ yÕu chØ chó träng ®Õn kh©u thu mua nguyªn liÖu. Sau khi thu ho¹ch, c¸c hé c«ng nh©n nhËn kho¸n cã thÓ t¹m øng mét phÇn gi¸ trÞ ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt nÕu cã yªu cÇu. C¸c ho¹t ®éng tËp huÊn kü thuËt, gi¸m s¸t thùc hµnh s¶n xuÊt Ýt ®îc C«ng ty quan t©m. §¬n cö nh viÖc kh«ng cã sù gi¸m s¸t sö dông ph©n bãn, c¸ch thu h¸i, ®èn chÌ, ho¹t ®éng ph©n tÝch d lîng thuèc trõ s©u trong s¶n phÈm còng chØ ®îc thùc hiÖn mçi n¨m 01 mÉu lÊy ngÉu nhiªn cña 01 hé trong ®éi. Sù láng lÎo trong qu¶n lý cña c«ng ty ®· dÉn ®Õn viÖc mét sè hé ®· b¸n chÌ cho t th¬ng vµ c¸c c«ng ty TNHH bªn ngoµi v× gi¸ hä mua lu«n cao h¬n tõ 200 ®Õn 500 ®/ kg s¶n phÈm t¬i.
Nguån: Th«ng tin ®îc ®iÒu tra ngµy 16/09/2005
Phô lôc 2: Th«ng tin cña giµ lµng, b¶n ngêi Th¸i - th«n Chê Lång
- §Æc ®iÓm nguån gèc
- Tuæi ®êi cña c©y chÌ Shan cæ thô th× kh«ng ai biÕt chÝnh x¸c, nhng thÊp nhÊt còng ph¶i ®îc 200 n¨m tuæi.
- VÒ nguån gèc : do ngêi ë NghÜa Lé (nay thuéc Yªn B¸i) mang sang trång.
- HiÖn nay, sè gèc chÌ cæ thô chØ kho¶ng 200 – 300 gèc, tËp trung t¹i vïng Chê Lång vµ b¶n ¤n.
- Nguån gèc cña tõ TuyÕt: Khi l¨n kh« chÌ xong th× thÊy tr¾ng nh tuyÕt, nªn ngêi ta gäi lµ chÌ Shan TuyÕt.
- Quy tr×nh ch¨m bãn
- Gièng: h¹t cña c©y chÌ ®îc ph¬i kh« vµ ñ trong thêi gian 30 ngµy cho n¶y mÇm.
- §µo hè: hè ®Ó ®Æt mÇm chÌ s©u 20cm, cã ®êng kÝnh 20cm, kho¶ng c¸ch c¸c hè lµ 2m, sau khi ®Æt mÇm xuèng th× phñ kÝn ®Êt lªn bÒ mÆt hè. Sau khi chÌ mäc nh« khái mÆt ®Êt, tiÕn hµnh bá ph©n chuång vµo gèc mét lÇn cho tíi khi ®îc thu h¸i.
- Sau 3 n¨m chÌ míi cho khai th¸c lÇn ®Çu, mét n¨m tiÕn hµnh h¸i 4 lÇn.
- §èn chÌ: sau mét n¨m thu h¸i, chÌ ph¶i ®îc ®èn ®Ó n¨m sau l¹i cho léc. Thêi gian ®èn chÌ vµo th¸ng 11.
- Quy tr×nh chÕ biÕn cæ truyÒn
C¸c hé d©n téc trong khu vùc N«ng trêng Cê §á m« t¶: ChÌ ®îc h¸i tõ c¸c c©y chÌ cæ thô, sau ®ã ®îc ®a vµo c¸c èng nøa ®a lªn treo ë g¸c bÕp. Sau vµi tuÇn cã thÓ lÊy xuèng uèng ®îc.
H¬ng vÞ cña chÌ lam: mµu ®á sÉm, cã mïi th¬m vµ vÞ ®¾ng, ch¸t. nhng sau ®ã lµ cã vÞ ngät
- Quy tr×nh chÕ biÕn hiÖn nay
- Sao chÌ: nguyªn liÖu bóp chÌ sau khi ®îc h¸i vÒ sÏ ®îc sao trong ch¶o gang, vµ ®¶o bµng tay liªn tôc trong 30 phót, díi søc nãng cña than cñi.
- Lµm xo¨n: chÌ sau khi sao xong , ®îc ®æ ra nong. Sau ®ã dïng tay l¨n chÌ cho xo¨n l¹i. mçi mÎ lµm trong kho¶ng 30 phót lµ ®îc.
- Ph¬i n¾ng: chÌ sau khi ®îc ®îc lµm xo¨n ®em ph¬i n¾ng ®Õn khi nµo kh« lµ dïng.
H¬ng vÞ cña chÌ:
Lo¹i 1 (chÌ xanh hiÖn nay): Cã mµu níc xanh vµng, mïi th¬m tù nhiªn, vÞ ch¸t khi uèng vµ ngät vÒ sau.
Lo¹i 2: (chÌ ®en hiÖn nay): Cã mµu h¬i vµng n©u, mïi th¬m kÐm h¬n, vÞ ch¸t ban ®Çu vµ ngät vÒ sau.
Nguån: Th«ng tin ®îc ®iÒu tra ngµy 17/09/2005
Phô lôc 3: KÕt qu¶ kiÓm tra chÊt lîng chÌ ®en Shan TuyÕt Méc Ch©u
STT
|
Tªn s¶n phÈm
|
Ngo¹i h×nh
|
Mµu níc
|
Mïi
|
VÞ
|
1
|
OP
|
Mµu n©u ®en, h¬i b¹c, c¸nh chÌ xo¨n, t¬ng ®èi ®ång ®Òu, nhiÒu tuyÕt tr¾ng (hoÆc h¬i vµng)
|
§á n©u, s¸ng, s¸nh, râ viÒn vµng
|
Th¬m ®Æc trng
|
§Ëm dÞu, dÔ chÞu, kh«ng xÝt, kh«ng ®¾ng, cã hËu
|
2
|
FBOP
|
Mµu n©u, h¬i b¹c, nhiÒu tuyÕt, chÌ xo¨n, ch¾c, h¬i nhá, t¬ng ®èi ®Òu
|
§á n©u h¬i ®Ëm, s¸nh, cã viÒn vµng
|
Th¬m m¹nh ®Æc trng
|
§Ëm dÞu, dÔ chÞu, cã hËu kh«ng xÝt, kh«ng ®¾ng
|
3
|
P
|
Mµu n©u ®en, h¬i b¹c, c¸nh chÌ t¬ng ®èi xo¨n, ng¾n h¬n chÌ OP, t¬ng ®èi ®Òu, cã tuyÕt
|
§á n©u s¸ng, s¸nh, cã viÒn vµng
|
th¬m ®Æc trng
|
§Ëm dÞu dÔ chÞu, kh«ng xÝt, kh«ng ®¾ng
|
4
|
SP
|
Mµu n©u ®en, h¬i b¹c, t¬ng ®èi ®Òu, h¬i th«, tho¸ng cÉng n©u
|
§á n©u, cã viÒn vµng
|
Th¬m võa, ®Æc trng.
|
§Ëm võa kh«ng xÝt ®¾ng
|
5
|
BPS
|
Mµu n©u ®en h¬i b¹c, m¶nh nhá, t¬ng ®èi ®Òu (nhá h¬n PS)
|
§á n©u h¬i ®Ëm
|
Th¬m nhÑ, ®Æc trng
|
Ýt ®Ëm
|
6
|
F
|
Mµu ®en, h¬i b¹c, nhá t¬ng ®èi ®ång ®Òu
|
§á n©u ®Ëm
|
Ýt th¬m
|
§Ëm h¬i ch¸t
|
7
|
D
|
Mµu h¬i ®en, h¬i b¹c, nhá mÞn t¬ng ®èi ®Òu
|
§á n©u h¬i tèi
|
Ýt th¬m
|
§Ëm ch¸t
|
KÕt luËn: Ngo¹i h×nh, mïi vÞ kh¸c biÖt so víi c¸c s¶n phÈm cña vïng kh¸c
KÕt qu¶ nµy ®îc x¸c nhËn bëi Trung t©m KCS ChÌ - Tæng C«ng ty ChÌ ViÖt Nam
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |