Sè kh¸ch Trung Quèc vµo ViÖt Nam qua c¸c n¨m N¨m |
1993
|
1994
|
1995
|
1996
|
1997
|
1998
|
1999
|
Lîng kh¸ch
|
17.509
|
14.381
|
62.640
|
377.555
|
405.271
|
420.743
|
480.000
|
(Nguån: Tæng côc du lÞch ViÖt Nam)
Trong thêi gian tíi, ViÖt Nam vµ Trung Quèc dù ®Þnh cã ph¬ng híng hîp t¸c nh:
-Thóc ®Èy Côc du lÞch Quèc gia Trung Quèc ®a ViÖt Nam vµo danh s¸ch thÞ trêng ®a kh¸ch cña Trung Quèc.
-Më réng ®Þa bµn c¸c tØnh ®îc tæ chøc phôc vô kh¸ch du lÞch Trung Quèc vµ kh¸ch ViÖt Nam b»ng ThÎ du lÞch (Hµ T©y, Hµ Nam, Ninh B×nh, Thanh Ho¸...).
-Më réng h×nh thøc cÊp thÞ thùc t¹i cöa khÈu cho kh¸ch du lÞch cña Trung Quèc vµ kh¸ch du lÞch níc thø ba tõ Trung Quèc sang ViÖt Nam du lÞch.
-T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®Þa ph¬ng ®· tiÕn hµnh hîp t¸c du lÞch biªn giíi víi c¸c ®Þa ph¬ng cña Trung Quèc, tæ chøc c¸c cuéc giao ban gi÷a hai bªn nh»m gi¶i quyÕt víng m¾c, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng cêng hîp t¸c du lÞch.
-T¨ng cêng trao ®æi th«ng tin gi÷a Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam vµ Côc Du lÞch Quèc gia Trung Quèc.
-TiÕp tôc t¨ng cêng hîp t¸c ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i, qu¶n lý kh¸ch s¹n...; hîp t¸c tuyªn truyÒn du lÞch cña níc kia t¹i thÞ trêng níc m×nh theo KÕ ho¹ch hîp t¸c 1999-2000 ®· ký....
II. Mét sè chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ th¬ng m¹i cña Trung Quèc trong giai ®o¹n c¶i c¸ch kinh tÕ
A. VÞ trÝ, vai trß cña Trung Quèc trªn trêng quèc tÕ
- Trung Quèc lµ níc cã tû lÖ t¨ng trëng cao trªn thÕ giíi:
Tõ khi c¸c cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ cña Trung Quèc ®îc khëi xíng trong nh÷ng n¨m cuèi 1970- b¾t ®Çu b»ng chÝnh s¸ch më cöa th× Trung Quèc ®· ®¹t kû lôc t¨ng trëng kinh tÕ cao tõ n¨m 1978. Tõ n¨m 1978 ®Õn n¨m 1997, nhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ trung b×nh hµng n¨m cña Trung Quèc lµ 9,8%. Trong c¸c n¨m 1993-1997, møc t¨ng trëng hµng n¨m lµ 11%, cïng trong thêi kú ®ã, nÕu so víi møc t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m cña kinh tÕ thÕ giíi lµ 3,7%.
N¨m 1998, do ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ Ch©u ¸, nhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ Trung Quèc cã sót gi¶m chót Ýt, song vÉn lµ níc t¨ng trëng nhanh nhÊt thÕ giíi. Do vËy ®· cho phÐp Trung Quèc tiÕn kÞp víi c¸c níc l©n cËn Ch©u ¸ tiªn tiÕn. Sù thµnh c«ng cña c¸c chÝnh s¸ch nµy còng cho phÐp Trung Quèc g©y t¸c ®éng cã ý nghÜa ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
- Trung Quèc lµ n¬i thu hót ®Çu t níc ngoµi:
Trung Quèc xÕp vµo hµng thø 11 trong nh÷ng níc cã ngµnh th¬ng m¹i lín nhÊt thÕ giíi vµ lµ ®iÓm ®Õn cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. Sù t¨ng trëng kinh tÕ cña Trung Quèc ®· cã t¸c dông h÷u Ých ®Õn khu vùc §«ng Nam ¸. Sù héi nhËp kinh tÕ to lín ®îc ®¸nh dÊu bëi sù t¨ng trëng c¸c dßng ch¶y ®Çu t vµ th¬ng m¹i diÔn ra gi÷a Trung Quèc vµ c¸c níc l©n cËn. Sù t¨ng trëng ngµy cµng t¨ng cña sù héi nhËp lµ víi c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c nhau. §iÒu nµy phô thuéc vµo lÞch sö, chÝnh trÞ ®Êt níc vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ víi Trung Quèc còng nh lµ cÊp ®é ph¸t triÓn vµ c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn.
- Trung Quèc lµ thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu cña thÕ giíi:
§èi víi Ch©u ¸, Trung Quèc lµ mét thÞ trêng xuÊt khÈu lín h¬n nguån nhËp khÈu. MÆt kh¸c, c¸c nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸ míi Trung Quèc (Hång K«ng vµ §µi Loan) lµ mét b¹n hµng th¬ng m¹i kh¸ quan träng cña Trung Quèc. C¸c níc trong khèi NIE cña Trung Quèc chiÕm 25% trong tæng ng¹ch th¬ng m¹i cña Trung Quèc, trong khi Ch©u ¸ chØ chiÕm 5%.
Víi viÖc tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ vµ më réng quan hÖ ®èi ngo¹i víi c¸c níc. Trung Quèc ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu hÕt søc to lín trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ. Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn ë Trung Quèc kh«ng chØ lµ bíc ngoÆt ®èi víi níc nµy mµ cßn cã t¸c ®éng to lín ®Õn tiÕn tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i toµn cÇu.
B. Mét sè chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ th¬ng m¹i cña Trung Quèc trong giai ®o¹n c¶i c¸ch kinh tÕ:
1.ChÝnh s¸ch c¶i c¸ch kinh tÕ cña Trung Quèc ë c¸c vïng ®Æc khu duyªn h¶i
Vïng ®Æc khu duyªn h¶i cña Trung Quèc ®îc coi lµ n¬i cã kinh tÕ ph¸t triÓn, bëi ë ®©y cã nhiÒu Thµnh phè, H¶i c¶ng th«ng th¬ng víi thÕ giíi nh: B¸n ®¶o TriÒu Tiªn, NhËt B¶n, §µi Loan v.v.V× vËy, tiÒm n¨ng më réng quan hÖ kinh tÕ víi bªn ngoµi lµ rÊt lín. C¸c ®Æc khu duyªn h¶i cña Trung Quèc vÉn ®îc thÕ giíi ®¸nh gi¸ lµ n¬i hÊp dÉn vÒ ®Çu t. ë ®©y Trung Quèc chó träng c¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t, c¬ së h¹ tÇng, giao th«ng t¹o m«i trêng thuËn lîi cho viÖc tiÕp nhËn ®Çu t vµ kü thuËt tõ níc ngoµi. §Ó lµm ®îc viÖc ®ã Trung Quèc ®· ph¶i ®iÒu chØnh hoµn thiÖn hÖ thèng luËt, chÝnh s¸ch còng nh phong c¸ch lµm viÖc, qu¶n lý... C¸c chÝnh s¸ch u ®·i ®Æc cña Trung Quèc ®îc thÓ hiÖn vÒ c¸c mÆt hµnh chÝnh, ph¸p quyÒn, tµi chÝnh, thuÕ, h¶i quan, ngo¹i th¬ng.
Trªn c¬ së kinh nghiÖm thu ®îc tõ c¸c ®Æc khu kinh tÕ, n¨m 1984 Trung Quèc l¹i quyÕt ®Þnh më ra thªm 14 thµnh phè më cöa ven biÓn. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña c¸c thµnh phè nµy, cã thÓ chia thµnh bèn lo¹i h×nh lín sau:
- Lo¹i h×nh tæng hîp gåm 3 thµnh phè kinh doanh, lµ Thiªn T©n, Thîng H¶i, Qu¶ng Ch©u.
- Lo¹i h×nh th¬ng m¹i gåm 3 thµnh phè lµ §¹i Liªn, Thanh §¶o vµ Ninh Ba.
- Lo¹i h×nh c¬ së gåm 6 thµnh phè kinh doanh nguyªn liÖu, n¨ng lîng lµ Phóc Ch©u, ¤n Ch©u, Nam Th«ng, Yªn §µi, Tr¹m Giang, B¾c H¶i.
-Lo¹i h×nh c¶ng vËn t¶i gåm hai thµnh phè cã giao th«ng thuû bé vµ bÕn c¶ng tèt lµ Liªn V©n C¶ng (tØnh Giang T«) vµ T©n Hoµng §¶o (tØnh Hµ B¾c).
MÆt kh¸c, ®Ó ®Èy m¹nh quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i thu hót vèn ®Çi t níc ngoµi víi c¸c níc l¸ng giÒng, tõ th¸ng 3 n¨m 1992 ®Õn nay, Quèc vô viÖn Trung Quèc ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp 13 thµnh phè më cöa ven biªn giíi. §ã lµ nh÷ng khu vùc ®Æc biÖt cã chøc n¨ng t¬ng tù nh c¸c c¶ng tù do, khu mËu dÞch tù do võa lµm nhiÖm vô chÕ biÕn hµng ho¸ xuÊt khÈu võa kinh doanh ngo¹i th¬ng. Mêi ba khu nµy gåm 12 khu ë c¸c c¶ng ven biÓn vµ 1 khu ë c¶ng s«ng ®· ®i vµo ho¹t ®éng. Cã thÓ nãi r»ng víi chÝnh s¸ch ®æi míi cña Trung Quèc ®· gãp phÇn lµm thay ®æi bé mÆt cña khu vùc nµy.
2. ChÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña Trung Quèc:
Bªn c¹nh viÖc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c vïng duyªn h¶i ph¸t triÓn kinh tÕ, Trung Quèc ®· x©y dùng chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña m×nh chia thµnh 6 khu vùc nh: Hång K«ng, NhËt, B¾c Mü, T©y ¢u, SNG, §«ng ¢u vµ §«ng Nam ¸, 6 khu vùc nµy chiÕm kho¶ng 80% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Trung Quèc. Bªn c¹nh ®ã, Trung Quèc còng chñ ch¬ng ph¸t triÓn c¸c thÞ trêng Mü La Tinh, Ch©u Phi ®Ó më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, t¨ng thÞ phÇn cña hµng ho¸ Trung Quèc trong th¬ng m¹i thÕ giíi.
Víi chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cña m×nh, Trung Quèc ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nh cho vay u ®·i vÒ l·i suÊt ®èi víi nh÷ng xÝ nghiÖp mua hµng ho¸, vËt t phôc vô cho viÖc xuÊt khÈu, miÔn gi¶m thuÕ quan. ThËm chÝ nÕu c¸c doanh nghiÖp nµy bÞ lç vèn cßn cã thÓ ®îc treo nî t¹i ng©n hµng mµ thùc tÕ ®· cã nh÷ng xÝ nghiÖp ®îc Nhµ níc xo¸ nî. TÊt c¶ c¸c khuyÕn khÝch trªn ®Òu nh»m t¨ng cêng xuÊt khÈu vµ t¹o ra ngo¹i tÖ.
Bªn c¹nh ®ã, Trung Quèc còng ¸p dông chÕ ®é hoµn thuÕ xuÊt khÈu. Hoµn thuÕ gi¸n tiÕp hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ c¸c lo¹i hoµn thuÕ bao gåm bèn lo¹i thuÕ, thuÕ s¶n phÈm, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ doanh thu vµ ®Æc biÖt lµ thuÕ tiªu dïng.
§èi víi viÖc ¸p dông chÕ ®é nµy, Quèc vô viÖn ®· nªu ra yªu cÇu ph¶i thùc hiÖn theo nguyªn t¾c “thu bao nhiªu hoµn bÊy nhiªu”, “hoµn thuÕ triÖt ®Ó”, “ cha thu th× kh«ng hoµn”. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chÝnh s¸ch hoµn thuÕ xuÊt khÈu cña Trung Quèc ®· ®îc bæ xung hoµn thiÖn vµ tõng bíc ®i vµo hîp lý ho¸, chÝnh quy ho¸. HiÖn nay, Trung Quèc ®· x¸c lËp mét lo¹t quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc hoµn thuÕ xuÊt khÈu nh x¸c ®Þnh tû lÖ hoµn thuÕ, c¬ së vµ ph¬ng ph¸p hoµn thuÕ, kú h¹n vµ ®Þa ®iÓm hoµn thuÕ...§ång thêi, ®Ó ®¶m b¶o chÝnh s¸ch nµy ®îc qu¸n triÖt chÊp hµnh, ngµnh thuÕ vô cßn hîp t¸c víi c¸c ngµnh h÷u quan ®Ó x©y dùng mét lo¹t biÖn ph¸p qu¶n lý hoµn thuÕ xuÊt khÈu, trong ®ã chó träng hoµn thiÖn c¸c c¬ quan qu¶n lý, chÝnh s¸ch hoµn thuÕ vµ biÖn ph¸p qu¶n lý, b¶o ®¶m cho c¸c xÝ nghiÖp ngo¹i th¬ng ph¸t triÓn æn ®Þnh. §ång thêi, trong ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng Trung Quèc còng thùc hiÖn mét lo¹t c¸c c¶i c¸ch sau nh ¸p dông mét sè biÖn ph¸p thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu. §èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu, nÕu hµng ho¸ cã doanh thu lín th× thu thuÕ ®iÒu tiÕt xuÊt khÈu, nÕu xuÊt khÈu kh«ng cã l·i hoÆc lîi nhuËn díi 7,5% th× kh«ng thu. §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu, trõ c¸c lo¹i hµng ho¸ ®îc Nhµ níc phª chuÈn miÔn thuÕ, tÊt c¶ c¸c lo¹i kh¸c ®Òu thu thuÕ h¶i quan, thuÕ c«ng th¬ng; mét sè Ýt cã doanh thu lín sÏ n©ng cao thuÕ suÊt h¬n.
