Trường Đại học y dược Thái Nguyên Bản tin y dược miền núi số 3 năm 2013

Bảng 3.11. Ảnh hưởng của trình độ học vấn đến việc chọn lựa dịch vụ y tế

4. BÀN LUẬN

Để đánh giá về tỷ lệ được tiếp cận với các dịch vụ y tế , chúng tôi xem xét đến tình hình mắc bệnh. Kết quả trình bày ở bảng 3.5 cho thấy có 165 người mắc bệnh trong tổng số 337 người cao tuổi được điều tra chiếm 48,96%. Câu hỏi đặt ra là lý do đến dịch vụ y tế trong trường hợp có bệnh. Kết quả trình bày ở bảng 3.8 cho thấy lý do chủ yếu là do con cháu lựa chọn (37,58%), gần nhà (24,85%), ít tốn kém (12,73%) Kết quả quả của chúng tôi cũng phù hợp với kết quả nghiên cứu của Nguyễn Thị Xuân Trang tại Buôn MaThuột là lựa chọn dịch vụ y tế cho người cao tuổi chủ yếu do con, cháu, gần nhà và dịch vụ ít tốn kém, với tình hình chung của nước ta đó là cuộc sống của người dân còn nghèo nên họ ưu tiên chọn loại DVYT ít tốn kém. Từ đó, vấn đề đưa các dịch vụ y tế đến gần người dân hơn, được cung cấp dịch vụ giá rẻ, phù hợp ... là những vấn đề cần phải quan tâm hơn nữa để bảo vệ và chăm lo sức khỏe cho cộng đồng nói chung và cho người cao tuổi nói riêng [3], [4], [5].

Loại hình dịch vụ được chọn lựa sử dụng với các mức độ khác nhau tùy theo dịch vụ y tế đó có thuận lợi và có sức thu hút người bệnh đến hay không. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi trình bày ở bảng 3.6 cho thấy khi được hỏi sẽ lựa chọn dịch vụ nào khi mắc bệnh thì 30,67% chọn phương án tự điều trị nếu mắc bệnh thông thường, 31,25% chọn trạm y tế xã khi mắc bệnh cấp tính. Kết quả trên cho ta thấy trạm y tế xã là nơi tốt nhất để giải quyết những vấn đề sức khỏe xảy ra tức thời, điều này phù hợp với kết quả nghiên cứu của Nguyễn thị Xuân Trang là có 28,7%[6]. Như vậy, vấn đề xây dựng và củng cố mạng lưới y tế tuyến xã cần được quan tâm hơn nữa, điều này cũng phù hợp với quan điểm của Đảng về chính sách y tế hiện nay. Đối với các bệnh mãn tính (như tim mạch, cao huyết HA ...), việc chọn lựa các dịch vụ y tế tuyến trên là điều dễ hiểu, nên việc nâng cao chất lượng khám chữa bệnh ở tuyến này là điều cần thiết.

4.3.2. Một số yếu tố ảnh hưởng đến tiếp cận dịch vụ y tế

Kết quả nghiên cứu của chúng tôi tại bảng 3.9 cho thấy có sự khác biệt đáng kể về việc chọn loại hình dịch vụ y tế giữa các cụ ông và cụ bà, sự khác nhau thể hiện rõ đối với các dân tộc và trình độ học vấn khác nhau. Bảng 3.10 cho thấy người cao tuổi dân tộc thiểu số có khuynh hướng chọn cơ sở y tế tư nhân làm nơi điều trị, trong khi đó người cao tuổi người kinh ưu tiên chọn cơ sở y tế Nhà nước (p < 0,05), bảng 3.11 cho thấy, những người không mù chữ có khuynh hướng chọn cơ sở y tế nhà nước nhiều hơn người mù chữ (p<0,05). Kết quả nghiên cứu này cũng phù hợp tình hình thực tế của khu vực nghiên cứu vì người dân tộc thiểu số thường sinh sống ở những nơi vùng sâu, vùng xa, địa bàn rộng trong khi y tế tư nhân tiếp cận đến mọi nơi và phục vụ mọi lúc. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cũng cho thấy rằng người cao tuổi không mù chữ thích chọn các cơ sở y tế của Nhà nước, phải chăng khi họ có trình độ học vấn thì họ sẽ có ý thức cao hơn trong việc tự lựa chọn dịch vụ y tế để bảo vệ sức khỏe, vì một thực tế cho thấy rằng hệ thống các cơ sở y tế từ xã trở lên đã được Nhà nước đầu tư, nên việc chọn các dịch vụ y tế Nhà nước là một chọn lựa thoả đáng. Điều đáng quan tâm là làm sao để đưa các dịch vụ y tế này đến gần người dân hơn, đặc biệt là những người sống ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

+ Tỷ lệ chọn phương pháp tự điều trị (30. 67%) khi mắc bệnh thông thường. Chọn Trạm y tế xã (31,25%) khi mắc bệnh cấp tính. Chọn Bệnh viện tỉnh (32.76%) khi mắc bệnh mãn tính.

+ Lựa chọn dịch vụ y tế chủ yếu là con cháu lựa chọn (37,58%), gần nhà (24,85%), ít tốn kém (12.73 %), tinh thần thái độ phục vụ tốt (10.30%).

- Một số yếu tố ảnh hưởng đến tiếp cận dịch vụ y tế của người cao tuổi

+ Tỷ lệ người cao tuổi dân tộc thiểu số tự điều trị khi mắc bệnh (55,56 %), người Kinh là (37,76%). Tỷ lệ người cao tuổi người kinh chọn cơ sở y tế Nhà nước làm nơi điều trị (62,24%), người dân tộc thiểu số (44,44 %) với p < 0,05.

+ Người cao tuổi mù chữ khi mắc bệnh lựa chọn phương thức tự điều trị (63,64%), không mù chữ chọn phương thức này ( 29,07%). Tỷ lệ người cao tuổi không mù chữ khi mắc bệnh lựa chọn đến cơ sở y tế nhà nước (70,93%), còn người mù chữ chọn phương thức này (36,36%) với (p<0,05).

+ Tỷ lệ người có thẻ bảo hiểm y tế lựa chọn cơ sở y tế nhà nước để khám chữa bệnh cao hơn người không có thẻ bảo hiểm y tế, với p<0,05.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Y tế - Tổng cục dân số và kế hoạch hóa gia đình – Quỹ dân số liên hiệp quốc (2009). Báo cáo tổng quan về chính sách chăm sóc người già thích ứng, tr.1

2. Đinh Thị Hương (2008), Thực trạng sức khỏe bệnh tật và nhu cầu chăm sóc sức khỏe người cao tuổi là dân tộc thiểu số ở huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên, Luận văn Ths y học, Đại học Y dược Thái Nguyên, Thái Nguyên

3. Chu Hồng Thắng (2008), Nghiên cứu thực trạng bệnh tăng huyết áp và rối loạn chuyển hóa ở người tăng huyết áp tại xã Hóa Thượng, huyện Đồng hỷ, tỉnh Thái Nguyên, luận văn Ths sỹ y học, Đại học Y Dược Thái Nguyên, Thái Nguyên

4. Dương Minh Thu (2006), Nghiên cứu xây dựng mô hình huy động các câu lạc bộ người cao tuổi ở thành phố Thái Nguyên vào truyền thông phòng bệnh tai biến mạch máu não, Báo cáo tổng kết đề tài cấp bộ.

5. Nguyễn Văn Phát và CS (2012), Thực trạng bệnh tăng huyết áp ở người cao tuổi ở xã Du Tiến, huyện Yên Minh, tỉnh Hà Giang và các yếu tố liên quan, Tạp chí khoa học và công nghệ, Đại học Thái Nguyên 89(01)/1, tr. 65-69

6. Nguyễn Thị Xuân Trang (2006), Mô hình bệnh tật và cách tiếp cận dịch vụ chăm súc sức khỏe của người cao tuổi tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh ĐăkLăk, Báo cáo tổng kết đề tài cấp bộ.

Nguyễn Trung Hiếu, Hoàng Hà

Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS) do virus HIV có rất ít các dấu hiệu đặc trưng, mà chủ yếu là triệu chứng của những bệnh cơ hội do hậu quả của sự suy giảm về số lượng và chất lượng của các tế bào miễn dịch gây ra. Lao là một trong những bệnh nhiễm trùng cơ hội quan trọng nhất ở người nhiễm HIV, đặc biệt ở những nước có tần suất nhiễm lao cao [6]. Việc phát hiện và kiểm soát lao ở những người nhiễm HIV đang trở nên khó khăn, vì các triệu chứng lâm sàng và Xquang thường không điển hình, tỷ lệ lao kháng thuốc tăng cao. Đa số bệnh nhân nằm trong quần thể có nguy cơ cao nhiễm HIV như người nghiện chích ma tuý, gái mại dâm ..., nên thường kém tuân thủ điều trị và rất khó kiểm soát. Tại Việt Nam số bệnh nhân lao nhiễm HIV được phát hiện ngày một gia tăng.

Tại Thái Nguyên, trong 5 năm trở lại đây số lao/HIV vào viện khá cao và có nhiều biến động. Hiện nay có rất ít công trình nghiên cứu về vấn đề thời sự này. Chúng tôi tiến hành đề tài nhằm mục tiêu:

Mô tả tình hình bệnh nhân lao/HIV thu nhận điều trị tại bệnh viện Lao và Bệnh phổi Thái Nguyên qua 5 năm.

2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Đối tượng, thời gian và địa điểm nghiên cứu

Gồm 309 bệnh nhân Lao/HIV(+) điều trị tại bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Thái Nguyên từ 04/2012 đến 10/2012.

* Tiêu chuẩn chọn:

- Bệnh nhân lao theo HHCL&BP, và CTCLQG,1999: Lao phổi (+), (-); lao màng phổi, lao hạch, lao phối hợp [1].

- HIV(+) theo CTCLQG: có 2 trong 3 thử nghiệm (ELISA; miễn dịch nhanh; ngư­ng kết hạt Serodia) [2], [3], [4].

* Tiêu chuẩn loại:

- Bệnh nhân HIV(+), như­ng không mắc lao.

2.2. Ph­ương pháp nghiên cứu

- Thiết kế nghiên cứu mô tả hồi cứu, tiến cứu, lấy mẫu toàn bộ.

- Tiến hành trên tổng số 4322 bệnh nhân lao các thể, trong đó có 309 bệnh nhân mắc Lao/HIV điều trị tại bệnh viện Lao và Bệnh phổi Thái Nguyên.

2.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu

- Lâm sàng: tuổi, nhóm tuổi, giới.

- Tỷ lệ các thể lao trong số HIV: lao phổi AFB (+); lao phổi AFB (-); lao màng phổi; lao hạch đơn thuần; lao phối hợp.

- Tỷ lệ Lao/HIV trong tổng số lao.

- Tỷ lệ Lao/HIV trong số lao phổi.

- Tỷ lệ Lao/HIV bỏ trị; tử vong.

- Tỷ lệ lao/HIV qua các năm.

2.4. Phương pháp thu thập số liệu

- Thu thập thông tin vào bệnh án nghiên cứu.

- Chẩn đoán các thể lao theo Chương trình chống lao quốc gia 1999 [1].

- Chẩn đoán HIV(+) theo Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị HIV/AIDS, ban hành kèm theo Quyết định số 3003/QĐ-BYT ngày 19/8/2009 của Bộ trưởng Bộ Y tế [2], [3], [4].

Theo ph­ương pháp thống kê y học. Sử dụng phần mền Epi info và SPSS.

Nhận xét: Tỷ lệ mắc HIV trong số các bệnh nhân lao chung là 7,15%, cao nhất trong giai đoạn từ tháng 7 năm 2008 đến tháng 6 năm 2009 (9,17%). Trong đó thấp nhất trong giai đoạn tháng 7 năm 2011 đến tháng 6 năm 2012 (3,5%). Tỷ lệ Lao/HIV trong số lao chung (4322) qua 5 năm: tương ứng theo từng năm từ 2007 - 2012: 1,6%; 1,8%; 1,6%; 1,5%; 0,7%.

4.1. Đặc điểm về giới và tuổi của bệnh nhân

* Về giới: Trong nghiên cứu của chúng tôi, bệnh nhân Lao/HIV(+) có tỷ lệ nam giới (92,88%) cao hơn rất nhiều so với nữ (7,12%). Kết quả này theo báo cáo công tác phòng chống HIV/AIDS của TTYT thành phố Thái Nguyên năm 2009 có tỷ lệ nam 89,77% và nữ là 10,19% [5]. Tỷ lệ nam giới Lao/HIV cao hơn là do bình thường tỷ lệ bênh nhân lao nam giới cũng cao hơn nữ giới. Nhiều nghiên cứu giải thích hiện tượng chênh lệch trên có lý do chủ yếu là do bệnh nhân nữ có tâm lý ngại đi khám phát hiện lao vì vậy tỷ lệ này trong Lao/HIV cũng thấp đi.

* Về tuổi: chúng ta biết dịch HIV đã làm thay đổi tình hình mắc bệnh lao và làm đảo ngược tỷ lệ này do người nhiễm HIV dễ mắc và dễ chuyển thành lao bệnh chủ yếu ở nhón tuổi trẻ. Vì vậy trong tương lai, số mắc lao mới trong nhóm tuổi trẻ sẽ là chỉ số có giá trị để gián tiếp xác định hiệu quả hoạt động chống lao. Nghiên cứu này cho thấy lứa tuổi mắc Lao/HIV từ 30 đến 39 chiếm 60,5% cao hơn rõ rết so với các nhóm tuổi khác. Thống kê cũng cho thấy có tới 97,7% số mắc trong độ tuổi từ 20 - 59. Kết quả này gián tiếp nói lên quá trình lây lao từ bệnh nhân lao ngoài cộng đồng, đặc biệt là cộng đồng người có HIV là khá thường gặp, vì vậy tuyên truyền phòng chống lao trong người HIV là rất cần thiết.

4.1. Tình hình bệnh nhân Lao/HIV qua 5 năm (2007 – 2012)

* Tại bệnh viện Lao và Bệnh phổi Thái Nguyên, kết quả nghiên cứu về tỷ lệ Lao/HIV trong tổng số lao là 7,14% qua 5 năm, ở mức trung bình so với cả nước. Theo số liệu điều tra của Chương trình chống lao và Chương trình phòng, chống HIV/AIDS quốc gia, hiện nay tại Việt Nam có khoảng 8% số bệnh nhân lao nhiễm HIV. Tỷ lệ mắc lao trong số người nhiễm HIV thì vẫn chưa xác định được một cách chính xác. Kết quả này ở thành phố Hồ Chí Minh năm 2009 là 15,9%.

* Thống kê về tỷ lệ lao/HIV trong số lao phổi, thì rõ ràng tỷ lệ này tập trung hơn và cho kết quả cao hơn (11,18%). Chúng tôi cũng rất cân nhắc về 2 tỷ lệ 7,14% và 11,18% là cao hay thấp so với các tỉnh trong cả nước. Vì hiện nay các thống kê, báo cáo về thể bệnh lao còn khá phức tạp, nhất là các thể lao âm tính, chưa có tiêu chuẩn vàng chẩn đoán, thêm nữa các thể bệnh lao ở người HIV càng phức tạp. Vì vậy chúng tôi vẫn đưa ra 2 chỉ số này để mô tả tình trạng lao/HIV của Thái Nguyên.

* Tỷ lệ phân bố các thể lao trong số bệnh nhân Lao/HIV cho thấy số trường hợp lao phổi AFB(+) chiếm tỷ lệ cao hơn so với các trường hợp Lao phổi AFB(-) (52,1% và 9,7%), còn lại là các thể lao khác như lao màng phổi (21,36%), lao hạch (7,12%) và lao phối hợp 9,71%. Như vậy việc xác định lao phổi AFB (+) chiếm hơn một nửa số trường hợp (52,1%) cho thấy chất lượng chẩn đoán được nâng cao, nhiều hơn so với nghiên cứu cũng tại Thái Nguyên giai đoạn 2004 -2006 chỉ là 32% [5]. Cũng như vậy tỷ lệ chẩn đoán lao phổi AFB (-) đã giảm từ 38,4% đến nay chỉ còn 9,7% [5]. Gần đây, chất lượng chẩn đoán lao nói chung, cũng đã được nâng lên, đặc biệt nhiều bệnh viện và tuyến cơ sở đã đươctrang bị kỹ thuật và thiết bị như xét nghiệm PCR, chụp phim phổi XQ tăng sáng, chụp phổi CT scaner ... vì vậy có tác động tích cực làm thay đổi tỷ lệ các thể lao/HIV theo xu hướng có chất lượng hơn trước đây.

* Một số kết quả điều trị Lao/HIV: tỷ lệ bệnh nhân ra viện là đạt 82,6%. Tỷ lệ những trường hợp nặng xin về và tử vong còn cao 9,7%. Chuyển viện chiếm 2,6% và bỏ trị chiếm tỷ lệ cũng rất cao 4,9%. Các kết quả này đều kém hơn đáng kể so với kết quả điều trị bệnh nhân lao không có HIV. Hiện nay khó khăn lớn nhất trong công tác điều trị lao đồng nhiễm HIV không thuộc về phía nhà nước hay năng lực của các chương trình mà là về phía bản thân người bệnh. Không phải tất cả bệnh nhân đều có thể vượt qua “cú sốc” khi mang trong mình cả hai căn bệnh. Nhiều người mắc lao khi biết mình bị nhiễm HIV thường từ chối điều trị. Điều này gây khó khăn không nhỏ trong công tác quản lý và phòng, chống lây lan bệnh lao ra cộng đồng. Bên cạnh đó việc điều trị cùng một lúc hai loại bệnh thường gây tương tác, làm giảm hiệu quả của các loại thuốc điều trị lao và điều trị HIV. Việc điều trị phải tiến hành lâu dài cũng là một thách thức lớn không chỉ với người bệnh mà còn đối với các cán bộ điều trị và quản lý. Riêng về điều trị bệnh lao/HIV, vấn đề cần tăng cường công tác giám sát, quản lý để người bệnh tuân thủ, sử dụng thuốc đúng liều lượng, thời gian sẽ là yếu tố quyết định bảo đảm sự thành công của điều trị. Để làm được điều này cần có sự phối hợp hiệu quả giữa Chương trình phòng chống lao và Chương trình phòng chống HIV/AIDS. Từ đó sẽ góp phần điều trị khỏi bệnh lao, ổn định về HIV/AIDS cho người bệnh, giảm nguy cơ lây lan bệnh ra cộng đồng

* Về xu hướng mắc Lao/HIV: ở biểu đồ 1 cho thấy tình hình mắc Lao/HIV qua 5 năm có xu hướng giảm xuống, cụ thể trong năm gần đây. Tỷ lệ mắc HIV trong số các bệnh nhân lao chung là 7,15%, cao nhất trong giai đoạn từ tháng 7 năm 2008 đến tháng 6 năm 2009 (9,17%). Trong đó thấp nhất trong giai đoạn tháng 7 năm 2011 đến tháng 6 năm 2012 (3,5%). Tỷ lệ Lao/HIV trong số lao chung (4322) qua 5 năm: tương ứng theo từng năm từ 2007 - 2012: 1,6%; 1,8%; 1,6%; 1,5%; 0,7%. Kết quả trên đây là một tín hiệu tích cực của công tác phòng chống lao/HIV tại Thái Nguyên. Tuy nhiên cần có những báo cáo tổng hợp của cả hai Chương trình phòng chống lao và Chương trình phòng chống HIV/AIDS Thái Nguyên để có nhận định toàn diện và định hướng chính xác hơn.

Qua nghiên cứu 309 bệnh nhân lao/HIV(+) vào điều trị tại bệnh viện Lao và Bệnh phổi Thái Nguyên trong 5 năm trong tổng số 4322 bệnh nhân lao, chúng tôi rút ra kết luận như sau:

• 
  Bệnh nhân Lao/HIV có tỷ lệ nam (92,88%) và nữ (7,12%).
  
• 
  Nhóm tuổi là từ 30-39 tuổi chiếm 60,5%.
  
• 
  Tỷ lệ Lao/HIV trong tổng số lao là 7,14%; trong số lao phổi là 11,18%.
  
• 
  Thể lao/HIV trong tổng số lao có AFB (+) là 3,72% và AFB (-) là 0,69%.
  
• 
  Phân bố các thể lao trong số HIV: lao phổi AFB (+) 52,10%; lao phổi AFB (-) 9,71%; lao màng phổi 21,36%, lao hạch đơn thuần 7,12%; lao phối hợp 9,71%.
  
• 
  Tỷ lệ Lao/HIV bỏ trị là 4,9%, tử vong là 9,7%.
  
• 
  Tỷ lệ lao/HIV qua các năm (2007 -2012) lần lượt là: 1,6%;1,8%;1,6%;1,5% và 0,7%.
  

1. Bộ Y tế (2009), "Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh lao", (Ban hành kèm theo Quyết định số 979 /QĐ-BYT ngày 24 tháng 3 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Y tế, Số: 979/QĐ-BYT).

2. Bộ Y tế (2012), Quyết định 2497/QĐ-BYT năm 2012 phê duyệt Khung kế hoạch phối hợp giữa Chương trình mục tiêu quốc gia Phòng, chống HIV/AIDS và Dự án Phòng, chống bệnh Lao thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia Y tế, giai đoạn 2012 - 2015 do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành.

3. Bộ Y tế (2011), Quyết định 4139/QĐ-BYT ngày 02/11/2011 Về việc sửa đổi, bổ sung một số nội dung trong “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị HIV/AIDS” ban hành kèm theo Quyết định số 3003/QĐ-BYT ngày 19/8/2009 của Bộ trưởng Bộ Y tế.

4. Bộ Y tế (2011), "Triển khai Kế hoạch phòng, chống HIV/AIDS năm 2011".

5. Hoàng Hà, Chu Thị Mão, (2008), "Nghiên cứu một số yếu tố nguy cơ và tình hình mắc lao trong nhóm người có HIV(+) tại một số huyện thuộc tỉnh Thái Nguyên", HNKHCN năm 2008 trường ĐHYTN, số 6.

6. Yumo HA, Kuaban C, and Neuhann F "WHO recommended collaborative TB/HIV activities: evaluation of implementation and performance in a rural district hospital in Cameroon", Pan Afr Med J, 10, pp. 30.

KÍCH THƯỚC RĂNG, CUNG HÀM VÀ MỘT SỐ CHỈ SỐ THÔNG DỤNG TRÊN MẪU THẠCH CAO CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÁI NGUYÊN CÓ SAI KHỚP CẮN ANGLE II

Hoàng Tiến Công, Lưu Thị Thanh Mai,

Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên

TÓM TẮT

Mục đích của nghiên cứu là xác định kích thước răng - cung hàm, một số chỉ số thông dụng và nhận xét mối tương quan cắn khớp giữa hai hàm trên mẫu hàm có sai lệch khớp cắn Angle II. Nghiên cứu mô tả cắt ngang được tiến hành trên mẫu hàm của sinh viên y trường Đại học Y Dược Thái Nguyên có sai lệch khớp cắn loại II, có bộ răng đầy đủ và chưa điều trị phục hình hoặc chỉnh hình. Kết quả: 48 mẫu hàm có sai lệch khớp cắn Angle II gồm 68,7% tiểu loại 1 (Cl_II/1 ) là và 31,3% tiểu loại 2 (Cl_II/2). Độ cắn trùm là 4,20 ± 1,67 mm, độ cắn chìa 3,67 ± 1,80 mm, cao hơn so với giá trị tương ứng ở người bình thường. Các kích thước về chiều rộng và chiều dài cung hàm ở cả hai hàm (trừ D17) đều nhỏ hơn giá trị tương ứng ở người bình thường. Sự mất tương xứng răng - hàm có sự khác biệt giữa hai hàm, thiếu chỗ cho răng ở hàm trên là 52,1%, ở hàm dưới là 62,5% và 37,5% ở cả hai hàm, không có sự khác biệt về giới. Tương quan cắn khớp giữa hai hàm thông qua chỉ số Bolton có liên quan đến giới tính, nam giới có chỉ số Bolton >91,3 chiếm 31,2% và Bolton < 91,3 là 10,4%, ngược lại, nữ giới có chỉ số Bolton < 91,3 là 35,4%, và Bolton < 91,3 là 22,9%.

1. 
   Đặt vấn đề:
   

2. 
   Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
   

- Sinh viên y chính quy trường Đại học Y Dược Thái Nguyên có sai lệch khớp cắn loại II

- Tiêu chuẩn lựa chọn:

+ Sinh viên chính quy lứa tuổi từ 18 – 25.

+ Có sai lệch khớp cắn loại II theo Angle.

+ Có bộ răng vĩnh viễn đầy đủ (từ 28 - 32 răng).

+ Chưa điều trị phục hình hoặc chỉnh hình.

- Tiêu chuẩn loại trừ: Có tiền sử chấn thương hoặc dị tật bẩm sinh vùng hàm mặt làm ảnh hưởng đến khớp cắn. Có bất thường về số lượng răng (thừa hoặc thiếu răng). Có mất răng nhưng không phải răng số 8. Có tổn thương tổ chức cứng của răng quá ½ thân răng. Đã điều trị phục hình hoặc chỉnh nha.

- Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang.

- Cỡ mẫu: n = 48. Chọn mẫu thuận tiện có chủ đích từ một nghiên cứu khảo sát về tình trạng khớp cắn trong sinh viên Y chính quy của trường ĐH Y Dược Thái Nguyên.

- Các bước tiến hành:

+ Thu thập thông tin: Dựa trên 48 mẫu hàm được xác định là có sai lệch khớp cắn Angle II, chúng tôi tiến hành đo đạc: Số đo cung hàm như độ rộng trước (R33), độ rộng sau (R66). Các độ dài cung hàm: chiều dài trước (D13), chiều dài sau (D16), chiều dài toàn bộ (D17). Đo kích thước cung hàm để xác định khoảng hiện có. Đo kích thước gần xa của các răng trên cung hàm để tính khoảng yêu cầu. Đánh giá mức độ mất tương xứng răng - hàm thông qua khoảng hiện có (KHC) và khoảng yêu cầu (KYC). Xác định tương quan hai hàm dựa vào tính chỉ số Bolton, độ cắn trùm, độ cắn chìa.

- Phương pháp xử lý số liệu: Số liệu được xử lý bằng phần mềm thống kê SPSS 16.0.

48 đối tượng tham gia nghiên cứu có độ tuổi từ 19-24, tuổi trung bình là 22,4 ± 0,77. Trong đó có 28 nữ (58,3%), 20 nam (41,7%). Không có sự khác biệt về giới.

Nhận xét: có 33 trường hợp sai lệch loại II tiểu loại 1 (68,7%) và 15 trường hợp sai lệch khớp cắn loại II tiểu loại 2 (31,3%). Tỷ lệ sai lệch khớp cắn giữa Cl_II/1 và Cl_{II/2 không} có sự khác biệt về giới (với p=0,825).

Loại KC Độ cắn	Bình thường (mm)	ClII ( SD/mm)	p
Độ cắn trùm	2,89	4,20 ± 1,67	0,000
Độ cắn chìa	2,79	3,67 ± 1,80	0,002

Chỉ số		Bình thường (/mm)	ClII ( SD/mm)	p
Hàm trên	D31	9,60	7,86 ± 2,76	0,000
	D61	28,93	26,98 ± 3,10	0,000
	D71	44,39	44,97 ± 3,71	0,283*
	R33	38,16	35,34 ± 1,95	0,000
	R66	54,90	53,63 ± 3,14	0,007
Hàm dưới	D31	6,36	5,41 ± 2,04	0,002
	D61	24,06	22,89 ± 2,26	0,001
	D71	39,50	40,98 ± 3,03	0,001
	R33	27,30	26,28 ± 2,39	0,005
	R66	53,50	46,65 ± 3,27	0,000

Giá trị TB Giới	CLII ( SD/mm)	p
Nam	2,12 ± 3,12	0,257
Nữ	3,24 ± 3,49
KYC (tổng kích thước răng)-KHC (kích thước cung hàm)

Nhận xét: Sự khác biệt của chỉ số Bolton theo giới (P<0,05). Ở nam giới có chỉ số Bolton > 91,3 có tỷ lệ cao hơn, còn nữ giới có chỉ số Bolton < 91,3 có tỷ lệ cao hơn.

Qua phân tích 48 mẫu hàm của nhóm sinh viên có sai khớp cắn loại II trong nghiên cứu, có độ tuổi từ 19-24, tuổi trung bình là 22,4 ± 0,77, trong đó có 28 nữ (58,3%), 20 nam (41,7%). Chúng tôi nhận thấy có 33 trường hợp (68,7%) sai lệch tiểu loại 1 (Cl_II/1 ) và 15 trường hợp (31,3%) tiểu loại 2 (Cl_II/2 ). Không có sự khác biệt về giới (p>0,05). Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu của Cao Hoàng Yến 2007, Ibrahim (2007) [4] và thực tiễn cho thấy sai khớp cắn loại Cl_II/2 mang tính di truyền nên tỷ lệ thường thấp hơn, sai lệch khớp cắn loại Cl_II/1 thường gặp do nguyên nhân mắc phải do các tật thần kinh-cơ chức năng, hiện tượng di gần của răng 6 hàm trên do mất sớm răng V sữa hoặc sâu mặt xa răng V sữa không được điều trị cũng góp phần làm tăng tỷ lệ sai khớp cắn loại Cl_II/1.

Độ cắn Nghiên cứu	Cắn trùm		Cắn chìa
	ClII/1 ( SD/mm)	ClII/2 ( SD/mm)	ClII/1 ( SD/mm)	ClII/2 ( SD/mm)
Số liệu của chúng tôi	3,75 ± 1,54	4,51 ± 1,83	4,02 ± 1,87	2,88 ± 1,41
Isik & cs (2006)	4,06 ± 2,27	6,17 ± 2,48	10,02 ± 2,37	3,67 ± 1,28

Trong nghiên cứu này, độ rộng trước, độ rộng sau, độ dài cung răng trước (D13) và độ dài cung răng sau (D16) đều nhỏ hơn so với khớp cắn bình thường (Bảng 2) [2]. Độ dài cung răng hàm trên ở Cl_II/1 lớn hơn Cl_II/2 có ý nghĩa thống kê. Phải chăng vì lý do độ rộng cung răng hẹp và chiều dài cung răng ngắn là nguyên nhân phổ biến gây nên sai lệch khớp cắn trong nhóm đối tượng nghiên cứu. Tuy nhiên, ở hàm trên có độ dài toàn bộ (D17) ở hàm trên tương tự như ở người bình thường. Điều này phải chăng có sự góp phần của hiện tượng di gần R6 trong giai đoạn hàm răng hỗn hợp do răng hàm sữa số V bị mất thân răng sớm gây nên hiện tượng ngắn ở độ dài cung răng trước (D13) và độ dài cung răng sau (D16). Điều này cho thấy tầm quan trọng của công tác chăm sóc sức khỏe răng miệng, đặc biệt là ở trẻ em.

Sự mất tương xứng răng - hàm, biểu thị tình trạng cung hàm thiếu chỗ cho răng ở nhóm nghiên cứu khá cao, ở hàm trên là 52,1%, ở hàm dưới là 62,5% và 37,5% ở cả hai hàm. Chỉ số Bolton toàn bộ: Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy có sự khác biệt về giới ở chỉ số Bolton, nam giới có chỉ số Bolton > 91,3 chiếm tỷ lệ cao (31,2%), còn nữ giới chỉ số Bolton < 91,3 chiếm tỷ lệ cao (35,4%). Chỉ số này đánh giá tình trạng bất hài hòa về kích thước răng giữa hai hàm, đây là yếu tố quan trọng để xem xét việc chỉ định nhổ răng hay không khi lập kế hoạch điều trị chỉnh nha.

Nghiên cứu mẫu hàm của 48 sinh viên có sai lệch khớp cắn Angle II chúng tôi rút ra một số kết luận sau:

• 
  Sai lệch khớp cắn tiểu loại 1 (Cl_II/1 ) là 68,7% và 31,3% tiểu loại 2 (Cl_II/2).
  
• 
  Độ cắn trùm là 4,20 ± 1,67 mm, độ cắn chìa 3,67 ± 1,80 mm. Giá trị trung bình độ cắn trùm và độ cắn chìa cao hơn so với giá trị tương ứng ở người bình thường.
  

• 
  Các kích thước về chiều rộng và chiều dài cung hàm ở cả hai hàm (trừ D17) đều nhỏ hơn giá trị tương ứng ở người bình thường.
  
• 
  Sự mất tương xứng răng - hàm không khác biệt về giới. Sự mất tương xứng răng - hàm ở hai hàm có sự khác biệt, thiếu chỗ cho răng ở hàm trên là 52,1%, ở hàm dưới là 62,5% và 37,5% ở cả hai hàm.
  
• 
  Tương quan cắn khớp giữa hai hàm thông qua chỉ số Bolton có liên quan đến giới tính. Ở nam giới có chỉ số Bolton >91,3 có tỷ lệ 31,2% so với Bolton < 91,3 là 10,4%. Ngược lại, nữ giới có chỉ số Bolton < 91,3 là 35,4%, so với Bolton >91,3 là 22,9%.
  

1. 
   Hoàng Thị Bạch Dương (2000), “Điều tra về lệch lạc răng - hàm trẻ em lứa tuổi 12 ở trường cấp II Amsterdam Hà Nội”, Luận văn thạc sỹ y học, Đại học Y Hà Nội.
   
2. 
   Phạm Thị Hương Loan, Hoàng Tử Hùng (2000). “Nghiên cứu đặc điểm hình thái cung răng người Việt”, Tuyển tập công trình NCKH Răng Hàm Mặt, ĐH Y Dược Tp Hồ Chí Minh, tr 95-106.
   
3. 
   Buschang PH., Stroud J, and Alexander RG.(1994), “Differences in dental arch morphology among adult females with untreated Class I and Class II malocclusion”, European Journal of Orthodontics 16, p.47-52
   
4. 
   Ibrahim E.G et al (2007), “Prevalence of Malocclusion Among Adolescents in Central Anatolia”, Eur J Dent, 1(3), p.125–131.
   
5. 
   Isik. F., Nalbantgil D. ,Sayinsu K. et al (2006), “A comparative study of cephalometric and arch width characteristics of Class II division 1 and division 2 malocclusion”, Eur J Orthod, 28(2), p.179-183.
   
6. 
   Louly F., Roberto P.A.N. et al, (2011), “Dental arch dimensions in the mixed dentition: a study of Brazilian children from 9 to 12 years of age”, Journal of Applied Oral Science, 19 (2), p.132-137
   
7. 
   Walkow T. M; Peck. S (2002), “Dental arch width in Class II division 2 deepbite malocclusion”. Am J Orthod Dentofacial Orthop, 122 (6), p. 608 – 613.
   

Nghiên cứu mô tả cắt ngang được thực hiện trên 166 sinh viên trường Đại học Y Dược Thái Nguyên với mục tiêu xác định tỉ lệ, mức độ bệnh vùng quanh răng và mối liên quan giữa lệch lạc răng và bệnh quanh răng. Tình trạng vùng quanh răng được đánh giá dựa vào khám lâm sàng. Tình trạng lệch lạc răng được xác định trên mẫu hàm. Thông tin về các yếu tố nhân chủng- xã hội học, các thói quen vệ sinh răng miệng, uống rượu, hút thuốc, ăn uông, tiền sử bệnh được thu thập dựa vào phiếu điều tra thiết kế sẵn. Kết quả nghiên cứu cho thấy tỉ lệ cao về cao răng (95.2%), viêm lợi (88.6%), gặp nhiều ở nhóm răng cửa và răng hàm lớn hàm dưới. Bên cạnh đó, 92.2% sinh viên có lệch lạc răng, đặc biệt số răng lệch lạc ở mỗi người còn cao (x= 5±3.8). Mối liên quan giữa lệch lạc răng và tình trạng bệnh vùng quanh răng không có ý nghĩa thống kê, có kiểm soát các yếu tố tuổi, giới, dân tộc, thói quen vệ sinh răng miệng, uống rượu, hút thuốc lá, chế độ ăn, tiền sử đái tháo đường, tim mạch. Có thể kết luận rằng chưa hẳn có sự tương quan thuận giữa lệch lạc răng và bệnh quanh răng ở nhóm tuổi này.

Method: A cross- sectional study of 166 medical students of Thai Nguyen University of Medicine and Pharmacy was conducted. Objective: To determine the prevalence, severity of periodontal disease and the association between teeth deviation and periodontal disease. Periodontal examination and dental cast measurement was performed. Others information on socio-demographic, habit and medical history, anthropology, oral hygine were collected by using a structured questionnaire. Results showed a high prevalence of calculus (95.2%), gingivitis (88.6%), mostly in mandibular incisors and molars. In addition, 92.2% of students had teeth deviation and on the average (x = 5±3.8). Teeth deviation and periodontal disease was not significantly association, controlling for age, gender, oral hygiene habit, alcohol drinking, smoking, eating habit, diabetes, cardiovascular. The results suggested that there was not association between malocclusion and periodontal disease in this age group.

Bệnh quanh răng là một bệnh rất phổ biến. Trên 70% người trưởng thành trên toàn thế giới mắc bệnh vùng quanh răng. Không có bệnh quanh răng nào thuần túy, riêng biệt xuất hiện một cách ngẫu nhiên, mà bao giờ cũng là kết qủa của một hay nhiều xáo trộn, mất cân bằng nào đó ở tại chỗ hoặc toàn thân. Các yếu tố liên quan đến bệnh quanh răng đã được biết đến từ trước rất đa dạng, trong đó có vi khuẩn, chế độ ăn, thói quen xấu như hút thuốc lá, các bệnh toàn thân như đái tháo đường, bệnh tim mạch, HIV/AIDS…[1,2,3,7,9]. Hậu quả của bệnh quanh răng có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe toàn thân cũng như chất lượng cuộc sống của con người từ trẻ đến già [10]. Tuy nhiên đa số các nghiên cứu tập trung vào lứa tuổi thiếu niên và người trên 35 tuổi [1,8]. Việc xác định yếu tố nguy cơ gây bệnh, đặc biệt là yếu tố khớp cắn và vị trí răng trên cung hàm rất có ý nghĩa góp phần lập kế hoạch phòng bệnh. Vì vậy, nghiên cứu này được thực hiện với hai mục tiêu: 1. Xác định tỉ lệ và mức độ bệnh vùng quanh răng. 2. Xác định mối liên quan giữa lệch lạc răng và bệnh quanh răng.

1. 
   Đối tượng nghiên cứu
   

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện từ 4/2011 đến 12/2012 tại khoa Răng Hàm Mặt, trường Đại hoc Y Dược Thái Nguyên.

