Nghiªn cøu triÓn väng quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i viÖt nam – trung quèc ViÖn nghiªn cøu th¬ng m¹i 2000 Lêi nãi ®Çu
tải về 0.58 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- "Nghiªn cøu triÓn väng quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt Nam - Trung Quèc"
- Ban chñ nhiÖm CH¬ng I Tæng quan vÒ quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt Nam - Trung Quèc trong giai ®o¹n 1991-1999.
- 2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn quan hÖ ngo¹i th¬ng ViÖt-Trung trong giai ®o¹n 1991-1999: *VÒ kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu
- Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai níc trong giai ®o¹n 1991- 1998
- VÒ c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu
- Sè liÖu cô thÓ vÒ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Trung Quèc giai ®o¹n 1992- 1995
- Tªn hµng 1992 1993 1994 1995
- Kim ng¹ch xuÊt khÈu giai ®o¹n 1996- 1999
- Tû träng cña mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu sang Trung Quèc trong tæng sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu t¬ng øng cña ViÖt nam
- Tªn hµng Tæng xuÊt khÈu XuÊt khÈu sang Trung Quèc Tû träng
- C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu giai ®o¹n 1996-1999
- VÒ ph¬ng thøc bu«n b¸n
- Tû träng bu«n b¸n mËu biªn trong tæng kim ng¹ch bu«n b¸n ViÖt- Trung
- N¨m 1996 N¨m 1997 N¨m 1998
- * Nh÷ng tån t¹i vµ khã kh¨n
- 3. T×nh h×nh ®Çu t cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam trong giai ®o¹n 1991 - 1998
- 4. T×nh h×nh du lÞch ViÖt Nam- Trung Quèc
|
Nghiªn cøu triÓn väng quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i viÖt nam – trung quèc ViÖn nghiªn cøu th¬ng m¹i 2000 Lêi nãi ®Çu ViÖt Nam vµ Trung Quèc lµ hai níc l¸ng giÒng, viÖc giao lu kinh tÕ gi÷a hai níc ®· cã tõ l©u ®êi. Sau khi quan hÖ ViÖt Nam- Trung Quèc trë l¹i b×nh thêng th× ho¹t ®éng th¬ng m¹i gi÷a hai níc ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ. Trong nhiÒu n¨m, c¸c cöa khÈu, chî vµ c¸c ®êng mßn biªn giíi lµ nh÷ng n¬i hµng ho¸ ra, vµo tÊp nËp. §Æc biÖt tõ n¨m 1990 trë l¹i ®©y, sau khi hai níc nèi l¹i viÖc th«ng th¬ng ®êng s¾t, ®êng biÓn, ®êng hµng kh«ng, bu«n b¸n chÝnh ng¹ch gi÷a hai níc cµng ph¸t triÓn, c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. MÆc dï kh«ng thÓ phñ nhËn ®îc nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc, nhng vÒ c¬ b¶n, cßn nhiÒu khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®ang ®Æt ra tríc quan hÖ th¬ng m¹i cña hai níc ViÖt Nam- Trung Quèc. ChÝnh v× vËy, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi "Nghiªn cøu triÓn väng quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt Nam - Trung Quèc" lµ rÊt cÇn thiÕt, kh«ng chØ gãp phÇn ph¸t huy nh÷ng tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh cña mçi níc mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam, ®a ®Êt níc héi nhËp v÷ng ch¾c vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. ViÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy nh»m nh÷ng môc ®Ých sau: 1. Nghiªn cøu chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña Trung Quèc thêi kú më cöa vµ thùc tr¹ng quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt -Trung kÓ tõ khi b×nh thêng ho¸ quan hÖ gi÷a hai níc; nh÷ng bµi häc thµnh c«ng, nh÷ng thuËn lîi khã kh¨n trong viÖc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a hai níc. 2. §Ò xuÊt víi c¸c Bé, ngµnh qu¶n lý trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vÒ viÖc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i víi Trung Quèc. §Ó ®¹t ®îc c¸c môc ®Ých nªu trªn, ®Ò tµi ®îc kÕt cÊu thµnh ba ch¬ng víi néi dung nh sau: Ch¬ng I: Thùc tr¹ng quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt Nam - Trung Quèc trong giai ®o¹n 1991-1999. Ch¬ng II: C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt nam-Trung Quèc Ch¬ng III: Nh÷ng kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt Nam - Trung Quèc ph¸t triÓn. Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi ch©n thµnh c¸m ¬n c¸c c¬ quan cña Bé Th¬ng m¹i, ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc, ViÖn nghiªn cøu ThÕ giíi, c¸c chuyªn gia ®· tËn t×nh gióp ®ì chóng t«i thùc hiÖn b¶n ®Ò tµi nµy. Do cha cã ®iÒu kiÖn ®i s©u nghiªn cøu, kh¶o s¸t thùc tiÔn nªn b¶n b¸o c¸o khoa häc nµy ch¾c ch¾n cßn nhiÒu h¹n chÕ. Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi rÊt mong nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c chuyªn gia ®Ó b¶n ®Ò tµi nµy ®îc tiÕp tôc hoµn thiÖn. Ban chñ nhiÖm CH¬ng I Tæng quan vÒ quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt Nam - Trung Quèc trong giai ®o¹n 1991-1999. I. Thùc tr¹ng quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt Nam - Trung Quèc trong giai ®o¹n 1991 -1999: 1. §Æc ®iÓm chung vÒ quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt Nam-Trung Quèc trong giai ®o¹n 1991-2000: Sau khi b×nh thêng ho¸ quan hÖ, hai níc ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®· ký kÕt nhiÒu HiÖp ®Þnh vÒ kinh tÕ hoÆc cã liªn quan ®Õn kinh tÕ trong ®ã ®· ký HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i (1991) vµ HiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ- kü thuËt (12-1992). Th¸ng 4-1994 ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®· ký kÕt HiÖp ®Þnh vÒ viÖc thµnh lËp Uû ban Hîp t¸c kinh tÕ th¬ng m¹i vµ mét sè HiÖp ®Þnh kh¸c, t¹o c¬ së ph¸p lý ®Ó t¨ng cêng hîp t¸c th¬ng m¹i gi÷a hai níc, bíc ®Çu thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i hai níc ph¸t triÓn vµ ®· ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ chñ yÕu sau: Tèc ®é t¨ng trëng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai níc kh«ng ngõng t¨ng nhanh, c¬ cÊu hµng xuÊt nhËp khÈu cña hai bªn ngµy cµng phï hîp víi tiÒm n¨ng vµ mang tÝnh bæ sung lÉn nhau cña hai níc. Tû träng kim ng¹ch thuéc mËu dÞch "chÝnh ng¹ch" t¨ng nhanh, dÇn chiÕm u thÕ trong kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña hai níc (nÕu giai ®o¹n 1991-1993 kim ng¹ch mËu dÞch tiÓu ng¹ch lµ chñ yÕu th× tõ 1994-1998 kim ng¹ch bu«n b¸n chÝnh ng¹ch v¬n lªn gi÷ vÞ trÝ ¸p ®¶o). Tuy nhiªn, nh×n chung quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a hai cha ngang tÇm víi quan hÖ chÝnh trÞ hÕt søc tèt ®Ñp gi÷a hai níc. Tæng gi¸ trÞ th¬ng m¹i chÝnh ng¹ch chØ chiÕm 7% tæng kim ng¹ch ngo¹i th¬ng cña ViÖt Nam vµ 0,4% tæng kim ng¹ch ngo¹i th¬ng cña Trung Quèc. ViÖt Nam chØ lµ b¹n hµng thø 27 cña Trung Quèc, c¸n c©n th¬ng m¹i lµ ©m ®èi víi ViÖt Nam tõ 1991 ®Õn nay.
Tû lÖ c¸c vô tranh chÊp, khiÕu n¹i trong quan hÖ bu«n b¸n hai níc ngµy cµng gi¶m. Cïng víi viÖc hai níc c«ng bè hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý vµ hç trî c¸c lo¹i h×nh mËu dÞch ddi vµo nÒ nÕp, c¸c ®èi t¸c tham gia trao ®æi mËu dÞch gi÷a hai níc còng thay ®æi vÒ thµnh phÇn. Tû lÖ c¸c t th¬ng, nhêng chç cho c¸c ®¬n vÞ ngo¹i th¬ng Nhµ níc cã tiÒm lùc, cã kiÕn thøc kinh nghiÖm bu«n b¸n quèc tÕ vµ c ¸c xÝ nghiÖp, ®¬n vÞ s¶n xuÊt lín trùc tiÕp tham gia trao ®æi hµng ho¸ gi÷a hai níc. 2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn quan hÖ ngo¹i th¬ng ViÖt-Trung trong giai ®o¹n 1991-1999: *VÒ kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu KÓ tõ n¨m 1991 trë l¹i ®©y, sau khi b×nh thêng ho¸ quan hÖ, trao ®æi th¬ng m¹i gi÷a hai níc ViÖt Nam- Trung Quèc kh«ng ngõng t¨ng lªn, ®ãng gãp kh«ng nhá vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi níc. Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu chÝnh ng¹ch trong giai ®o¹n 1991- 1998 t¨ng trëng kho¶ng 20%/n¨m. Tèc ®é ph¸t triÓn nµy lµ kh¸ cao so víi tèc ®é ph¸t triÓn th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi mét sè níc kh¸c vµ ®· phÇn nµo chøng minh ®îc tiÒm n¨ng th¬ng m¹i cña c¶ hai phÝa( Xem b¶ng sau). Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai níc trong giai ®o¹n 1991- 1998 (§¬n vÞ tÝnh: 1000 USD)
( Nguån: Thèng kª cña h¶i quan ViÖt Nam ) Trong giai ®o¹n 1991- 1999, xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu cña ViÖt Nam víi Trung Quèc t¨ng ®Òu hµng n¨m. NÕu n¨m 1991, ViÖt Nam míi xuÊt khÈu sang Trung Quèc 19,3 triÖu USD vµ nhËp khÈu 18,4 triÖu USD th× ®Õn n¨m 1997 con sè nµy ®· ®¹t 474,1 triÖu USD vµ 404,4 triÖu USD t¬ng øng. Møc t¨ng ®Òu hµng n¨m cho thÊy kh¶ n¨ng duy tr× tèc ®é trao ®æi th¬ng m¹i gi÷a hai bªn kh¸ tèt, luång hµng lu th«ng hµng hãa gi÷a hai phÝa ngµy cµng t¨ng thÓ hiÖn trong viÖc kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng cao. Tuy nhiªn, n¨m 1996, kim ng¹ch trao ®æi th¬ng m¹i gi÷a hai níc cã gi¶m nhÑ, tõ 691,6 triÖu USD n¨m 1995 xuèng cßn 669,2 triÖu USD (b»ng 96,7%). N¨m 1998, mÆc dï cã cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh Ch©u ¸ - tuy kh«ng trùc tiÕp g©y ra nh÷ng thiÖt h¹i lín vÒ tµi chÝnh, kinh tÕ ®èi víi ViÖt Nam song ®· Ýt nhiÒu lµm ¶nh hëng tíi quan hÖ trao ®æi th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi c¸c níc, nhÊt lµ c¸c níc cïng Ch©u lôc, nhng quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc vÉn t¨ng lªn, tõ 878,5 triÖu USD n¨m 1997 lªn 989,4 triÖu USD. So s¸nh con sè kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cho thÊy ViÖt Nam trong c¶ giai ®o¹n võa qua ®Òu xuÊt siªu sang Trung Quèc tuy sè lîng kh«ng lín vµ xÐt vÒ tæng thÓ th× c¸n c©n th¬ng m¹i gi÷a hai níc trong giai ®o¹n võa qua lµ kh¸ c©n b»ng. Riªng n¨m 1997, ViÖt Nam xuÊt siªu sang Trung Quèc kho¶ng 70 triÖu USD. Theo sè liÖu thèng kª míi nhÊt cña Tæng côc h¶i quan, 8 th¸ng ®Çu n¨m 1999, ViÖt Nam ®· xuÊt sang Trung quèc ®¹t kim ng¹ch 478,5 triÖu USD vµ nhËp khÈu ®¹t 383,4 triÖu USD, tøc lµ xuÊt siªu 101,8 triÖu USD. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò lµ ë chç con sè thèng kª cña h¶i quan ViÖt Nam vµ h¶i quan Trung Quèc kh«ng trïng khíp nhau. Theo con sè cña h¶i quan Trung quèc th× con sè xuÊt siªu trong suèt giai ®o¹n võa qua thuéc vÒ phÝa Trung Quèc. Cô thÓ nh sau: * VÒ c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu: - Hµng xuÊt khÈu: Trung Quèc lµ mét trong nh÷ng níc cã nÒn n«ng nghiÖp- c«ng nghiÖp kh¸ ph¸t triÓn trong khu vùc còng nh trªn thÕ giíi. Víi thÕ m¹nh lµ gi¸ rÎ, c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh¸ tiªn tiÕn, mÉu m· ®Ñp... s¶n phÈm cña Trung Quèc kh«ng chØ cã u thÕ ë thÞ trêng Ch©u ¸ mµ cßn chiÕm lÜnh ®îc thÞ trêng c¸c níc Ch©u ¢u vµ Ch©u Mü. Mét trong nh÷ng khã kh¨n cña ViÖt Nam khi xuÊt khÈu hµng sang Trung Quèc lµ: nh÷ng mÆt hµng lµ thÕ m¹nh cña ViÖt Nam nh g¹o, chÌ, cµ phª vµ mét sè s¶n phÈm n«ng nghiÖp kh¸c còng lµ thÕ m¹nh cña Trung Quèc nªn nh÷ng mÆt hµng nµy rÊt khã më réng thÞ trêng, n©ng cao sè lîng tiªu thô t¹i níc nµy. Trong giai ®o¹n ®Çu sau khi b×nh thêng hãa quan hÖ gi÷a hai níc, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Trung Quèc chñ yÕu lµ n«ng s¶n vµ mét vµi lo¹i kho¸ng s¶n cã thÕ m¹nh nh quÆng cr«m, dÇu th«. Tuy nhiªn, c¸c s¶n phÈm nµy chñ yÕu lµ nguyªn liÖu th« cha qua chÕ biÕn, lo¹i hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá. ViÖc nhËp khÈu c¸c lo¹i nguyªn liÖu th« nµy sÏ gióp Trung Quèc gi¶i quyÕt ®îc kh©u nguyªn liÖu cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt, chÕ biÕn trong níc, tËn dông ®îc gi¸ lao ®éng rÎ, t¹o ®îc nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng còng nh n©ng cao møc ®Çu t vµo tõng ®¬n vÞ thµnh phÈm, tõ ®ã n©ng cao gi¸ thµnh s¶n phÈm. Râ rµng, cÇn thiÕt ph¶i gi¶m tû lÖ xuÊt khÈu nguyªn liÖu nh trong giai ®o¹n võa qua ®Ó tËn dông søc lao ®éng s¸ng t¹o trong níc vµ nh÷ng lîi thÕ kh¸c cña ViÖt Nam, t×m híng më réng thÞ trêng cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ trêng Trung Quèc. Sè liÖu cô thÓ vÒ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Trung Quèc giai ®o¹n 1992- 1995 (§¬n vÞ tÝnh: triÖu USD)
( Nguån: Thèng kª cña h¶i quan ViÖt Nam ) Nh×n chung c¸c mÆt hµng t¨ng trëng kh«ng ®Òu; dÇu th«, cao su, h¹t ®iÒu lµ nh÷ng mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nhÊt trong giai ®o¹n nµy. C¸c mÆt hµng nµy ®Òu ®îc xuÊt díi d¹ng nguyªn liÖu nªn gi¸ trÞ tËn dông ®îc gi¸ trÞ s¶n phÈm, trÞ gi¸ xuÊt khÈu cha cao. V× vËy, ®Ó n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp ph¶i n©ng cao khèi lîng hµng xuÊt. §©y lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n chung cña ngµnh th¬ng m¹i ViÖt Nam. Râ rµng, ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ xuÊt khÈu cÇn n©ng cao khèi lîng hµng ®· qua chÕ biÕn, gi¶m nguyªn liÖu th«, khai th¸c hîp lý vµ kh«ng lµm c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. Híng ®i nµy nªn ¸p dông trong mäi quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi c¸c níc kh¸c, trong ®ã cã Trung Quèc. Trong giai ®o¹n 1996- 1999, gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Trung Quèc t¨ng lªn ®¸ng kÓ so víi giai ®o¹n tríc. C¸c s¶n phÈm c©y c«ng nghiÖp nh cµ phª, cao su, h¹t ®iÒu vÉn chiÕm mét phÇn ®¸ng kÓ trong kim ng¹ch xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã, mét sè mÆt hµng kh¸c nh hµng dÖt may, h¶i s¶n... còng ®· bíc ®Çu th©m nhËp ®îc thÞ trêng Trung Quèc.
( Nguån: Thèng kª cña h¶i quan ViÖt Nam ) §¸ng chó ý lµ dÇu th« ngµy cµng chiÕm tû träng lín trong kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Trung Quèc nãi riªng vµ trong kim ng¹ch xuÊt khÈu nãi chung vµ t¨ng ®Òu h¬n so víi giai ®o¹n tríc. NÕu nh n¨m 1993 kim ng¹ch xuÊt dÇu th« lµ 31,722 triÖu USD, n¨m 1994 gi¶m xuèng rÊt thÊp cßn 7.600.000 USD th× n¨m 1996 con sè nµy lµ 16. 671.913 USD vµ t¨ng lªn ®Õn 141.371.655 USD. Trong khi ®ã, kim ng¹ch xuÊt khÈu than ®¸ dêng nh cã xu híng gi¶m m¹nh do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, tõ 28.693.603 USD (1996) xuèng chØ cßn 5.227.000 USD. Nh×n chung trong giai ®o¹n 1996- 1999, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu sang Trung Quèc cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng biÕn chuyÓn bíc ®Çu. Tû lÖ hµng nguyªn liÖu ®· qua chÕ biÕn vµ hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Mét sè mÆt hµng nh cao su, dÇu th«, h¶i s¶n, hµng rau qu¶, h¹t ®iÒu, than ®¸ ®· chiÕm mét tû träng ®¸ng kÓ trong tæng xuÊt khÈu cña c¶ níc. Tû träng cña mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu sang Trung Quèc trong tæng sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu t¬ng øng cña ViÖt nam
(Nguån: Bé Th¬ng M¹i) Nh×n chung, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Trung Quèc cã thÓ ®îc chia thµnh c¸c nhãm chÝnh díi ®©y: - Nhãm nhiªn liÖu gåm than ®¸, dÇu th«, quÆng s¾t, cromit, dîc liÖu, c¸c lo¹i tinh dÇu, cao su thiªn nhiªn. - L¬ng thùc, g¹o, n«ng s¶n, c¸c lo¹i gç, hoa qu¶. - Thuû h¶i s¶n: Thuû h¶i s¶n t¬i sèng vµ ®«ng l¹nh, ®éng vËt nu«i nh r¾n, ba ba, rïa... - Hµng tiªu dïng, ®å gç gia dông, giµy dÐp, xµ phßng Tû träng xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng nµy kh¸ ph©n t¸n, chØ cã mét sè mÆt hµng nh cao su thiªn nhiªn, dÇu th« lµ cã møc xuÊt khÈu lín vµ kh¸ æn ®Þnh. Qua b¶ng thèng kª trªn ®©y cho thÊy, Trung Quèc lµ mét thÞ trêng lín cã nhu cÇu nhËp khÈu cao mét sè mÆt hµng tõ ViÖt Nam nh: cao su, h¹t ®iÒu, hµng rau qu¶, than ®¸, dÇu th«, h¶i s¶n. §©y còng lµ mét gîi më vÒ mÆt hµng cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nh»m tiÕp cËn vµ më réng thÞ phÇn t¹i trêng Trung Quèc. Tuy nhiªn, chóng ta kh«ng thÓ n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu chØ b»ng c¸ch t¨ng khèi lîng, nhÊt lµ ®èi víi c¸c mÆt hµng nh dÇu th«, than ®¸... mµ ph¶i n©ng cao chÊt lîng, t¨ng tû lÖ hµng xuÊt khÈu ®· qua chÕ biÕn nh»m h¹n chÕ viÖc khai th¸c qu¸ møc nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ kh«ng tÝnh ®Õn yÕu tè m«i trêng. Cã nh vËy míi ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ngµnh th¬ng m¹i nãi riªng vµ kinh tÕ nãi chung.
Nh×n chung, hµng nhËp khÈu tõ Trung Quèc kh¸ phong phó vÒ chñng lo¹i song chñ yÕu ®Òu lµ nh÷ng mÆt hµng ®· qua chÕ biÕn vµ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp. Tïy theo nhu cÇu cña tõng n¨m, tõng giai ®o¹n mµ sè lîng nhËp khÈu tõng mÆt hµng t¨ng hoÆc gi¶m. Trong giai ®o¹n 1991- 1995, c¸c mÆt hµng nhËp khÈu cã sè lîng lín lµ xi m¨ng, kÝnh x©y dùng, thÐp c¸n, thÐp x©y dùng, ngò cèc vµ bét, dîc phÈm, hµng may mÆc, dîc phÈm. C¬ cÊu hµng nhËp khÈu giai ®o¹n 1991- 1995 ®îc thèng kª nh sau: (§¬n vÞ tÝnh: USD)
(Nguån: Tæng côc H¶i quan) MÆc dï con sè thèng kª qua c¸c n¨m kh«ng ®Çy ®ñ song nÕu so s¸nh víi kim ng¹ch vµ mÆt hµng xuÊt khÈu cã thÓ thÊy sù chªnh lÖc trong quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc. Tuy mét vµi n¨m ViÖt Nam cã xuÊt siªu sang Trung Quèc nhng kim ng¹ch xuÊt siªu ®ã chñ yÕu tõ sè lîng hµng nguyªn liÖu th« xuÊt khÈu. Trong khi ®ã, hµng nhËp khÈu tõ Trung Quèc chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp, s¶n phÈm «ng nghiÖp ®· qua chÕ biÕn vµ ®îc nhËp víi gi¸ cao h¬n h¼n so víi gi¸ nguyªn liÖu th« xuÊt khÈu. Râ rµng, cÇn thiÕt ph¶i nhanh chãng t¨ng lîng hµng xuÊt khÈu ®· qua chÕ biÕn ®Ó t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng trong níc, t¨ng gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu. C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu giai ®o¹n 1996-1999 (§¬n vÞ: USD)
(Nguån: Bé Th¬ng M¹i) C¸c mÆt hµng m¸y mãc thiÕt bÞ nhËp khÈu cña Trung Quèc nh×n chung chØ cã tr×nh ®é kü thuËt thÊp hoÆc trung b×nh. V× vËy chóng kh«ng phï hîp víi chÝnh s¸ch nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ cña ta lµ nhËp khÈu nh÷ng thiÕt bÞ, m¸y mãc cã kü thuËt tiªn tiÕn ®Ó n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i cña ®Êt níc. V× vËy, cÇn ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ h¬n n÷a viÖc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ tõ thÞ trêng Trung Quèc. Tõ n¨m 1997 trë l¹i ®©y chóng ta ®· phÇn nµo h¹n chÕ ®îc sè lîng nhËp khÈu ®èi víi nhãm mÆt hµng nµy. C¸c thiÕt bÞ toµn bé cho c¸c nhµ m¸y xi m¨ng lß ®øng do chÊt lîng kh«ng cao, kh¶ n¨ng an toµn vÒ mÆt m«i trêng kÐm nªn tõ n¨m 1997 ®· kh«ng ®îc nhËp khÈu. §èi víi nhãm hµng tiªu dïng nhËp khÈu, c¸c s¶n phÈm cña Trung Quèc ®ang c¹nh tranh rÊt m¹nh mÏ víi hµng s¶n xuÊt trong níc, nhiÒu mÆt hµng thuéc nhãm nµy cã xu híng "lÊn ¸t" so víi hµng trong níc s¶n xuÊt do gi¸ c¶ rÊt rÎ. Nh×n chung c¸c mÆt hµng nµy cã chÊt lîng kh«ng cao vµ chñ yÕu lµ s¶n phÈm cña c¸c ®Þa ph¬ng. Thùc tÕ nµy ®Æt c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ doanh nghiÖp trong níc tríc vÊn ®Ò lµm thÕ nµo ®Ó h¹n chÕ lîng hµng nhËp khÈu lo¹i nµy tõ Trung Quèc, ®ång thêi n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm trong níc, h¹ gi¸ thµnh ®Ó t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn chÝnh thÞ trêng néi ®Þa vµ kh¼ng ®Þnh m×nh trªn thÞ trêng khu vùc còng nh quèc tÕ. Nhãm hµng nguyªn liÖu nhËp khÈu chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm dÇu má, ho¸ chÊt, s¾t thÐp, thuèc trõ s©u. Nhãm hµng l¬ng thùc thùc phÈm gåm cã bét mú, hoa qu¶, dÇu thùc vËt... C¸c chñng lo¹i hµng nhËp khÈu tõ Trung Quèc kh¸ phong phó vµ mét phÇn ®¸ng kÓ ®îc nhËp khÈu theo ®êng tiÓu ng¹ch hoÆc ®i qua biªn giíi do ho¹t ®éng bu«n lËu. * VÒ ph¬ng thøc bu«n b¸n Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu chÝnh ng¹ch vµ tiÓu ng¹ch ®Òu ph¸t triÓn do ®îc sù chó träng cña c¶ hai phÝa, nhÊt lµ sau khi HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®îc ký kÕt (1991) ®· gãp phÇn lµm kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu ngµy cµng t¨ng lªn. Bªn c¹nh ®ã, trao ®æi th¬ng m¹i cña d©n c khu vùc biªn giíi còng ®îc më réng vµ ph¸t triÓn. §Õn nay, trªn biªn giíi phÝa B¾c ®· më 25 cÆp cöa khÈu trªn bé, trong ®ã cã 18 cÆp theo HiÖp ®Þnh t¹m thêi (gåm 4 cöa khÈu quèc tÕ, 7 cöa khÈu quèc gia, 7 cöa khÈu ®Þa ph¬ng), 7 cÆp cöa khÈu më ngoµi hiÖp ®Þnh do sù tháa thuËn cña ®Þa ph¬ng hai bªn, trong sè nµy 2 cöa khÈu Ka Long (Mãng C¸i) vµ T©n Thanh (L¹ng S¬n) ho¹t ®éng nhén nhÞp h¬n c¸c cöa khÈu chÝnh. Ngoµi ra cßn cã hµng tr¨m ®êng mßn, hµng chôc chî ®êng biªn cho d©n c hai bªn vïng biªn giíi qua l¹i giao lu. §èi víi ho¹t ®éng bu«n b¸n chÝnh ng¹ch: §· cã bíc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ kÓ tõ khi quan hÖ hai níc b×nh thêng trë l¹i vµ chiÕm phÇn lín trong trao ®æi th¬ng m¹i hai chiÒu gi÷a hai phÝa. Trong thêi kú 1991- 1996, xuÊt nhËp khÈu chÝnh ng¹ch t¨ng b×nh qu©n 103%/n¨m. Giai ®o¹n ®Çu (1991-1993) khi mèi quan hÖ hai níc míi b×nh thêng trë l¹i, mËu dÞch chÝnh ng¹ch chØ chiÕm phÇn nhá so víi mËu dÞch tiÓu ng¹ch nh÷ng tõ 1994 - 1998, ho¹t ®éng bu«n b¸n chÝnh ng¹ch ®· v¬n lªn vµ gi÷ vÞ trÝ ¸p ®¶o trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu víi Trung Quèc. Do ®Æc thï lµ ViÖt Nam vµ Trung Quèc cã chung ®êng biªn giíi trªn bé kh¸ dµi (1306 km) nªn trao ®æi qua biªn giíi trªn bé chiÕm mét phÇn kh¸ lín (66%) vµ diÔn ra ë c¸c cöa khÈu quèc tÕ vµ quèc gia. ViÖc giao hµng t¹i c¸c c¶ng quèc tÕ nh H¶i Phßng, Sµi Gßn, §µ N½ng còng ®îc thùc hiÖn nhng chØ chiÕm kho¶ng 34% khèi lîng hµng ho¸ trao ®æi gi÷a hai phÝa. Trong trao ®æi th¬ng m¹i víi Trung Quèc, ngoµi viÖc xuÊt- nhËp khÈu hµng qua c¸c c¶ng biÓn vµ c¸c c¶ng vËn t¶i kh¸c th× trao ®æi qua c¸c cöa khÈu ë khu vùc biªn giíi trªn bé diÔn ra hÕt søc m¹nh mÏ vµ chiÕm phÇn lín lîng hµng trao ®æi cña c¶ hai phÝa. Theo Tæng côc H¶i quan th× n¨m 1997, tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ta qua c¸c cöa khÈu biªn giíi phÝa B¾c lµ 442 triÖu USD vµ trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 1998 con sè nµy lµ 158 triÖu USD. §iÒu nµy cho thÊy vai trß hÕt søc quan träng cña c¸c cöa khÈu biªn giíi trong quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt Nam- Trung Quèc.. Ho¹t ®éng bu«n b¸n ë cöa khÈu nh Mãng C¸i, H÷u NghÞ, §ång §¨ng, Ka Long... diÔn ra s«i næi, xuÊt nhËp khÈu chÝnh ng¹ch cña ta chiÕm 70- 75% trong tæng sè kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu víi Trung Quèc. C¸c chñ thÓ tham gia bu«n b¸n chÝnh ng¹ch víi Trung Quèc chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ë c¸c tØnh biªn giíi cã liªn doanh víi víi c¸c Tæng c«ng ty ë s©u trong néi ®Þa, sau ®ã h×nh thµnh m¹ng líi kinh doanh bao gåm c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ë Trung ¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ë c¸c ®Þa ph¬ng trong c¶ níc cïng tham gia. C¸c h×nh thøc giao dÞch trong bu«n b¸n chÝnh ng¹ch còng rÊt ®a d¹ng vµ ®· ¸p dông c¸c ph¬ng thøc bu«n b¸n th«ng dông trong th¬ng m¹i quèc tÕ gi÷a hai níc nh hîp ®ång mua b¸n. Bªn c¹nh ®ã, c¸c h×nh thøc gia c«ng, t¹m nhËp t¸i xuÊt, chuyÓn khÈu còng ®· b¾t ®Çu ®îc thùc hiÖn vµ cã xu híng gia t¨ng. ViÖc ¸p dông c¸c ph¬ng thøc giao dÞch quèc tÕ th«ng dông trong quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt- Trung còng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè gãp phÇn lµm gi¶m rñi ro, t¹o ra sù ch¾c ch¾n trong trong trao ®æi bu«n b¸n gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Cã thÓ thÊy r»ng, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu chÝnh ng¹ch gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc trong giai ®o¹n võa qua ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng chi nhËn song chÝnh sù nhén nhÞp trong quan hÖ nµy còng g©y nªn nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh cho ho¹t ®éng qu¶n lý cña phÝa ViÖt Nam. §ã chÝnh lµ sù hçn lo¹n, tranh mua tranh b¸n lµm cho viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng th¬ng m¹i, nhÊt lµ ë khu vùc biªn giíi trë nªn rÊt phøc t¹p. §èi víi ho¹t ®éng bu«n b¸n biªn mËu: Cïng víi sù ph¸t triÓn kh¸ nhanh cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu chÝnh ng¹ch, ho¹t ®éng bu«n b¸n biªn mËu còng diÔn ra rÊt s«i ®éng. Trong giai ®o¹n 1991- 1996, bu«n b¸n biªn mËu t¨ng b×nh qu©n 56%/n¨m. Nh×n chung, bu«n b¸n biªn mËu thêng chiÕm kho¶ng 25- 30% tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu víi Trung Quèc. Theo thèng kª cña Tæng côc H¶i quan th× n¨m 1997, tû träng bu«n b¸n biªn mËu chiÕm 31,25% trong tæng kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu, n¨m 1998 con sè nµy lµ 41,76%. Cô thÓ: Tû träng bu«n b¸n mËu biªn trong tæng kim ng¹ch bu«n b¸n ViÖt- Trung (§¬n vÞ: triÖu USD)
(Theo thèng kª cña Tæng côc H¶i quan) Sè liÖu n¨m 1996 lµ sè cña riªng tØnh Qu¶ng T©y Sè liÖu biªn mËu cña n¨m 1997, 1998 bao gåm c¶ 3 tØnh V©n Nam, Qu¶ng T©y, ®¶o H¶i Nam Bu«n b¸n biªn mËu còng diÔn ra díi nhiÒu h×nh thøc nh ký kÕt hîp ®ång gi÷a c¸c c¸c doanh nghiÖp, ®æi hµng trùc tiÕp gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ c d©n, bu«n b¸n trung gian... vµ thu hót nhiÒu ®èi tîng tham gia, tõ c¸c c«ng ty Nhµ níc, c«ng ty cæ phÇn ®Õn c¸c c«ng ty t nh©n, c d©n vïng biªn giíi vµ c d©n ë c¸c tØnh kh¸c. ViÖc thanh to¸n trong bu«n b¸n biªn mËu chñ yÕu lµ b»ng tiÒn mÆt vµ chñ yÕu lµ b»ng ®ång Nh©n d©n tÖ, viÖc ¸p dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n quèc tÕ cßn rÊt Ýt. Nh×n chung, ho¹t ®éng trao ®æi th¬ng m¹i víi Trung Quèc trong thêi gian qua cßn kh¸ khiªm tèn. Mét thÞ trêng ®«ng d©n nh Trung Quèc ®ang lµ søc hót m¹nh mÏ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ë nhiÒu níc, trong ®ã cã ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng vµ chiÕm lÜnh ®îc thÞ trêng nµy l¹i lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n do nh÷ng chÝnh s¸ch cña Trung Quèc vÒ khuyÕn khÝch tiªu dïng hµng néi ®Þa, h¹n chÕ sö dông s¶n phÈm ngo¹i nhËp. Trong quan hÖ th¬ng m¹i víi Trung Quèc thêi gian qua, cã thÓ rót ra nh÷ng ®iÓm thuËn lîi vµ khã kh¨n díi ®©y:
- Quan hÖ gi÷a hai níc tiÕp tôc ph¸t triÓn ®· cã t¸c ®éng thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ ViÖt- Trung nãi chung vµ quan hÖ th¬ng m¹i nãi riªng. Râ rµng, nh÷ng tho¶ thuËn gi÷a c¸c nguyªn thñ quèc gia vµ l·nh ®¹o cao cÊp cña hai Nhµ níc vÒ c¸c vÊn ®Ò biªn giíi trªn bé vµ Vinh B¾c Bé, viÖc ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i, hiÖp ®Þnh biªn mËu... chÝnh lµ c¬ së t¹o sù æn ®Þnh cho sù ph¸t triÓn quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a hai níc, nhÊt lµ giao lu kinh tÕ qua c¸c cöa khÈu - Hai tØnh V©n Nam vµ Qu¶ng T©y ngµy cµng coi träng ph¸t triÓn quan hÖ víi c¸c níc l¸ng giÒng, trong ®ã ViÖt Nam ®îc xem lµ mét ®èi tîng hÕt søc quan träng. Míi ®©y, hai tØnh nµy ®· cã mét sè chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p t¨ng cêng më cöa, trao ®æi kinh tÕ ®èi ngo¹i, trong ®ã ViÖt Nam lµ träng ®iÓm. Hä coi ViÖt Nam lµ mét thÞ trêng lín gióp c¸c tØnh nµy xo¸ bá t×nh tr¹ng tôt hËu qu¸ xa vÒ kinh tÕ so víi c¸c tØnh duyªn h¶i cña hä. ViÖc c¸c tØnh gi¸p biªn giíi ViÖt Nam t¨ng cêng vµ më réng hîp t¸c víi c¸c níc, trong ®ã cã ViÖt Nam còng lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi cã thÓ më ra mét bíc ph¸t triÓn míi trong quan hÖ gi÷a hai níc nãi chung vµ c¸c tØnh biªn giíi cña hai bªn nãi riªng. - ViÖt Nam tiÕp tôc chÝnh s¸ch héi nhËp, ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ h¬n n÷a quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, t¹o thÕ ®øng míi cho giao lu kinh tÕ cña ta víi Trung Quèc qua c¸c cöa khÈu phÝa B¾c. ViÖc héi nhËp vµo ho¹t ®éng kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi sÏ gãp phÇn gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam n©ng cao søc s¶n xuÊt, chÊt lîng s¶n phÈm, cã thÓ c¹nh tranh tèt h¬n víi hµng ho¸ Trung Quèc, tõ ®ã c¶i thiÖn mét phÇn c¸n c©n vµ c¬ cÊu xuÊt khÈu hµng sang Trung Quèc cña ta hiÖn nay. - Trung Quèc ®ang tiÕp tôc ®i s©u më cöa c¶i c¸ch vµ cã mét sè chÝnh s¸ch thuËn ®èi víi ViÖt Nam trong giao lu kinh tÕ qua c¸c cöa khÈu víi Trung Quèc. Nh÷ng chÝnh s¸ch cña Trung Quèc ®ang t¹o lËp mét luËt ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp trong níc. ChÝnh phñ Trung Quèc ®· dÇn xãa bá mét sè chÝnh s¸ch u ®·i vÒ thuÕ tríc ®©y dµnh cho c¸c tØnh biªn giíi, c¸c vïng më cöa kinh tÕ. Nh vËy, c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c tØnh biªn giíi Trung Quèc sÏ mÊt ®i nh÷ng u ®·i vÒ thuÕ, tµi chÝnh..., lµm gi¶m t¬ng ®èi søc c¹nh tranh trong quan hÖ th¬ng m¹i nãi riªng vµ trong giao lu kinh tÕ víi ViÖt Nam nãi chung. - Xu thÕ hîp t¸c tiÓu khu vùc, liªn kÕt kinh tÕ tiÕp tôc ph¸t triÓn ®· t¸c ®éng vµ lµm thay ®æi bé mÆt cña viÖc giao lu trao ®æi hµng ho¸ qua c¸c cöa khÈu phÝa B¾c. C¸c níc trong khu vùc mong muèn x©y dùng mét vµnh ®ai vßng cung kinh tÕ Hµ Néi- Qu¶ng Ninh- H¶i phßng, Trung Quèc thóc ®Èy m¹nh mÏ viÖc x©y dùng vßng cung kinh tÕ VÞnh B¾c Bé (bao gåm Qu¶ng T©y, H¶i Nam). Trong t¬ng lai, nÕu h×nh thµnh c¸c khu vùc trªn ®©y sÏ ®Èy m¹nh giao lu kinh tÕ gia Qu¶ng t©y víi MiÒn B¾c níc ta. MÆc dï cã nh÷ng thuËn lîi cã thÓ t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc ph¸t triÓn quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt- Trung, song trªn thùc tÕ cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò khã kh¨n, nh÷ng tån t¹i cÇn ®îc kh¾c phôc ®Ó thóc ®Èy h¬n n÷a trao ®æi th¬ng m¹i gi÷a hai níc.
MÆc dï tèc ®é t¨ng trëng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu hai níc t¨ng nhanh nhng con sè nµy chØ chiÕm mét tû träng rÊt khiªm tèn trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña mçi níc. §èi víi ViÖt Nam, xuÊt nhËp khÈu víi Trung Quèc chiÕm kho¶ng 10% tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu; ®èi víi phÝa Trung Quèc con sè nµy cßn cha ®¹t 1%. Râ rµng, ®©y lµ con sè hÕt søc nhá bÐ, cha xøng víi tiÒm n¨ng cña c¶ hai phÝa. C¸n c©n th¬ng m¹i cßn cã nh÷ng ®iÓm cha hîp lý, nhÊt lµ ®èi víi phÝa ViÖt Nam. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë viÖc nhËp siªu cña ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng, g©y nªn nh÷ng bÊt lîi cho viÖc thóc ®Èy quan hÖ mËu dÞch ph¸t triÓn ®ång ®Òu, c©n b»ng. C¬ cÊu hµng xuÊt nhËp khÈu víi Trung Quèc cßn cã bÊt lîi cho phÝa ViÖt Nam. Hµng ho¸ xuÊt khÈu sang Trung Quèc cña ta míi chØ dõng ë nguyªn liÖu th«, dÔ qu¶n lý, c¸c s¶n phÈm tinh chÕ cßn Ýt dÉn ®Õn viÖc khèi lîng hµng xuÊt cã thÓ lín nhng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cha cao. §iÒu nµy g©y nªn nh÷ng bÊt lîi cho phÝa ta nh kh«ng tËn dông vµ t¹o ®îc c«ng ¨n viÖc lµm cho nguån nh©n lùc trong níc, khai th¸c kh«ng hîp lý vµ kh«ng hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn... Trong khi ®ã, s¶n phÈm nhËp khÈu tõ Trung Quèc chñ yÕu lµ hµng tiªu dïng, c¸c s¶n phÈm ®· qua chÕ biÕn, c¸ mÆt hµng ®a d¹ng h¬n, sè lîng nhiÒu nhng ph©n t¸n, khã qu¶n lý. Nh×n chung chÊt lîng hµng ho¸ trao ®æi gi÷a hai níc thêng cã phÈm cÊp thÊp, nhÊt lµ hµng Trung Quèc. HÇu hÕt hµng ho¸ nµy ®Òu lµ s¶n phÈm cña c¸c ®Þa ph¬ng, chÊt lîng kh«ng cao. Trong bu«n b¸n biªn giíi, t×nh tr¹ng hµng gi¶, hµng kÐm chÊt lîng vÉn chiÕm mét tû träng kh¸ lín, g©y nh÷ng ¶nh hëng kh«ng tèt ®èi víi ngêi tiªu dïng. Bu«n lËu trªn bé vµ trªn biÓn gi÷a hai níc trong giai ®o¹n võa qua lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¶ hai bªn cïng quan t©m. T×nh tr¹ng bu«n lËu kh«ng cã chiÒu híng thuyªn gi¶m mµ ngµy cµng trë nªn trÇm träng h¬n, g©y khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý khu vùc biªn giíi, lµm hçn lo¹n thÞ trêng vµ ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi níc. ViÖc Trung Quèc níi réng quyÒn tù chñ cho c¸c ®Þa ph¬ng ®Ó hä chñ ®éng lµm ¨n víi ViÖt Nam cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña c¸c tØnh nµy; ®ång thêi coi ViÖt Nam nh mét thÞ trêng bæ sung, hç trî, chØ cã vai trß quan träng ®èi víi c¸c khu vùc gi¸p biªn giíi, vïng s©u vïng xa cña Trung Quèc mµ kh«ng ph¶i lµ thÞ trêng chÝnh sÏ lµm cho Trung Quèc Ýt chó träng, thiÕu chñ ®éng còng nh Ýt t¨ng cêng vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp cña hä lµm ¨n víi ViÖt Nam. §iÒu nµy sÏ lµ mét khã kh¨n rÊt lín cho phÝa ViÖt Nam trong viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ, th¬ng m¹i víi Trung Quèc. Trung Quèc ®ang tÝch cùc ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp WTO, më réng quan hÖ víi c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi. ViÖc hä trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO, cam kÕt ®Õn n¨m 2000 sÏ h¹ biÓu thuÕ xuèng møc 15% sÏ cã nh÷ng t¸c ®éng ®Õn luång hµng vµo ViÖt Nam. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç, víi møc thuÕ suÊt thÊp, nhiÒu s¶n phÈm cña c¸c níc kh¸c sÏ vµo ViÖt Nam qua ®êng Trung Quèc g©y khã kh¨n cho s¶n xuÊt trong níc cña ta vµ nÕu kh«ng cã chÝnh s¸ch qu¶n lý chÆt chÏ th× nguån nhËp khÈu nµy còng gãp phÇn lµm mÊt b×nh æn thÞ trêng trong níc, ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn th¬ng m¹i, kinh tÕ. Tãm l¹i, xuÊt nhËp khÈu gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc trong giai ®o¹n 1991- 1998 ®· cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn nµy vÉn cha thùc sù ph¶n ¸nh hÕt tiÒm n¨ng cña c¶ hai phÝa. Kh«ng nh÷ng thÕ, trong quan hÖ th¬ng m¹i víi Trung Quèc, phÝa ViÖt Nam cßn ph¶i chÞu nh÷ng bÊt lîi. §Ó ph¸t triÓn quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt - Trung, cÇn thiÕt ph¶i cã sù nç lùc cña c¶ hai phÝa b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch hîp lý, t¹o ®iÒu kiÖn tho¶ ®¸ng ®Ó c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n- kh«ng chØ ë khu vùc biªn giíi- cã thÓ më réng quan hÖ, t×m ®èi t¸c ®Ó t¨ng cêng quan hÖ bu«n b¸n gi÷a hai phÝa. Ngoµi nç lùc cña c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c doanh nghiÖp th× nh÷ng tho¶ thuËn cÊp cao cña l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ níc chÝnh lµ yÕu tè quan träng- nÕu kh«ng muèn nãi lµ quyÕt ®Þnh- gãp phÇn n©ng cao vai trß cña thÞ trêng mçi bªn- cïng víi viÖc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt sÏ t¹o c¬ së ph¸p lý ®Ó ph¸t triÓn quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a hai níc. 3. T×nh h×nh ®Çu t cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam trong giai ®o¹n 1991 - 1998 Ho¹t ®éng ®Çu t (kÓ c¶ ®Çu t trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp) cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam ®· ®îc phôc håi vµ t¨ng lªn râ rÖt kÓ tõ khi quan hÖ hai níc b×nh thêng trë l¹i. Sè dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp tÝnh ®Õn n¨m 1997 lµ 56 dù ¸n víi tæng vèn ®¨ng ký 88 triÖu USD. Ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam còng ®· gãp phÇn vµo viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, ®ång thêi ®ãng gãp vµo nguån thu ng©n s¸ch b»ng tr¸ch nhiÖm ®ãng thuÕ, phÝ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Theo sè liÖu thèng kª cña Bé KÕ Ho¹ch vµ §Çu t, sè ngêi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp cña Trung Quèc t¹i ViÖt Nam lµ 1630 ngêi, nép ng©n s¸ch Nhµ níc 21007 ngh×n USD. Doanh thu cña c¸c xÝ nghiÖp nµy lµ 23.598 ngh×n USD, trong ®ã trÞ gi¸ xuÊt khÈu lµ 2591 ngh×n USD vµ gi¸ trÞ b¸n trong níc lµ 21005 ngh×n USD. Riªng trong n¨m 1997, Trung Quèc ®· cã 11 dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp vµo ViÖt Nam ®îc cÊp giÊy phÐp víi tæng vèn ®¨ng ký lµ 22,9 triÖu USD. So víi thêi kú 1991- 1992, nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Çu t cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam t¨ng trëng víi tèc ®é nhanh h¬n. Tuy nhiªn, so víi c¸c níc l©n cËn nh Singapore, Hµn Quèc... th× lîng vèn ®Çu t cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam cßn rÊt khiªm tèn. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam ®ang cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi, më cöa kinh tÕ vµ víi tiÒm n¨ng kinh tÕ cña Trung Quèc th× khèi lîng ®Çu t cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam cßn cha ®¸ng kÓ vµ cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña c¶ hai níc. TÝnh ®Õn 10/3/1998, tæng sè vèn ®Çu t trùc tiÕp ®ang thùc hiÖn cña Trung Quèc lµ 30984 ngh×n USD, trong ®ã n¨m 1991 lµ 1975 ngh×n USD, n¨m 1992 lµ 4196 ngh×n USD vµ n¨m 1993 lµ 5627 ngh×n USD. Nh×n chung trong giai ®o¹n 1991- 1999, ®Çu t cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam cha nhiÒu, chñ yÕu lµ c¸c dù ¸n nhá, tËp trung chñ yÕu vµo mét sè lÜnh vùc dÞch vô vµ c«ng nghiÖp nhá, mÆc dï hai bªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c xÝ nghiÖp lín tham gia hîp t¸c kinh tÕ, ®Çu t. §Õn cuèi n¨m 1997, c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc ®· ®Çu t 41 h¹ng môc c«ng tr×nh ë ViÖt Nam víi tæng kim ng¹ch íc tÝnh 102 triÖu USD, ®øng thø 21 trong tæng sè c¸c níc vµ l·nh thæ ®Çu t vµo ViÖt Nam. Cho tíi nay, dù ¸n ®Çu t lín nhÊt cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam lµ dù ¸n x©y dùng khu chÕ xuÊt Linh Trung ë thµnh phè Hå ChÝ Minh víi vèn ®Çu t cña c¶ hai phÝa lµ 14 triÖu USD, tiÕp ®ã lµ nhµ m¸y thÐp H¶i Phßng víi vèn ®Çu t lµ 9,7 triÖu USD. TÝnh ®Õn nay, phÝa ViÖt Nam ®· cÊp giÊy phÐp cho 76 dù ¸n ®Çu t cña Trung Quèc víi tæng sè vèn trªn 130 USD. NÕu tÝnh c¶ Hång K«ng th× sè dù ¸n ®îc cÊp giÊy phÐp lµ 375 dù ¸n víi tæng sè vèn 3,35 tû USD. PhÇn lín c¸c dù ¸n nµy ®Òu cã quy m« nhá víi vèn b×nh qu©n xÊp xØ 2 triÖu USD. Tõ ®Çu n¨m 1999 ®Õn nay, Trung Quèc cã 11 dù ¸n ®Çu t vµo ViÖt Nam víi tæng sè vèn 9 triÖu USD. NÕu so s¸nh víi quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a hai níc th× t×nh h×nh ®Çu t ph¸t triÓn chËm h¬n. Tuy nhiªn, Trung Quèc kh«ng chØ ®Çu t trùc tiÕp vµo ViÖt Nam mµ cßn cã c¸c kho¶n ®Çu t gi¸n tiÕp kh¸c nh viÖn trî ph¸t triÓn, cho vay kh«ng l·i.... N¨m 1992, ChÝnh phñ Trung Quèc ®· ký HiÖp ®Þnh viÖn trî cho ViÖt Nam 80 triÖu NDT dïng ®Ó c¶i t¹o, n©ng cÊp Nhµ m¸y ph©n ®¹m B¾c Giang, nhµ m¸y dÖt 8/3.... Sau 8 n¨m triÓn khai, ®Õn nay cã 3 dù ¸n sö dông kho¶n vay nµy víi tæng sè vèn 50 triÖu NDT bao gåm nhµ m¸y ph©n ®¹m B¾c Giang (17,5 triÖu NDT); nhµ m¸y dÖt 8/3 (17,5 triÖu NDT); dù ¸n c«ng tr×nh thñy ®iÖn nhá cho c¸c tØnh phÝa B¾c (15 triÖu NDT) ®· thùc hiÖn xong, trong khi ®ã 3 h¹ng môc lµ C«ng ty Cao su Sao Vµng 12,6 triÖu NDT; nhµ m¸y tr¸ng men H¶i Phßng 6,2 triÖu NDT vµ nhµ m¸y sø H¶i D¬ng 11,2 triÖu NDT ®ang trong qu¸ tr×nh triÓn khai. N¨m 1994, Trung Quèc tháa thuËn gióp ViÖt Nam c¶i t¹o vµ më réng Nhµ m¸y gang thÐp Th¸i Nguyªn. C¸c h¹ng môc nµy ®ang ®îc tiÕn hµnh, mét sè h¹ng môc ®· ®i vµo s¶n xuÊt. Cã thÓ nãi, vÒ c¬ b¶n, kho¶n vay kh«ng l·i 80 triÖu NDT ®· ®îc gi¶i ng©n xong vµ c¸c dù ¸n ®· ®i vµo s¶n xuÊt bíc ®Çu. Kho¶n vay kh«ng l·i 200 triÖu NDT tõ n¨m 1997 vÉn ®ang trong qu¸ tr×nh triÓn khai vµ ®îc ph©n bæ cho 6 dù ¸n bao gåm c¶i t¹o, hiÖn ®¹i hãa d©y chuyÒn s¶n xuÊt glucoza; nhµ m¸y gç nh©n t¹o Th¸i Nguyªn; Nhµ m¸y dÖt Nam §Þnh; c«ng ty dÖt Phó Thä; C«ng ty dÖt 19-5 Hµ Néi; C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng 6. Trong sè c¸c dù ¸n nµy, dù ¸n Nhµ m¸y gç nh©n t¹o Th¸i Nguyªn vµ C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng 6 cã tÝnh kh¶ thi cao, c¸c dù ¸n kh¸c ®ang ë trong qu¸ tr×nh th¶o luËn hîp ®ång. Trong n¨m 1998 vµ 1999, Trung Quèc còng cung cÊp cho ViÖt Nam hai kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i 10 triÖu NDT (1998) vµ 20 triÖu NDT (1999). Kho¶n viÖn trî 10 triÖu NDT ®îc ph©n bæ cho dù ¸n x©y dùng nhµ ë häc viªn cña häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh. HiÖn nay kho¶n viÖn trî nµy ®ang ®îc hai bªn cïng bµn b¹c ®Ó t×m ph¬ng ¸n gi¶i ng©n. Trong thêi gian qua, phÝa ViÖt Nam ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc tham gia ®Êu thÇu vµ tróng thÇu h¹ng môc c¶i t¹o nhµ m¸y sinh ho¹t H¶i Phßng. HiÖn nay c¸c ®èi t¸c Trung Quèc còng ®ang tham gia ®Êu thÇu x©y dùng nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn Na D¬ng vµ nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn Cao Ng¹n. Víi chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ vµ ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ, Trung Quèc rÊt quan t©m tíi viÖc liªn doanh gi÷a c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc vµ doanh nghiÖp ViÖt Nam nh»m s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó tiªu thô t¹i chç hoÆc xuÊt khÈu. MÆc dï vËy, cho ®Õn nay ®Çu t (trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp) cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam vÉn cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng kinh tÕ cña Trung Quèc còng nh nhu cÇu tiÕp nhËn ®Çu t cña phÝa ViÖt Nam. Cã thÓ nhËn thÊy r»ng, ®Çu t cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam trong giai ®o¹n võa qua chñ yÕu lµ nh»m n©ng cÊp mét sè c«ng tr×nh do Trung Quèc x©y dùng trong giai ®o¹n tríc. Trong khi ®ã, ®Çu t cña Trung Quèc vµo c¸c lÜnh vùc kinh tÕ nh n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô cßn rÊt h¹n chÕ hoÆc nÕu cã th× vèn ®Çu t thêng ®¹t møc nhá hoÆc trung b×nh, sè dù ¸n ®Çu t cã quy m« lín hÇu nh cha cã. 4. T×nh h×nh du lÞch ViÖt Nam- Trung Quèc ViÖt Nam vµ Trung Quèc cã quan hÖ mËt thiÕt l©u ®êi trªn nhiÒu lÜnh vùc, trong ®ã cã du lÞch. N¨m1994, hai níc thiÕt lËp quan hÖ chÝnh thøc vÒ du lÞch vµ ®· ký kÕt HiÖp ®Þnh hîp t¸c du lÞch ViÖt- Trung víi néi dung chñ yÕu sau: - KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ hîp t¸c du lÞch gi÷a hai níc, ñng hé c¸c doanh nghiÖp du lÞch 2 níc, thiÕt lËp vµ ph¸t triÓn quan hÖ nghiÖp vô du lÞch. - Hai bªn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp du lÞch tiÕn hµnh hîp t¸c du lÞch vµ ®Çu t theo luËt ®Çu t cña mçi níc. - Hai bªn ñng hé c¸c c«ng ty du lÞch cña níc m×nh, tæ chøc kh¸ch du lÞch cña níc thø 3 ®i du lÞch t¹i níc bªn kia. KÕt qu¶ lµ, trong n¨m 1994, viÖc khai th«ng c¸c cöa khÈu quèc tÕ §ång §¨ng (L¹ng S¬n) víi Nam Ninh (Trung Quèc) ®· lµm t¨ng nhanh lîng kh¸ch quèc tÕ b»ng ®êng bé vµ ph¸t huy c¸c tuyÕn du lÞch liªn quèc gia. ChØ tÝnh riªng ngµy 17/4/1994, ngµy më cöa khÈu quèc tÕ Mãng C¸i- §«ng Hng vµ th«ng cÇu B¾c Liªn nèi liÒn biªn giíi ViÖt- Trung, ®· cã kho¶ng 6 v¹n lît ngêi Trung Quèc sang th¨m Mãng C¸i- Trµ Cæ vµ h¬n mét v¹n lît ngêi ViÖt Nam sang th¨m §«ng Hng. MÆt kh¸c, ViÖt Nam- Trung Quèc kh«ng chØ khai th«ng cöa khÈu Mãng C¸i mµ cßn khai th«ng cöa khÈu L¹ng S¬n. Theo quy ho¹ch cña ngµnh du lÞch ViÖt Nam, L¹ng S¬n lµ tuyÕn du lÞch quan träng thø 2 ë khu vùc phÝa B¾c, cã vÞ trÝ ®Þa lý thuËn tiÖn, cã tiÒm n¨ng tµi nguyªn du lÞch phong phó, lµ n¬i cã nhiÒu danh lam th¾ng c¶nh vµ di tÝch lÞch sö, cã nÒn v¨n ho¸ phong phó vµ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc nªn ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn thµnh trung t©m du lÞch trong níc vµ quèc tÕ. §Æc biÖt sau khi ViÖt Nam- Trung Quèc ký kÕt HiÖp ®Þnh vÒ du lÞch, sè lîng kh¸ch tíi L¹ng S¬n t¨ng lªn nhanh chãng. NhiÒu h×nh thøc du lÞch míi còng xuÊt hiÖn. Tõ n¨m 1994 ®Õn nay, ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®· ký nhiÒu v¨n b¶n, hiÖp ®Þnh vµ kÕ ho¹ch hîp t¸c. Nãi chung, hÇu hÕt néi dung cña HiÖp ®Þnh ®· ®îc triÓn khai.NhiÒu ®Þa ph¬ng cña ViÖt Nam ®· thiÕt lËp vµ ký kÕt v¨n b¶n tho¶ thuËn víi ®Þa ph¬ng phÝa Trung Quèc vÒ trao ®æi kh¸ch, khai th«ng tuyÕn du lÞch ®êng biÓn. Nhê cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i nµy, sè kh¸ch du lÞch Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®· t¨ng ®¸ng kÓ (xem b¶ng díi). Каталог: images -> 2006 2006 -> Lúa gạo Việt Nam Giới thiệu 2006 -> B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò Tµi 2006 -> BÁo cáo nghiên cứu khả năng cạnh tranh của các mặt hàng nông sản chính của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập afta 2006 -> NGÀnh lúa gạo việt nam nguyễn Ngọc Quế Trần Đình Thao Hà Nội, 5-2004 MỤc lụC 2006 -> Hµ Néi, th¸ng 10 n¨m 2006 2006 -> §inh Xun Tïng Vò träng B×nh TrÇn c ng Th¾ng Hµ NéI, th¸ng 12 N¡M 2003 2006 -> Nhãm nghiªn cøu: Hoµng Thuý b ng (M. Sc) NguyÔn V¨n NghÖ (mba) Lª Hoµng Tïng 2006 -> PHÁt triển hệ thống tín dụng nông thôN Ở việt nam1 2006 -> ¶nh hëng cña viÖc Trung Quèc vµo wto vµ mét sè bµi häc cho ViÖt Nam1 2006 -> Bé n ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n ng th n B¸o c¸o tæng quan ngµnh chÌ viÖt Nam tải về 0.58 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||