Lêi nãi ®Çu

B¶ng 13: DiÖn tÝch vµ s¶n lîng chÌ cña Méc Ch©u so víi toµn tØnh

tải về 4.68 Mb.

trang	10/16
Chuyển đổi dữ liệu	26.11.2017
Kích	4.68 Mb.
	#34584

1 ... 6 7 8 9 10 11 12 13 ... 16

B¶ng 13: DiÖn tÝch vµ s¶n lîng chÌ cña Méc Ch©u so víi toµn tØnh

	DiÖn tÝch (ha)		S¶n lîng (tÊn)
	S¬n La	Trong ®ã Méc Ch©u (%)	S¬n La	Trong ®ã Méc Ch©u (%)
2000	2.246	56,32	10.758	81,05
2001	2.762	55,87	11.936	80,07
2002	3.217	53,06	13.499	76,75
2003	3.845	54,46	13.056	78,46
2004	3.954	59,31	16.407	76,15

Nguån: Niªn gi¸m thèng kª tØnh S¬n La, 2004

ChÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u ®îc b¾t ®Çu ph¸t triÓn vµ më réng diÖn tÝch vµo nh÷ng n¨m 1958-1965 khi N«ng trêng Méc Ch©u ®îc thµnh lËp. ChÌ ®îc lÊy gièng chñ yÕu tõ hai khu vùc cã c¸c c©y chÌ cæ thô nhiÒu n¨m tuæi lµ th«n Chê Lång vµ b¶n ¤n thuéc ®Þa phËn qu¶n lý cña N«ng trêng Cê §á ngµy nay. Trong giai ®o¹n nµy, chÌ ®îc ph¸t triÓn chñ yÕu trªn diÖn tÝch cña n«ng trêng víi ®èi tîng s¶n xuÊt trùc tiÕp lµ c¸n bé c«ng nh©n viªn n«ng trêng (chñ yÕu lµ ngêi d©n téc Kinh).

Qua nhiÒu lÇn t¸ch lËp c¸c ®¬n vÞ th× hiÖn nay toµn Méc Ch©u cã c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt chÌ chÝnh ®ã lµ:

+ C«ng ty ChÌ Méc Ch©u víi 597 ha - thuéc qu¶n lý trùc tiÕp cña Tæng C«ng ty ChÌ ViÖt Nam.

+ N«ng trêng quèc doanh Cê §á víi 500 ha vïng nguyªn liÖu; N«ng trêng ChiÒng Ve, N«ng trêng Phiªng Lu«ng, c¶ ba n«ng trêng ®Òu trùc thuéc sù qu¶n lý trùc tiÕp cña UBND tØnh S¬n La.

+ C«ng ty TNHH LIGARDEN ViÖt Nam cã 100% vèn ®Çu t níc ngoµi.

Ngoµi ra chÌ cßn ®îc trång vµ ph¸t triÓn trªn c¸c diÖn tÝch cña ngêi d©n thuéc c¸c x· trong huyÖn thuéc ch¬ng tr×nh ph¸ c©y thuèc phiÖn vµ t¸i ®Þnh c lßng hå thñy ®iÖn.

Ho¹t ®éng s¶n xuÊt chÌ trªn toµn huyÖn hiÖn nay cã hai ®Æc ®iÓm ®ã lµ:

- Ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh chÌ Shan, ®îc thùc hiÖn chñ yÕu trªn tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ quèc doanh vµ c¸c hé gia ®×nh c¸ thÓ. Trong ®ã tËp trung lµ C«ng ty ChÌ Méc Ch©u. N¨m 2004 s¶n xuÊt chÌ Shan cña c«ng ty chiÕm 24.5% vÒ s¶n lîng vµ 16% tæng vÒ s¶n lîng chÌ cña toµn huyÖn. ThÞ trêng xuÊt khÈu chÝnh cña chÌ Shan hiÖn nay lµ Pakistan, Afghanistan vµ mét sè níc §«ng ¢u.

- Ho¹t ®éng s¶n xuÊt chÌ §µi Loan vµ NhËt B¶n ®îc thùc hiÖn chÝnh qua c«ng ty TNHH LIGARDEN ViÖt Nam víi h¬n 100 ha^³⁴. Ngoµi ra c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cña huyÖn còng ®ang triÓn khai trång vµ më réng diÖn tÝch chÌ nµy nh: C«ng ty ChÌ Méc Ch©u 36 ha, N«ng trêng Cê §á 100 ha. S¶n lîng chÌ nµy chñ yÕu ®îc xuÊt khÈu sang Trung Quèc, §µi Loan, Hång K«ng vµ NhËt B¶n.

Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã cã thÓ thÊy ®îc vai trß cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt chÌ ®èi víi ®êi sèng kinh tÕ cña ngêi d©n nãi riªng vµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña toµn huyÖn nãi chung. H¬n 800 hé c«ng nh©n cña C«ng ty ChÌ Méc Ch©u, 1.730 hé n«ng d©n cña N«ng trêng Cê §á vµ hµng ngh×n hé n«ng d©n kh¸c cã thu nhËp phô thuéc vµo c©y chÌ.

III-2-2. §¨ng b¹, b¶o hé s¶n phÈm xuÊt xø chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u

III-2-2-1. TiÕn tr×nh ®¨ng b¹ s¶n phÈm chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u

Víi sù trî gióp cña Bé N«ng nghiÖp vµ NghÒ c¸ cña Ph¸p, th«ng qua sù hç trî cña Th¬ng vô Ph¸p t¹i Hµ Néi, s¶n phÈm chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u ®îc Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n lùa chän nh mét s¶n phÈm ®Æc thï vÒ mÆt tù nhiªn vµ chÊt lîng s¶n phÈm. V× thÕ b¾t ®Çu tõ n¨m 1998, chÌ Shan TuyÕt ®· trë thµnh mét trong hai s¶n phÈm cña ViÖt Nam ®îc nhËn sù trî gióp ®Ó x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø .

Chñ thÓ ®îc lùa chän ®Ó x©y dùng hå s¬ xin sö dông Tªn gäi XuÊt xø cho chÌ Shan TuyÕt lµ C«ng ty ChÌ Méc Ch©u thuéc sù qu¶n lý trùc tiÕp cña Tæng C«ng ty ChÌ ViÖt Nam.. Tuy nhiªn, mäi thñ tôc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hå s¬ l¹i ®îc giao cho Trung T©m KCS ChÌ cña Tæng C«ng ty. §©y lµ bé phËn chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp phèi hîp cïng víi C«ng ty ChÌ Méc Ch©u x©y dùng hå s¬. Ngµy 13/11/2000, ®¬n ®¨ng ký Tªn gäi XuÊt xø cho chÌ Shan TuyÕt ®îc nép lªn Côc Së h÷u C«ng nghiÖp ViÖt Nam^³⁵ vµ ngêi ®øng khai ®¬n lµ HiÖp héi ChÌ ViÖt Nam.. Ngµy 10/04/2001 C«ng ty ChÌ Méc Ch©u ®øng tªn nép thªm mét tê khai bæ sung vÒ s¶n phÈm chÌ Shan xin ®¨ng ký cho hai lo¹i s¶n phÈm lµ chÌ ®en vµ chÌ xanh. Nh vËy, hå s¬ ®¨ng kÝ xin b¶o hé chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u cã sù tham gia cña 2 ®¬n vÞ ®øng tªn khai lµ C«ng ty ChÌ Méc Ch©u vµ HiÖp héi ChÌ ViÖt Nam..

Còng trong thêi gian nµy, Bé NN & PTNT ®· hç trî kinh phÝ ®Ó tiÕn hµnh x©y dùng b¶n ®å khoanh vïng vµ hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm, mäi nguån kinh phÝ ®îc ®Çu t th«ng qua Trung t©m KCS ChÌ. C¸c thñ tôc ®îc tiÕn hµnh víi sù trî gióp cña chuyªn gia Ph¸p mµ trùc tiÕp lµ cña tËp ®oµn Cognac.

Sau gÇn hai th¸ng xem xÐt ®¬n ®¨ng ký, ngµy 01/06/2001, Côc trëng Côc Së h÷u C«ng nghiÖp ra quyÕt ®Þnh ®¨ng b¹ s¶n phÈm chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u víi hai lo¹i s¶n phÈm lµ chÌ xanh vµ chÌ ®en. Trong quyÕt ®Þnh cã nªu râ lµ s¶n phÈm chÌ Shan TuyÕt ®îc b¶o hé v« thêi h¹n trªn toµn l·nh thæ ViÖt Nam kÓ tõ ngµy ®îc ®¨ng b¹.

Tuy nhiªn kÓ tõ khi ®îc ®¨ng b¹, s¶n phÈm chÌ Shan TuyÕt vÉn cha ®îc sö dông Tªn gäi XuÊt xø víi c¸c nguyªn nh©n sau:

- Theo Côc Së h÷u TrÝ tuÖ, hÖ thèng s¶n xuÊt hiÖn nay cña C«ng ty ChÌ cha cã hÖ thèng kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cña c¸c quy®Þnh tªn gäi xuÊt xø, ®©y lµ mét yªu cÇu b¾t buéc ®Ó chØ râ nguån gèc, chÊt lîng cña s¶n phÈm. Tuy nhiªn, trong quy ®Þnh cña c¸c v¨n b¶n nhµ níc th× ®iÒu nµy l¹i cha ®îc quy ®Þnh cô thÓ. Do vËy, C«ng ty ChÌ Méc Ch©u vµ Tæng C«ng ty ChÌ còng lóng tóng khi thùc hiÖn c¸c quy®Þnh nµy.

- MÆc dï ®· ®îc Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT cÊp kinh phÝ cho x©y dùng hÖ thèng kiÓm tra chÊt lîng, nhng theo c¸c chuyªn gia cña Bé NN & PTNT th× b¶n th©n s¶n phÈm cña C«ng ty hiÖn nay ®ang cã thÞ trêng tiªu thô kh¸ æn ®Þnh. Do ®ã, C«ng ty cha cã nh÷ng triÓn khai cô thÓ tÝch cùc trong x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý theo Tªn gäi XuÊt xø v× khi vËn hµnh th× chi phÝ s¶n xuÊt sÏ t¨ng lªn.

- Còng trong thêi gian ®ã th× Trung t©m KCS ChÌ còng tiÕn hµnh so¹n th¶o c¸c quy chÕ vÒ chÊt lîng vµ kiÓm so¸t chÊt lîng trong s¶n phÈm Tªn gäi XuÊt xø chÌ Shan TuyÕt nhng cha ®îc Bé NN & PTNT vµ ChÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh thÈm ®Þnh vµ c«ng nhËn.

Víi nh÷ng nguyªn nh©n ®ã nªn tõ khi ®îc ®¨ng b¹, s¶n phÈm chÌ Shan TuyÕt cha cã mét ®¬n vÞ nµo ®îc sö dông Tªn gäi XuÊt xø vµ b¶n th©n C«ng ty ChÌ Méc Ch©u còng cha cã nh÷ng chiÕn lîc ®Ó ®a c¸c dÊu hiÖu Tªn gäi XuÊt xø lªn nh·n m¸c s¶n phÈm bao b× cña m×nh.

III-2-2-2. Vai trß vµ quan ®iÓm cña c¸c chñ thÓ trong viÖc ®¨ng b¹ s¶n phÈm chÌ Shan TuyÕt

Mét s¶n phÈm ®îc ®¨ng b¹ vµ tiÕn hµnh b¶o hé cã vai trß cña rÊt nhiÒu c¬ quan trong ®ã cã sù tham gia cña c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh nh Bé NN & PTNT, Tæng C«ng ty ChÌ, HiÖp héi ChÌ, Côc Së h÷u TrÝ tuÖ vµ ®¬n vÞ trùc tiÕp xin ®îc sö dông tªn gäi...

- Vai trß cña Bé NN & PTNT

§èi víi chÌ Shan TuyÕt th× Bé NN & PTNT lµ c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh vÒ s¶n phÈm vµ qu¶n lý c¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña Tæng C«ng ty ChÌ trong ®ã cã c¶ C«ng ty ChÌ Méc Ch©u. Víi vai trß ®ã th× viÖc ñng hé vµ lùa chän s¶n phÈm ®Ó x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø nh»m ph¸t triÓn mét s¶n phÈm ®Æc s¶n lµ hoµn toµn hîp lý. Bëi vËy, ngay tõ ban ®Çu Bé NN & PTNT ®· cã nh÷ng hç trî tÝch cùc trong qu¸ tr×nh x©y dùng s¶n phÈm chÌ Shan TuyÕt nh cÊp kinh phÝ cho viÖc x©y dùng quy tr×nh kü thuËt, hÖ thèng kiÓm so¸t, h×nh thµnh mét ®Ò tµi vÒ khoanh vïng tªn gäi xuÊt xø...

Bé NN & PTNT ®· rÊt tÝch cùc triÓn khai c¸c ho¹t ®éng hç trî vÒ kü thuËt, nhng c¸c ho¹t ®éng hç trî vÒ thÓ chÕ, tæ chøc s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn ngµnh hµng th× l¹i kh«ng ®îc Bé quan t©m. MÆt kh¸c, ngay Bé NN & PTNT còng kh«ng cã mét c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø, do vËy sù thiÕu hôt c¸n bé, thiÕu hôt mét bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ lÜnh vùc nµy ®· lµm gi¶m sót vai trß cña Bé trong viÖc hç trî ph¸t triÓn Tªn gäi XuÊt xø ChÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c. ViÖc b¶o hé Tªn gäi XuÊt xø cßn liªn quan ®Õn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c cña Bé NN & PTNT nh b¶o hé vÒ gièng, b¶o hé c¸c quy tr×nh s¶n xuÊt b¶n ®Þa, quy ho¹ch n«ng th«n, ph¸t triÓn n«ng th«n..., nhng sù thiÕu v¾ng mét ®¬n vÞ chuyªn tr¸ch trong Bé ®· lµm gi¶m kh¶ n¨ng tham gia cña Bé trong viÖc ph¸t triÓn c¸c chØ dÉn vµ Tªn gäi XuÊt xø trong n«ng th«n. Tr¸ch nhiÖm nµy hiÖn nay ®îc giao cho Vô KHCN. Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ tr¸ch nhiÖm bæ sung, b¶n th©n Vô KHCN kh«ng ®ñ c¸n bé vµ Vô chØ lµ c¬ quan khoa häc khëi ®éng c«ng viÖc nµy. Cßn viÖc l©u dµi vÒ quy tr×nh thô lý c¸c hå s¬, qu¶n lý, khai th¸c, thÈm ®Þnh… th× cÇn cã mét ®¬n vÞ ®éc lËp n»m trong mét vô hay mét côc nµo ®ã cña Bé.

- Côc Së h÷u TrÝ tuÖ

Côc Së h÷u TrÝ tuÖ lµ c¬ quan qu¶n lý vµ quyÕt ®Þnh cÊp v¨n b»ng b¶o hé tªn gäi xuÊt xø. ViÖc kiÓm tra vÒ mÆt khoa häc vµ tÝnh s¸t thùc vÒ mÆt m« t¶ s¶n phÈm nh: khoanh vïng s¶n xuÊt, quy tr×nh kü thuËt truyÒn thèng, hÖ thèng kiÓm tra chÊt lîng vÉn cha râ rµng lµ vai trß cña Bé NN & PTNT hay cña Bé KHCN, mµ ®¹i diÖn lµ Côc SHTT. V× viÖc, x©y dùng Tªn gäi XuÊt xø b¾t ®Çu b»ng sù hîp t¸c víi Bé NN & PTNT vµ Bé Thñy s¶n, do vËy Côc SHTT cña Bé KH & CN ban ®Çu cha thùc sù chñ ®éng qu¸ tr×nh nµy. Do ®ã ngoµi th«ng tin trªn hå s¬, hä cã rÊt Ýt th«ng tin vÒ hai s¶n phÈm ®Çu tiªn ®îc ®¨ng b¹ vµ b¶o hé. Sau khi hai s¶n phÈm ®îc ®¨ng b¹, Bé KH & CN ®· ®a lÜnh vùc chØ dÉn vµ Tªn gäi XuÊt xø vµo ho¹t ®éng SHTT, do vËy Bé KH & CN hiÖn nay lµ ®Çu mèi vÒ chØ dÉn vµ Tªn gäi XuÊt xø ë ViÖt Nam..

- Së Khoa häc & C«ng nghÖ vµ Së N«ng nghiÖp tØnh S¬n La

Trong quy ®Þnh vÒ ChØ dÉn §Þa lý vµ Tªn gäi XuÊt xø cña ViÖt Nam, vai trß cña c¸c së ban ngµnh ®Þa ph¬ng kh«ng ®îc thÓ hiÖn trªn c¸c v¨n b¶n quy chÕ. Tuy vËy mäi ho¹t ®éng hiÖn nay trong lÜnh vùc nµy ®Òu ®îc th«ng qua hai Së nµy vµ Së Thñy s¶n. ¤ng Hoµng Träng TuÊn, phã Gi¸m ®èc Së Khoa häc vµ C«ng nghÖ tØnh S¬n La, ngêi ®îc giao tr¸ch nhiÖm phô tr¸ch vÒ Së h÷u TrÝ tuÖ cho r»ng nªn cã vai trß cña Së KH & CN tØnh S¬n La trong tiÕn tr×nh ®¨ng b¹ vµ b¶o hé s¶n phÈm. HiÖn nay, theo quan ®iÓm cña «ng Hoang Träng TuÊn, Së KH & CN S¬n La kh«ng cã vai trß còng nh tr¸ch nhiÖm g× trong viÖc qu¶n lý Tªn gäi XuÊt xø nµy. Quan ®iÓm cña ®Þa ph¬ng lµ ph¸t triÓn Tªn gäi XuÊt xø ph¶i g¾n liÒn víi lîi Ých cña ngêi s¶n xuÊt vµ cã sù c«ng b»ng trong viÖc sö dông tªn gäi xuÊt xø. Tuy nhiªn, s¶n phÈm chÌ Shan l¹i chØ khoanh vïng t¹i C«ng ty ChÌ Méc Ch©u vµ mang l¹i lîi Ých cho C«ng ty ChÌ Méc Ch©u. §iÒu ®ã sÏ lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña c¸c ®¬n vÞ vµ ngêi s¶n xuÊt kh¸c mµ ®¸ng ra hä còng cã quyÒn ®îc hëng nh: N«ng trêng Cê §á, N«ng trêng ChiÒng Ve...

- Tæng C«ng ty ChÌ (Trung t©m KCS chÌ) vµ C«ng ty ChÌ Méc Ch©u

Vai trß cña Tæng C«ng ty ChÌ ViÖt Nam vµ C«ng ty ChÌ Méc Ch©u trong viÖc x©y dùng hå s¬ xin b¶o hé Tªn gäi XuÊt xø lµ kh¸ râ rµng. Tr¸ch nhiÖm x©y dùng quy chÕ s¶n xuÊt còng nh qu¶n lý thuéc vÒ Trung t©m KCS ChÌ cßn C«ng ty ChÌ Méc Ch©u chØ lµ ®¬n vÞ thùc hiÖn.

Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc víi C«ng ty ChÌ Méc Ch©u, ngoµi gi¸m ®èc, c¸c l·nh ®¹o c«ng ty còng cha hiÓu râ vÒ chØ dÉn vµ tªn gäi xuÊt xø. MÆc dï vËy, phßng kiÓm so¸t chÊt lîng s¶n phÈm cña C«ng ty còng cã quy tr×nh kiÓm tra chÊt lîng kh¸ râ rµng, nhng nh÷ng quy tr×nh ®ã cha ®ñ theo nh÷ng quy®Þnh cña tªn gäi xuÊt xø. §iÒu nµy còng dÔ hiÓu, bëi C«ng ty ChÌ Méc Ch©u cha thùc sù ®îc cÊp quyÒn sö dông Tªn gäi XuÊt xø chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u, nªn hä còng cha ph¶i tu©n theo nh÷ng quy ®Þnh vÒ tªn gäi xuÊt xø.

- C¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh chÌ ë Méc Ch©u

Víi nh÷ng h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian vµ kinh phÝ nªn chóng t«i kh«ng thÓ tiÕn hµnh lµm viÖc ®îc hÕt víi tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt vµ kinh doanh chÌ trªn ®Þa bµn huyÖn Méc Ch©u. Nhng víi N«ng trêng Cê §á, mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt chÌ truyÒn thèng víi ngêi d©n téc Th¸i vµ qu¶n lý c¸c vên chÌ cæ thô th× hä rÊt bøc xóc vÒ viÖc lîi Ých cña ngêi s¶n xuÊt t¹i n«ng trêng sÏ bÞ vi ph¹m nghiªm träng nÕu chÌ Shan TuyÕt ®îc b¶o hé. Trong viÖc tiÕn hµnh ®¨ng b¹ s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ khoanh vïng s¶n xuÊt, diÖn tÝch s¶n xuÊt cña n«ng trêng ®· n»m ngoµi khu vùc khoanh vïng cho Tªn gäi XuÊt xø. Trong khi ®ã, N«ng trêng Cê §á lµ n¬i cã nguån gèc chÌ Shan, cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn tèt h¬n, truyÒn thèng l©u ®êi. Bøc xóc vÒ vÊn ®Ò nµy, N«ng trêng Cê §á ®· göi c«ng v¨n ph¶n ®èi lªn Côc SHTT.

Thùc tÕ cña s¶n phÈm chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u ®· ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò vÒ nh÷ng quy ®Þnh thÓ chÕ nhµ níc trong viÖc qu¶n lý s¶n phÈm Tªn gäi XuÊt xø vµ ChØ dÉn §Þa lý tõ c¸c quy ®Þnh vÒ vai trß, tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan, ®Õn viÖc x¸c ®Þnh lîi Ých ®îc mang l¹i tõ tªn gäi xuÊt xø.

III-2-2-3. ChÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u cha ®îc b¶o hé trªn thÞ trêng

Trong nhiÒu n¨m qua, kÓ tõ khi chÌ Shan TuyÕt ®îc Côc Së h÷u C«ng nghiÖp cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng b¹ s¶n phÈm Tªn gäi XuÊt xø hµng hãa, ®· cã rÊt nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò b¶o hé hay cha b¶o hé s¶n phÈm nµy trªn thÞ trêng. ý kiÕn tËp trung nhÊt ®ã lµ chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u ®· ®îc b¶o hé ®éc quyÒn trªn thÞ trêng ViÖt Nam.. Nhng qua lµm viÖc víi Côc SHTT, cã thÓ thÊy chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u cha ®îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông. Do vËy s¶n phÈm nµy cha thùc sù ®îc b¶o hé trªn thÞ trêng.

Do diÖn tÝch khoanh vïng Tªn gäi XuÊt xø chØ n»m trong diÖn tÝch cña C«ng ty ChÌ Méc Ch©u, nªn duy nhÊt chØ cã C«ng ty ChÌ Méc Ch©u sÏ ®îc cÊp quyÒn sö dông Tªn gäi XuÊt xø nµy. NÕu thùc sù ®iÒu nµy x¶y ra th× sÏ cã sù bÊt c«ng lín víi rÊt nhiÒu n«ng trêng kh¸c vµ c¸c hé s¶n xuÊt trong vïng. Theo thùc tÕ nµy th× Tªn gäi XuÊt xø duy nhÊt chØ cã mét doanh nghiÖp ®îc quyÒn sö dông vµ nã sÏ trë thµnh tµi s¶n cña doanh nghiÖp. Víi xu thÕ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nh hiÖn nay th× Tªn gäi XuÊt xø sÏ ®îc chuyÓn giao (cô thÓ lµ cã thÓ mua b¸n) theo cæ phÇn cña c«ng ty. Khi ®ã Tªn gäi XuÊt xø sÏ ®îc trao ®æi nh mua b¸n cæ phÇn?

ViÖc quy ®Þnh gi÷a giai ®o¹n ®¨ng b¹ vµ giai ®o¹n b¶o hé cha râ rµng so víi quy tr×nh chung ®îc thùc hiÖn ë ch©u ¢u vµ Ph¸p^³⁶, v× thÕ trong quyÕt ®Þnh ®¨ng b¹ cã nãi ®Õn sù b¶o hé ®éc quyÒn. Nhng sù b¶o hé nµy chØ cã ý nghÜa nh mét sù c«ng nhËn lµ chÌ Shan TuyÕt lµ mét s¶n phÈm ®îc phÐp mang Tªn gäi XuÊt xø hµng hãa. Cßn viÖc b¶o hé nã trªn thÞ trêng chØ b¾t ®Çu khi cã mét tæ chøc, c¸ nh©n ®îc cÊp quyÒn sö dông. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ c¸c s¶n phÈm cña C«ng ty ChÌ Méc Ch©u hiÖn nay cha ®îc b¶o hé trªn thÞ trêng vµ c¸c ®¬n vÞ kh¸c vÉn cã quyÒn sö dông tªn gäi nµy cho s¶n phÈm cña hä.

III-2-3. TÝnh truyÒn thèng vµ ®Æc thï cña chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u

ChÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u lµ s¶n phÈm ®îc mang Tªn gäi XuÊt xø nÕu ®¶m b¶o c¸c quy ®Þnh nh sau: "ChÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u lµ s¶n phÈm chÌ ®îc chÕ biÕn tõ ®ät chÌ t¬i cña c©y chÌ Shan ®îc trång vµ chÕ biÕn theo quy tr×nh c«ng nghÖ truyÒn thèng theo 10TCN 510-2002, tiªu chuÈn chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u -QTSX"^³⁷. Quy ®Þnh nµy cïng víi ®Þnh nghÜa vÒ Tªn gäi XuÊt xø ®îc quy ®Þnh trong Bé luËt D©n sù n¨m 1995 sÏ lµ hai c¬ së ®Ó chóng t«i ®¸nh gi¸ vÒ tÝnh ®Æc thï cña chÌ Shan TuyÕt ®· ®îc ®¨ng b¹.

III-2-3-1. §Æc thï vÒ mÆt chÊt lîng s¶n phÈm

ChÊt lîng cña mét s¶n phÈm ®îc thÓ hiÖn trªn nhiÒu khÝa c¹nh vµ ®îc nhËn biÕt trªn nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau, ®èi víi chÌ th× sù nhËn biÕt c¬ b¶n ®îc thÓ hiÖn trªn ba yÕu tè ®ã lµ:

H×nh d¸ng vµ mµu s¾c cña s¶n phÈm
Mµu s¾c cña s¶n phÈm cuèi cïng ®îc sö dông (ë ®©y ®ã lµ níc chÌ)
Mïi vÞ cña s¶n phÈm cuèi cïng ®îc sö dông

Ba yÕu tè nµy cña chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u ®· ®îc ®¸nh gi¸ vµ m« t¶ th«ng qua Trung t©m KCS ChÌ trùc thuéc Tæng C«ng ty ChÌ ViÖt Nam.. B¶n m« t¶ cña Trung t©m vÒ chÌ Shan TuyÕt, ®îc dùa trªn hai ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña chÌ ®en vµ chÌ xanh. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ chÌ Shan TuyÕt ®· ®îc thùc hiÖn qua c¸c lo¹i chÌ ®en lµ: OP, FBOP, P, PS, BPS, F vµ D vµ dùa trªn viÖc ®¸nh gi¸ cña c¸c lo¹i chÌ nµy, Trung t©m KCS ChÌ ®· kÕt luËn lµ cã ngo¹i h×nh, mïi, vÞ kh¸c biÖt so víi c¸c s¶n phÈm kh¸c cïng lo¹i ë c¸c vïng kh¸c^³⁸. KÕt luËn nµy ®· trë thµnh c¨n cø ®Ó Côc Së h÷u C«ng nghiÖp tiÕn hµnh c¸c thñ tôc ®¨ng b¹ s¶n phÈm. MÆc dï vËy khi kh¶o s¸t lÊy ý kiÕn c¸c hé s¶n xuÊt vµ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt t¹i vïng Méc Ch©u, hä ®Òu cho r»ng chÊt lîng chÌ cña C«ng ty Méc Ch©u kh«ng kh¸c biÖt víi chÌ cña hä c¶ vÒ s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ s¶n phÈm cuèi cïng. N«ng trêng Cê §á cho r»ng chÌ cña hä cßn ngon h¬n cña C«ng ty Méc Ch©u, do hä lµ vïng chÌ gèc cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu thuËn lîi h¬n vµ hiÖn nay, trªn cïng thÞ trêng xuÊt khÈu, hä b¸n ®¾t h¬n chÌ cña C«ng ty ChÌ Méc Ch©u tõ 0,2 – 0,3 USD.

Khoanh vïng s¶n xuÊt lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm tªn gäi xuÊt xø, viÖc khoanh vïng sÏ ¶nh hëng ®Õn c¸c ®èi tîng cã quyÒn ®îc sö dông Tªn gäi XuÊt xø hay kh«ng. ChÝnh v× thÕ, viÖc khoanh vïng cÇn cã nh÷ng c¬ së khoa häc ®Ó chøng minh tÝnh chÊt ®Æc thï vÒ mÆt ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ con ngêi.

B¶n ®å khoanh vïng s¶n xuÊt cña s¶n phÈm chÌ Shan TuyÕt ®· ®îc thùc hiÖn víi sù hç trî cña chuyªn gia Ph¸p, C«ng ty ChÌ Méc Ch©u vµ Trung t©m KCS cña Tæng C«ng ty ChÌ. DiÖn tÝch n»m trong vïng Tªn gäi XuÊt xø l¹i ®îc ®Æt trän vÑn trong diÖn tÝch cña C«ng ty ChÌ. Hai ®iÓm chÊm xanh trªn b¶n ®å lµ th«n Chê Lång vµ b¶n ¤n, n¬i cã c¸c vên chÌ cæ thô vµ cã truyÒn thèng l©u ®êi nhÊt vÒ trång vµ chÕ biÕn chÌ t¹i Méc Ch©u.

ßng trßn thÓ hiÖn vÞ trÝ khu vùc s¶n xuÊt cña C«ng ty ChÌ Méc Ch©u^³⁹ vµ lµ khu vùc diÖn tÝch chÌ ®îc khoanh vïng b¶o hé Tªn gäi XuÊt xø.

Theo chóng t«i, còng nªn xem xÐt l¹i viÖc khoanh vïng víi sù tham gia cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, c¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c trong vïng ®Ó cã tÝnh c«ng b»ng h¬n. ViÖc c¸c vïng chÌ gèc mang tÝnh truyÒn thèng vµ nhiÒu vïng s¶n xuÊt t¬ng ®ång vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn víi vïng cña C«ng ty chÌ l¹i kh«ng ®îc ®a vµo vïng Tªn gäi XuÊt xø ®· g©y ra sù th¾c m¾c cña ngêi d©n vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng.

§iÒu kiÖn vÒ thêi tiÕt, khÝ hËu, ®Êt ®ai, ®Þa h×nh vµ ®iÒu kiÖn vÒ thñy v¨n cã vai trß quan träng t¹o nªn tÝnh ®Æc trng cña s¶n phÈm. Trong dù th¶o NghÞ ®Þnh vÒ kiÓm tra chÊt lîng cña Tªn gäi cã nguån gèc xuÊt xø cho chÌ Shan TuyÕt vµ trong b¸o c¸o quy tr×nh s¶n xuÊt cña C«ng ty ChÌ Méc Ch©u ®Ö tr×nh lªn Côc Së h÷u C«ng nghiÖp, ph¹m vi s¶n xuÊt cña chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u ®îc quy ®Þnh nh sau: lµ s¶n phÈm chÌ ®îc s¶n xuÊt trong ph¹m vi ®Þa lý cña C«ng ty ChÌ Méc Ch©u víi tæng diÖn tÝch ®Êt cã thÓ trång chÌ lµ 722,8 ha trong ®ã ®· cã 525,6 ha ®· trång chÌ.

Nh vËy th× vÒ mÆt khoanh vïng s¶n xuÊt cña Tªn gäi XuÊt xø chÌ Shan ®· n»m trän vÑn trong diÖn tÝch cña C«ng ty ChÌ Méc Ch©u. Trong khi ®ã kh«ng cã sù kh¸c biÖt vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn gi÷a khu vùc cña C«ng ty vµ khu vùc xung quanh. MÆt kh¸c, vïng cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu ®Æc trng nhÊt ë Méc Ch©u, ®ã l¹i lµ vïng chÌ Shan gèc cña N«ng trêng Cê §á. DiÖn tÝch chÌ cña C«ng ty Méc Ch©u ®îc trång nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kØ XX, theo c«ng nghÖ trång chÌ hiÖn ®¹i, chÕ biÕn theo thiÕt bÞ Trung Quèc vµ §µi Loan. Trong khi ®ã vïng Cê §á míi lµ vïng chÌ truyÒn thèng cña d©n téc Th¸i, víi c¸ch chÕ biÕn cæ truyÒn l¹i kh«ng n»m trong vïng khoanh vïng b¶o hé. Sù bÊt hîp lý nµy cÇn ®îc ®iÒu chØnh ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c vµ ®¶m b¶o tÝnh truyÒn thèng cña Tªn gäi XuÊt xø chÌ Shan TuyÕt Méc Ch©u.

III-2-3-3. §Æc thï vÒ mÆt sinh häc vµ thùc vËt cña chÌ Shan

Trong b¶n m« t¶ vÒ mÆt ®Æc thï còng nh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm chÌ Shan TuyÕt kh«ng nh¾c ®Õn nhiÒu c¸c yÕu tè vÒ mÆt sinh häc vµ thùc vËt ngoµi mét néi dung ®ã lµ: Gièng chÌ ®îc trång lµ gièng chÌ Shan TuyÕt, tªn khoa häc lµ Camelia sinesis var Shan. Cã thÓ trång chÌ b»ng h¹t hoÆc b»ng cµnh, nhng chñ yÕu trång b»ng cµnh (mét ®èt 2 l¸), gi©m trong bÇu tói PE. Khi cµnh ph¸t triÓn thµnh c©y con cao 20 cm ®êng kÝnh gÇn gèc b»ng 4-6cm th× ®em trång. Cã thÓ trång vµo mïa xu©n (th¸ng 1-2) vµ mïa thu (th¸ng 8-9)^⁴⁰.

XÐt vÒ mÆt sinh häc cña c©y chÌ, nh÷ng m« t¶ trªn chØ thÓ hiÖn ®îc tªn khoa häc cßn nguån gèc vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tiÕn hãa cña c©y trång g¾n víi mét hÖ sinh th¸i cô thÓ trong vïng th× cha thÓ hiÖn ®îc. HiÖn nay, c©y chÌ nhiÒu tuæi nhÊt cña c«ng ty ®îc trång tõ n¨m 1958 vµ l¹i cã nguån gèc tõ gièng chÌ cæ thô t¹i th«n Chê Lång vµ b¶n ¤n do N«ng trêng Cê §á qu¶n lý cã tuæi vµi tr¨m n¨m.

ViÖc c¸c vên chÌ cña c«ng ty ®îc nh©n gièng vµ ph¸t triÓn tõ c¸c vên chÌ cæ thô ë hai khu vùc trªn ®Òu ®îc l·nh ®¹o C«ng ty vµ l·nh ®¹o N«ng trêng Cê §á kh¼ng ®Þnh.