2.3.Phương pháp nghiên cứu

* Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang

* Tiêu chuẩn chọn mẫu:

+ Tiêu chuẩn lựa chọn:

- Sinh viên chính quy tuổi từ 18 – 25

- Có bộ răng đầy đủ (từ 28 - 32 răng)

- Chưa điều trị phục hình hoặc chỉnh hình

- Đồng ý tham gia nghiên cứu

+ Tiêu chuẩn loại trừ:

- Đang có thai

- Đang mắc các bệnh toàn thân như: đái tháo đường, bệnh về máu.

2.4. Chỉ tiêu nghiên cứu

Tình trạng vùng quanh răng được xác định dựa vào các chỉ số cao răng, chỉ số lợi, độ sâu túi quanh răng, mức độ mất bám dính.

Tình trạng lệch lạc răng được xác định dựa vào vị trí của các răng trên mẫu hàm .

Các yếu tố nhân chủng- xã hội học, tiền sử các bệnh có liên quan, các thói quen ăn uống, vệ sinh răng miệng, hút thuốc lá.

2.5. Kỹ thuật thu thập số liệu:

Tình trạng vùng quanh răng được đánh giá qua khám lâm sàng vùng quanh răng của tất cả các răng, mỗi răng khám 4 vị trí gần ngoài, ngoài, xa ngoài và trong, sử dụng cây thăm dò túi quanh răng- WHO.

Tình trạng khớp cắn được đánh giá qua khám lâm sàng và trên mẫu hàm.

Thông tin về các yếu tố nhân chủng- xã hội học, tiền sử một số bệnh có liên quan, các thói quen ăn uống, vệ sinh răng miệng, hút thuốc lá được thu thập dựa vào phiếu phỏng vấn thiết kế trước.

2.6. Xử lý số liệu

Giá trị trung bình, tỉ lệ phần trăm được dùng để xác định tình trạng vùng quanh răng. Phương pháp hồi qui tuyến tính đa biến được sử dụng để xác định mối liên quan giữa tình trạng khớp cắn và bệnh quanh răng có kiểm soát các yếu tố nhiễu [6].

Tỉ lệ có cao răng ở sinh viên rất cao (95.2%) và ở hàm dưới nhiều hơn hàm trên, đặc biệt là nhóm răng cửa và răng hàm lớn. Tính trung bình ở hàm dưới, 26.5% sinh viên có cao răng ở mức ít, khoảng 21.6% ở mức trung bình và 11.1% ở mức nhiều. Cao răng tích tụ chủ yếu ở mặt trong, gần ngoài và xa ngoài.

Viêm lợi chiếm 88.6%, trong đó chủ yếu là viêm lợi ở mức độ nhẹ (39.7% hàm dưới, 19% hàm trên). Viêm lợi gặp nhiều ở nhóm răng cửa và răng hàm lớn hàm dưới.

Tình trạng mất bám dính chiếm 11.4% tổng số sinh viên. Trong đó, tại mỗi răng, tỉ lệ mất bám dính chỉ chiếm dưới 2%.

3.2. Tình trạng lệch lạc răng

Bảng 1. Tình trạng lệch lạc răng

3.3. Liên quan giữa tình trạng lệch lạc răng và bệnh quanh răng.

Trong nghiên cứu này, tình trạng bệnh vùng quanh răng của sinh viên được khám ở cả 4 vị trí của tất cả các răng, góp phần đánh giá chính xác thực trạng vùng quanh răng. Điều này có ý nghĩa hơn so với đa số các nghiên cứu trước thường sử dụng một số loại chỉ số quanh răng với việc đánh giá tình trạng bệnh chỉ dựa vào các răng đại diện của các vùng [1,8].

Bên cạnh đó, việc chọn mẫu được thực hiện bằng phương pháp ngẫu nhiên phân tầng, bác sĩ khám không được biết các thông tin khác của sinh viên. Đánh giá sự lệch lạc của răng được thực hiện trên mẫu hàm, người đánh giá không được biết thông tin về tình trạng vùng quanh răng của đối tượng. Điều này hạn chế được sai số của kết quả.

Đánh giá mối liên quan giữa tình trạng lệch lạc răng và bệnh quanh răng được thực hiện với việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ thường gặp khác.

Kết quả của nghiên cứu cho thấy tình trạng cao răng, viêm lợi ở sinh viên chiếm tỉ lệ rất cao, điều này phù hợp với nhiều nghiên cứu khác [1,4,5,8]. Điều này cho thấy nhu cầu lấy cao răng còn rất lớn và phần lớn chưa được đáp ứng một cách đúng mức.

Tỷ lệ lệch lạc khớp cắn cũng như cao răng cao chưa đủ chứng cứ giải thích vì sao tỷ lệ túi quanh răng, mất bám dính ở mỗi răng còn ở mức thấp. Kết quả này cũng tương đồng với một số nghiên cứu ở các nước khác. Điều này góp phần khẳng định quan điểm mới về cơ chế sinh bệnh của bệnh quanh răng: “Chưa hẳn đã có sự tương quan thuận của cao răng với túi quanh răng” và “Liệu lấy cao răng có phải là một biện pháp có hiệu quả nhất trong việc ngăn chặn sự phát triển của túi quanh răng ở người bệnh trong tương lai?”

Tình trạng cao răng, viêm lợi ở mức rất cao. Tỉ lệ lệch lạc răng cao nhưng không thấy mối liên quan với bệnh vùng quanh răng. Cần phải có nhiều nghiên cứu dịch tễ phân tích trong cộng đồng cũng như các nghiên cứu dịch tễ lâm sàng ở Việt Nam để góp phần làm rõ cơ cấu bệnh quanh răng và mạng lưới nguyên nhân. Có như vậy, các chương trình can thiệp để kiểm soát và phòng ngừa bệnh mới có hiệu quả cao

1. 
   Do GL, Spencer AJ, Roberts-Thomson K, Ha HD, “Smoking as a risk indicator for periodontal disease in the midle aged Vietnamese population”, Community Dent Oral Epidemiol. 2003;31: 437-46.
   
2. 
   Eduardo DC, Bernardo LH, Denise PG, Flávio FD, Karen GP, Marco AP, “ Association between obesity and periodontal disease in young adults: a population-based birth cohort”, J Clin Periodontol. 2012; 39(8): 717–724.
   
3. 
   Elizabeth KS, Rajesh PK, Arunima PR, “Risk assessment for periodontal disease”, J Indian Soc Periodontol. 2012 Jul-Sep; 16(3): 324–328.
   
4. 
   Fermin AC, Michael GN, “Epidemiology of gingival and periodontal disease”, Clinical periodontology. 8^th ed. Philadelphia: Saunders; 1996. p. 61-81.
   
5. 
   Giap Le Dinh. “Periodontal Disease in Vietnam”, Asian Pacific Society of Periodontology; 1997. p. 30-4.
   
6. 
   Greenland S, “Modeling and variable selection in epidemiologic analysis”, Am J Public Health. 1989;79:340-9.
   
7. 
   Kocher T, Schwahn C, Gesch D, Bernhardt O, John U, Meisel P, et al, “Risk determinants of periodontal disease--an analysis of the Study of Health in Pomerania”, J Clin Periodontol. 2005 Jan;32(1):59-67.
   
8. 
   Nguyễn Cẩn, Ngô Đồng Khanh, “Phân tích dịch tễ học sâu răng và bệnh quanh răng ở Việt nam”, Y học TP Hồ Chí Minh. 2007; 11(3)
   
9. 
   Pitiphat W, Merchant AT, Rimm EB, Joshipura KJ, “Alcohol consumption increases periodontitis risk” J Dent Res. 2003 Jul;82(7):509-13.
   
10. 
    Garcia R, Krall E, “Relationship between periodontal disease and systemic health”, Periodontology. 2000;25:21-36.
    
11. 
    Theodore LW, “Clinical Examination: Periodontal Assessment. Comprehensive periodontics for dental hygienist” 2^nd ed. New York: Julie Levin Alexander; 2006. p. 243-71
    

Lê Minh Chính, Hà Huy Phương, Hứa Hồng Hà

Có sự khác biệt giữa sự phát triển của 2 nhóm trẻ, con của các bà mẹ có uống với không uống viên sắt khi mang thai.

- Kỹ thuật thu thập số liệu: Điều tra phỏng vấn các bà mẹ về sự phát triển của trẻ theo bộ câu hỏi, cân đo (cân bàn) và nhìn xét da niêm mạc của trẻ.

- Các chỉ số nghiên cứu: Trọng lượng trẻ sau đẻ, tuổi thai khi sinh, trẻ quấy khóc, mọc răng, tuổi biết đi, tập nói, trọng lượng trung bình trẻ theo tháng tuổi, da niêm mạc.

- Chỉ số đánh giá: + Trọng lượng trẻ sơ sinh (P) trong nghiên cứu này chia theo 2 mức: Trẻ sau đẻ có trọng lượng từ trung bình: P ≥2.800g trở lên và trẻ sau đẻ thiếu cân: P<2.800g.

+ Gọi là hay quấy khóc, là khi trẻ khóc thường xuyên ≥3 tiếng/ngày, ngoài lúc thay tã lót, tắm rửa. + Trẻ sơ sinh sau đẻ ngủ ít là khi mỗi ngày trẻ ngủ <15 tiếng (bình thường >20).

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN

Bảng 1. Trọng lượng trẻ sau đẻ ở nhóm mẹ uống và không uống viên sắt

Sống trong cùng địa bàn, với cùng những hoàn cảnh về môi trường và điều kiện tiếp cận với TT-GDSK là như nhau. Không có thói quen uống viên sắt thương xuyên, cũng là biểu hiện của sự thiếu ý thức và thiếu những kỹ năng cần thiết trong thực hiện dinh dưỡng hợp lý. Bởi vậy đã dẫn tới thiếu dinh dưỡng, đó là yếu tố liên quan tới trọng lượng trung bình khi sinh của trẻ chỉ đạt tỷ lệ thấp, so với nhóm mẹ uống đủ viên sắt. Trẻ sơ sinh thiếu cân và thấp cân, ngoài yếu tố do dinh dưỡng của mẹ chưa hợp lý, còn cần kể đến là do yếu tố sinh non, thiếu tháng (như mô tả ở bảng 2).

Như so sánh giữa trọng lượng trung bình (bảng 1), tuổi thai khi sinh ở trẻ của nhóm mẹ uống viên sắt với trẻ của nhóm mẹ không uống sắt cũng có sự khác biệt. Tỷ lệ đẻ thiếu tháng ở trẻ của nhóm mẹ không uống sắt cao 19,0%. Đẻ non tháng còn có nhiều bất lợi hơn so với trẻ thiếu cân đủ tháng. Như kết quả bảng 1 và 2, cho thấy tỷ lệ trẻ sơ sinh ở nhóm mẹ không uống viên sắt vừa có trọng lượng dưới trung bình cao hơn, lại có tuổi thai khi sinh thiếu tháng cũng cao hơn so với trẻ ở nhóm mẹ uống viên sắt đủ số lượng. Kết quả này có tỷ lệ thiếu tháng và thấp cân cao hơn với kết quả đã được nêu của tác giả Lê Thị Bẩy tại Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên (2006) [1]. Phù hợp với nhận xét của Lê Bạch Mai về thiếu máu ở phụ nữ có thai với đẻ non và trẻ sơ sinh thấp cân [6].

Nhận xét: Tỷ lệ trẻ hay quấy khóc, ngủ ít ở nhóm mẹ uống sắt có 6,0% thấp hơn so với nhóm mẹ không uống sắt (14,0%), p <0,05.

Trẻ sau đẻ quấy khóc hoạc ít ngủ có nhiều nguyên nhân, tuy nhiên do thiếu sữa mẹ, thiếu các chất vi lượng như thiếu sắt, kẽm và canxi…là phổ biến nhất, cho nên khi được bổ sung hợp lý về dinh dưỡng và các chất vi lượng đã giúp trẻ ổn định giấc ngủ hơn. Tuy nhiên, do có ít thông tin về chăm sóc con sau đẻ, hơn nữa trẻ sau đẻ nếu khóc nhiều hơn và ít ngủ hơn, thường không được các bà mẹ chú ý đưa đi khám mà thường cho là do những lí do thần bí như “bị đẹn, bì sài hay bị trộm vía”... Bởi vậy chỉ dọn dẹp đồ vật trong nhà, đốt vía và cúng cầu xin… làm cho các bà mẹ được yên lòng và chấp nhận. Đó là một trong những quan niệm và phong tục lạc hậu, vẫn còn tồn tại ở một số dân tộc thiểu số [3], [5].

Bảng 4. Thời điểm con mọc được ≥4 răng ở nhóm mẹ uống và không uống viên sắt

Tóm lại, các yếu tố dinh dưỡng của người mẹ được đảm bảo đầy đủ trong khi mang thai đặc biệt là các yếu tố vi lượng, trong đó chất sắt đóng vai trò hàng đầu, đã giúp cải thiện tốt tới các chỉ số về trọng lượng thai và tuổi thai khi sinh, sự quấy khóc của trẻ sau sinh và thời điểm mọc răng của trẻ. Qua các bảng 1, 2, 3 và 4 đều cho kết quả mong muốn của các chỉ số giữa 2 nhóm trẻ có mẹ uống viên sắt tốt hơn nhóm mẹ không uống viên sắt (p<0,05).

Qua khảo sát thực tế chăm sóc trẻ của các mẹ và các bà (bà nội là chủ yếu), cho thấy hầu hết các trẻ được cho nằm ngủ bằng võng hoặc chõng tre (là cái nôi, được đan bằng tre, rộng rãi, chắc chắn, được mắc trên sà nhà. Ngoài lúc nằm chõng thì trẻ được cõng trên lưng các mẹ, bà hay anh chị (bằng địu, còn gọi là địu trẻ)… Các trẻ ở đây thường để bò lê trên sàn nhà, không có cũi hay phương tiện gì khác, bởi vậy trẻ thường rất hiếu động. Đó cũng là những yếu tố thuận lợi giúp trẻ vận động nhiều và biết đi sớm (nhưng không đảm bảo vệ sinh). So sánh các trẻ giữa 2 nhóm cho thấy sự khác biệt có ý nghĩa, chứng tỏ người mẹ được bổ sung viên sắt đầy đủ trong khi mang thai, đã giúp cho trẻ phát triển về vận động tốt hơn, so với những trẻ của nhóm mẹ không được cung cấp viên sắt đầy đủ.

Các nghiên cứu về dinh dưỡng và yếu tố cung cấp chất sắt cho PNCT, đều chỉ ra rằng nếu người mẹ được bổ sung sắt đầy đủ, thì trẻ biết đi và nói sớm hơn. Tuy nhiên, một trẻ học nói và biết nói nhanh hay chậm, còn phụ thuộc nhiều yếu tố. Người ta cho rằng, một nhà có trẻ học nói, thì cả nhà cũng cùng học nói (cả ông bà, cha mẹ và anh hay chị của cháu), điều nay là có cơ sở, vì cha mẹ, ông bà và anh chị học nói với bé, chính là đã động viên, khích lệ bé nói nhiều. Trong tất cả các trẻ trong nghiên cứu này đều không đi nhà trẻ, vì địa phương không có nhà trẻ (có trường mẫu giáo, nhưng không đáp ứng đủ). Bởi vậy, bé được sống trong một gia đình đông người, thường học nói được sớm hơn, khi chỉ có cha mẹ.

Bảng 7 cũng như kết quả bảng 1 cho thấy, tỷ lệ đẻ con có trọng lượng ≥2.800g ở nhóm mẹ uống viên sắt là 73,0%, trong khi ở nhóm mẹ không uống viên sắt chỉ chiếm 53,0%. Tỷ lệ chệnh lệch về trọng lượng của 3 nhóm tuổi ở trẻ của 2 nhóm mẹ uống và không uống viên sắt nêu trên tuy mới chỉ ở mức 12,8%; 8,7% và 4,5%. Chứng tỏ người mẹ uống viên sắt đầy đủ trong khi mang thai đã có ảnh hưởng tốt tới trong lượng của trẻ khi sinh và giai đoạn phát triển những năm đầu tiên của trẻ. Kết quả nghiên cứu thiếu máu và bổ sung sắt, vi chất cho phụ nữ có thai, ảnh hưởng tới tỷ lệ thiếu máu ở con, tỷ lệ đẻ non và có trọng lượng dưới trung bình của trẻ, giữa 2 nhóm mẹ kể trên [4], [6]. Ngoài ra sự phát triển của trẻ còn phụ thuộc nhiều vào sự chăm sóc của gia đình, nhà trường thời kỳ trẻ ở nhà trẻ và mẫu giáo. Trong khi hầu hết các tỉnh miền núi còn thiếu thốn, không có đủ nhà trẻ, trường mẫu giáo hoặc nghèo nàn về cơ sở vật chất, đặc biệt là chế độ dinh dưỡng [7].

Nghiên cứu này được tiến hành kế tiếp với một can thiệp bổ sung viên sắt cho các bà mẹ khi mang thai, với kết quả là tỷ lệ PNCT uống sắt có hàm lượng Hb và ferritin cao hơn nhóm PNCT không uống sắt [2]. Các nghiên cứu của Nguyễn Công Khẩn (2008), Lê Bạch Mai (2006) đều nhận thấy hàm lượng huyết sắc tố (Hb) và ferritin trong máu tĩnh mạch rốn của nhóm trẻ có mẹ uống viên sắt cao hơn, so với trẻ mà mẹ không uống viên sắt trong khi mang thai và tỷ lệ thuận với tình trạng Hb và ferritin của mẹ [4], [6].

Do điều kiện không cho phép, nghiên cứu chưa thu thập được các thông tin về chỉ số huyết học (Số lượng hồng cầu, Hb, MCH) và ferritin của trẻ tại thời điểm điều tra. Tuy nhiên, thông qua nhìn xét tình trạng niêm mạc, với 28,0% số trẻ của các bà mẹ nhóm không uống viên sắt có niêm mạc nhợt nhạt (so với 4,0% ở trẻ nhóm mẹ có uống viên sắt). Điều đó chứng tỏ, mẹ uống viên sắt đúng và đủ trong khi mang thai, đã cải thiện rõ rệt tới tình trạng thiếu máu ở trẻ giai đoạn đầu đời, thời kỳ từ dưới 3 tuổi.

5. KẾT LUẬN

Tỷ lệ trẻ có trọng lượng trung bình trở lên khi sinh (≥2.800gam) ở nhóm mẹ uống viên sắt là 73,0% cao hơn nhóm mẹ không uống sắt (53,0%).

Tỷ lệ trẻ khi sinh có tuổi thai đủ tháng (>37 tuần) ở nhóm mẹ uống sắt là 92,0% cao hơn nhóm mẹ không uống viên sắt (81,0%).

Tỷ lệ trẻ hay quấy khóc, ngủ ít ở nhóm mẹ uống sắt có 6,0% thấp hơn so với nhóm mẹ không uống sắt (14,0%).

Tỷ lệ trẻ mọc được ≥4 răng trước 1 tuổi ở nhóm mẹ uống viên sắt là 96,0% cao hơn nhóm mẹ không uống sắt (83,0%).

Tỷ lệ trẻ biết đi trước 1 tuổi ở nhóm mẹ uống viên sắt là 88,0% cao hơn nhóm mẹ không uống sắt (61,0%).