Trung Quèc còng thùc hiÖn chÕ ®é hoµn vèn xuÊt khÈu, ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh nghÒ s¶n xuÊt, h¹ thÊp gi¸ thµnh xuÊt khÈu, bï lç xuÊt khÈu cña xÝ nghiÖp, lµm gi¶m khã kh¨n vÒ nguån vèn kinh doanh, tõ ®ã gãp phÇn cñng cè chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt thuÕ mËu dÞch xuÊt khÈu. QuyÒn kinh doanh ngo¹i th¬ng còng ®îc níi láng, më ra nhiÒu kªnh tiªu thô, t¨ng cêng xuÊt khÈu. QuyÒn kinh doanh ngo¹i th¬ng còng ®îc níi láng, më ra nhiÒu kªnh tiªu thô, t¨ng cêng xuÊt khÈu. ChÝnh v× vËy, c¸c xÝ nghiÖp ngo¹i th¬ng ®· t¸ch khái sù phô thuéc vµo c¸c ngµnh qu¶n lý hµnh chÝnh ngo¹i th¬ng, quyÒn kinh doanh ®· ®îc níi láng, xÝ nghiÖp ®îc tù h¹ch to¸n kinh doanh, tù chÞu lç l·i, trë thµnh thùc thÓ kinh tÕ ®éc lËp, tù x©y dùng mét c¬ chÕ kho¸n kinh tÕ cã tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n vµ lîi Ých thèng nhÊt, ®¶m nhËn c¸c nhiÖm vô kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ngo¹i th¬ng mét c¸ch tù chñ theo quy ®Þnh cña Nhµ níc. HiÖn nay, c¸c xÝ nghiÖp ngo¹i th¬ng ®îc ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt nghiÖp vô riªng biÖt, bao gåm: xÝ nghiÖp chuyªn kinh doanh, xÝ nghiÖp kiªm kinh doanh, xÝ nghiÖp dÞch vô. B¾t ®Çu tõ n¨m 1993, Trung Quèc ®· thµnh lËp h¬n 4000 c«ng ty ngo¹i th¬ng, dµnh quyÒn kinh doanh c¸c s¶n phÈm khoa häc kü thuËt cã liªn quan cña 100 viÖn nghiªn cøu khoa häc, 925 xÝ nghiÖp s¶n xuÊt ®îc tù quyÒn kinh doanh; h¬n 9000 xÝ nghiÖp ®Çu t ngo¹i th¬ng còng ®îc quyÒn kinh doanh ngo¹i th¬ng. Ngoµi ra, cßn cã h¬n 70 c«ng ty hîp t¸c kinh tÕ kü thuËt quèc tÕ còng cã quyÒn kinh doanh vµ 23 cöa hµng b¸ch ho¸ lín vµ võa ®îc quyÒn kinh doanh víi mét sè níc trªn thÕ giíi. ë níc ngoµi, Trung Quèc còng thµnh lËp 4.117 c«ng ty mËu dÞch vµ phi mËu dÞch ë 120 níc vµ khu vùc trªn thÕ giíi, ®· më réng ph¹m vi ngo¹i th¬ng sang thÞ trêng thÕ giíi.
Nhµ níc thùc thi chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tÝch cùc ph¸t triÓn c¸c lo¹i gia c«ng xuÊt khÈu do ®ã ®· trùc tiÕp thóc ®Èy xuÊt khÈu ph¸t triÓn. ViÖc coi träng mËu dÞch gia c«ng xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh cô thÓ cña Trung Quèc nh»m tËn dông u thÕ ®Þa lý gÇn Hång K«ng, cã vïng ven biÓn thuËn tiÖn vµ cã nguån lao ®éng dåi dµo. V× vËy, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch gia c«ng xuÊt khÈu cã thÓ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho mét sè lîng lín lao ®éng, häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý, tiÕp xóc víi kinh tÕ thÞ trêng, ®ång thêi còng lµ dÞp chuyÓn ®æi c¬ cÊu ngµnh nghÒ cho phï hîp víi t×nh h×nh míi.
Tõ khi tiÕn hµnh c¶i c¸ch më cöa, Trung Quèc ®· tõng bíc quy ph¹m biÖn ph¸p ph©n phèi h¹n ng¹ch nhËp khÈu. Tõ n¨m 1994 b¾t ®Çu thùc hiÖn viÖc ®Êu thÇu ph©n phèi h¹n ng¹ch mét sè mÆt hµng, hiÖn nay cã 36 mÆt hµng xuÊt khÈu thùc hiÖn chÕ ®é ®Êu thÇu hoÆc sö dông h¹n ng¹ch cã thanh to¸n.
Ph¹m vi kinh doanh còng ®îc më réng h¬n. Trõ 16 mÆt hµng xuÊt khÈu do Nhµ níc thèng nhÊt kinh doanh vµ 14 mÆt hµng nhËp khÈu do Nhµ níc chØ ®Þnh, th× c¸c xÝ nghiÖp (c«ng ty) XNK kh¸c ®Òu cã thÓ tham gia XNK nh÷ng mÆt hµng vµ c¸c kü thuËt kh¸c. BiÖn ph¸p qu¶n lý ®Êu thÇu hµng xuÊt nhËp khÈu ®ang ®îc so¹n th¶o. ViÖc gi¶m h¹n chÕ nhËp khÈu, quy ph¹m ho¸ h¹n ng¹ch nhËp khÈu vµ giÊy phÐp nhËp khÈu lµ mét néi dung quan träng cña tù do ho¸ mËu dÞch. V× thÕ Trung Quèc gÇn ®©y ®· c«ng b¸o thêi gian biÓu cho viÖc tõng bíc b·i bá h¹n chÕ nhËp khÈu ®èi víi 385 lo¹i s¶n phÈm trong vßng h¬n 10 n¨m kÓ tõ sau ngµy vµo WTO. Th¸ng 10 n¨m 1998 võa qua Trung Quèc ®a ra biÖn ph¸p khuyÕn khÝch nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Ó chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. PhÇn lín hµng xuÊt cña Trung Quèc hiÖn nay vèn lµ lo¹i hµng nµy. Nhng ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu h¬n n÷a, nguyªn liÖu sö dông cho môc ®Ých xuÊt khÈu ®îc miÔn thuÕ nhËp khÈu, trong khi nguyªn liÖu nhËp ®Ó chÕ biÕn hµng tiªu thô néi ®Þa vÉn ph¶i chÞu thuÕ. Tuy nhiªn c¸c c«ng ty nhËp nguyªn liÖu lµm hµng xuÊt khÈu ph¶i nép tiÒn ký cîc tõ 40 ®Õn 60% gi¸ trÞ hµng nhËp tuú theo tõng lo¹i hµng. Sau khi c¸c s¶n phÈm chÕ tõ nguyªn liÖu nhËp ®îc xuÊt ®i hoÆc Ýt nhÊt lµ nguyªn liÖu nhËp ®îc t¸i xuÊt, th× tiÒn ký cîc ®îc hoµn tr¶ l¹i. NÕu cã nh÷ng gian lËn nh b¸n nguyªn liÖu hoÆc c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn tõ nguyªn liÖu nhËp khÈu ra thÞ trêng néi ®Þa, c¸c c«ng ty nhËp khÈu ngoµi viÖc ph¶i tr¶ thuÕ nhËp khÈu cßn ph¶i tr¶ l·i suÊt tiÒn thuÕ kÓ tõ ngµy nhËp khÈu vµ sÏ bÞ ph¹t 30% gi¸ trÞ hµng nhËp khÈu vµ sÏ bÞ ph¹t 30% gi¸ trÞ hµng nhËp nÕu viÖc tr¶ thuÕ vµ l·i suÊt kh«ng ®óng h¹n.
Bªn c¹nh nh÷ng c¶i c¸ch vÒ chÝnh s¸ch xuÊt khÈu, Trung Quèc còng tiÕn hµnh c¶i c¸ch chÝnh s¸ch nhËp khÈu víi viÖc ®¬n ph¬ng gi¶m thuÕ nhËp khÈu 225 lo¹i hµng vµ b·i bá toµn bé thuÕ ®iÒu tiÕt nhËp khÈu, vµo ®Çu n¨m 1992. Cuèi n¨m 1992, Trung Quèc l¹i gi¶m thuÕ nhËp khÈu 3771 lo¹i hµng lµm cho tæng møc thuÕ nhËp khÈu cña Trung Quèc gi¶m 9,3%; cuèi n¨m 1993 l¹i gi¶m thuÕ nhËp khÈu 2898 môc thuÕ; th¸ng 1/1994 tiÕp tôc gi¶m theo 234 mÆt hµng thuèc n«ng nghiÖp vµ mét sè nguyªn liÖu quan träng cã liªn quan tíi s¶n xuÊt c«ng n«ng nghiÖp vµ mét sè linh phô kiÖn s¶n phÈm ®iÖn m¸y. 1/4/1996 gi¶m thuÕ quan ë møc ®é lín ®èi víi gÇn 5000 mÆt hµng, lµm cho møc thuÕ quan trung b×nh ë møc 35,9% xuèng cßn 23%. Trung Quèc còng tuyªn bè møc thuÕ quan trung b×nh n¨m 2000- ®©y chÝnh lµ bíc ®i tÝch cùc nh»m tõng bíc b·i bá c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ. Sè mÆt hµng cã liªn quan tíi c¸c mÆt hµng phi quan thuÕ ®· tõ 1247 lo¹i gi¶m xuèng cßn 384 lo¹i. Thùc hiÖn qu¶n lý nhËp khÈu theo danh môc. Nh÷ng mÆt hµng ngoµi danh môc chØ cho më cöa kinh doanh, cßn nh÷ng mÆt hµng n»m trong danh môc th× cã chØ ®Þnh C«ng ty XNK chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t vµ ®iÒu hoµ. Th«ng qua hµng lo¹i c¸c c¶i c¸ch, c¬ chÕ nhËp khÈu cña Trung Quèc tõng bíc thÝch øng víi yªu cÇu cña quy ph¹m mËu dÞch quèc tÕ.
Cã thÓ nãi, nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ mµ Trung Quèc ®· ®¹t ®îc. Cïng víi c¸c chÝnh s¸ch më cöa trong c¸c ngµnh nghÒ kh¸c, ch¾c ch¾n sÏ t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò, t¹o c¬ së cho sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc.
3. ChÝnh s¸ch biªn mËu cña Trung Quèc
ChÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ Trung Quèc ®èi víi 5 thÞ trÊn biªn giíi thuéc tØnh Qu¶ng T©y vµ V©n Nam (th«ng b¸o sè 62-1992 cña Quèc vô viÖn) gåm 11 chÝnh s¸ch ®îc phÐp ¸p dông víi néi dung chñ yÕu lµ:
- KhuyÕn khÝch, tÝch cùc thu hót vèn ®Çu t vµ ngoµi níc ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn; më réng quyÒn phª chuÈn dù ¸n ®Çu t níc ngoµi; gi¶m thuÕ lîi tøc cña c¸c xÝ nghiÖp FDI ë møc thuÕ suÊt 24%; cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t cña c¸c níc l¸ng giÒng ®îc ®Çu t víi b»ng hiÖn vËt, t liÖu s¶n xuÊt, vËt t khÝ tµi kh¸c trong ph¹m vi tæng h¹n ng¹ch ®Çu t cña hä. Sè hµng hãa nµy cã thÓ tiªu thô theo nh÷ng quy ®Þnh vÒ mËu dÞch biªn giíi vµ ®îc gi¶m 50% thuÕ xuÊt khÈu vµ thuÕ c«ng th¬ng thèng nhÊt; nh÷ng xÝ nghiÖp cã vèn níc ngoµi, cã ®æi hµng víi níc l¸ng giÒng, cho phÐp t tiªu thô, khi nhËp khÈu ®îc gi¶m 50% thuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ c«ng th¬ng thèng nhÊt (nh÷ng hµng ho¸ thuéc h¹ng môc Nhµ níc h¹n chÕ nhËp khÈu ph¶i lµm thñ tôc xin phÐp theo quy ®Þnh).
- Quy ®Þnh vÒ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn gia c«ng, mËu dÞch vµ n«ng nghiÖp t¹o ngo¹i tÖ
- Cho phÐp thµnh lËp c¸c khu hîp t¸c kinh tÕ biªn giíi
- ¦u ®·i ®Çu t h¹ tÇng: Nhµ níc cÊp bï tho¶ ®¸ng chi phÝ x©y dùng, trang bÞ cöa khÈu; cÊp tÝn dông u ®·i mçi n¨m Ng©n hµng Nhµ níc cho vay u ®·i ®Ó kiÕn thiÕt thµnh phè biªn giíi vµ x©y dùng KHT trong khu«n khæ kÕ ho¹ch cho vay vµ ®Çu t cña Nhµ níc. Møc cho B»ng Têng vµ §«ng Hng lµ 20 triÖu NDT/n¨m (gÊp ®«i møc cho UyÓn §Ünh vµ Thuû LÖ trªn biªn giíi víi Mianma);
MËu dÞch biªn giíi theo v¨n b¶n nµy ®îc gi¶i thÝch bao gåm 3 h×nh thøc: mËu dÞch chî c d©n biªn giíi, giíi dÞch tiÓu ng¹ch biªn giíi, hîp t¸c kü thuËt vµ kinh tÕ.
1. MËu dÞch chî c d©n biªn giíi: lµ chØ nh÷ng ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ cña d©n c khu vùc biªn giíi, tiÕn hµnh ë c¸c chî ®îc chØ ®Þnh hoÆc ®iÓm më cöa mµ ChÝnh phñ phª chuÈn trong ph¹m vi 20 km tuyÕn biªn giíi vµ kh«ng ®îc vît qua kim ng¹ch còng nh sè lîng ®· quy ®Þnh.
2. MËu dÞch tiÓu ng¹ch biªn giíi: lµ chØ ho¹t ®éng mËu dÞch ®îc tiÕn hµnh gi÷a c¸c xÝ nghiÖp ®îc phª chuÈn cã quyÒn kinh doanh mËu dÞch tiÓu ng¹ch th«ng qua cöa khÈu biªn giíi ®Êt liÒn ®îc Nhµ níc chØ ®Þnh, víi xÝ nghiÖp hoÆc c¬ cÊu mËu dÞch cña khu vùc biªn giíi níc l¸ng giÒng.
3. Hîp t¸c kü thuËt vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i biªn giíi lµ chØ ho¹t ®éng cña nh÷ng doanh nghiÖp ë khu vùc biªn giíi Trung Quèc ®îc Bé Hîp t¸c kinh tÕ mËu dÞch ®èi ngo¹i phª chuÈn cã quyÒn kinh doanh hîp t¸c kü thuËt vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i, triÓn khai c¸c h¹ng môc hîp t¸c dÞch vô lao ®éng vµ c«ng tr×nh thÇu kho¸n víi khu vùc biªn giíi cña c¸c níc l¸ng giÒng.
Quy ®Þnh nµy phï hîp víi tinh thÇn v¨n b¶n “ BiÖn ph¸p qu¶n lý mËu dÞch tiÓu ng¹ch biªn giíi vµ hîp t¸c kinh tÕ kü thuËt ®èi ngo¹i khu vùc biªn giíi do Bé hîp t¸c kinh tÕ mËu dÞch §èi ngo¹i vµ Tæng côc H¶i quan ban hµnh ngµy 29 th¸ng 3 n¨m 1996. Trong v¨n b¶n nµy ®· bæ sung thªm h×nh thøc “ Hîp t¸c kü thuËt vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i biªn giíi”.
VÒ chñ thÓ ho¹t ®éng mËu dÞch biªn giíi
Ngoµi c d©n biªn giíi vµ xÝ nghiÖp mËu dÞch tiÓu ng¹ch biªn giíi quy ®Þnh trong v¨n kiÖn sè 2 cña Quèc vô viÖn còng ®îc bæ sung thªm lo¹i h×nh “xÝ nghiÖp hîp t¸c kü thuËt kinh tÕ ®èi ngo¹i” víi c¸c quy ®Þnh cô thÓ nh sau:
XÝ nghiÖp mËu dÞch tiÓu ng¹ch biªn giíi lµ chØ nh÷ng doanh nghiÖp ë khu vùc biªn giíi Trung Quèc ®îc Bé Hîp t¸c kinh tÕ mËu dÞch ®èi ngo¹i hoÆc c¸c ngµnh ®îc trao quyÒn kh¸c phª chuÈn, cã quyÒn kinh doanh mËu dÞch tiÓu ng¹ch biªn giíi. XÝ nghiÖp mËu dÞch tiÓu ng¹ch biªn giíi ph¶i cã vèn ®¨ng ký kh«ng díi 500.000 nh©n d©n tÖ.
XÝ nghiÖp hîp t¸c kü thuËt kinh tÕ ®èi ngo¹i: chØ nh÷ng doanh nghiÖp ë khu vùc biªn giíi ®îc Bé hîp t¸c kinh tÕ mËu dÞch ®èi ngo¹i phª chuÈn, cã quyÒn kinh doanh hîp t¸c kü thuËt nh triÓn khai c¸c h¹ng môc hîp t¸c dÞch vô lao ®éng vµ thÇu kho¸n c«ng tr×nh ë khu vùc biªn giíi cña c¸c níc l¸ng giÒng trªn nguyªn t¾c c¸c dù ¸n c«ng tr×nh díi 1.000.000 USD hoÆc hîp t¸c lao vô díi 100 ngêi ph¶i ®îc tØnh thÈm cÊp “Th phª chuÈn”, trªn møc ®ã ph¶i do Bé kinh tÕ mËu dÞch ®èi ngo¹i thÈm xÐt vµ phª chuÈn:
Toµn bé ho¹t ®éng cña hai lo¹i xÝ nghiÖp trªn ®Òu n»m trong khu«n khæ cña LuËt H¶i quan vµ “ BiÖn ph¸p qu¶n lý mËu dÞch tiÓu ng¹ch biªn giíi vµ hîp t¸c kinh tÕ kü thuËt ®èi ngo¹i khu vùc biªn giíi”.
VÒ chñ thÓ qu¶n lý mËu dÞch biªn giíi:
Th«ng t cña Quèc vô viÖn Trung Quèc vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn mËu dÞch biªn giíi (3/1/1996) quy ®Þnh ChÝnh phñ nh©n d©n c¸c TØnh vµ khu tù trÞ biªn giíi chØ ®Þnh ra c¬ quan chñ qu¶n vÒ mËu dÞch biªn giíi. Tæng côc H¶i quan gi¸m s¸t, qu¶n lý; V¨n phßng hçn hîp chèng bu«n lËu biªn giíi thuéc ChÝnh phñ phô tr¸ch ho¹t ®éng chèng bu«n lËu, Uû ban KÕ ho¹ch Nhµ níc, Uû ban kÕ ho¹ch nhµ níc vµ Uû ban kinh tÕ mËu dÞch tiÓu ng¹ch biªn giíi cÊp h¹n ng¹ch nhËp khÈu cho tõng ®Þa ph¬ng (®èi víi mÆt hµng qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch). Bé kinh tÕ mËu dÞch ®èi ngo¹i thÈm duyÖt danh môc xÝ nghiÖp mËu dÞch biªn giíi, c¸c dù ¸n hîp t¸c kinh tÕ kü thuËt ®èi ngo¹i ®îc ph©n cÊp vµ cïng Tæng côc H¶i quan biªn so¹n biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng mËu dÞch biªn giíi.
Ho¹t ®éng mËu dÞch biªn giíi theo tinh thÇn cña v¨n b¶ trªn ®· chØ râ phÝa Trung Quèc qu¶n lý mét c¸ch chÆt chÏ ho¹t ®éng qu¶n lý biªn mËu vµ hÖ thèng tõ ChÝnh phñ cho tíi c¸c ®Þa ph¬ng, cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan h÷u quan , do vËy theo ®óng tinh thÇn mµ Quèc vô viÖn ®Ò ra. §ã lµ:
-KhÈn tr¬ng ®Þnh ra biÖn ph¸p qu¶n lý ®ång bé, tÝch cùc ñng hé mËu dÞch biªn giíi.
- ThiÕt thùc t¨ng cêng sù l·nh ®¹o vµ qu¶n lý ®èi víi mËu dÞch biªn giíi, thóc ®Èy mËu dÞch biªn giíi ph¸t triÓn lµnh m¹nh.
- §iÒu chØnh, quy ph¹m ho¸ c¸c biÖn ph¸p chÝnh s¸ch mËu dÞch biªn giíi theo híng thÓ chÕ ho¸ kinh tÕ thÞ trêng XHCN.
- Thóc ®Èy m¹nh mÏ sù ph¸t triÓn kinh tÕ khu vùc biªn giíi, t¨ng cêng ®oµn kÕt d©n téc, cñng cè vµ ph¸t triÓn quan hÖ h÷u nghÞ l¸ng giÒng víi c¸c níc xung quanh.
4. ChÝnh s¸ch ®Çu t níc ngoµi cña Trung Quèc:
ChÝnh s¸ch ®Çu t níc ngoµi cña Trung Quèc ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thu hót vèn, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp cña Trung Quèc víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
Bªn c¹nh viÖc më réng ®Þa bµn thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi, Trung Quèc cßn t¹o m«i trêng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t nh c¶i t¹o vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, söa ®æi luËt ®Çu t níc ngoµi... Trung Quèc ®· chó träng bá vèn ra x©y dùng vµ c¶i t¹o ®êng x¸, bÕn b·i kho tµng, c¶ng níc s©u, s©n bay, hÖ thèng th«ng tin...cïng víi ®iÒu kiÖn cung øng n¨ng lîng, giao th«ng bu ®iÖn... Ngoµi ra, Trung Quèc ®· ban hµnh h¬n 500 v¨n b¶n liªn quan ®Õn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ ®Çu t trùc tiÕp. Nh÷ng v¨n b¶n nµy ®îc x©y dùng trªn nh÷ng nguyªn t¾c b×nh ®¼ng cïng cã lîi, t«n träng tËp qu¸n quèc tÕ.LuËt ®Çu t níc ngoµi cña Trung Quèc ( 1-7-1979 ) ®· më ra hµnh lang ph¸p lý th«ng tho¸ng cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi khi bá vèn ®Çu t vµo Trung Quèc. Tuy nhiªn, Bé luËt nµy còng cßn nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh.
Ngoµi luËt ®Çu t , c¸c v¨n b¶n kh¸c liªn quan ®Õn tµi chÝnh, tiÒn tÖ, xuÊt nhËp khÈu, chuyÓn giao c«ng nghÖ, xuÊt nhËp c¶nh, ®i l¹i vµ c tró cña ngêi níc ngoµi, qu¶n lý tµi nguyªn kho¸ng s¶n, ®Êt ®ai, lao ®éng vµ tiÒn l¬ng còng ®· ®îc c¸c ngµnh h÷u quan ban hµnh nh»m híng dÉn cô thÓ ho¹t ®éng hîp t¸c ®Çu t níc ngoµi vµo Trung Quèc. C¸c V¨n b¶n trªn ®îc bæ sung söa ®æi theo híng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi khi ®Çu t vµo Trung Quèc.
Trung Quèc còng ®a ra c¸c chÝnh s¸ch u ®·i thuÕ ®èi víi c¸c lÜnh vùc ®ang ®îc khuyÕn khÝch ®Çu t nh: ChÕ t¹o m¸y, c«ng nghiÖp ®iÖn tö, c«ng nghiÖp n¨ng lîng. §èi víi nh÷ng ngµnh nghÒ mµ Nhµ níc khuyÕn khÝch ®Òu ®îc hëng sù u ®·i nh nhau vÒ thêi gian kinh doanh, thêi gian miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp. §èi víi nh÷ng ngµnh nghÒ tËp trung nhiÒu lao ®éng, Trung Quèc khuyÕn khÝch chuyÓn dÞch tõ ven biÓn vµo néi ®Þa. §èi víi nh÷ng ngµnh nghÒ tËp trung nhiÒu kü thuËt, nhiÒu tri thøc cao vµ míi mÎ bÊt kÓ ®Çu t ë néi ®Þa hoÆc ven biÓn ®Òu ®îc hëng u ®·i thuÕ thu nhËp 15%. §Æc biÖt, Nhµ níc Trung Quèc khuyÕn khÝch c¸c th¬ng gia níc ngoµi ®Çu t vµo khu vùc miÒn Trung vµ miÒn T©y Trung Quèc, lµ nh÷ng khu vùc xa x«i hÎo l¸nh, nh»m ph¸t huy søc lao ®éng t¹i chç vµ khai th¸c tµi nguyªn kho¸ng s¶n t¹i c¸c vïng nµy. Trung Quèc khuyÕn khÝch ®Çu t khai th¸c dÇu khÝ, ®iÖn, ph¸t triÓn c¸c h¹ng môc khai th¸c c«ng nghiÖp nÆng, ho¸ chÊt, c«ng nghiÖp nguyªn vËt liÖu, kim lo¹i, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®ång bé vµ nh÷ng ngµnh nghÒ n«ng, l©m, thuû s¶n... Trung Quèc ®a ra nh÷ng u ®·i vÒ thêi h¹n kinh doanh, u ®·i ®èi víi ho¹t ®éng t¸i ®Çu t. §èi víi doanh nghiÖp ®Çu t níc ngoµi mang tÝnh s¶n xuÊt, nÕu thêi h¹n kinh doanh trªn 10 n¨m, tÝnh tõ n¨m thø 3 ®Õn n¨m thø 5 hä ®îc gi¶m mét nöa thuÕ thu nhËp. Nh÷ng u ®·i vÒ thuÕ dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh ®· gi¶m bít g¸nh nÆng tµi chÝnh cho c¸c nhµ ®Çu t
Ngoµi c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t nh trªn, Trung Quèc cßn thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t, ®a d¹ng ho¸ chñ ®Çu t. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng khiÕn Trung Quèc thu hót ®îc nhiÒu vèn ®Çu t trong nh÷ng n¨m qua.
Trung Quèc ®· ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t cña Hoa kiÒu b»ng viÖc ®a ra c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ nh “nh÷ng quy ®Þnh vÒ viÖc khuyÕn khÝch Hoa kiÒu vµ ®ång bµo Hång K«ng, Ma Cao ®Çu t” (1990). Víi nh÷ng khuyÕn khÝch nµy, Trung Quèc ®· thu hót ®îc nhiÒu vèn ®Çu t cña Hoa kiÒu.
N¨m 1993, Bé Hîp t¸c kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Trung Quèc ®· cho phÐp c¸c c«ng ty siªu quèc gia ®îc ®Õn Trung Quèc x©y dùng vµ níi láng ph¹m vi kinh doanh ®èi víi c¸c c«ng ty nµy. Tõ nh÷ng nç lùc trªn, nhiÒu c«ng ty xuyªn quèc gia vµ nh÷ng tËp ®oµn tµi chÝnh lín cña ph¬ng T©y ®· dån dËp ®Çu t vµo Trung Quèc. ChØ trong vßng tõ n¨m 1993 ®Õn n¨m 1994 ®· cã tíi h¬n 100 c«ng ty xuyªn quèc gia vµ tËp ®oµn tµi chÝnh lín ë c¸c níc Mü, NhËt, Anh, Ph¸p...®Çu t vµo Trung Quèc. C¸c c«ng ty nµy mang tíi Trung Quèc c¸ch qu¶n lý khoa häc, c«ng nghÖ tiÕn tiÕn hiÖn ®¹i vµ lîng vèn lín. Nã cã t¸c dông rÊt lín ®èi víi viÖc n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt cña Trung Quèc, n©ng cÊp ®æi míi s¶n phÈm, c¶i thiÖn kÕt cÊu ngµnh nghÒ
Víi chÝnh s¸ch th«ng tho¸ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t trªn, Trung Quèc ®· dµnh ®îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ. Tõ n¨m 1979 ®Õn n¨m 1997, Trung Quèc ®· thu hót ®îc mét lîng lín vèn ®Çu t níc ngoµi (8,35 tû USD, trong ®ã 63% lµ ®Çu t trùc tiÕp) tõ trªn 100 níc vµ khu vùc víi quy m« h¹ng môc ngµy cµng më réng, lÜnh vùc ®Çu t réng r·i, c¬ cÊu ®Çu t ®îc u ho¸. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia níc ngoµi, Trung Quèc gia nhËp WTO, GDP mçi n¨m t¨ng 2,94% t¬ng ®¬ng h¬n 30 tû USD. §Çu t trùc tiÕp vµo Trung Quèc t¨ng tõ 45 tû USD (n¨m 1998) lªn ®Õn 100 tû USD, n¨m 2005, kim ng¹ch trao ®æi th¬ng m¹i sÏ t¨ng tõ 3,24 tû USD lªn tíi 600 tû USD. §iÒu nµy cã nghÜa sÏ cã mét bíc nh¶y
vät vÒ kinh tÕ cña Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO.
Thµnh tùu ®¹t ®îc tõ chÝnh s¸ch ®Çu t níc ngoµi cña Trung Quèc:
Tr¶i qua 20 n¨m kh«ng ngõng më réng ®êng ®i s©u vµo thÞ trêng vèn quèc tÕ, ngµy nay Trung Quèc trë thµnh “mét m¶nh ®Êt ®Çu t mµu mì” cña Ch©u ¸, thËm chÝ cña thÕ giíi. Tõ n¨m 1979 ®Õn n¨m 1997, Trung Quèc ®· thu hót ®îc mét lîng ®Çu t tõ níc ngoµi ®¹t 348,35 tû USD, trong ®ã 63% lµ ®Çu t trùc tiÕp, ®¹t trªn 220 tû USD, tõ trªn 100 níc vµ khu vùc, vµo trªn 20 ngµnh nghÒ. N¨m 1998, dï cã cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ nhng lîng ®Çu t níc ngoµi vµo Trung Quèc vÉn t¨ng, tuy møc t¨ng kh«ng lín nh mÊy n¨m tríc, víi viÖc phª chuÈn gÇn 2 v¹n h¹ng môc, Trung Quèc ®· ký thªm nh÷ng hîp ®ång míi trÞ gi¸ 52,1 tû USD, t¨ng 2% so víi n¨m 1997. Møc sö dông thùc tÕ lµ 58,9 tû USD, trong ®ã cña ®Çu t trùc tiÕp lµ 45,6 tû USD, t¨ng 0,7%. Cho ®Õn nay, ®Çu t níc ngoµi chiÕm kho¶ng 13% ®Çu t cña c¶ níc. C¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi s¶n xuÊt ra 14% s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ chiÕm 47% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc. VÒ tÝn dông, Trung Quèc ®îc ®¸nh gi¸ lµ cã c¬ cÊu vay nî quèc tÕ thuéc lo¹i Ýt rñi ro. §Õn cuèi n¨m 1997, sè nî dµi h¹n vµ trung h¹n cña Trung Quèc chiÕm trªn 86% tæng sè nî níc ngoµi. Nhê nh÷ng cè g¾ng trong viÖc thu hót vèn níc ngoµi, tõ n¨m 1993 Trung Quèc trë thµnh níc ®øng ®Çu c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ ®øng thø hai thÕ giíi- sau Mü, vÒ mÆt nµy, vµ gi÷ ®îc vÞ thÕ nµy 6 n¨m liªn tôc.
Lîng thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo Trung Quèc lµ rÊt lín, quy m« h¹ng môc ngµy cµng më réng, lÜnh vùc ®Çu t réng r·i, c¬ cÊu ®Çu t ®îc u ho¸. §Çu nh÷ng n¨m 80, quy m« mçi h¹ng môc ®Çu t trung b×nh ®¹t 1,22 triÖu USD, ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 90 ®¹t 1,37 triÖu, ®· nhanh chãng n©ng lªn trªn 3 triÖu USD vµo n¨m 1997. C¸c tËp ®oµn, c«ng ty lín trªn thÕ giíi còng ngµy cµng híng vÒ Trung Quèc; ®· cã trªn 200 trong sè 500 c«ng ty ®a quèc gia hµng ®Çu trªn thÕ giíi ®Çu t vµo níc nµy. Trung Quèc ®· ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch u ®·i, khiÕn c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi b¾t ®Çu chuyÓn híng vµo miÒn T©y Trung Quèc, nh÷ng vïng t¬ng ®èi nghÌo nµn vµ l¹c hËu so víi miÒn §«ng. Nguån ®Çu t ngµy cµng ®a nguyªn ho¸, tõ chç tríc ®©y phÇn lín lµ cña Hoa kiÒu vµ ngêi Hoa, dÇn dÇn ®i ®Õn chç ®· cã nhiÒu nhµ ®Çu t tõ c¸c níc ¢u Mü ®a vèn vµo Trung Quèc.
Nh»m ng¨n chÆn nh÷ng suy gi¶m trong ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi 8 th¸ng ®Çu n¨m nay, võa qua ChÝnh phñ Trung Quèc ®· th«ng qua mét lo¹t c¸c c¸c chÝnh s¸ch thuÕ míi ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. C¸c biÖn ph¸p nµy tËp trung vµo viÖc t¹o ra mét khung thuÕ quan u ®·i h¬n trong viÖc ®Çu t vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt sö dông c«ng nghÖ cao.
Theo thø trëng Bé Ngo¹i th¬ng vµ hîp t¸c kinh tÕ th× chÝnh s¸ch thuÕ míi nµy bao gåm c¸c gi¶i ph¸p chÝnh:
Møc thuÕ nhËp khÈu vµ c¸c lo¹i thuÕ liªn quan ®èi víi c¸c thiÕt bÞ dïng cho nghiªn cøu, hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi.
Ho·n tr¶ toµn bé thuÕ GTGT cho c¸c doanh nghiÖp sö dông d©y chuyÒn s¶n xuÊt trong níc.
Sö dông thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®Ó bï ®¾p cho 50% c¸c chÝ phÝ liªn quan tíi nghiªn cøu víi ®iÒu kiÖn c¸c chi phÝ nµy ph¶i t¨ng h¬n 10% so víi n¨m ngo¸i.
Ngoµi nh÷ng u ®·i trªn, ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t vµo vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ khã kh¨n, ChÝnh phñ Trung Quèc cßn cho ¸p dông mét møc thuÕ rÊt thÊp trong 3 n¨m ®Çu ho¹t ®éng cho c¸c nhµ ®Çu t t¹i nh÷ng khu vùc nµy, chØ b»ng 15% so víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¹i c¸c khu vùc cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n. ChÝnh Phñ còng hy väng, víi m«i trêng ph¸p lý thuËn lîi nh vËy, ho¹t ®éng ®Çu t t¹i c¸c khu vùc cã ®iÒu kiÖn khã kh¨n sÏ t¨ng lªn. HiÖn nay, tæng sè vèn ®Çu t t¹i ®©y míi chØ chiÕm 12% trong tæng sè 280 tû USD ®· ®Çu t vµo Trung Quèc tõ n¨m 1979 ®Õn nay.
Theo ®¸nh gi¸ chung, c¸c biÖn ph¸p míi nµy sÏ t¹o ra mét hµng lang réng r·i h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi trong môc ®Ých t×m kiÕm lîi nhuËn, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho Trung Quèc cã thÓ së h÷u ®îc c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi hiÖn nay. Ngoµi ra cßn mét c¸i ®îc rÊt lín kh¸c cho Trung Quèc ®ã lµ viÖc ®¹t ®îc sù tho¶ thuËn víi Tæ chøc th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) trong ®ßi hái gi¶m bít hµng rµo thuÕ quan b¶o hé khi mµ Trung Quèc xin gia nhËp vµo tæ chøc nµy.
MÆt kh¸c, theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia níc ngoµi, Trung Quèc gia nhËp WTO, GDP mçi n¨m t¨ng 2,94% t¬ng ®¬ng h¬n 30 tû USD. §Çu t trùc tiÕp vµo Trung Quèc t¨ng tõ 45 tû USD n¨m 1998 lªn ®Õn 100 tû USD n¨m 2005 trong cïng thêi kú nµy kim ng¹ch trao ®æi th¬ng m¹i sÏ t¨ng tõ 3,24 tû USD lªn tíi 600 tû USD. §iÒu nµy cã nghÜa sÏ cã mét bíc nh¶y vät vÒ kinh tÕ cña Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO.
5. ChÝnh s¸ch du lÞch Trung Quèc
Trong thêi kú ®Çu cña c¶i c¸ch më cöa, Trung Quèc ®· kÞp thêi cñng cè vµ ph¸t triÓn thÞ trêng du lÞch néi ®Þa, ban hµnh chÝnh s¸ch b¶o ®¶m vµ ph¸t triÓn du lÞch trong níc ph¸t triÓn.
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ngµnh du lÞch, Trung Quèc chñ yÕu ph¸t triÓn m« h×nh Nhµ níc. §iÒu ®ã bao gåm hai néi dung:
- Mét lµ, Nhµ níc vµ c¸c ®Þa ph¬ng dùa vµo bé m¸y qu¶n lý hµnh chÝnh qu¶n lý du lÞch; chØ ®¹o ph¬ng híng, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cho c¸c doanh nghiÖp du lÞch; tæ chøc vµ tuyªn truyÒn xóc tiÕn ho¹t ®éng du lÞch.
- Hai lµ, ph¸t huy tÝnh chñ ®éng tÝch cùc cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, ®Æc biÖt lµ cÊp tØnh trong viÖc ph¸t triÓn m¹nh ngµnh du lÞch ®Þa ph¬ng. Nh vËy, võa cã thÓ thóc ®Èy kinh tÕ ®Þa ph¬ng võa b¶o ®¶m duy tr× xu thÕ chung cña toµn ngµnh du lÞch.
Trong nh÷ng n¨m c¶i c¸ch më cöa gÇn ®©y, Trung Quèc kh«ng ngõng b¶o qu¶n trïng tu c¸c danh lam, th¾ng c¶nh ®Ó giíi thiÖu cho du kh¸ch. Ngoµi 10 th¾ng c¶nh næi tiÕng cña Trung Quèc vµ thÕ giíi lµ V¹n Lý Trêng Thµnh (B¾c Kinh), phong c¶nh QuÕ L©m (Qu¶ng T©y), Cæ Cung (B¾c Kinh), Vên c©y T« Ch©u (Giang T«), Hoµng S¬n (An Huy), Tam HiÖp (däc Trêng Giang trªn ®Þa phËn 2 tØnh Tø Xuyªn vµ Hå B¾c), NhËt NguyÖt §µn (§µi Loan), Khu Tr¹i S¬n Trang (Hµ B¾c), Hµng Ch©u víi T©y Hå (ChiÕt Giang), Binh M· Nhµ TÇn (ThiÒm T©y), Trung Quèc cßn rÊt nhiÒu c¸c di tÝch lÞch sö vµ danh lam th¾ng c¶nh kh¸c nh vïng Trung Nguyªn víi c¸c di tÝch thêi Tam Quèc DiÔn NghÜa. Ngay t¹i B¾c Kinh cßn cã tíi 18 di tÝch lÞch sö vµ phong c¶nh ®Ñp næi tiÕng nh Thiªn §µn, NhËt §µn, §Þa §µn, NguyÖt §µn, H¬ng S¬n, ThËp Tam L¨ng, V©n Nam cã c¸c”rõng c©y ®a”, Hå C«n Minh S¬n §«ng cã Khóc Phu, n¬i thê Khæng Tö ®Òu lµ nh÷ng n¬i næi tiÕng, thu hót nhiÒu kh¸ch du lÞch.
Cïng víi viÖc më cöa thu hót du kh¸ch níc ngoµi Trung Quèc ®· quan t©m ®Õn hÖ thèng c¸c kh¸ch s¹n, cöa hµng ¨n phôc vô cho kh¸ch du lÞch. §Õn nay, Trung Quèc cã h¬n 2300 kh¸ch s¹n, trong ®ã cã h¬n 500 kh¸ch s¹n 2 sao trë lªn, ®Ó ®ãn du kh¸ch níc ngoµi. HiÖn nay ë B¾c Kinh cã tíi 15 kh¸ch s¹n 5 sao, 24 kh¸ch s¹n 4 sao vµ 37 kh¸ch s¹n 3 sao.
Trong nh÷ng n¨m qua, cïng víi sù ph¸t triÓn cña du lÞch, t¹i Trung Quèc ®· xuÊt hiÖn thªm 50.000 mÆt hµng c¸c lo¹i phôc vô du lÞch. Trung Quèc ®· cã kÕ ho¹ch chän c¸c chñ ®Ò du lÞch cho c¸c n¨m nh»m tuyªn truyÒn víi thÕ giíi vÒ tµi nguyªn du lÞch phong phó cña Trung Quèc. §Ó c¶i thiÖn m«i trêng du lÞch mét c¸ch toµn diÖn, n¨m 1995, Trung Quèc ®· ph¸t ®éng phong trµo “S¸ng lËp thµnh phè du lÞch u tó toµn Trung Quèc”. Tõ khi ph¸t ®éng phong trµo ®Õn nay, ®· c¶i thiÖn ®¸ng kÓ m«i trêng ph¸t triÓn du lÞch Trung Quèc; thóc ®Èy c¸c thµnh phè ph¸t triÓn theo híng hiÖn ®¹i ho¸, quèc tÕ ho¸, trë thµnh n¬i tËp kÕt du lÞch vµ thóc ®Èy c¸c ngµnh nghÒ liªn quan ®Õn du lÞch ph¸t triÓn. Tõ nay vÒ sau, Côc du lÞch Quèc gia vµ c¸c thµnh phè tham gia phong trµo sÏ cñng cè thµnh qu¶ ®· ®¹t ®îc, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm du lÞch, ®a phong trµo ph¸t triÓn c¶ vÒ bÒ s©u vµ bÒ réng, tiÕp tôc c¶i thiÖn m«i trêng du lÞch chung.
Nh÷ng thµnh tùu cña chÝnh s¸ch du lÞch
Tõ khi b¾t ®Çu c¶i c¸ch më cöa, n¨m 1978, ngµnh du lÞch Trung Quèc ®· cã bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh nhÊt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. N¨m 1998, kh¸ch du lÞch nhËp c¶nh vµo Trung Quèc ®¹t 63,48 triÖu lît ngêi, mang l¹i 12,6 tû USD. So víi n¨m 1978, sè kh¸ch du lÞch vµo Trung Quèc ®· t¨ng 35 lÇn vµ doanh thu t¨ng 48 lÇn, ®a Trung Quèc tõ vÞ trÝ thø 40 lªn hµng thø 6 vÒ lîng kh¸ch vµ thø 7 vÒ doanh thu du lÞch (27,5 tû USD/n¨m)
Theo ®¸nh gi¸ cña Tæ chøc Du lÞch ThÕ giíi WTO, du lÞch trong níc cña Trung Quèc ®¹t 694 triÖu lît kh¸ch víi møc doanh thu ®¹t 239,1 tû NDT. Tæng doanh thu tõ du lÞch quèc tÕ vµ du lÞch néi ®Þa cña Trung Quèc ®¹t 343,9 tû NDT, t¨ng 10,5% so víi n¨m 1997, chiÕm 4,32% GDP.
Du lÞch trong níc còng ph¸t triÓn m¹nh: Nh÷ng n¨m 90-95, cã tíi 2,2 tû lît kh¸ch trong níc tíi th¨m c¸c danh lam th¾ng c¶nh trong níc, ®¹t møc t¨ng trëng hµng n¨m 18,9%. Thu nhËp cña ngµnh c«ng nghiÖp du lÞch trong níc trong 5 n¨m (1995-1999) lµ 371,3 tû NDT (44,7 tû USD), ®¹t møc t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 50,2%.
Trung Quèc ®ang ®a d¹ng ho¸ c¸c ch¬ng tr×nh du lÞch b»ng c¸ch cñng cè c¸c khu du lÞch truyÒn thèng, di tÝch v¨n ho¸, lÞch sö...trong khi vÉn chó ý c¸c ch¬ng tr×nh ®Æc biÖt, trong ®ã cã ch¬ng tr×nh s¨n b¾n.
Ngµnh c«ng nghiÖp du lÞch Trung Quèc ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn c¸c chuyÕn du lÞch trän gãi tíi c¸c khu nghØ m¸t b»ng c¸ch x©y dùng thªm 12 khu nghØ nhµ níc vµ 54 khu nghØ cÊp tØnh. §Õn nay, ngµnh du lÞch Trung Quèc ®· t¹o thªm kho¶ng 5 triÖu viÖc lµm.
Tr¶i qua gÇn 20 n¨m, ngµnh du lÞch Trung Quèc ®· ph¸t huy tiÒm n¨ng to lín vµ phong phó cña m×nh, ph¸t triÓn thµnh mét trong nh÷ng ngµnh cã nhÞp ®é t¨ng trëng nhanh nhÊt. Sè ngêi ®Õn th¨m Trung Quèc n¨m 1997 lµ 57,588 triÖu lît ngêi, t¨ng 31 lÇn so víi n¨m 1978. N¨m 1998, møc doanh thu ngo¹i tÖ tõ ngµnh du lÞch cña Trung Quèc ®¹t 12,6 tû USD, t¨ng 45 lÇn so víi n¨m 1978, møc t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 22,4%. Thêi gian 1978-1998, thu ngo¹i tÖ tõ du lÞch ®¹t 78,4 tû USD. N¨m 1998, møc thu ngo¹i tÖ tõ du lÞch cña Trung Quèc ®· ®øng hµng thø b¶y thÕ giíi, ®øng sau Mü, ý, Ph¸p, T©y Ban Nha, Anh vµ §øc.
Trung Quèc còng më réng cöa cho ngêi Trung Quèc ra níc ngoµi du lÞch. N¨m 1997, c«ng d©n Trung Quèc xuÊt c¶nh lµ 8,1 triÖu lît ngêi, t¨ng gÊp 4 lÇn so víi n¨m 1978. Sè ngo¹i tÖ do du lÞch mang l¹i ®¹t gÇn 50% tæng sè thu phi mËu dÞch, trë thµnh nguån thu nhËp quan träng. Du lÞch còng lµ nguån t¹o viÖc lµm rÊt lín, vÝ dô: n¨m 1997, toµn ngµnh t¹o ®îc 67 triÖu lµm viÖc. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng ngµnh nghÒ liªn quan kh¸c nh giao th«ng, kiÕn tróc, x©y dùng, c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ®· gióp cho h¬n 4 triÖu d©n miÒn trung t©y Trung Quèc ®îc hëng lîi Ých do du lÞch mang l¹i, tho¸t khái ®ãi nghÌo vµ trë nªn giµu cã.
III. C¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ th¬ng m¹i cña Trung Quèc ®èi víi ViÖt Nam.
1. C¸c chÝnh s¸ch cña Trung Quèc trong quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i víi ViÖt Nam
Nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ vµ æn ®Þnh biªn giíi quèc gia, Trung Quèc coi chÝnh s¸ch biªn mËu lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng cña chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh. §èi víi ViÖt Nam, ®Ó ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a hai níc, Trung Quèc dµnh nh÷ng u tiªn ®Æc biÖt vÒ thñ tôc qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu, thÞ thùc, thuÕ quan .... Trung Quèc ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch hç trî vµ u ®·i ®Æc biÖt cho c¸c ®Þa ph¬ng vïng biªn giíi ViÖt-Trung nh:
* LuËt H¶i quan Trung Quèc
LuËt H¶i quan cña Trung Quèc( b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 1-7-1987) ra ®êi nh»m qu¶n lý vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ cña Trung Quèc víi c¸c níc l¸ng giÒng trong ®ã cã ViÖt Nam. Nh÷ng u ®·i vÒ H¶i quan ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng néi dung cô thÓ nh sau:
Hµng xuÊt nhËp khÈu cã thÓ ®îc miÔn trõ kh¸m xÐt nÕu cã ®¬n cña chñ hµng vµ chÊp nhËn cña Tæng côc H¶i quan ( ®iÒu 19- ch¬ng 3).
Hµng ho¸ t¹m thêi xuÊt hoÆc nhËp hîp ph¸p ®îc t¸i nhËp hoÆc t¸i xuÊt trong vßng 6 th¸ng, trêng hîp ®Æc biÖt cã thÓ ®îc gia h¹n (®iÒu 23- ch¬ng 3).
Theo quy ®Þnh cña Tæng côc H¶i quan, hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña c¸c khu kinh tÕ ®Æc biÖt ®îc miÔn thuÕ hoÆc gi¶m thuÕ, nh÷ng hµng ho¸ kh¸c sÏ ®îc Tæng côc H¶i quan xem xÐt mét c¸ch ®éc lËp hoÆc phèi hîp víi Bé Tµi chÝnh ®Ó gi¶m thuÕ hoÆc miÔn thuÕ (®iÒu 40, 41- ch¬ng 3).
* ChÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ Trung Quèc ®èi víi 5 thÞ trÊn biªn giíi thuéc tØnh Qu¶ng T©y vµ V©n Nam
§Ó ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i vïng biªn giíi ViÖt- Trung, Trung Quèc ®· ban hµnh chÝnh s¸ch u ®·i víi 5 thÞ trÊn biªn giíi thuéc tØnh Qu¶ng T©y vµ V©n Nam víi nh÷ng néi dung cô thÓ nh sau:
* Trao quyÒn tù chñ vÒ qu¶n lý ho¹t ®éng mËu biªn vµ hîp t¸c ®èi ngo¹i cho c¸c ®Þa ph¬ng.
* KhuyÕn khÝch 5 thÞ trÊn trªn thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi b»ng nh÷ng biÖn ph¸p nh:
- Më réng quyÒn phª chuÈn dù ¸n ®Çu t níc ngoµi cho 5 thÞ trÊn.
- Gi¶m thuÕ lîi tøc cña c¸c xÝ nghiÖp FDI ho¹t ®éng t¹i 5 thÞ trÊn trªn.
- Cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t ViÖt Nam ®îc ®Çu t b»ng hiÖn vËt, t liÖu s¶n xuÊt trong ph¹m vi tæng h¹n ng¹ch ®Çu t cña hä. Sè hµng ho¸ nµy cã thÓ ®îc tiªu thô t¹i Trung Quèc víi møc thuÕ quan gi¶m 50%.
* KhuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng gia c«ng, mËu dÞch vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nh: miÔn thuÕ nhËp khÈu, thuÕ VAT ®èi víi nh÷ng hµng nhËp khÈu lµ h¹t gièng, gièng c©y con, thøc ¨n gia sóc vµ c¸c thiÕt bÞ cã liªn quan tíi viÖc gia c«ng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu.
* Cho phÐp thµnh lËp c¸c khu hîp t¸c kinh tÕ biªn giíi t¹i 5 thÞ trÊn trªn.
- VËt t trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho khu hîp t¸c kinh tÕ ®îc miÔn thuÕ nhËp khÈu.
- Nh÷ng thÞ x· cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®îc phÐp thµnh lËp khu hîp t¸c kinh tÕ biªn giíi vµ tæ chøc s¶n xuÊt gia c«ng xuÊt khÈu.
* ¦u tiªn ®Çu t c¬ së h¹ tÇng
- CÊp tÝn dông u ®·i: ng©n hµng Nhµ níc cho vay u ®·i ®Ó kiÕn thiÕt thµnh phè vïng biªn vµ x©y dùng khu hîp t¸c kinh tÕ trong khu«n khæ kÕ ho¹ch cho vay vµ ®Çu t cña Nhµ níc.
- ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch t¸i ®Çu t: NÕu c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi chuyÓn lîi nhuËn vÒ níc th× bÞ ®¸nh thuÕ lîi tøc lµ 33%, nÕu t¸i ®Çu t chØ bÞ ®¸nh thuÕ lîi tøc lµ 24%.
* KhuyÕn khÝch xuÊt nhËp khÈu qua vïng biªn giíi ViÖt- Trung.
NÕu trÞ gi¸ hµng nhËp khÈu thÊp h¬n 1000 NDT/ngêi/ngµy th× ®îc miÔn thuÕ H¶i quan, trªn 1000 NDT th× phÇn vît qu¸ bÞ thu thuÕ.
ViÖt Nam vµ Trung Quèc lµ hai níc l¸ng giÒng, v× vËy c¸c chÝnh s¸ch mËu biªn, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña Trung Quèc ®Òu liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a hai níc.
Ngoµi c¸c chÝnh s¸ch u ®·i nªu trªn, Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®· ký kÕt nhiÒu HiÖp ®Þnh ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x¶y ra trong quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a hai níc. Chóng ta cïng xem xÐt c¸c HiÖp ®Þnh ®ã ë phÇn díi ®©y.
2. C¸c HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®· ®îc ký kÕt gi÷a hai níc trong giai ®o¹n 1991-1999
Víi quyÕt t©m x©y dùng mèi quan hÖ kinh tÕ l©u dµi vµ bÒn v÷ng, tõ th¸ng 11 n¨m 1991 ®Õn nay, ChÝnh phñ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ níc céng hoµ nh©n d©n Trung Quèc ®· cïng nhau ký kÕt nhiÒu HiÖp ®Þnh kinh tÕ th¬ng m¹i quan träng nh: HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i gi÷a hai níc, HiÖp ®Þnh t¹m thêi gi¶i quyÕt c«ng viÖc vïng biªn giíi ( hai HiÖp ®Þnh nµy ®îc ký t¹i B¾c Kinh trong chuyÕn ®i th¨m chÝnh thøc Trung Quèc lÊn thø nhÊt cña Tæng bÝ th §ç Mêi vµ Thñ tíng Vâ V¨n KiÖt, ngµy 5-11-1991); HiÖp ®Þnh Hîp t¸c kinh tÕ ViÖt Nam - Trung Quèc (ký t¹i Hµ Néi nh©n dÞp phã Thñ tíng kiªm ngo¹i trëng Trung Quèc TiÒn Kú Tham sang th¨m ViÖt Nam, th¸ng 2 n¨m 1992); HiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ kü thuËt, HiÖp ®Þnh hîp t¸c khoa häc kü thuËt (hai HiÖp ®Þnh nµy ®îc ký kÕt t¹i Hµ Néi nh©n dÞp Thñ tíng Trung Quèc Lý B»ng th¨m chÝnh thøc ViÖt Nam vµo cuèi th¸ng 11 ®Çu th¸ng 12 n¨m 1992); HiÖp ®Þnh vÒ thanh to¸n vµ hîp t¸c gi÷a Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam vµ Ng©n hµng nh©n d©n Trung Quèc
( HiÖp ®Þnh nµy ®îc ký ngµy 26-5-1993 t¹i B¾c Kinh); HiÖp ®Þnh gi÷a ChÝnh phñ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa vÒ hµng ho¸ qu¸ c¶nh (ký t¹i Hµ Néi ngµy 9-4-1994); HiÖp ®Þnh vÒ thµnh lËp Uû ban hîp t¸c kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt Nam -Trung Quèc, HiÖp ®Þnh vÒ b¶o ®¶m hµng ho¸ chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ c«ng nh©n lÉn nhau, HiÖp ®Þnh vÒ v©n t¶i ®êng bé (ba HiÖp ®Þnh nµy ®îc ký kÕt tai Hµ Néi nh©n chuyÕn ®i th¨m chÝnh thøc ViÖt Nam cña Tæng bÝ th §¶ng , Chñ tÞch níc C«ng hoµ Trung Quèc Giang Tr¹ch D©n ngµy 19-11-1994); HiÖp ®Þnh vÒ mua b¸n hµng ho¸ ë vïng biªn giíi gi÷a ChÝnh phñ níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ níc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa (®· ký 7-11-1998 t¹i B¾c Kinh); HiÖp ®Þnh vÒ biªn giíi trªn bé ®îc ký kÕt ngµy 23-12-1999 nh©n dÞp thñ tíng Chu Dung C¬ sang th¨m ViÖt Nam.
Nh÷ng HiÖp ®Þnh trªn ®· gióp cho quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a hai níc ngµy cµng ®îc cñng cè vµ ph¸t triÓn, chóng gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng yªu cÇu bøc xóc trong thùc tiÔn ho¹t ®éng cña mçi bªn. C¸c HiÖp ®Þnh ®îc ký kÕt mang nh÷ng néi dung chñ yÕu sau ®©y:
* Môc ®Ých hîp t¸c
Cho dï ®îc ký kÕt trªn lÜnh vùc nµo th× c¸c HiÖp ®Þnh còng mang mét môc ®Ých chung lµ ®Èy m¹nh quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a hai níc trªn c¬ së b×nh ®¼ng cïng cã lîi, t«n träng chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ cña nhau. Song bªn c¹nh nh÷ng môc ®Ých nªu trªn mçi mét HiÖp ®Þnh ®Òu mang nh÷ng môc ®Ých riªng cña m×nh, nh÷ng HiÖp ®Þnh ký sau bæ xung vµ hoµn thiÖn h¬n cho c¸c HiÖp ®Þnh ký tríc ®ã.
HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®îc ký kÕt nh»m môc ®Ých thóc ®Èy h¬n n÷a sù hîp t¸c th©n thiÖn gi÷a hai níc trªn c¬ së b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi. HiÖp ®Þnh t¹m thêi gi¶i quyÕt c«ng viÖc trªn vïng biªn giíi hai níc ®îc ký kÕt víi môc ®Ých lµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn tiÖn cho sinh ho¹t vµ sù qua l¹i cña nh©n d©n vïng biªn giíi, thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i hai níc ph¸t triÓn, x©y dùng biªn giíi ViÖt- Trung thµnh biªn giíi hoµ b×nh h÷u nghÞ.
NÕu HiÖp ®Þnh hîp t¸c khoa häc kü thuËt ®îc ký kÕt víi môc ®Ých lµ ®Èy m¹nh hîp t¸c khoa häc kü thuËt th× HiÖp ®Þnh vÒ thanh to¸n vµ hîp t¸c gi÷a ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam vµ ng©n hµng nh©n d©n Trung Hoa l¹i ®îc ký kÕt víi môc ®Ých lµ ®Ó t¨ng cêng, thóc ®Èy ph¸t triÓn vÒ mËu dÞch, kinh tÕ vµ hîp t¸c tiÒn tÖ, thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thanh to¸n gi÷a hai níc. §Ó ®¶m b¶o søc khoÎ, sù an toµn cña nh©n d©n, b¶o vÖ m«i trêng thiªn nhiªn vµ lîi Ých ngêi tiªu dïng hai níc, ®¶m b¶o chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, chÊt lîng phôc vô, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ th¬ng m¹i gi÷a hai níc. HiÖp ®Þnh vÒ ®¶m b¶o chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ c«ng nhËn lÉn nhau ®· ®îc hai ChÝnh phñ hai níc cïng nhau ký kÕt.
*VÒ vÊn ®Ò xóc tiÕn, më réng hîp t¸c th¬ng m¹i
Ngay tõ nh÷ng HiÖp ®Þnh ®Çu tiªn ®îc ký kÕt, ChÝnh phñ hai níc ®· thÓ hiÖn ý chÝ, mong muèn xóc tiÕn th¬ng m¹i gi÷a hai níc víi nh÷ng néi dung nh sau: ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ Trung Hoa ®ång ý t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng thuËn lîi cho nhau trong c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn mËu dÞch nh héi chî th¬ng m¹i, triÓn l·m th¬ng m¹i v.v... mµ c¸c c¬ quan h÷u quan cña níc kia tæ chøc t¹i níc m×nh. Hai bªn ký kÕt ®ång ý thóc ®Èy bu«n b¸n d©n gian ë biªn giíi hai níc; c¸c vÊn ®Ò cô thÓ cña viÖc bu«n b¸n nµy sÏ ®îc gi¶i quyÕt theo c¸c quy ®Þnh cã liªn quan cña hai bªn ( §iÒu 6,7 cña HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ký ngµy 7/11/1991). Trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i, hai bªn cam kÕt dµnh cho nhau u ®·i tèi huÖ quèc ®èi víi viÖc ®¸nh thuÕ h¶i quan xuÊt nhËp khÈu còng nh trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc vÒ qu¶n lý h¶i quan. §·i ngé nµy kh«ng liªn quan ®Õn c¸c u ®·i vµ lîi Ých mµ mçi níc ®· vµ sÏ dµnh cho c¸c ®èi tîng th¬ng m¹i ®Æc thï cña m×nh (§iÒu 2 HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i, HiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn).
Trong hiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ gi÷a hai níc ®îc ký kÕt ngµy 14/2/1992, ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®· bæ xung thªm c¸c lÜnh vùc ®îc khuyÕn khÝch vµ gióp ®ì ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nh:
- §Êu thÇu c¸c lo¹i c«ng tr×nh vµ h¹ng môc.
- Cung cÊp m¸y mãc, thiÕt bÞ, phô tïng, vËt t, cö chuyªn gia vµ cung cÊp dÞch vô t vÊn vµ kü thuËt.
- TiÕn hµnh ®Çu t theo luËt ®Çu t níc ngoµi cña níc kia
- Hîp t¸c gia c«ng
- Hîp t¸c víi níc thø ba.
Theo §iÒu 2, 6 HiÖp ®Þnh vÒ mua b¸n hµng ho¸ ë vïng biªn giíi hai níc ®îc ký kÕt n¨m 1998 bæ sung thªm nh÷ng lÜnh vùc ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn mµ c¸c HiÖp ®Þnh trªn cha ®îc ®Ò cËp ®Õn. §ã lµ ChÝnh phñ hai níc ®ång ý tÝch cùc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t¨ng cêng qu¶n lý chÊt lîng hµng ho¸ mua b¸n ë vïng biªn giíi ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých ngêi tiªu dïng, b¶o hé s¶n xuÊt, chèng hµng gi¶, hµng kÐm chÊt lîng, ®ång thêi giao quyÒn cho c¸c tæ chøc gi¸m ®Þnh hµng ho¸ cña mçi bªn tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh chÊt lîng hµng ho¸ theo tiªu chuÈn quy ®Þnh trong hîp ®ång mua b¸n cña hai bªn. TÊt c¶ nh÷ng nç lùc trªn cña ChÝnh phñ hai níc ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp hai níc cã ®iÒu kiÖn tham gia vµo thÞ trêng cña nhau.
* VÊn ®Ò Biªn giíi
A. §èi tîng ®îc phÐp xuÊt nhËp c¶nh, qua l¹i biªn giíi
Theo §iÒu 6 HiÖp ®Þnh t¹m thêi vÒ viÖc gi¶i quyÕt c«ng viÖc trªn vïng biªn giíi hai níc gi÷a ChÝnh phñ níc CHXHCN ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ CHND Trung Hoa ®îc chia thµnh 3 lo¹i:
- C d©n biªn giíi sö dông giÊy th«ng hµnh.
- Nh©n viªn mËu dÞch biªn giíi ë vïng biªn giíi vµ nh©n viªn vïng biªn giíi ®îc mêi tham gia c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, sö dông giÊy th«ng hµnh.
- C«ng d©n hai níc hoÆc níc kh¸c cã hé chiÕu thÞ thùc xuÊt nhËp c¶nh t¹i cöa khÈu quy ®Þnh.
B. HÖ thèng cöa khÈu
HÖ thèng cöa khÈu chia lµm 3 lo¹i:
- Cöa khÈu hµng ho¸ mËu dÞch vµ xuÊt nhËp c¶nh b»ng hé chiÕu thÞ thùc xuÊt nhËp c¶nh hoÆc qu¸ c¶nh gåm ba ®êng bé: H÷u NghÞ- H÷u NghÞ Quan, Mãng C¸i - §«ng Hng, Lµo Cai- Hµ KhÈu vµ mét cÆp ®êng s¾t: §ång §¨ng- B»ng Têng.
- Cöa khÈu hµng ho¸ mËu dÞch ®Þa ph¬ng vµ mËu dÞch biªn giíi, hµnh kh¸ch xuÊt nhËp c¶nh b»ng hé chiÕu, thÞ thùc vµ giÊy th«ng hµnh gåm 3 cÆp: Tµ Lïng- Thuû KhÈu, MaLuThµng- Kinh Thuû Hµ, Thanh Thuû- Thiªn B¶o.
- Cöa khÈu hµng ho¸ mËu dÞch biªn giíi vµ xuÊt nhËp c¶nh b»ng giÊy th«ng hµnh (hiÖn thêng gäi lµ cöa khÈu ®¹i ph¬ng hay cöa khÈu tiÓu ng¹ch) gåm 14 cÆp cöa khÈu. Trong ®ã vÒ phÝa ViÖt Nam gåm c¸c cöa khÈu nh: Hoµnh M« (Qu¶ng Ninh), Chi Ma, B×nh Nghi (L¹ng S¬n), H¹ lang, Lý V¹n, Ph« Pheo,Trµ LÜnh, Sãc Giang (Cao B»ng), S¨m Phun, Phã B¶ng, XÝn mÇn (Hµ Giang), Mêng Kh¬ng, Lµo Cai), Ma Lu Thµng, Thun Lu, A pha ch¶i (Lai Ch©u).
Mét ®iÒu ®¸ng chó ý lµ ë kho¶n 3 §iÒu 7 cña HiÖp ®Þnh t¹m thêi quy ®Þnh:
“ë nh÷ng n¬i c¸ch xa nh÷ng cöa khÈu biªn giíi quy ®Þnh trong kho¶n 1 §iÒu nµy, nÕu gÆp nh÷ng viÖc bÊt kh¶ kh¸ng hoÆc cã nhu cÇu ®Æc biÖt kh¸c th× chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cÊp tØnh vïng biªn giíi hai bªn cã thÓ hiÖp th¬ng ®Ó më c¸c ®êng qua l¹i t¹m thêi. Sau khi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cÊp tØnh vïng biªn giíi hai bªn hiÖp th¬ng nhÊt trÝ, mçi bªn sÏ b¸o c¸o ChÝnh phñ níc m×nh phª duyÖt sau ®ã sÏ thùc hiÖn. ViÖc kiÓm tra sù qua l¹i ë c¸c ®êng qua l¹i t¹m thêi cÇn thiÕt thùc hiÖn theo ®óng biÖn ph¸p qu¶n lý cöa khÈu chÝnh thøc”.
Trªn c¬ së ®iÒu kho¶n nµy phÝa Trung Quèc ®· më hµng lo¹t ®êng qua l¹i ngay s¸t c¸c cöa khÈu chÝnh thøc ®Ó tËp hîp hµng ho¸ ®Èy vµo ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ trêng hîp cöa khÈu T©n Thanh- Pß Chµi, hiÖn nay nguyªn lµ mét ®êng qua l¹i t¹m thêi nh vËy, ®· trë thµnh hai khu vùc th¬ng m¹i biªn giíi ®Æc biÖt ph¸t triÓn.
C. Ho¹t ®éng mËu dÞch diÔn ra t¹i khu vùc biªn giíi:
Trong HiÖp ®Þnh t¹m thêi vÒ gi¶i quyÕt c«ng viÖc trªn vïng biªn giíi hai níc (Ch¬ng V) nªu râ nh÷ng néi dung cô thÓ nh sau :
* H×nh thøc mËu dÞch cã hai lo¹i: MËu dÞch biªn giíi vµ mËu dÞch ®Þa ph¬ng.
*Chñ thÓ tiÕn hµnh: C¬ quan mËu dÞch cã quyÒn kinh doanh mËu dÞch biªn giíi vµ mËu dÞch ®Þa ph¬ng cña hai níc.
* BiÖn ph¸p thùc hiÖn: ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cÊp tØnh, vïng biªn giíi bµn b¹c víi nhau x¸c ®Þnh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh vµ quy ®Þnh cã liªn quan cña ChØnh phñ hai níc ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng giao dÞch.
* Hµng ho¸ trao ®æi vµ ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn trong mËu dÞch xuÊt nhËp khÈu phï hîp víi quy ®Þnh ph¸p luËt cã liªn quan cña h¶i quan.
* ThuÕ quan vµ c¸c lo¹i thuÕ c¨n cø ph¸p luËt hiÖn hµnh cña mçi níc.
D .VÊn ®Ò chî biªn giíi :
Theo kho¶n 3 ®iÒu 9 cña hiÖp ®Þnh t¹m thêi vÒ gi¶i quyÕt c«ng viÖc trªn vïng biªn giíi cã quy ®Þnh:
- §iÓm chî vµ chî cô thÓ do chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cÊp tØnh biªn giíi hai bªn tho¶ thuËn theo ph¸p luËt hiÖn hµnh vµ quy ®Þnh cã liªn quan cña ChÝnh phñ hai níc.
- VÊn ®Ò phèi hîp, hîp t¸c qu¶n lý, ng¨n chÆn bu«n lËu: do chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng hai bªn phô tr¸ch gi¶i quyÕt.
E . VÊn ®Ò g×n gi÷, qu¶n lý trÞ an vïng biªn giíi .
Trong HiÖp ®Þnh t¹m thêi vÒ gi¶i quyÕt c«ng viÖc trªn vïng biªn giíi hai níc (®iÒu 1) cã quy ®Þnh :
ChÝnh phñ hai níc cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò vÒ biªn giíi, kh«ng ngµnh nµo vµ ®Þa ph¬ng nµo cña hai bªn lµm thay ®æi ®êng biªn giíi gi÷a hai níc, nÕu lµm thay ®æi sÏ bÞ coi lµ kh«ng cã gi¸ trÞ vµ bÞ huû bá. Hai bªn ®ång ý cïng gi÷ g×n biªn giíi mèc, bÊt kú bªn nµo nÕu ph¸t hiÖn mèc biªn giíi vµ c¸c tiªu chÝ biªn giíi kh¸c cã thay ®æi th× cÇn nhanh chãng th«ng b¸o cho phÝa bªn kia. Ngêi cña hai bªn sÏ cïng nhau ghi nhËn l¹i vµ b¸o c¸o lªn ngµnh chñ qu¶n mçi bªn. Ngµnh chñ qu¶n cña hai bªn sÏ tuú theo t×nh h×nh mµ bµn b¹c, gi¶i quyÕt hoÆc chê ®Õn khi ®µm ph¸n biªn giíi sÏ gi¶i quyÕt.
Hai bªn sÏ hîp t¸c gi÷ g×n trËt tù trÞ an x· héi vïng biªn giíi hai níc. Hai bªn cïng nhau gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nh: Ngêi xuÊt nhËp c¶nh tr¸i phÐp, tæ chøc ®iÒu tra xö lý c¸c vô ¸n cã liªn quan tíi hai níc, phèi hîp ®iÒu tra, truy lïng, b¾t gi÷, chuyÓn giao c¸c téi ph¹m vît biªn giíi. Phèi hîp ng¨n ngõa vµ trõng trÞ c¸c ho¹t ®éng ph¹m téi vît biªn bu«n lËu, bu«n ma tuý, vò khÝ, lµm b¹c gi¶, dô dç vµ bu«n b¸n phô n÷, trÎ em....
F . S¶n xuÊt vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c ë vïng biªn giíi.
Theo Ch¬ng II ®iÒu 3,4,5 cña HiÖp ®Þnh t¹m thêi vÒ gi¶i quyÕt c«ng viÖc trªn vïng biªn giíi cã quy ®Þnh hai vÊn ®Ò sau:
1. C¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn dßng ch¶y biªn giíi hai bªn cÇn hiÖp th¬ng tiÕn hµnh trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng cïng cã lîi, t«n träng lîi Ých cña nhau vµ tr¸nh g©y tæn thÊt cho phÝa bªn kia, tr¸nh lµm thay ®æi dßng ch¶y biªn giíi.NÕu tiÕn hµnh c¸c c«ng tr×nh cã thÓ ¶nh hëng tíi dßng ch¶y t¹i vïng biªn giíi th× sau khi hai bªn nhÊt trÝ míi ®îc phÐp tiÕn hµnh thi c«ng.
2. Khi tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chôp ¶nh trªn kh«ng vµ th¶ vËt thÓ th¨m dß trªn kh«ng víi môc ®Ých hoµ b×nh ë vïng gÇn biªn giíi cÇn th«ng b¸o tríc cho phÝa bªn kia. NÕu mét bªn cÇn bay vµo kh«ng phËn phÝa bªn kia th× cÇn ph¶i ®îc phÝa bªn kia ®ång ý.
3. C¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng bÞ cÊm ho¹t ®éng trªn vïng biªn giíi ®ã lµ:
- CÊm tuú tiÖn næ sóng, g©y næ trong ph¹m vi 2 km cña mçi bªn kÓ tõ ®êng biªn giíi. NÕu cÇn thiÕt g©y næ trong ph¹m vi nµy cÇn th«ng b¸o tríc cho ph¸i bªn kia.
- CÊm ®èt rÉy trong ph¹m vi 1 km cña mçi bªn kÓ tõ ®êng biªn giíi.
- Nh÷ng ho¹t ®éng trªn kh«ng ®îc lµm tæn h¹i ®Õn mèc biªn giíi vµ c¸c tiªu chÝ kh¸c còng nh an toµn cña ngêi vµ gia sóc.
- CÊm d©n biªn giíi vît biªn giíi chÆt gç, cñi, ch¨n d¾t, canh t¸c, s¨n b¾n, khai th¸c ®Æc s¶n hoÆc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng víi môc ®Ých phi ph¸p kh¸c.
G. C¸c quy ®Þnh vÒ qu¸ c¶nh hµng ho¸
Theo ®iÒu 3 cña HiÖp ®Þnh vÒ qu¸ c¶nh hµng ho¸ ®· cã nh÷ng quy ®Þnh nh sau:
- C¸c hµng ho¸ muèn qu¸ c¶nh cÇn ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cña níc cho qu¸ c¶nh cho phÐp trªn c¬ së ®¬n xin qu¸ c¶nh cña chñ hµng níc xin qu¸ c¶nh
- Ph¶i tu©n thñ ph¸p luËt h¶i quan cña níc cho qu¸ c¶nh.
- Sè lîng hµng ra ®óng b»ng sè lîng hµng vµo
- Hµng qu¸ c¶nh ph¶i ®îc vËn chuyÓn ®óng tuyÕn ®êng, ®óng cöa khÈu, ®óng thêi gian quy ®Þnh trong giÊy phÐp vµ chÞu sù gi¸m s¸t cña h¶i quan níc ®ã.
- Trêng hîp hµng qu¸ c¶nh cÇn lu kho, lu b·i t¹i níc cho qu¸ c¶nh ph¶i ®îc h¶i quan cña níc cho qu¸ c¶nh cho phÐp vµ chiô sù gi¸m s¸t cña h¶i quan níc ®ã.
- Kh«ng ®îc tiªu thô hµng qu¸ c¶nh trªn l·nh thæ níc cho qu¸ c¶nh, trêng hîp ®Æc biÖt ph¶i ®îc phÐp cña Bé Th¬ng m¹i níc CHXHCN ViÖt nam, nÕu tiªu thô t¹i ViÖt Nam hoÆc cña Bé mËu dÞch vµ hîp t¸c kinh tÕ ®èi ngo¹i cña níc CHND Trung Hoa nÕu tiªu thô t¹i Trung Quèc vµ nép thuÕ, c¸c chi phÝ kh¸c theo quy ®Þnh cña níc cho qu¸ c¶nh.
* VÊn ®Ò qu¶n lý chÊt lîng vµ gi¸m ®Þnh hµng ho¸
C¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý chÊt lîng hµng ho¸ vµ gi¸m ®Þnh hµng ho¸ ®· ®îc ChÝnh phñ hai níc thèng nhÊt th«ng qua HiÖp ®Þnh vÒ ®¶m b¶o chÊt lîng vµ c«ng nhËn lÉn nhau víi nh÷ng néi dung chñ yÕu nh:
§Ó ®¶m b¶o chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, c¬ quan ®îc uû quyÒn cña mçi bªn c¨n cø vµo tho¶ thuËn vÒ néi dung vµ ph¬ng ph¸p theo tiªu chuÈn quèc tÕ ®Ó thÈm ®Þnh hÖ thèng chÊt lîng cña c¬ së s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu cña níc m×nh. C¸c tæ chøc kiÓm tra chÊt lîng sÏ cÊp giÊy chøng nhËn chÊt lîng hoÆc tem (dÊu) kiÓm nghiÖm cho l« hµng xuÊt khÈu cña ®¬n vÞ m×nh khi tho¶ m·n c¸c yªu cÇu sau ®©y:
- ¸p dông c¸c tiªu chuÈn chÊt lîng hµng xuÊt khÈu vÒ an toµn, vÖ sinh mµ hai bªn ®· thõa nhËn, ®ång thêi phï hîp víi yªu cÇu cña hîp ®ång ngo¹i th¬ng vµ c¸c ®iÒu kiÖn bæ sung mµ hai bªn ®· ký kÕt.
- Hµng ho¸ xuÊt khÈu ®· ®îc phßng kiÓm nghiÖm hai bªn c«ng nhËn.
C¬ quan ®îc uû quyÒn cña hai bªn sÏ cung cÊp cho bªn kia mÉu giÊy chøng nhËn chÊt lîng hoÆc tem kiÓm nghiÖm cña mçi níc m×nh ®Ó mçi bªn giao cho h¶i quan lu gi÷ ®Ó kiÓm tra. Nhng trong HiÖp ®Þnh vÒ qu¶n lý chÊt lîng vµ c«ng nhËn lÉn nhau hai bªn ®· cha ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò kiÓm dÞch ®éng thùc vËt cña mçi bªn khi xuÊt nhËp khÈu do vËy, trong ®iÒu 14 HiÖp ®Þnh vÒ ®êng bé, ChÝnh phñ hai níc ®· thèng nhÊt r»ng: C¸c thñ tôc vÖ sinh kiÓm dÞch ®éng thùc vËt ®îc tiÕn hµnh theo ®iÒu íc ®a ph¬ng mµ hai bªn ký kÕt tham gia hoÆc c¸c hiÖp ®Þnh song ph¬ng. Mét vÊn ®Ò n¶y sinh trong quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i hai níc ®ã lµ vÊn ®Ò bu«n b¸n ë chî biÖn giíi. VÊn ®Ò kiÓm tra chÊt lîng hµng ho¸ khi mua b¸n hµng ho¸ ®ã ë chî biªn giíi lµ mét träng nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p hiÖn nay. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c d©n biªn giíi cã ®iÒu kiÖn kinh doanh bu«n b¸n vµ ®¶m b¶o cho biªn giíi ViÖt - Trung ph¸t triÓn mét c¸ch hoµ b×nh, h÷u nghÞ, ngµy 19/10/1998, ChÝnh phñ níc Céng hoµ nh©n d©n ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ níc Céng hoµ nhËn d©n Trung Hoa ®· ký kÕt HiÖp ®Þnh vÒ mua b¸n hµng ho¸ ë vïng biªn giíi. Trong HiÖp ®Þnh nµy, hai bªn ®· ký kÕt ®ång ý tÝch cùc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t¨ng cêng qu¶n lý chÊt lîng hµng ho¸ mua b¸n ë vïng biªn giíi ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých ngêi tiªu dïng, b¶o hé s¶n xuÊt, chèng hµng gi¶, hµng kÐm chÊt lîng, ®ång thêi giao quyÒn cho c¸c tæ chøc gi¸m ®Þnh hµng ho¸ cña mçi bªn tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu trong mua b¸n ë vïng biªn giíi vµ cÊp giÊy chøng nhËn gi¸m ®Þnh chÊt lîng hµng ho¸ theo tiªu chuÈn quy ®Þnh trong hîp ®ång mua b¸n cña hai bªn (§iÒu 6).
* Quy ®Þnh vÒ thanh to¸n.
Nãi chung, hÇu hÕt c¸c HiÖp ®Þnh ®Òu thèng nhÊt r»ng: ViÖc thanh to¸n, kÕt to¸n trong mua b¸n hµng ho¸ ë vïng biªn giíi, trong c¸c hîp ®ång ngo¹i th¬ng ®îc ký kÕt gi÷a hai níc ®îc thùc hiÖn b»ng ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi, ®ång ViÖt Nam hoÆc b»ng ®ång Nh©n d©n tÖ theo c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n do hai bªn mua b¸n tho¶ thuËn. C¸c HiÖp ®Þnh ®îc ký kÕt tríc ngµy 26/5/1993 cha ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò hµng ®æi hµng gi÷a hai níc HiÖp ®Þnh vÒ thanh to¸n vµ hîp t¸c gi÷a hai ng©n hµng hai níc ®· kh¾c phôc ®îc nh÷ng thiÕu sãt nµy nh sau: Trong trêng hîp nÕu cã chªnh lÖch gi÷a xuÊt vµ nhËp th× cã thÓ thanh to¸n tr¶ b»ng hµng nÕu ®îc doanh nghiÖp hai níc tho¶ thuËn (®iÒu 3). Ng©n hµng th¬ng m¹i hai bªn tuú ®iÒu kiÖn cña tõng níc quyÕt ®Þnh thµnh lËp quÇy ®æi tiÒn ®Ó phôc vô cho d©n c biªn giíi ®i l¹i, trao ®æi, mua b¸n (®iÒu 4) t¹o ®iÒu kiÖn thanh to¸n cho ho¹t ®éng mËu dÞch tiÓu ng¹ch b»ng c¸c ®ång tiÒn cña níc m×nh.
Gi¸ c¶ hµng ho¸ trong c¸c hîp ®ång ngo¹i th¬ng dùa vµo møc gi¸ thÞ trêng quèc tÕ cña hµng ho¸ ®ã hoÆc do c¸c c«ng ty ngo¹i th¬ng cña hai níc tho¶ thuËn. (®iÒu 4, 5 HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ký ngµy 7/11/1991).
§èi víi viÖc thanh to¸n lÖ phÝ, chi phÝ tõ ho¹t ®éng qóa c¶nh HiÖp ®Þnh vÒ qu¸ c¶nh hµng ho¸ ®îc quy ®Þnh nh sau:
- LÖ phÝ qu¸ c¶nh thu theo hiÖp íc h÷u nghÞ song ph¬ng vµ c¸c hiÖp ®Þnh quèc tÕ mµ hai bªn cïng tham gia nÕu kh«ng cã c¸c hiÖp ®Þnh trªn sÏ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña mçi níc, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ (®iÒu 4 HiÖp ®Þnh vÒ qu¸ c¶nh hµng ho¸).
- LÖ phÝ vµ chi phÝ ph¸t sinh tõ c¸c ho¹t ®éng qu¸ c¶nh trong hiÖp ®Þnh nµy ®îc thanh to¸n b»ng ®ång tiÒn tù do chuyÓn ®æi phï hîp víi nh÷ng quy ®Þnh cña hiÖp ®Þnh vÒ thanh to¸n vµ hîp t¸c gi÷a ng©n hµng Nhµ nø¬c ViÖt Nam vµ Ng©n hµng Nh©n d©n Trung Quèc ký t¹i B¾c Kinh, ngµy 26/5/1993 vµ c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi cña mçi níc.
§èi víi kho¶n tÝn dông 80 triÖu NDT mµ ChÝnh phñ Trung Quèc dµnh cho ViÖt nam trong kho¶ng thêi gian n¨m n¨m (1/1/1993-31/12/1997) sö dông cho c¸c h¹ng môc hîp t¸c do hai bªn tho¶ thuËn ®îc thanh to¸n dÇn b»ng hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hoÆc b»ng tiÒn ngo¹i tÖ cã thÓ chuyÓn ®æi do ChÝnh phñ hai níc tho¶ thuËn trong vßng 10 n¨m kÓ tõ ngµy 1/1/2003 ®Õn 31/12/2012, mçi n¨m tr¶ mét phÇn mêi sè tiÒn vay ( ®iÒu 2 HiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ - kü thuËt gi÷a ChÝnh phñ níc CHXHCN ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ níc CHND Trung Hoa).
* VÊn ®Ò gi¶i quyÕt tranh chÊp
HÇu hÕt c¸c HiÖp ®Þnh ®ùoc ký kÕt gi÷a ChÝnh phñ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam vµ ChÝnh phñ níc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa ®Òu thèng nhÊt quy ®Þnh r»ng:
C¸c tranh chÊp ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c HiÖp ®Þnh sÏ do c¸c ®¹i diÖn cã thÈm quyÒn cña hai níc ký kÕt th¬ng lîng gi¶i quyÕt th«ng qua con ®êng ngo¹i giao.
Nh÷ng tranh chÊp gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c hîp ®ång sÏ do c¸c doanh nghiÖp gi¶i quyÕt th«ng qua th¬ng lîng, nÕu th¬ng lîng kh«ng ®¹t kÕt qu¶ sÏ do tæ chøc träng tµi th¬ng m¹i quèc tÕ cña níc ®ã gi¶i quyÕt. Víi ViÖt Nam lµ trung t©m träng tµi kinh tÕ quèc tÕ (VIAC - Vietnam International Abitration Center trùc thuéc Phßng th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam), ph¸n quyÕt cña träng tµi kinh tÕ quèc tÕ theo th«ng lÖ quèc tÕ cã gi¸ trÞ chung vµ hiÖu lùc b¾t buéc thi hµnh nh ph¸p luËt, kh«ng thÓ bÞ kh¸ng c¸o bëi toµ ¸n hoÆc mét c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp kh¸c.
ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ Trung Hoa ®ång ý cho c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc chuyªn ngµnh vµ ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng biªn giíi hai níc tuú theo sù cÇn thiÕt, tiÕn hµnh trao ®æi, th¬ng lîng, phèi hîp vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò hoÆc tranh chÊp n¶y sinh cã thÓ n¶y sinh trong mua b¸n hµng ho¸ ë vïng biªn giíi.
Ngoµi ra, HiÖp ®Þnh vËn t¶i ®êng bé - ®iÒu 17 cã quy ®Þnh kh¸c so víi c¸c HiÖp ®Þnh kh¸c: Nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®îc theo HiÖp ®Þnh nµy hoÆc c¸c HiÖp ®Þnh song ph¬ng, ®a ph¬ng mµ hai bªn ký kÕt tham gia th× c¨n cø theo luËt ph¸p cña mçi bªn ký kÕt ®Ó gi¶i quyÕt.
* Thêi h¹n hiÖu lùc cña c¸c HiÖp ®Þnh
HÇu hÕt c¸c HiÖp ®Þnh ®Òu cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy ký víi thêi h¹n hiÖu lùc ba n¨m. NÕu trong vßng ba th¸ng, s¸u th¸ng (tuú tõng HiÖp ®Þnh cã quy ®Þnh kh¸c nhau) tríc khi HiÖp ®Þnh hÕt h¹n mµ kh«ng bªn nµo trong hai bªn ký kÕt ®Ò xuÊt b»ng v¨n b¶n chÊm døt HiÖp ®Þnh th× thêi h¹n hiÖu lùc cña b¶n HiÖp ®Þnh sÏ mÆc nhiªn kÐo dµi thªm ba n¨m vµ tiÕp tôc ®îc keã dµi theo thÓ thøc ®ã.
Trong thêi h¹n hiÖu lùc cña HiÖp ®Þnh mét trong hai bªn ký kÕt cã thÓ kiÕn nghÞ b»ng v¨n b¶n viÖc bæ sung vµ söa ®æi c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh. Bªn ký kÕt kia ph¶i tr¶ lêi trong vßng ba th¸ng kÓ tõ khi nhËn ®îc kiÕn nghÞ ®ã. C¸c ®iÒu kho¶n ®îc söa ®æi, bæ sung ®· ®îc hai bªn ký kÕt ®ång ý ®îc coi lµ bé phËn cÊu thµnh cña hîp ®ång vµ cã hiÖu lùc thi hµnh.
Thùc tiÔn ®· ph¸t sinh lµ cã nh÷ng hîp ®ång thùc hiÖn theo HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ®îc ký kÕt gi÷a ChÝnh phñ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ níc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa cha thùc hiÖn xong nhng thêi h¹n hiÖu lùc cña HiÖp ®Þnh ®· kÕt thóc th× sÏ gi¶i quyÕt ra sao? Trong ®iÒu 9 cña HiÖp ®Þnh nµy ®· ghi râ “ Sau khi hiÖp ®Þnh nµy hÕt h¹n, c¸c hîp ®ång bu«n b¸n ký kÕt theo HiÖp ®Þnh nµy nhng cha thùc hiÖn xong sÏ tiÕp tôc cã hiÖu lùc cho tíi khi thùc hiÖn xong”.
§èi víi c¸c HiÖp ®Þnh ®îc ký kÕt ®Ó hîp t¸c th× thêi h¹n hiÖu lùc lµ 5 n¨m kÓ tõ ngµy ký, nÕu s¸u th¸ng tríc khi HiÖp ®Þnh hÕt h¹n mµ kh«ng bªn nµo th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho bªn kia biÕt ý ®Þnh kÕt thóc HiÖp ®Þnh th× HiÖp ®Þnh ®ã sÏ mÆc nhiªn kÐo dµi thªm tõng 5 n¨m mét ( vÝ dô nh HiÖp ®Þnh Hîp t¸c kü thuËt, HiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ ) .
§èi víi c¸c HiÖp ®Þnh ®îc ký kÕt m¹ng tÝnh chÊt t¹m thêi th× thêi h¹n hiÖu lùc cña HiÖp ®Þnh thêng lµ 2 n¨m nÕu 6 th¸ng tríc khi hÕt thêi h¹n hiÖu lùc cña HiÖp ®Þnh, nÕu kh«ng cã bªn nµo th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho bªn kia chÊm døt HiÖp ®Þnh th× HiÖp ®Þnh sÏ tù ®éng gia h¹n thªm 2 n¨m mét. S¸u th¸ng tríc khi HiÖp ®Þnh hÕt h¹n nÕu thÊy cÇn thiÕt hai bªn sÏ häp l¹i ®Ó kiÓm ®iÓm, rót kinh nghiÖm viÖc thùc hiÖn hoÆc x¸c ®Þnh bæ sung söa ®æi HiÖp ®Þnh.
Trªn ®©y lµ mét sè HiÖp ®Þnh c¬ b¶n ®îc ChÝnh phñ níc Céng hoµ X· Héi Chñ NghÜa ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ níc Céng Hoµ Nh©n D©n Trung Hoa ký kÕt trong thêi gian gÇn ®©y. Nhê c¸c hiÖp ®Þnh trªn, quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a hai níc ViÖt Nam vµ Trung Quèc ngµy cµng ®îc më réng vµ ph¸t triÓn.
3. §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh song ph¬ng liªn quan ®Õn quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt- Trung trong giai ®o¹n võa qua:
KÓ tõ khi cã chñ tr¬ng më cöa biªn giíi phÝa B¾c, ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®· ký 27 v¨n b¶n, HiÖp ®Þnh vÒ c¸c lÜnh vùc mµ hai bªn cïng quan t©m , trong ®ã cã mét sè hiÖp ®Þnh liªn quan ®Õn quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a hai níc. PhÇn lín c¸c hiÖp ®Þnh nµy ®Òu ®ang ®îc thùc hiÖn, tuy møc ®é vµ kÕt qu¶ cã kh¸c nhau song nã ®· thÓ hiÖn nç lùc cña c¶ hai phÝa trong viÖc ®Èy m¹nh quan hÖ hîp t¸c, h÷u nghÞ, hai bªn cïng cã lîi. Trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy chóng t«i chØ xem xÐt viÖc thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh liªn quan ®Õn th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc trong giai ®o¹n võa qua.
TriÓn väng hîp t¸c kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt- Trung lµ t¬i s¸ng bëi v× triÓn väng nµy dùa tren nh÷ng c¬ së v÷ng ch¾c vÒ chÝnh trÞ, ph¸p lý vµ kinh tÕ. Trong chuyÕn ®i th¨m Trung Quèc th¸ng 3-1999 cña ®ång chÝ Lª Kh¶ Phiªu, hai ®ång chÝ l·nh ®¹o cÊp cao nhÊt cña hai níc ®· tho¶ thuËn vÒ nh÷ng nguyªn t¾c chØ ®¹o trong quan hÖ ViÖt- Trung trong thêi gian tíi lµ l¸ng giÒng h÷u nghÞ, hîp t¸c toµn diÖn, æn ®Þnh l©u dµi, híng tíi t¬ng lai. Nh÷ng nguyªn t¾c nµy cã ý nghÜa v« cïng to lín, t¹o khung quan hÖ ViÖt Trung, cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi viÖc thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c trªn mäi lÜnh vùc gi÷a hai níc, trong ®ã cã quan hÖ kinh tÕ-th¬ng m¹i. Bªn c¹nh ý nghÜa chÝnh trÞ, HiÖp íc biªn giíi trªn bé ký ngµy 30-12-1999 cßn cã t¸c dông t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý tèt mËu dÞch biªn giíi theo tho¶ thuËn gi÷a hai ®ång chÝ Thñ tíng th¸ng 10-1998, tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy th¬ng m¹i chÝnh ng¹ch nh»m ®¹t môc tiªu phÊn ®Êu 2 tû USD Mü trong n¨m nay. Trong chuyÕn ®i th¨m ViÖt Nam míi ®©y, Thñ tíng Trung Quèc Chu Dung C¬ vµ Thñ tíng ViÖt Nam Phan V¨n Kh¶i ®· ®¹t ®îc nh÷ng tho¶ thuËn vÒ nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ thóc ®Èy kinh tÕ- th¬ng m¹i gi÷a hai níc. §©y lµ quyÕt t©m to lín cña l·nh ®¹o hai níc, thÓ hiÖn ý chÝ chÝnh trÞ còng nh mong muèn cña c¶ hai bªn gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n, ®Èy m¹nh h¬n n÷a quan hÖ kinh tÕ- th¬ng m¹i song ph¬ng.
Sau khi ký HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i (1991) kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu ngµy cµng t¨ng, c¸c ph¬ng thøc bu«n b¸n chÝnh quy theo th«ng lÖ còng nh bu«n b¸n qua biªn giíi ®îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Bªn c¹nh ®ã lo¹i h×nh bu«n b¸n biªn mËu còng ph¸t triÓn kh«ng ngõng, xuÊt ph¸t tõ ®Æc thï hai níc cã ®êng biªn giíi trªn bé dµi, c d©n hai bªn cã truyÒn thèng giao lu hµng ho¸ qua biªn giíi tõ l©u ®êi, ngµy nay ®îc ChÝnh Phñ hai níc khuyÕn khÝch, lo¹i h×nh bu«n b¸n qua biªn giíi ph¸t triÓn kh«ng ngõng, khi b¾t ®Çu më cöa kim ng¹ch chØ chiÕm mét tû lÖ nhá, nay ®· chiÕm trªn díi 50% trong tæng kim ng¹ch bu«n b¸n gi÷a hai níc.
C¸c h×nh thøc giao dÞch: ph¬ng thøc bu«n b¸n ph¸t triÓn nhanh chãng, ®a d¹ng, c¸c ph¬ng thøc bu«n b¸n th«ng dông trong quan hÖ th¬ng m¹i quèc tÕ ®· ®îc ¸p dông nh mua b¸n cã hîp ®ång, gia c«ng, t¹m nhËp t¸i xuÊt, chuyÓn khÈu.
VÊn ®Ò thanh to¸n: mÆc dï hai níc ®· ký HiÖp ®Þnh vÒ thanh to¸n tiÒn hµng trong quan hÖ trao ®æi th¬ng m¹i gi÷a hai níc, nhng triÓn khai thùc hiÖn cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, trªn thùc tÕ dïng ®ång NDT lµm ®ång tiÒn thanh to¸n vµ ph¬ng thøc thanh to¸n lµ tiÒn mÆt.
MÆc dï ngµy 26-5-1993 Ng©n hµng TW cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®· ký HiÖp ®Þnh hîp t¸c thanh to¸n, theo ®ã mäi kho¶n thanh to¸n ph¶i th«ng qua ng©n hµng th¬ng m¹i hai níc theo th«ng lÖ quèc tÕ b»ng ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi. Nhng thùc tÕ tõ mêi n¨m nay bu«n b¸n qua biªn giíi ViÖt- Trung, mÆc dï thanh to¸n xuÊt nhËp cã sù chuyÓn biÕn, tõ chç hoµn toµn tù ph¸t theo ph¬ng thøc “hµng ®æi hµng”, bu«n b¸n trao tay, tiÕn tíi ký hîp ®ång, thanh to¸n qua ng©n hµng, nhng cho ®Õn nay lîng thanh to¸n qua ng©n hµng cßn rÊt nhá, chØ chiÕm cha ®Çy 5% tæng kim ng¹ch trao ®æi hµng ho¸ cña hai bªn. Ng©n hµng cha lµm ®îc chøc n¨ng kiÓm so¸t vµ kinh doanh tiÒn tÖ. ThÞ trêng chî ®en bu«n b¸n tiÒn c«ng khai ë c¸c cöa khÈu biªn giíi hai níc vÉn hoµnh hµnh, hiÖn tîng lõa ®¶o, chiÕm dông vèn, lu hµnh tiÒn gi¶ ë c¸c tØnh biªn giíi diÔn ra thêng xuyªn. §iÒu nµy ®· ¶nh hëng xÊu tíi quan hÖ bu«n b¸n qua biªn giíi ViÖt Nam- Trung Quèc.
Ch¬ng II
c¸c YÕU Tè T¸C §éNG §ÕN QUAN HÖ KINH TÕ TH¦¥NG M¹I GI÷A ViÖt nam - trung quèc
1. §¸nh gi¸ chung vÒ triÓn väng quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i trong giai ®o¹n tíi
TriÓn väng hîp t¸c kinh tÕ th¬ng m¹i hai níc ViÖt Nam -Trung Quèc lµ v« cïng to lín, bëi v× triÓn väng nµy dùa trªn c¬ së v÷ng ch¾c vÒ chÝnh trÞ, ph¸p lý vµ kinh tÕ cña c¶ hai níc. Trong chuyÕn ®i th¨m Trung quèc th¸ng 3- 1999 cña ®ång chÝ Lª Kh¶ Phiªu, hai ®ång chÝ l·nh ®¹o cao cÊp cña hai nhµ níc ®· tho¶ thuËn vÒ nh÷ng nguyªn t¾c chØ ®¹o träng quan hÖ ViÖt - Trung trong thêi gian tíi lµ "l¸ng giÒng h÷u nghÞ, hîp t¸c toµn diÖn, æn ®Þnh l©u dµi, híng tíi t¬ng lai" Nh÷ng nguyªn t¾c nµy cã ý nghÜa v« cïng to lín, t¹o khung quan hÖ ViÖt- Trung, cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi viÖc thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c trªn mäi lÜnh vùc gi÷a hai níc, trong ®ã cã quan hÖ th¬ng m¹i. Bªn c¹nh ý nghÜa vÒ chÝnh trÞ, HiÖp íc biªn giíi trªn bé ký ngµy 30/12/1999 cßn cã t¸c dông t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý tèt mËu dÞch biªn giíi theo tho¶ thuËn gi÷a hai ®ång chÝ Thñ tíng th¸ng 10/1998, tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy th¬ng m¹i chÝnh ng¹ch nh»m ®¹t môc tiªu phÊn ®Êu 2 tû USD trong n¨m nay.
Trong chuyÕn ®i th¨m ViÖt Nam míi ®©y thñ tíng Chu Dung C¬ vµ Thñ tíng ViÖt Nam Phan V¨n Kh¶i ®· ®¹t ®îc nh÷ng tho¶ thuËn vÒ nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a hai níc. §©y lµ quyÕt t©m to lín cña l·nh ®¹o hai níc thÓ hiÖn ý chÝ chÝnh trÞ còng nh mong muèn cña c¶ hai bªn gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n ®Èy m¹nh h¬n n÷a quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i song ph¬ng. HiÖn nay hai níc ®ang thóc ®Èy bu«n b¸n hµng ®æi hµng, t¨ng cêng hîp t¸c gi÷a c¸c ng©n hµng quèc doanh ®Ó thóc ®Èy bu«n b¸n qua biªn giíi. VÒ ®©u t, hai bªn nhÊt trÝ sÏ cæ vò c¸c doanh nghiÖp cã thùc lùc cña Trung Quèc ®Çu t t¹i ViÖt Nam, thùc hiÖn c¸c dù ¸n kinh tÕ lín cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Bªn c¹nh c¸c dù ¸n hîp t¸c song ph¬ng, hai níc cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ ®a ph¬ng th«ng qua hîp t¸c kinh tÕ ASEAN - Trung Quèc, tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng APEC mµ hai níc lµ thµnh viªn chÝnh thøc vµ s¾p tíi Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®ang lç lùc ra nhËp tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO.
VÒ ph¸p lý: ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®· ký nhiÒu hiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ th¬ng m¹i. Th¸ng 10/1998 hai níc ký HiÖp ®Þnh vÒ mËu dÞch biªn giíi nh»m chÊn chØnh nh÷ng hiÖn tîng kh«ng lµnh m¹nh: trèn thuÕ, lËu thuÕ ë vïng biªn giíi gi÷a hai níc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho th¬ng m¹i chÝnh ng¹ch ph¸t triÓn vµ th¸ng 12/1992 hai bªn ký HiÖp ®Þnh khuyÕn khÝch b¶o hé ®Çu t gi÷a hai níc. N¨m 1995 Uû ban hîp t¸c kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt -Trung ®îc thµnh lËp. ®Æc biÖt lµ nh÷ng tho¶ thuËn cô thÓ cña hai ®ång chÝ Thñ Tíng th¸ng 12/1999 vµ nh÷ng chØ ®¹o khÈn tr¬ng s¸t xao cña ChÝnh phñ hai níc nh»m nghiªn cøu vµ ®a ra nh÷ng dù ¸n hîp t¸c ®i vµo cuéc sèng t¹o ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi cho hîp t¸c kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt Nam - Trung Quèc ph¸t triÓn. HiÖp íc biªn giíi trªn ®Êt liÒn võa ký kÕt lµ nguån khÝch lÖ lín ®èi víi qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ph©n ®Þnh VÞnh B¾c Bé trong n¨m nay còng nh ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò tån t¹i kh¸c trong quan hÖ gi÷a hai níc. ViÖc gi¶i quyÕt hoµn toµn vµ triÖt ®Ó nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mèi quan hÖ hîp t¸c toµn diÖn gi÷a hai níc ngµy cµng ph¸t triÓn, ®ång thêi lµ mét minh chøng cho t×nh h÷u nghÞ truyÒn thèng l©u ®êi gi÷a nh©n d©n ViÖt Nam vµ nh©n d©n Trung Quèc.
Ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt Nam - Trung Quèc lµ phï hîp víi nhu cÇu kh¸ch quan vµ chiÕn lîc kinh tÕ ®èi ngo¹i cña c¶ hai níc. Ba vïng tam gi¸c trong ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Trung Quèc lµ : Tiªu Tam gi¸c (Trung Quèc ®¹i lôc, Hång K«ng vµ §µi Loan), trung tam gi¸c chØ c¸c níc l¸ng giÒng (ASEAN vµ Hµn Quèc ), ®¹i tam gi¸c chØ c¸c níc (Trung Quèc, Mü, NhËt B¶n vµ c¸c níc ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ ) Trung Quèc x¸c ®Þnh râ chiÕn lîc thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ víi tiÓu tam gi¸c liªn hîp chung tam gi¸c vµ quan hÖ víi ®¹i tam gi¸c. Nh vËy, viÖc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ víi c¸c níc l¸ng giÒng, trong ®ã cã ViÖt Nam sÏ t¹o c¬ së cho Trung Quèc tham gia nhiÒu h¬n vµo nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ.
§èi víi ViÖt Nam, viÖc ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i víi Trung Quèc ch½ng nh÷ng phï hîp víi ®êng lèi ®èi ngo¹i “lµ b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc “, mµ cßn phôc vô cho chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc: ViÖt Nam chó träng mèi quan hÖ víi c¸c níc l¸ng giÒng nh»m t¹o ra m«i trêng xung quanh hoµ b×nh æn ®Þnh ph¸t triÓn l©u dµi, gãp phÇn gi÷a v÷ng an ninh quèc phßng cña ®Êt níc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng cuéc ®æi míi.
VÒ kinh tÕ, môc tiªu cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ nh»m t¨ng søc s¶n xuÊt cña x· héi trong ®ã cã c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp nhÑ sö dông mét sè nguyªn vËt liÖu nhËp tõ Trung Quèc.
Nh×n chung, dùa trªn c¬ së v÷ng ch¾c vÒ chÝnh trÞ, ph¸p lý vµ kinh tÕ, trong thêi gian tíi quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt -Trung sÏ ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi níc vµ thÞnh vîng chung cña c¶ khu vùc.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |