B¶ng 12: Quy ®Þnh vÒ s¶n xuÊt níc m¾m vµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt
Néi dung
|
Quy chÕ míi (*)
|
Thùc tÕ s¶n xuÊt
|
C¸c vÊn ®Ò ®Æt ra
|
Vïng nguyªn liÖu
|
Vïng biÓn thuéc tØnh Kiªn Giang
|
Vïng ®¸nh b¾t cßn ®îc më réng ra xa: VÞnh Th¸i Lan, Campuchia. Cã nhiÒu tµu ®¸nh b¾t t¹i nh÷ng vïng c¸ch ®¶o 125 km, trong khi h¶i phËn cña huyÖn chØ xa 15km
|
Vïng biÓn Kiªn Giang cã ph¶i lµ giíi h¹n ®Þa lý cña níc m¾m Phó Quèc hay kh«ng?
Khèi lîng tµu ®¸nh b¾t qu¸ nhiÒu, cã ®Õn 1500 tµu ®¸nh b¾t c¸ c¬m, trong khi c¸c nhµ thïng l¹i rÊt Ýt thùc hiÖn chøc n¨ng nµy, vËy lµm thÕ nµo ®Ó qu¶n lý nguyªn liÖu ®Çu vµo trong s¶n xuÊt?
|
Quy ®Þnh ®ãng chai
|
ChØ ®îc ®ãng chai t¹i Phó Quèc vµ 3 n¨m t¹i TP Hå ChÝ Minh (®Õn n¨m 2008)
|
70-80% níc m¾m ®îc s¶n xuÊt ®ãng chai t¹i c¸c khu vùc ngoµi huyÖn Phó Quèc
|
Quy ®Þnh nµy liÖu cã phï hîp víi ph¸p luËt hay kh«ng? ChØ cã gi¸ trÞ khi níc m¾m Phó Quèc ®îc b¶o hé th«ng qua viÖc cÊp quyÒn sö dông?
Néi dung nµy sÏ n»m trong quy tr×nh kü thuËt b¾t buéc cña mét s¶n phÈm tªn gäi xuÊt xø
NÕu trong 3 n¨m ®ãng chai t¹i Tp. HCM th× s¶n phÈm nµy cã ®îc mang Tªn gäi XuÊt xø hay kh«ng? NÕu kh«ng th× lîi Ých cña ngêi s¶n xuÊt sÏ nh thÕ nµo vµ nÕu cã th× cã phï hîp víi quy ®Þnh vÒ Tªn gäi XuÊt xø trong LuËt Së h÷u TrÝ tuÖ hay kh«ng?
|
Nguån muèi
|
Muèi biÓn ®îc s¶n xuÊt t¹i Bµ RÞa, Vòng Tµu vµ Phan ThiÕt. §îc b¶o qu¶n tèi thiÓu 60 ngµy tríc khi ®a vµo sö dông
|
Muèi ®îc sö dông chñ yÕu lµ: Bµ RÞa, Vòng Tµu, Ên §é
|
Nguån cung øng muèi cã kiÓm so¸t ®îc hay kh«ng vµ b»ng c¸ch nµo ?
ViÖc sö dông muèi chñ yÕu lµ c¸c nhµ thïng vµ ®îc diÔn ra ë ngoµi biÓn vËy lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ kiÓm so¸t ®îc nguån gèc còng nh tû lÖ pha trén?
ViÖc sö dông c¸c lo¹i muèi kh¸c, ®Æc biÖt lµ muèi nhËp khÈu ®îc c¸c nhµ thïng cho r»ng ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh h¬n, vËy nã cã ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng hay kh«ng? §iÒu nµy cÇn ph¶i chøng minh vai trß cña muèi ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm.
|
Thïng ng©m ñ
|
Lµm b»ng gç bêi lêi, dªn dªn, chay, hé ph¸t ®îc lÊy tõ ®¶o Phó Quèc
|
Sö dông thïng gç vµ thïng xi m¨ng. Thïng gç lµ kinh nghiÖm truyÒn thèng
|
ViÖc sö dông thïng xi m¨ng lµ kh«ng ®óng víi quy tr×nh truyÒn thèng. Nhng cha cã ai chøng minh lµ dïng thïng xi m¨ng sÏ lµm cho s¶n phÈm cã chÊt lîng thÊp h¬n so víi thïng gç.
HiÖn nay Phó Quèc ®· ®ãng cöa rõng, ®Ó më réng s¶n xuÊt th× lÊy nguån gç ë ®©u?
|
ñ chîp
|
ñ chîp ngay sau khi ®¸nh b¾t vµ thùc hiÖn trªn tµu
|
ñ chîp trªn tµu ngay sau khi ®¸nh b¾t
|
Ai lµ ngêi thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t ho¹t ®éng ng©m ñ nguyªn liÖu, h×nh thøc kiÓm so¸t thÕ nµo? §©y l¹i lµ mét kh©u rÊt quan träng ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng cña s¶n phÈm.
|
Ng©m ñ
|
Ng©m ñ t¹i Phó Quèc vµ thêi gian 10-12 th¸ng
|
Cã c¶ ng©m ñ t¹i Phó Quèc,Tp. Hå ChÝ Minh, vµ R¹ch Gi¸
Thêi gian ng©m ñ truyÒn thèng 10-12 th¸ng, nhiÒu nhµ thïng chØ ng©m ñ thêi gian 6-10 th¸ng
|
LiÖu rót ng¾n thêi gian ñ chîp cã ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng hay kh«ng?
Cã ph¶i chØ ng©m ñ t¹i Phó Quèc míi cã chÊt lîng?
|
Pha ®Êu
|
Pha ®Êu cã thÓ bæ sung chÊt t¹o ngät
|
Kh«ng dïng chÊt t¹o ngät khi ®ãng chai t¹i Phó Quèc, Quèc D¬ng cã xö lý nhiÖt
|
Quy ®Þnh nµy cã ®óng víi truyÒn thèng hay kh«ng? vµ cã lµm mÊt ®i chÊt lîng ®Æc thï? V× mét ®Æc ®iÓm ®Æc thï cña níc m¾m Phó Quèc lµ ®é ®¹m cao vµ ®ã lµ yÕu tè t¹o lªn ®é ngät cña níc m¾m. NÕu sö dông chÊt t¹o ngät th× chÊt lîng sÏ thay ®æi?
|
(*)- Quy ®Þnh t¹m thêi vÒ s¶n xuÊt níc m¾m Phó Quèc mang Tªn gäi XuÊt xø hµng hãa, Ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 19/2005/Q§-BTS ngµy 16 th¸ng 5 n¨m 2005 cña Bé trëng Bé Thuû s¶n
Mét sè vÊn ®Ò cÇn th¶o luËn ®èi víi viÖc ra quy ®Þnh kiÓm so¸t chÊt lîng
- Quy ®Þnh Së h÷u TrÝ tuÖ cña ViÖt Nam vÒ ChØ dÉn §Þa lý hiÖn nay, còng nh trong c¸c quy ®Þnh vÒ Tªn gäi XuÊt xø tríc kia cha ph©n râ vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé ngµnh trong viÖc ra quy ®Þnh qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm tªn gäi xuÊt xø. ChÝnh v× vËy, cã trêng hîp víi Tªn gäi XuÊt xø níc m¾m Phó Quèc vµ chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u, c¸c bé chuyªn ngµnh nh Bé Thñy s¶n, Bé NN vµ PTNT cïng tham gia. Nhng cã nh÷ng Tªn gäi XuÊt xø sau nµy th× vai trß cña bé chuyªn ngµnh l¹i rÊt mê nh¹t. Tªn gäi XuÊt xø liªn quan ®Õn vÇn ®Ò quy ho¹ch n«ng th«n, quy ho¹ch thñy s¶n, quy tr×nh kü thuËt, së h÷u trÝ tuÖ gièng c©y trång vËt nu«i, c«ng nhËn gièng..., nh÷ng vÊn ®Ò nµy ®Òu do c¸c Bé NN vµ PTNT, Bé Thñy s¶n thùc hiÖn. NÕu kh«ng lµm râ vai trß cña c¸c Bé nµy víi Bé KH & CN, th× x©y dùng vµ qu¶n lý chÊt lîng Tªn gäi XuÊt xø sÏ rÊt khã kh¨n vµ kh«ng thèng nhÊt.
- Sù chËm trÔ cña viÖc x©y dùng c¸c quy tr×nh kü thuËt cã kiÓm so¸t vµ hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt lîng ®· lµm cho Tªn gäi XuÊt xø ®îc c«ng nhËn ®¨ng b¹, nhng kh«ng ®¬n vÞ nµo ®îc cÊp quyÒn sö dông. Quy ®Þnh cña Bé Thñy s¶n, khi ®îc ¸p dông vµo thùc tÕ ®· n¶y sinh mét sè vÊn ®Ò nh ®Ò cËp ë trªn.
- Nguån c¸ c¬m trªn huyÖn ®¶o hiÖn nay qu¸ khan hiÕm, c¸c tµu ®¸nh b¾t ph¶i ®¸nh b¾t sang ®Þa phËn cña níc kh¸c, h×nh thøc ®¸nh b¾t hiÖn nay l¹i sö dông ®Ìn chiÕu s¸ng, chÊt lîng nguyªn liÖu gi¶m do lÉn nhiÒu c¸ t¹p... Sè lîng nhµ thïng t¨ng lªn, c¹nh tranh vÒ nguån nguyªn liÖu ®· vµ ®ang lµm cho nguån c¸ suy gi¶m. NÕu tiÕp tôc t¨ng sè nhµ thïng, th× chÊt lîng nguyªn liÖu sÏ gi¶m, gi¸ t¨ng vµ sÏ lµm cho c¸c nhµ thïng s¶n xuÊt nhá cã nguån gèc Phó Quèc ph¶i bá nghÒ.
- Trong qu¸ tr×nh x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø vµ tæ chøc ngµnh hµng níc m¾m, vai trß cña c¸c doanh nghiÖp thµnh phè Hå ChÝ Minh ®îc chó ý tíi, nhng cha ®a hä tham gia c¸c ho¹t ®éng Tªn gäi XuÊt xø ngay tõ ®Çu. Sù m©u thuÉn quyÒn lîi gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ c¸c doanh nghiÖp ph©n phèi n¾m gi÷ thÞ trêng lµm cho qu¸ tr×nh kiÓm so¸t chÊt lîng thªm phøc t¹p.