Tỷ lệ trẻ học nói và nói trước 2 tuổi ở nhóm mẹ uống viên sắt là 100% cao hơn nhóm mẹ không uống sắt (82,0%).

Trong lượng trung bình của trẻ giữa các nhóm tuổi ở 2 nhóm mẹ uống và không uống viên sắt dao động 12,8%; 8,7% và 4,5%.

Tỷ lệ có da niêm mạc hồng của trẻ ở nhóm mẹ uống viên sắt là 96,0% cao hơn so với nhóm mẹ không uống sắt (72,0%).

Có sự khác biệt giữa sự phát triển của 2 nhóm trẻ, con của các bà mẹ có uống với không uống viên sắt khi mang thai.

1. Lê Thị Bẩy (2006), Nghiên cứu trẻ sơ sinh thấp cân và một số yếu tố liên quan tới trọng lượng trẻ sơ sinh thấp cân, YHTH Huế, Số 550, trang 211.

2. Lê Minh Chính, Đàm Khải Hoàn và Trần Văn Tập (2010), Nghiên cứu thực trạng thiếu máu ở phụ nữ Sán Dìu trong thời kỳ mang thai tại huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên và hiệu quả của biện pháp can thiệp, Tạp chí Khoa học và Công nghệ, Đại học Thái Nguyên, (4), tr. 93-98.

3. Thái Quang Hùng (2007), Thực trạng và một số yếu tố ảnh hưởng đến dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ trong khi mang thai và sinh đẻ tại trạm y tế xã tỉnh Daklak, Tạp chí YHTH (583), trang 102-107.

4. Nguyễn Công Khẩn, Nguyễn Xuân Ninh, Nguyễn Chí Tâm, Hà Huy Khôi (2008), Chương trình phòng chống thiếu vitamin A và thiếu máu dinh dưỡng ở Việt Nam, Tạp chí Dinh dưỡng và Thực phẩm, số 2, tập 4, tháng 9, trang 2-16.

5. Hoàng Khải Lập, Nguyễn Minh Tuấn và Lê Ngọc Bảo (2008), Tình trạng dinh dưỡng và mối liên quan với tập quán nuôi dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi dân tộc Sán Chay tại Thái Nguyên, Tạp chí Dinh dưỡng và Thực phẩm, 4 (3 + 4), tr. 81-84.

6. Lê Bạch Mai và Cs (2006), Tình trạng dinh dưỡng và thiếu máu của phụ nữ tuổi sinh đẻ huyện Thanh Miện năm 2004, Tạp chí Dinh dưỡng và Thực phẩm, 2 (3+4), trang. 68-73.

7. Nguyễn Xuân Ninh, Nguyễn Anh Tuấn, Nguyễn Chí Tâm và Cs (2006), Tình trạng thiếu máu ở trẻ em và phụ nữ tuổi sinh đẻ tại 6 tỉnh đại diện ở Việt Nam 2006, Dinh dưỡng và Thực phẩm, (3+4), Chuyên đề Hội nghị khoa học Hội Dinh dưỡng lần thứ 3: Chuyển tiếp về dinh dưỡng ở Việt Nam, (2), trang. 15-18.

THỰC TRẠNG TỰ HỌC CỦA SINH VIÊN Y DƯỢC ĐƯỢC ĐÀO TẠO THEO PHƯƠNG THỨC TÍN CHỈ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÁI NGUYÊN

Nguyễn Thị Quỳnh Hoa, Hạc Văn Vinh, Trương Viết Trường,

Trần Huyền Trang, Hoàng Minh Nam

Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên

TÓM TẮT

Bằng phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang, chúng tôi nghiên cứu 1001 sinh viên được đào tạo theo học chế tín chỉ tại trường Đại học Y Dược Thái Nguyên. Kết quả cho thấy về thực trạng tự học của sinh viên được đào tạo theo phương thức tín có 2,8% sinh viên hiểu tự học là có sự hướng dẫn của giảng viên, 84,92% sinh viên tự học khi có bài kiểm tra hoặc bài thi, 25,87% sinh viên dành thời gian tự học từ 1 - 2 giờ/24 giờ, 37,97% sinh viên tự học khi có hứng thú. Về nguyên nhân ảnh hưởng đến việc tự học của sinh viên cho thấy có 71,73% sinh viên không chuẩn bị bài trước khi đến lớp; 37,56% ham chơi và 28,76% chán học; 82,72% sinh viên chưa có phương pháp kỹ năng tự học; có 41,56% sinh viên không có phương hướng học.

Các tác giả đề nghị cần tiếp tục nghiên cứu đề xuất các giải pháp can thiệp nhằm nâng cao chất lượng tự học cho sinh viên đào tạo theo học chế tín chỉ.

Từ khóa: Tự học, tín chỉ, sinh viên, chất lượng học
SELF- STUDY IN MEDICO-PHAMARCEUTICAL STUDENT EDUCATED ACCORDING TO CREDIDS IN THAI NGUYEN UNIVERSITY OF MEDICINE & PHARMACY

By Nguyen Thi Quynh Hoa, Hac Van Vinh, Tran Huyen Trang, Hoang Minh Nam
SUMMARY

Subject and method: By a cross-sectional study, we interviewed 1001 students who were trained according to the credits in Thai Nguyen University of Medicine and Pharmacy. Results showed that 2.8% students understanding self-study was a study guided by teachers, 84.92% of students only studied when having tests, 25.87% of the students spent a learning time from 1 - 2 hour/24 hours, 37.97% of students learnt by them-selves if they like learning. For causes affecting the students' self-study the study showed that 71.73% of students did not prepare lessons before going to learn; 37.56% of students indulge in playing and 28.76% of students did not like learing; 82.72% of students hasn’t method to study; 41.56% of students did not know how to learn. It is recommended that further study should be done to improve the quality of self-study of students trained according to the credits.

Keywords: self-study, credits, student, quality of self-study
I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Để nắm bắt một cách toàn diện những kiến thức chuyên môn ở bậc đại học đòi hỏi sinh viên phải có nhiều nỗ lực trong hoạt động học tập đặc biệt phải dành nhiều thời gian cho học tập và nghiên cứu. Đặc biệt trong phương thức đào tạo theo học chế tín chỉ, vấn đề tự học đóng vai trò quan trọng trong việc giúp sinh viên lĩnh hội kiến thức môn học cũng như phát huy năng lực của bản thân dưới sự hướng dẫn của giảng viên. Đối với trường Đại học Y Dược Thái Nguyên, vấn đề tự học có ý nghĩa vô cùng quan trọng, thiết thực bởi lẽ sinh viên y cần có tự nghiên cứu, thực hành tay nghề nhiều hơn so với các ngành khác.

Chọn p = 0,9 (tỷ lệ sinh viên ngoại ngữ được đào tạo theo tín chỉ thường xuyên tự học - Theo nghiên cứu Đoàn Thị Ngọc Trang, 2010); α = 0,05, Z_1- α/2 = 1,96. Thay số ta có n = 138,3. Cỡ mẫu tối thiểu là 139 sinh viên ở mỗi khối được đào tạo theo hệ thống tín chỉ. Tổng số sinh viên được chọn vào nghiên cứu là 1001 sinh viên.

- Tỷ lệ hiểu biết của sinh viên về tự học theo hệ thống đào tạo tín chỉ.

- Tỷ lệ sinh viên dành thời gian về tự học.

- Nội dung và cách thức tự học.

- Tính chủ động trong tự học của sinh viên.

- Một số yếu tố ảnh hưởng như thời gian học, tài liệu, phương pháp học…

* Giải pháp thúc đẩy việc tự học của sinh viên

- Các kỹ năng tự học của sinh viên: thảo luận nhóm, nói chuyện chuyên đề, kỹ năng đọc sách và tài liệu tham khảo;

- Đổi mới phương pháp dạy - học

- Khen thưởng các cá nhân có thành tích tốt.

Phỏng vấn theo bộ phiếu đã được thiết kế sẵn.

Xử lý số liệu theo phần mềm SPSS 15.0

Hiện nay vấn đề tự học của sinh viên được đào tạo theo học chế tín chỉ còn nhiều bất cập. Tỷ lệ sinh viên hiểu biết về tự học được đào tạo theo phương thức tín chỉ là tự học dưới sự hướng dẫn của giáo viên chiếm tỷ lệ 71,43%; tự học không có sự hướng dẫn của giáo viên là 2,8%; tự học theo mục tiêu học tập là 25,77%. Hiểu biết của sinh viên về tự học chưa đúng. Bên cạnh đó, sinh viên chưa dành nhiều thời gian cho tự học, có 25,87% số sinh viên dành thời gian cho tự học từ 1- 2 giờ /24 giờ.

Có 84,92% sinh viên tự học khi có bài kiểm tra hoặc kì thi. Có 35,96% sinh viên tự học khi được giao bài tập; 28,17% khi nào thích thì tự học, có 74,13% sinh viên học lại các bài lý thuyết đã học; có 33,97% học môn học nào hứng thú nhất. Như vậy việc tự học của sinh viên chưa có tính chủ động, còn phụ thuộc vào mục đích là có giao bài tập, có sự kiểm tra của giảng viên hay không ?. Một số ít sinh viên có học lại các bài lý thuyết đã học, còn một số sinh viên khi nào có hứng thú thì tự học.

4.2. Nguyên nhân ảnh hưởng đến việc tự học của sinh viên

Nguyên nhân ảnh hưởng đến tự học của sinh viên, có 71,73% sinh viên không chuẩn bị bài trước khi đến lớp; có 37,56% ham chơi và 28,76% chán học. Có 46,85% sinh viên thiếu tài liệu học; 82,72% sinh viên chưa có phương pháp kỹ năng tự học; có 41,56% sinh viên không có phương hướng học.

Có một số nhóm giải pháp nâng cao tự học cho sinh viên như tăng bài kiểm tra, tăng thảo luận nhóm, nói chuyện chuyên đề, định hướng của cố vấn học tập, xây dựng câu lạc bộ tự học, giảng viên giao bài tập, khen thưởng cho sinh viên có hình thức học tập tốt.

V.KẾT LUẬN

1. Thực trạng tự học của sinh viên được đào tạo theo phương thức tín chỉ

- 2,8% sinh viên hiểu tự học là có sự hướng dẫn của giảng viên.

- 84,92% sinh viên tự học khi có bài kiểm tra hoặc bài thi.

- 25,87% sinh viên dành thời gian tự học từ 1 - 2 giờ/24 giờ.

- 37,97% sinh viên tự học khi có hứng thú.

- 71,73% sinh viên không chuẩn bị bài trước khi đến lớp; có 37,56% ham chơi và 28,76% chán học.

- 82,72% sinh viên chưa có phương pháp kỹ năng tự học; có 41,56% sinh viên không có phương hướng học.

VI. ĐỀ NGHỊ

1. Tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề về kỹ năng tự học cho sinh viên.

2. Trao đổi giao lưu với các khóa trên về kỹ năng tự học.

3. Phát huy vai trò của cố vấn học tập, lồng ghép các buổi sinh hoạt lớp có nội dung về tự học.

4. Tăng kiểm tra, giao bài tập của giảng viên cho sinh viên.

5. Nhà trường mở thêm các giảng đường tự học cho sinh viên.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Cấn Thị Thanh Hương (2008), “Phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá trong học chế tín chỉ”, Tạp chí khoa học giáo dục, 39, tr 5 - 6.

2. Cao Xuân Hạo (2000), “Bàn về chuyện tự học”, Kiến thức ngày nay, số 396, tr 23 - 27.
TÌNH TRẠNG KHỚP CẮN CỦA MỘT NHÓM SINH VIÊN ĐẠI HỌC

Y – DƯỢC THÁI NGUYÊN

*Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang.

- Tiêu chuẩn lựa chọn: Sinh viên chính quy có độ tuổi từ 18-25, có bộ răng đầy đủ từ 28-32 răng, chưa điều trị chỉnh hình hoặc phục hình, đồng ý tham gia nghiên cứu.

*Xử lý số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS, phiên bản 16.0. Giá trị trung bình, tỉ lệ phần trăm được dùng để xác định tình trạng khớp cắn. Chi- square test được sử dụng để xác định mối liên quan giữa tình trạng khớp cắn và giới tính.

Mẫu nghiên cứu gồm 170 đối tượng tham gia nghiên cứu. Trong đó có 70 nữ (58,82%), 20 nam (41,18%). Sự khác biệt giữa tuổi và giới không có ý nghĩa thống kê.

Nghiên cứu của chúng tôi đánh giá tỉ lệ sai lệch khớp cắn bằng cách khám lâm sàng và nghiên cứu trên mẫu hàm của 170 đối tượng nghiên cứu trong đó 70 nam chiếm 41,2% và 100 nữ chiếm 58,8%. Số lượng nữ trong nghiên cứu nhiều hơn nam. Kết quả này này cho thấy do nữ giới quan tâm chăm sóc răng miệng hơn nên có ý thức đi khám, và có hàm răng phù hợp yêu cầu nghiên cứu cũng nhiều hơn sinh viên nam. Mặt khác, đặc thù của các trường Y có tỉ lệ nữ sinh viên trong trường thường nhiều hơn nam sinh viên.

Đối với khớp cắn loại CL_III thì loại khớp cắn không ngược cửa chiếm tỷ lệ cao hơn hẳn : 92,42% so với loại có ngược cửa 7,58%. Điều này có thể do răng dưới chen chúc, thường gặp là răng cối nhỏ hàm dưới lệch trong, làm tương quan răng 6 là loại III nhưng tương quan răng trước không có ngược cửa với độ cắn chìa > 0. Kết quả nghiên cứu này cũng tương đương với kết quả nghiên cứu của Đồng Khắc Thẩm và Hoàng Tử Hùng (2000) [4]với loại khớp cắn ngược cửa chỉ chiếm tỷ lệ khoảng 10% của khớp cắn loại CL_III.

1. 
   Hoàng Tử Hùng (2005), Cắn khớp học, Khoa Răng Hàm Mặt, Trường Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh, tr. 104-111, tr. 277-288.
   
2. 
   Hoàng Tử Hùng (2004), Chỉnh hình răng mặt, Khoa Răng Hàm Mặt, Trường Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh, tr. 67-74.
   
3. 
   Cao Thị Hoàng Yến (2007), Nhận xét tình trạng khớp cắn của sinh viên Đại học Y Hà Nội lứa tuổi 18- 20, Luận văn tốt nghiệp, Trường Đại học Y Hà Nội.
   
4. 
   Đồng Khắc Thẩm, Hoàng Tử Hùng (2000), Khảo sát tình trạng khớp cắn ở người Việt Nam trong độ tuổi 17 - 27, Công trình nghiên cứu khoa học.
   
5. 
   Nguyễn Phúc Diên Thảo và Hoàng Tử Hùng (1993), Bước đầu nghiên cứu đặc điểm hình thái vận động biên cửa điểm răng cửa trên mặt phẳng dọc giữa và thử ghi trên người Việt, Công trình nghiên cứu khoa học.
   
6. 
   Angle E.H. (1899), Classification of Malocclusion, D. Cosmos 41.
   
7. 
   Andrews L.F (1972), "The six keys to normal occlusion", Am. J. Orthord., 62, pp. 296-309.
   
8. 
   Artênio. J.I.G., Paulo. C.P.P., Cléa. A.S.G., Luiz. F.L., (2010), “Malocclusion prevalence and comparison between the Angle classification and the Dental Aesthetic Index in scholars in the interior of São Paulo state - Brazil”, Dental Press J Orthod, 15(4): 94 – 102.
   

HÓA HỌC CỦA CÂY NỤ (GARCINIA SP.) THU HÁI Ở THÁI NGUYÊN.

Trần Văn Toản, Nông Thị Anh Thư

Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên

1. Đặt vấn đề

Cây Nụ (Garcinia sp., họ Bứa - Clusiaceae) đã được đồng bào các dân tộc thuộc tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn sử dụng làm thuốc chữa phù và đau bụng đầy hơi. Cho đến nay, chưa có nghiên cứu đầy đủ và hệ thống nào về đặc điểm thực vật và thành phần hóa học của cây này.

Với mục đích đóng góp thêm dữ liệu vào kho tàng cây thuốc cổ truyền Việt Nam, làm rõ thêm kinh nghiệm dân gian, làm tiền đề cho các nghiên cứu về sau, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm thực vật và thành phần hóa học của cây Nụ” với những 2 mục tiêu sau:

- Nghiên cứu đặc điểm hình thái thực vật, giải phẫu, đặc điểm vi học của cây Nụ.

- Sơ bộ xác định thành phần hóa học của cây Nụ.

2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu

2.1. Đối tượng nghiên cứu

- Lá, vỏ cành cây Nụ, thu hái ở Thái Nguyên để quan sát đặc điểm hình thái. Mẫu cây có đủ thân, cành, lá, hoa để xác định tên khoa học.

+ Nghiên cứu đặc điểm hình thái bằng phương pháp phân tích, mô tả thực nghiệm, đối chiếu các tài liệu về phân loại thực vật để giám định tên khoa học. [5], [6 ]

+ Nghiên cứu thành phần hóa học của dược liệu bằng kỹ thuật sắc ký lớp mỏng và kiểm nghiệm định tính [4],[7].

2.3. Chỉ tiêu nghiên cứu

• 
  Về thực vật: Mô tả, phân tích được đặc điểm hình thái của cây: thân, lá, hoa, quả.
  

• 
  Về hóa học: Sơ bộ xác định được sự có mặt các nhóm chất hóa học, tìm được một số hệ dung môi có khả năng tách vết tốt với từng phân đoạn.
  

- Thời gian thực hiện từ 1/2012 – 11/2012.

- Địa điểm Bộ môn Dược liệu Trường Đại học Y – Dược Thái Nguyên.

3. Kết quả nghiên cứu

3.1. Về đặc điểm thực vật

3.1.1. Đặc điểm hình thái

Cây gỗ vừa, cao 15 - 30m, phân nhiều nhánh đối chéo nhau và nằm ngang, có chất nhựa mủ màu vàng. Thân non có màu xanh lục, mặt ngoài có nhiều khía dọc, thiết diện hình chữ nhật. Thân già màu xám đen, sần sùi có nhiều rãnh nứt dọc, thiết diện tròn. Lá đơn, mọc đối, không có lá kèm. Phiến lá bóng, dày và dai, hình elip thuôn dài, gốc gần tròn, mũi nhọn, màu xanh lục mặt trên đậm hơn mặt dưới, dài 25 - 35cm, rộng 11 - 13cm. Gân lá hình lông chim, gân chính nổi rõ ở hai mặt, gân phụ dày đặc 22 - 33 cặp song song khít nhau. Cuống lá chắc, có nhiều khía và hơi phình ở đáy, màu nâu đỏ, dài 1,5 - 2cm. Hoa đều, mẫu 5. Cuống hoa dài 0,8 - 1cm. Lá đài 5, rời. Cánh hoa 5, rời, nhẵn bóng, hình bầu dục, phiến dày ở gốc mỏng dần ở đỉnh, màu trắng, dài 3,5 - 4cm, rộng 3 - 3,5cm. Bộ nhị gồm 5 bó, mỗi bó có 2 - 3 nhị có chỉ nhị dính liền với nhau, đính một vòng trên đế hoa. Bộ nhụy có 5 ô, mỗi ô có một lá noãn, đính noãn trung trụ, màu vàng lục, vòi nhụy ngắn, hầu như không có, đầu nhụy to, hơi lõm, chia 5 thùy. Quả mọng hình cầu mang đài tồn tại, đường kính 5 - 6cm.