- HiÖu qu¶ kinh tÕ hiÖn nay cña ngêi s¶n xuÊt nhá dùa trªn ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp t¹i c¸c khu vùc thµnh phè Hå ChÝ Minh. NÕu c¸c doanh nghiÖp ®ãng chai t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh trong ba n¨m theo quy®Þnh cña Bé Thuû s¶n, th× viÖc kiÓm so¸t sÏ diÔn ra nh thÕ nµo? Ngîc l¹i sau 3 n¨m ®îc ®ãng chai t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, nÕu kh«ng cã c¬ së nµo ®îc cÊp quyÒn sö dông ®Ó ®ãng chai t¹i Phó Quèc hoÆc sè cã së ®îc cÊp quyÒn sö dông qu¸ Ýt th× sÏ g©y t¸c dông tiªu cùc ®Õn nh÷ng ngêi s¶n xuÊt v× toµn bé 80% s¶n lîng níc m¾m Phó Quèc hiÖn nay tiªu thô l¹i th«ng qua c¸c doanh nghiÖp t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh. Khi chóng t«i hoµn chØnh b¸o c¸o nµy, thêi ®iÓm ba n¨m ®· gÇn hÕt, nhng vÉn cha cã nh÷ng triÓn khai râ rµng trªn thùc thÕ vÒ quy®Þnh ®ãng chai.
- Sù ®a d¹ng trong hÖ thèng ®¸nh b¾t nguyªn liÖu, s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm sÏ trë thµnh mét trë ng¹i lín nhÊt trong qu¸ tr×nh kiÓm so¸t hÖ thèng kü thuËt s¶n xuÊt níc m¾m tªn gäi xuÊt xø. Do vËy, quy tr×nh kü thuËt nªn chØ tËp trung vµo mét sè ®iÓm nhÊt ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng vµ nguån gèc cña s¶n phÈm. Qu¸ tr×nh kiÓm so¸t còng nªn x©y dùng kiÓm so¸t néi bé m¹nh sau ®ã míi ®Õn kiÓm so¸t bªn ngoµi.
Thùc hiÖn quy chÕ vÒ kiÓm so¸t chÊt lîng vµ cÊp giÊy chøng nhËn
Khã kh¨n lín nhÊt hiÖn nay cña níc m¾m Phó Quèc lµ hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt lîng s¶n phÈm. Sù ra ®êi cña quy chÕ kiÓm so¸t vµ cÊp giÊy chøng nhËn lµ mét gi¶i ph¸p t¹m thêi cho qu¸ tr×nh hoµn thiÖn hÖ thèng thÓ chÕ vÒ tªn gäi xuÊt xø. Víi vai trß lµ mét ®¬n vÞ ®éc lËp, ban kiÓm so¸t chÊt lîng níc m¾m cã chøc n¨ng:
KiÓm tra vµ x¸c nhËn quyÒn nép ®¬n yªu cÇu sö dông tªn gäi xuÊt xø.
KiÓm so¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn quy tr×nh s¶n xuÊt b¾t buéc vµ cÊp giÊy chøng nhËn níc m¾m Phó Quèc mang tªn gäi xuÊt xø.
Thùc hiÖn ®¸nh gi¸ c¶m quan vÒ chÊt lîng cho tõng l« hµng.
Ban kiÓm so¸t cã con dÊu vµ tµi kho¶n riªng, ho¹t ®éng phi lîi nhuËn, viÖc thu phÝ kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ lÖ phÝ cÊp giÊy chøng nhËn ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh.
§Ó thùc hiÖn chøc n¨ng nµy, mét ban kiÓm so¸t víi c¸c thµnh viªn thuéc Së thñy s¶n, Phßng Thñy s¶n vµ mét sè thµnh viªn ®éc lËp do Héi S¶n xuÊt Níc m¾m Phó Quèc ®Ò cö sÏ ®îc thµnh lËp víi quyÕt ®Þnh cña UBND tØnh. Héi S¶n xuÊt Níc m¾m Phó Quèc chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t ho¹t ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ban kiÓm so¸t ho¹t ®éng. Víi c¸ch tæ chøc nh vËy, hÖ thèng nµy sÏ ®îc thùc hiÖn qua s¬ ®å sau:
S ¬ ®å 6: HÖ thèng kiÓm so¸t vµ cÊp giÊy chøng nhËn tªn gäi xuÊt xø
CÊp giÊy chøng nhËn tªn gäi xuÊt xø cho tõng l« hµng
Cho ®Õn thêi ®iÓm ®iÒu tra (th¸ng 9 n¨m 2005), mÆc dï sau 5 th¸ng ra ®êi, quy chÕ nµy vÉn chØ n»m trªn v¨n b¶n. §· cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò n¶y sinh, tõ qu¸ tr×nh thµnh lËp ban kiÓm so¸t ®Õn ph¶n øng cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt vµ ®Æc biÖt lµ tæ chøc cã vai trß chñ chèt lµ Héi S¶n xuÊt Níc m¾m Phó Quèc. Trªn thùc tÕ cho ®Õn thêi ®iÓm nµy viÖc thµnh lËp ban kiÓm so¸t lµ rÊt khã cã thÓ thùc hiÖn víi c¸c nguyªn nh©n:
C¬ quan ®ãng vai trß chÝnh lµ Héi S¶n xuÊt Níc m¾m Phó Quèc kh«ng biÕt ph¶i thùc hiÖn quy chÕ nµy nh thÕ nµo. ViÖc ®Ò cö ra mét danh s¸ch ban kiÓm so¸t víi nh÷ng yªu cÇu lµ cã kinh nghiÖm trong s¶n xuÊt, cã kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ c¶m quan vÒ chÊt lîng mµ kh«ng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh níc m¾m lµ mét viÖc qu¸ khã. Trong khi ®ã theo bµ Chñ tÞch Héi th× Héi kh«ng biÕt t×m ®©u ra nguån kinh phÝ ®Ó chi phÝ cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña nh÷ng thµnh viªn nµy.
Kh«ng cã mét v¨n b¶n nµo cña c¬ quan chñ qu¶n híng dÉn viÖc thùc hiÖn quy chÕ nµy. V× thÕ, Së Thñy s¶n, Phßng Thñy s¶n vµ Héi S¶n xuÊt Níc m¾m Phó Quèc kh«ng cã ®îc mét ®Þnh híng ho¹t ®éng nh»m ®a ban kiÓm so¸t nµy ho¹t ®éng.
ViÖc thµnh lËp ban kiÓm so¸t theo quyÕt ®Þnh trªn kh«ng nhËn ®îc sù hëng øng cña c¬ së. PhÇn lín c¸c nhµ thïng (chiÕm ®Õn 80% sè lîng c¬ së kh¶o s¸t) ®· kh«ng ®ång t×nh vÒ quy chÕ gi¸m s¸t do quy ®Þnh qu¸ phøc t¹p, nghi ngê vÒ sù nhiÖt t×nh, c«ng b»ng cña ban kiÓm so¸t. NhiÒu ý kiÕn ®· s½n sµng kh«ng sö dông tªn gäi do quy chÕ kiÓm so¸t qu¸ phøc t¹p.
Trªn quan ®iÓm ®¸nh gi¸ dùa trªn c¸c quy ®Þnh cña Nhµ níc vµ nh÷ng thÓ chÕ vÒ Tªn gäi XuÊt xø cña ch©u ¢u, ®· ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i xem xÐt vÒ sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña quy chÕ nµy.
Sù ra ®êi cña quy chÕ nµy còng cha râ dùa trªn quy ®Þnh nµo cña ph¸p luËt vÒ viÖc qu¶n lý vµ sö dông Tªn gäi XuÊt xø cña ViÖt Nam.. C¸c tr×nh tù ph¸p lý vÒ x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø ViÖt Nam còng kh«ng quy®Þnh râ c¬ quan nhµ níc nµo cã quyÒn quy ®Þnh, thÈm ®Þnh quy tr×nh kü thuËt Tªn gäi XuÊt xø cã kiÓm so¸t. VÒ nguyªn t¾c, khi Tªn gäi XuÊt xø ®îc b¶o hé nã ®· cã quy tr×nh s¶n xuÊt b¾t buéc vµ hÖ thèng kiÓm so¸t. Nh vËy chóng ta ®· ®i b¶o hé mét s¶n phÈm khi cha cã c¸c quy®Þnh vÒ kiÓm so¸t chÊt lîng vµ hÖ thèng gi¸m s¸t chÊt lîng. Bé Thuû s¶n ra quyÕt ®Þnh nµy cã ®óng thÈm quyÒn hay ®ã lµ quyÒn cña Bé KH & CN. Nh÷ng r¾c rèi nµy cÇn ®îc lµm râ h¬n trong c¸c quy®Þnh cña Nhµ níc vÒ Tªn gäi XuÊt xø.
NÕu xem xÐt theo quy ®Þnh cña Ch©u ¢u vµ Ph¸p th× hÖ thèng gi¸m s¸t cña Héi S¶n xuÊt Níc m¾m Phó Quèc kh«ng râ rµng. Sù lÉn lén gi÷a hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé (cña Héi S¶n xuÊt Níc m¾m Phó Quèc) vµ hÖ thèng gi¸m s¸t bªn ngoµi cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vµ c¬ quan chuyªn m«n ®· lµm khã cho HiÖp héi níc n¾m Phó Quèc.
+ §Õn thêi ®iÓm ®iÒu tra th× Héi s¶n xuÊt níc m¾m Phó Quèc cha cã quyÕt ®Þnh c«ng nhËn cña UBND tØnh Kiªn Giang. Héi cÇn ph¶i hoµn thiÖn t c¸ch ph¸p nh©n theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 88 cña Thñ tíng ChÝnh phñ.
+ Héi S¶n xuÊt Níc m¾m Phó Quèc lµ mét tæ chøc d©n sù cña c¸c nhµ thïng. VËy Héi ®ãng vai trß lµ ®èi tîng bÞ kiÓm so¸t cña c¸c c¬ quan nhµ níc hay ®¹i diÖn cho c¸c c¬ quan nhµ níc ®iÒu hµnh hÖ thèng kiÓm so¸t c¸c thµnh viªn cña m×nh? Khi ®ã vai trß cña Héi cã cßn lµ mét tæ chøc cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt ®ãng vai trß b¶o vÖ quyÒn lîi cho c¸c thµnh viªn n÷a hay kh«ng? Héi phôc vô c¬ quan nhµ níc hay phôc vô thµnh viªn cña m×nh ?
+ Khi ®ã nguån kinh phÝ ®Ó Héi ho¹t ®éng ®îc lÊy tõ ®©u? lÊy tõ ng©n s¸ch nhµ níc, hay tõ c¸c héi viªn?
- Chi phÝ s¶n xuÊt cña ngêi d©n t¨ng lªn khi ph¶i bá ra thªm mét kho¶n phÝ cho kiÓm so¸t chÊt lîng, trong khi ®ã nÕu kh«ng cã c¸c hç trî vÒ qu¶ng b¸ s¶n phÈm, kiÓm so¸t chÊt lîng, x©y dùng kªnh thÞ trêng th× gi¸ s¶n phÈm sÏ kh«ng t¨ng. Nh vËy Tªn gäi XuÊt xø sÏ kh«ng nh÷ng kh«ng mang l¹i lîi Ých vÒ kinh tÕ mµ cßn cã thÓ lµm gi¶m ®i lîi nhuËn cña ngêi d©n. Nh÷ng ho¹t ®éng qu¶ng b¸ tªn gäi xuÊt xø, x©y dùng kªnh ph©n phèi, ... Ýt ®îc quan t©m trong ho¹t ®éng cña Héi S¶n xuÊt Níc m¾m Phó Quèc vµ Ýt nhËn ®îc sù hç trî cña Bé Thñy s¶n.
- Trao quyÒn cho ban kiÓm so¸t cÊp giÊy chøng nhËn Tªn gäi XuÊt xø thùc chÊt lµ chøc n¨ng cña Côc Së h÷u TrÝ tuÖ hay cña Bé Thñy s¶n, hay cña tØnh Kiªn Giang? Ph¶i ch¨ng viÖc cÊp giÊy sö dông Tªn gäi XuÊt xø chØ cã gi¸ trÞ víi thêi h¹n theo chu kú s¶n xuÊt cña mét l« s¶n phÈm?
- Lµm nh thÕ nµo ®Ó thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t khi mµ ban l·nh ®¹o Héi võa lµ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt ®ång thêi còng lµ ngêi kiÓm so¸t, cÊp giÊy chøng nhËn. §iÒu nµy ®· lµm cho c¸c héi viªn nghi ngê vÒ tÝnh kh¸ch quan cña viÖc kiÓm so¸t. Sù lÉn lén gi÷a kiÓm so¸t néi bé vµ kiÓm so¸t bªn ngoµi cña c¸c c¬ quan nhµ níc ®· lµm cho hÖ thèng kiÓm so¸t vµ cÊp giÊy chøng nhËn mÊt ®i tÝnh kh¸ch quan.
- HÖ thèng kiÓm so¸t thiÕu c¸c hå s¬ theo dâi vµ lý lÞch c¸c l« hµng, ghi chÐp thùc hµnh s¶n xuÊt, do vËy ®· khã kh¨n trong x¸c ®Þnh lý lÞch vµ quy tr×nh s¶n xuÊt tõng l«.
- Víi mét hÖ thèng s¶n xuÊt, ®¸nh b¾t nguyªn liÖu qu¸ réng nh vËy, sè lîng thµnh viªn cña ban kiÓm so¸t qu¸ nhá (chØ cã 6 ngêi) th× viÖc kiÓm so¸t sÏ diÔn ra nh thÕ nµo. C¸c c¬ së s¶n xuÊt ®· ®Æt ra nh÷ng nghi ngê vÒ sù nhiÖt t×nh cña c¸c thµnh viªn ban kiÓm so¸t vµ ®©u lµ ®éng lùc ®Ó cho hä thùc thi nhiÖm vô. MÆt kh¸c c¸c c«ng cô ®Ó kiÓm so¸t còng cha ®îc x©y dùng.
- Chóng t«i thÊy r»ng qu¸ tr×nh thµnh lËp ban kiÓm so¸t, cÊp giÊy chøng nhËn hÇu nh kh«ng cã sù tham gia cña Côc Së h÷u TrÝ tuÖ, trong khi ®ã c¬ quan nµy míi lµ n¬i cã thÈm quyÒn ra c¸c quy®Þnh vÒ viÖc cÊp quyÒn sö dông.
Quy ®Þnh ra ®êi cã thÓ cã nh÷ng thiÕu sãt hoÆc cha phï hîp nhng viÖc thùc hiÖn vÉn ph¶i tiÕn hµnh, ®ã lµ quan ®iÓm cña «ng Chñ tÞch UBND huyÖn Phó Quèc ®· thÓ hiÖn ®îc nguyÖn väng cña ®Þa ph¬ng vµ nh÷ng khã kh¨n hiÖn nay ®Ó níc m¾m Phó Quèc ®îc b¶o hé trªn thÞ trêng díi Tªn gäi XuÊt xø hµng hãa.
III-1-5-3. C¸c vÊn ®Ò ®Æt ra cho níc m¾m Phó Quèc
Trong 4 n¨m qua níc m¾m Phó Quèc ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò mµ ë ®ã cha t×m ®îc sù thèng nhÊt tõ nh÷ng t¸c nh©n cña ngµnh hµng trong tÊt c¶ c¸c kh©u chÕ biÕn, ®ãng chai, ph©n phèi…, vµ c¬ quan chuyªn m«n, chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng:
- Qu¸ tr×nh x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø níc m¾m Phó Quèc ®îc thùc hiÖn giai ®o¹n ®Çu t¬ng ®èi tèt, nhng ®¸ng tiÕc lµ c¸c ho¹t ®éng hç trî kh«ng ®îc kÐo dµi vµ liªn tôc. ViÖc x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø ë ViÖt Nam ®ông ch¹m ®Õn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò c¬ b¶n cña x· héi vµ nÒn kinh tÕ, nh thÓ chÕ d©n sù, tæ chøc ngµnh hµng, thÓ chÕ chÝnh s¸ch nhµ níc, chèng hµng gi¶, quyÒn së h÷u, quy ho¹ch. Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ®Òu ®Æt ra trong qu¸ tr×nh x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø níc m¾m Phó Quèc. Quy tr×nh x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø cña Ph¸p ®îc h×nh thµnh hµng tr¨m n¨m, chóng ta míi b¾t ®Çu nh níc Ph¸p ®· lµm c¸ch ®©y gÇn mét tr¨m n¨m. Trong khi ®ã, nh÷ng kinh nghiÖm cña Ph¸p, mµ cô thÓ lµ cña tËp ®oµn Cognac rÊt tèt, nhng vît qu¸ xa kh¶ n¨ng øng dông trong mét n¬i mµ Tªn gäi XuÊt xø ®îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng kinh tÕ, x· héi d©n sù kÐm ph¸t triÓn.
- Sau khi ®¨ng b¹, mäi ho¹t ®éng hç trî ®· kh«ng ®îc tiÕp tôc trªn thùc ®Þa, viÖc t vÊn x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø ®· t¸ch rêi hç trî x©y dùng tæ chøc ngµnh hµng, tæ chøc liªn kÕt ngang vµ liªn kÕt däc gi÷a c¸c t¸c nh©n, do vËy kÕt qu¶ ®¹t ®îc ®· bÞ h¹n chÕ. C¸c vÊn ®Ò tån t¹i l¹i kh«ng cã c¸c nhµ t vÊn trî gióp, Tªn gäi XuÊt xø kh«ng tiÕn triÓn ®· lµm mÊt lßng tin cña ngêi s¶n xuÊt vÒ lîi Ých cña c«ng viÖc nµy. MÆc dï Héi S¶n xuÊt Níc m¾m Phó Quèc ®îc hç trî thµnh lËp, nhng c«ng viÖc tæ chøc c¸c nhµ s¶n xuÊt, quy tr×nh kü thuËt tËp thÓ, ho¹t ®éng tËp thÓ gi÷a nguêi s¶n xuÊt trong HiÖp héi vµ gi÷a HiÖp héi víi c¸c t¸c nh©n ®Çu ra kh«ng thùc sù ®îc quan t©m nhiÒu. Chóng ta chó ý nhiÒu ®Õn c¸c v¨n b¶n nhµ níc h¬n lµ tæ chøc ngêi s¶n xuÊt lµm tËp thÓ tªn gäi xuÊt xø, lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc ngµnh hµng níc m¾m cã Tªn gäi XuÊt xø ra thÞ trêng. Sau s¸u n¨m, chóng ta míi chØ dõng l¹i ë viÖc ®¨ng b¹ s¶n phÈm cã tªn gäi xuÊt xø. Qu¸ tr×nh tiÕp cËn x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø níc m¾m Phó Quèc ®îc triÓn khai t¬ng ®èi tèt vÒ mÆt luËt ph¸p, nhng thiÕu v¾ng nh÷ng t vÊn cña c¸c chuyªn gia vÒ tæ chøc n«ng d©n, tæ chøc ngµnh hµng, marketing, quy ho¹ch s¶n xuÊt. Do vËy c¸c t¸c nh©n chÝnh cña ngµnh hµng níc m¾m vÉn cha thùc sù coi ®ã lµ c«ng viÖc cña hä vµ tham gia vµo tÝch cùc.
- HÖ thèng ph¸p lý cña ViÖt Nam vÒ chØ dÉn vµ Tªn gäi XuÊt xø vµ c¸c quy®Þnh vÒ quyÒn lËp héi hay c¸c tæ chøc d©n sù cha hoµn chØnh, ®Æc biÖt lµ nh÷ng quy tr×nh hµnh chÝnh t¹i ®Þa ph¬ng vµ trung ¬ng liªn quan ®Õn viÖc lËp hå s¬, thÈm ®Þnh, ®¨ng b¹, cÊp quyÒn sö dông, kiÓm so¸t sau khi cÊp quyÒn, ... Do vËy ®· t¹o ra sù thiÕu thèng nhÊt trong viÖc ra c¸c quy®Þnh vÒ viÖc cÊp quyÒn sö dông, quy tr×nh qu¶n lý chÊt lîng, ph©n râ vai trß gi÷a c¸c bé ngµnh vµ gi÷a trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng. Nh÷ng nhîc ®iÓm nµy cña hÖ thèng ph¸p lý ®· ®îc kh¾c phôc c¬ b¶n vÒ c¸c thñ tôc ®¨ng b¹, cÊp quyÒn trong LuËt Së h÷u TrÝ tuÖ ®îc Quèc héi th«ng qua vµo n¨m 2005.
- Sù thiÕu v¾ng c¸c tæ chøc d©n sù chuyªn nghiÖp trong s¶n xuÊt, ph©n phèi trong c¸c ngµnh hµng l¬ng thùc vµ thùc phÈm ViÖt Nam (hiÖp héi, nghiÖp ®oµn cña nhµ s¶n xuÊt, nhµ chÕ biÕn...) ®· c¶n trë qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng, kiÓm so¸t nh·n m¸c, thóc ®Èy hîp t¸c gi÷a c¸c t¸c nh©n trong x©y dùng tªn gäi xuÊt xø. Do vËy, viÖc x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø ë ViÖt Nam cÇn thiÕt cã nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c ®Ó hç trî nh c¸c ho¹t ®éng tæ chøc ngêi s¶n xuÊt, tæ chøc ngµnh hµng... C¸c t¸c nh©n s¶n xuÊt cña chóng ta cã quy m« nhá bÐ, nªn viÖc hç trî hä liªn kÕt vµ tham gia thÞ trêng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Sù hiÓu biÕt vÒ Tªn gäi XuÊt xø cßn cha râ rµng tõ Héi s¶n xuÊt níc m¾m ®Õn c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ ph©n phèi, trong khi sù hç trî cña c¸c c¬ quan khoa häc, c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ së h÷u trÝ tuÖ cha ®ñ ®Ó hä cã thÓ lµ t¸c nh©n chñ ®éng vµ tham gia vµo khai th¸c vµ b¶o vÖ tªn gäi xuÊt xø.
- CÇn cã nh÷ng thö nghiÖm so s¸nh c¸c chØ tiªu vÒ sù kh¸c biÖt cña níc m¾m Phó Quèc so víi c¸c s¶n phÈm kh¸c cïng lo¹i ®Ó lµm c¬ së nªu râ tÝnh ®Æc thï cña s¶n phÈm vµ lµm c¬ së ®Ó hoµn chØnh hå s¬ vÒ tªn gäi xuÊt xø. MÆt kh¸c, nh÷ng tiªu chÝ kh¸c biÖt nµy rÊt quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c tiªu chÝ trong quy tr×nh s¶n xuÊt còng nh gi¸m s¸t chÊt lîng s¶n phÈm, chèng hµng gi¶.
- Quy®Þnh vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt lîng kh«ng râ rµng gi÷a kiÓm so¸t néi bé vµ kiÓm so¸t bªn ngoµi. Vai trß chøc n¨ng cña c¸c t¸c nh©n còng kh«ng râ rµng trong khai th¸c vµ kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn qu¶n lý chÊt lîng, bao b×, nh·n m¸c, th¬ng m¹i c¸c s¶n phÈm cña Tªn gäi XuÊt xø níc m¾m Phó Quèc.
- HuyÖn Phó Quèc hiÖn nay cha cã quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt, ®ãng chai cho c¸c nhµ thïng tõ Tp. Hå ChÝ Minh vÒ, ngêi s¶n xuÊt t¹i Tp. Hå ChÝ Minh kh«ng biÕt ph¶i lµm g× ®Ó thùc hiÖn quy ®Þnh ®ãng chai cña Bé Thñy s¶n nÕu mong muèn ®îc sö dông tªn gäi xuÊt xø. MÆt kh¸c, nÕu c¸c nhµ ph©n phèi ë Tp. Hå ChÝ Minh vÒ Phó Quèc tham gia s¶n xuÊt níc m¾m, nhu cÇu vÒ nguyªn liÖu t¨ng cao sÏ lµm c¹n kiÖt thªm ng trêng c¸ c¬m hiÖn nay. C¸c nhµ thïng truyÒn thèng quym« nhá ë Phó Quèc rÊt lo ®iÒu nµy vµ hä còng sî r»ng nguyªn liÖu sÏ ®¾t lªn, hä kh«ng c¹nh tranh næi víi c¸c c«ng ty tõ Tp. Hå ChÝ Minh vÒ. Do vËy, quyho¹ch cho c¸c c«ng ty Tp. Hå ChÝ Minh vÒ chØ ®ãng chai mµ kh«ng ®îc tham gia vµo chÕ biÕn níc m¾m ®Ó b¶o vÖ c¸c hé s¶n xuÊt t¹i Phó Quèc vµ chèng viÖc khai th¸c qu¸ møc ng trêng. Nªn thµnh lËp c¸c C«ntg ty liªn kÕt gi÷a c¸c c«ng ty Tp. Hå ChÝ Minh vµ c¸c nhµ thïng Phó Quèc ®Ó ®ãng chai, hoÆc liªn kÕt hîp ®ång gi÷a nhµ thïng vµ c¸c c«ng ty Tp. Hå ChÝ Minh lµm ®iÒu kiÖn ®Ó cÊp giÊy phÐp.
- Ngêi d©n kh«ng mong muèn më réng hÖ thèng s¶n xuÊt (t¨ng sè nhµ thïng) v× sÏ lµm ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña hä. NÕu kh«ng më c¸c c¬ së ®ãng chai, khi ¸p dông Tªn gäi XuÊt xø (víi quy®Þnh b¾t buéc ®ãng chai t¹i Phó Quèc) th× sÏ cã 80% s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra sÏ kh«ng ®îc mang tªn gäi níc m¾m Phó Quèc do sè lîng nµy ®îc ®ãng chai t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh.
- Tªn gäi XuÊt xø cha thùc sù lµm t¨ng gi¸ trÞ gia t¨ng cña s¶n phÈm vµ lµm t¨ng lîi nhuËn cña ngêi s¶n xuÊt. NÕu kh«ng ®îc tæ chøc tèt trong t¬ng lai sÏ kh«ng mang l¹i lîi Ých trùc tiÕp cho nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá (chiÕm 60% sè c¬ së), do hä phô thuéc vµo hÖ thèng ph©n phèi cña ngêi kh¸c. Trong khi ®ã sù ra ®êi cña quy chÕ kiÓm so¸t vµ cÊp giÊy chøng nhËn còng cha cã c¬ së ®Ó cã thÓ mang l¹i lîi Ých cho hä.
- Sù phô thuéc qu¸ nhiÒu cña Tªn gäi XuÊt xø níc m¾m Phó Quèc vµo c«ng ty Knorr, mét c«ng ty ®a quèc gia níc ngoµi, lµ viÖc lµm nªn thËn träng. PhÇn lín c¸c thµnh viªn Héi S¶n xuÊt Níc m¾mPhó Quèc ®Òu muèn râ rµng trong mèi quan hÖ nµy.
III-2. ChÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u víi Tªn gäi XuÊt xø ®Þa lý
C©y chÌ lµ c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m ®îc ph©n bè chñ yÕu trªn c¸c khu vùc trung du vµ miÒn nói phÝa B¾c níc ta víi 79,8% diÖn tÝch 33. Víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu nhiÖt ®íi, ViÖt Nam ®îc coi lµ mét quèc gia cã tiÒm n¨ng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn chÌ, ®øng thø 7 trong sè h¬n 30 níc trång chÌ lín nhÊt thÕ giíi. NhiÒu s¶n phÈm chÌ ®· ®îc ngêi tiªu dïng biÕt ®Õn vµ næi tiÕng trªn thÞ trêng nh: chÌ Tµ Sïa, chÌ Shan TuyÕt, chÌ T©n C¬ng, chÌ Suèi Giµng.
ChÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u lµ mét s¶n phÈm ®· ®îc Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n lùa chän ®Ó x©y dùng s¶n phÈm Tªn gäi XuÊt xø trong ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn Tªn gäi XuÊt xø cho c¸c s¶n phÈm ®Æc s¶n t¹i ViÖt Nam vµo n¨m 1998.
III-2-1. Nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ huyÖn Méc Ch©u - tØnh S¬n La III-2-1-1. §iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi
Méc Ch©u lµ mét huyÖn n»m ë phÝa §«ng tØnh S¬n La, víi diÖn tÝch lµ 2.025 km2 , mËt ®é d©n sè trung b×nh cña huyÖn lµ 69 ngêi/km2 chñ yÕu lµ c¸c d©n téc Th¸i, Kinh, Mêng, H'M«ng vµ ngêi d©n téc Dao.
Lµ mét cao nguyªn thuéc vïng T©y B¾c, víi ®é cao trung b×nh lµ 1.050m so víi mÆt níc biÓn, nhiÖt ®é trung b×nh hµng n¨m lµ 18,5oC, thêi tiÕt ®îc ph©n lµm hai mïa râ rÖt: mïa ma (tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 10) vµ mïa kh« (tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 3 n¨m sau). Ngoµi ra, víi ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai thuËn lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, chñ yÕu lµ ®Êt feralit ®á nªn Méc Ch©u cã nhiÒu ®iÒu kiÖn vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ ®· trë thµnh mét trung t©m kinh tÕ ®øng thø hai cña tØnh sau thÞ x· S¬n La. Trong 5 n¨m tíi, Méc Ch©u phÊn ®Êu ®îc c«ng nhËn lµ thÞ x· víi thÕ m¹nh vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ du lÞch sinh th¸i.
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn lu«n ®øng ®Çu so víi c¸c huyÖn, thÞ kh¸c trong tØnh víi sù ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i c©y trång ng¾n ngµy nh: ng«, lóa; c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp nh: chÌ, d©u t»m vµ ®Æc biÖt lµ u thÕ vÒ ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß s÷a.
Mét ®Æc ®iÓm kh¸ quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña huyÖn Méc Ch©u, ®ã lµ vai trß cña hÖ thèng n«ng trêng quèc doanh víi sù tham gia cña mét lùc lîng lín bé ®éi ®Þnh c sau chiÕn tranh, ngêi d©n téc Kinh tõ ®ång b»ng lªn vµo nh÷ng n¨m 1950-1960. ChÝnh hÖ thèng nµy lµ nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh nh: C«ng ty ChÌ Méc Ch©u, C«ng ty Bß S÷a Méc Ch©u, N«ng trêng Cê §á...
§Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tØnh S¬n La lµ x©y dùng Méc Ch©u thµnh mét cao nguyªn kinh tÕ dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®Æc thï g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn nh: chÌ, bß s÷a ®ång thêi ph¸t triÓn ngµnh dÞch vô du lÞch sinh th¸i.
III-2-1-2. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt chÌ cña Méc Ch©u
ChÌ Shan lµ c©y trång chñ lùc trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña S¬n La, diÖn tÝch chÌ chiÕm 60% diÖn tÝch c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m, ®îc ph©n bè chñ yÕu ë c¸c huyÖn nh Méc Ch©u, Mai S¬n, Phï Yªn. Trong nh÷ng n¨m qua, diÖn tÝch chÌ liªn tôc t¨ng do c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt ë khu vùc d©n téc thiÓu sè, ph¸t triÓn s¶n xuÊt cho ngêi d©n t¸i ®Þnh c khu vùc lßng hå thñy ®iÖn S¬n La. N¨m 2004 diÖn tÝch chÌ cña tØnh gÊp 1,97 lÇn n¨m 1993 vµ diÖn tÝch t¨ng lªn nµy n»m chñ yÕu t¹i Méc Ch©u, n¬i ®îc ®¸nh gi¸ lµ cã c¸c ®iÒu kiÖn vÒ thêi tiÕt thuËn lîi nhÊt ®Ó ph¸t triÓn c©y chÌ Shan TuyÕt.
BiÓu ®å 4: DiÔn biÕn diÖn tÝch chÌ cña S¬n La vµ huyÖn Méc Ch©u
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª tØnh S¬n La, 2004
Víi vai trß lµ mét huyÖn chñ lùc vÒ ph¸t triÓn c©y chÌ cña tØnh, diÖn tÝch chÌ cña Méc Ch©u ®îc më réng vµ ngµy cµng chiÕm tû träng lín, n¨m 2004 diÖn tÝch chÌ cña huyÖn chiÕm ®Õn 59,3% tæng diÖn tÝch cña toµn tØnh. Tuy nhiªn, trong 3 n¨m trë l¹i ®©y, tØnh cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn chÌ trªn c¸c khu vùc t¸i ®Þnh c nªn nhiÒu diÖn tÝch chÌ ®ang trong giai ®o¹n kiÕn thiÕt c¬ b¶n. V× thÕ s¶n lîng chÌ cña huyÖn cã xu thÕ gi¶m ®i trong tû träng chung cña toµn tØnh nhng vÉn chiÕm phÇn lín víi 76%.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |
