PHỤ LỤC 3 THỐNG KÊ CA DAO TÌNH YÊU LỨA ĐÔI CÓ LỜI TỪ 2 DÒNG ĐẾN TRÊN 10 DÒNG

1. Lời ca dao có 2 dòng: 2703 lời (54,92%)

2. Lời ca dao có 4 dòng: 1045 lời (21,23%)

3. Lời ca dao có trên 10 dòng: 783 lời (15,91%)

4.Lời ca dao có 6 dòng: 257 lời (5,22%)

5. Lời ca dao có 8 dòng: 133 lời (2,72%)

PHẦN THỨ HAI

Có cho bên đạo bên đời lấy nhau?

Tuổi em còn bé nên chưa lấy chồng!

Tuổi tôi còn nhỏ nên chưa lấy chồng!

Bao giờ ra bảng ra bài hẵng hay.

Bao giờ tiền cưới trao tay,

Tiền cheo rắp nước mới hay vợ chồng!

Chân bùn tay lấm mà lòng anh say!

Chân bùn tay lấm cực lòng anh thay!

Hay là trúc đã nhớ mai đi tìm.

Tìm em như thể tìm chim,

Chim ăn bể Bắc đi tìm bể Đông.

Tìm bể Đông thấy con chim nhạn,

Tìm bể cạn thấy đàn chim bay,

Tìm em từ bấy lâu nay,

Hôm qua là chín hôm nay là mười.

Tìm em đã mướt mồ hôi,

Lại đứt nút áo lại rai khăn đầu.

Tìm em chẳng thấy em đâu,

Lội song thì ướt, quanh cầu thì xa.

Làm ơn gặp khách thập phương hỏi dùm.

Mớ rau sắng, quả mơ non,

Mơ chua sắng ngọt biết còn thương chăng?

Rờ vú không tới, lấy sào mà quơ.

Cho cây xa cội cho đêm xa ngày

Đêm với ngày, anh quay chỉ thắm,

Sợi thẳng sợi chùng, nghĩ giận ông Tơ!

Đĩa nghiêng cá đổ rã rời đôi ta!

Càng nhắc càng nhớ, càng trông càng sầu.

Hễ về nhớ đến lời nhau,

Bắc cầu mà chả được cầu ái ân.

Dầu xa nhích lại cho gần,

Làm thân con nhện mấy lần vươn tơ?

Tằm tơ nhện cũng dăng tơ,

Gan vàng sao khéo thờ ơ dạ vàng!

Cho chim chèo bẻo xa cây măng vòi!

Anh ơi nghĩ lại mà coi,

Tấm lòng em ở gương soi nào bằng.

- Em đừng than ngắn thở dài,

Nghĩa anh anh giữ nào phai tấc lòng,

Đôi ta đã tạc chữ đồng,

Tử sinh, sinh tử một lòng có nhau!

Cho anh không vợ, cắm quanh mẹ già

Mẹ già như mẹ người ta,

Thì anh có vợ trong nhà đã lâu.

Mẹ anh ác nghiệt cơ cầu,

Cho nên anh chịu âu sầu đến nay!

Cho chim xanh nỡ bay qua vườn hồng.

Ai đi muôn dặm non sông,

Để ai chất chứa sầu đong một mình?

Cho Trăng xa Cuội, cho bạn hiền xa ta.

Cho con chèo bẻo xa cây măng vòi!

Con cá thu nó khóc,

Con cá lóc nó sầu,

Phải chi ngoài biển có cầu,

Em ra em vớt cái đoạn sầu cho anh!
17. Ai làm cho nước chảy xuôi,

Cho thuyền xuôi ngược cho người nhớ nhau?

Chàng đi để thiếp sao đành

Thiếp xin khoá cửa, buông mành thiếp theo!

Sách “Kho tàng ca dao người - Việt” ghi: Cho thuyền lên ngược cho người nhớ nhau (A60-tập I). Chúng tôi tán thành sửa đổi này (trên đề “nước chảy xuôi” thì thuyền “ngược” mới đúng!
18. Ai làm miếu nọ xa đình,

Hạc xa hương án, đội mình lìa xa.

- Lìa cây, lìa cội, lìa hoa,

Lìa người bội bạc, đôi ta đừng lìa.

Gửi ra miền Bắc chạm bốn câu thơ:

Câu thương, câu nhớ, câu đợi, câu chờ,

Hẹn xuân thống nhất tình thơ thêm nồng!

Xuống ghe ghe úp, xuống thuyền thuyền trôi!

Lông mày lá liễu đáng trăm quan tiền.

Mẹ chồng mà dữ mổ bò ăn khao.

Măng mọc có lứa, đôi ta có thì.

Măng mọc có lứa người ta có thì.

Chơi xuân kẻo hết xuân đi,

Cái già sòng sọc nó thì theo sau!

Nâng niu bát sứ vỡ tan có ngày!

Càng đo đắn lắm càng già mất duyên!

Đừng tham lắm của nhà giàu làm chi!

Làm thì xem chẳng ra gì,

Làm tất làm tả, nói thì điếc tai.

Đi ngủ thì hết canh hai,

Thức khuya dậy sớm mình ai dãi dầu.

Sớm về đi cắt cỏ trâu,

Trưa về lại bảo ngồi đâu không đầy?

Hết mẹ rồi lại đến thầy,

Gánh cỏ có đầy cũng nói rằng vơi.

Nói thì nói thật là dai,

Lắm câu chua cạnh, đắng cay trăm chiều.

Phận em là gái nhà nghèo,

Lấy phải chồng giàu, ai thấu cho chăng!

Nói ra đau đớn trong lòng,

Chịu khổ chịu nhục suốt trong một đời!

Khắng khăng giữ lấy trượng phu cho bền!

Ai ơi giữ lấy đạo bền,

Trồng cây lấy đức, xây nền lấy nhân.

Khom lưng anh đẩy cái nào cũng êm!

Chồng chung hai vợ một mùng,

Day qua con vợ nọ, chọc khùng con vợ kia!
31. Ai qua đò Do cho biết,

Dòng nước xanh trong biếc dường nào.

Gái thời da đỏ hồng hào,

Mắt đen lay láy, người nào chẳng yêu.

Con gái cũng biết cầm roi dạy chồng.

Đóng thuyền đợi bến đón thầy mẹ sang.

Thuyền lớn quan bắt chở lương,

Còn chiếc thuyền nhỏ cùng nường qua sông.

Chở nường anh đứng anh trông,

Trông xa, xa khuất mà lòng chơi vơi.

Để thương để nhớ để sầu cho ai.

Để sầu cho khách vãng lai,

Để thương để nhớ cho ai chịu sầu.

Phượng hoàng chỉ quyết đậu cây ngô đồng.

Song le còn chút ngại ngùng,

Biết rằng thầy mẹ thương cùng cho chăng?

Nẻo xa thấp thoáng bóng trăng,

Cũng mong nhờ gió cát đằng đưa dây.

Quảng Hàn cách mấy lần mây,

Để duyên hiệp đấy hiệp đây cho gần.

Nghe câu quan họ đi tìm người thương.

Gửi dăm cái nhớ, gửi vài cái thương.

Gửi cho đến chiếu đến giường,

Giữ cho đến tận quê hương chàng nằm.

Vắng chàng em vẫn hỏi thăm,

Nơi ăn đà vậy, nơi nàm làm sao?

Năm nay mười tám hay là đôi mươi?

Để ta so tuổi hai người,

Thử xem có được tốt đôi chăng là?

Nồi đồng kiềng sắt đợi chờ than lim.

Ai xinh thì mặc ai xinh,

Ông Tơ chỉ quyết xe mình với ta.

Trông sang Vạn Giã, ngó lại Tu Bông.

Biết rằng cha mẹ đành không,

Anh chờ em đợi, uổng công hai đàng.

- Đèo cả cao 500m, ranh giới Phú Yên - Khánh Hoà.
41. Anh chê thuyền thúng chẳng đi,

Anh đi thuyền ván có khi gập ghềnh.

Ba chìm bảy nổi lênh đênh

- Em chê thuyền ván chẳng đi,

Em đi thuyền thúng có khi tròng triềng

Có khi đổ ngả đổ nghiêng.

Em về em mua gan công mật cóc em thuốc chồng em theo anh!

- Đồng bạc của anh đồng bạc con cò xanh,

Chồng bậu, bậu còn thuốc, huống gì anh bậu từ?

Anh thốt nhiều lời thắm thiết hơn thương.

Thiếu chi quân tử bốn phương,

Thấy anh có ngãi em ôm duyên đợi chờ!

Đừng để em lầm tội nghiệp bớ anh!

Anh có dứt thì dứt cho luôn,

Đừng như thơ giỡn đầu truông,

Nay còn mai mất thêm buồn lòng em!

Có con trước mặt anh đừng chơi hoa.

Chơi hoa tan cửa nát nhà,

Lìa con bỏ vợ, chơi hoa làm gì?

Em tính sao thì em tính để bốn giờ chiều anh tắt hơi!

Anh đến tìm đò thì đò đã sang sông.

Anh đến tìm em thì em đã lấy chồng,

Em yêu anh như rứa có mặn nồng chi mô!

- Hoa đến kỳ thì hoa phải nở,

Đò đã đầy thì đò phải sang sông,

Đến duyên thì em phải lấy chồng,

Em yêu anh rứa đó còn mặn nồng tuỳ anh!

Nhớ ao rau muống nhớ cà dầm tương.

Nhớ ai dãi nắng dầm sương,

Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.

Em ngồi em nghỉ đầu truông một mình.

Anh đi ngang nghiêng nón làm thinh,

Em kêu em hỏi:

Tâm tình bất biến,

Tương kiến nghiêm phong.

Em đây không phải lang dâm chạ,

Anh đừng đem dạ, nghi nan,

Bút sa xuống giấy ngay hàng,

Em đây không phải trốn làng bỏ ai!

Tóc xanh em đợi, lòng son anh chờ.

Anh đi làm lính cụ Hồ,

Đò xưa bến cũ đợi chờ đón anh.

Để em gánh đục gánh bào đi đưa.

Trời nắng cho chí trời mưa,

Để em cởi áo che cưa cho chàng.

Để em ôm bóng trăng tà năm canh.

Nước non một gánh chung tình,

Nhớ ai, ai có nhớ mình hay chăng?

Phải cơn mưa này ướt áo lấm chân

Chậu nước em để ngoài sân,

Em chờ anh rửa xong chân anh vào nhà.

Vào nhà em hỏi tình ta,

Trăm năm duyên ngãi đậm đà hay không?

Có ăn cơm tấm trộn ngô thì vào.

- Cơm tấm còn đãi dưới ao,

Ngô thời chưa bẻ anh vào làm chi.

Trai nam nhi kiếm vợ, gái nữ nhi kiếm chồng.

Tôi giận bà Nguyệt lão, toi muốn giết ông Tơ hồng,

Thưở xuân xanh anh chưa vợ, em chưa chồng mà ổng không xe!

Mai sau quế rụng, bông lài thơm xa.

Trông thì vòi vọi, vỏ có ruột không.

Em nghèo đây biết nghĩa vợ chồng,

Mồ hôi em quạt, gió lồng em che.

Anh không biết chữ lẽ nào em thương?

Để em làm cỏ mồ hôi ướt dầm.

Có phải đạo vợ nghĩa chồng,

Thì mang ô xuống cánh đồng mà che!

Sao anh không bảo mẹ già nhuộm thâm.

Áo ấy được tay em cầm,

Em nhuộm màu tím, màu thâm, màu vàng.

Vạc cả em nhuộm màu vàng,

Vạc con màu tím lại càng thêm xinh.

Đôi bên em kết chữ tình,

Chữ loan chữ phượng chữ mình chữ em.

Ra đường già trẻ cùng khen,

Khen nền màu nhuộm, lại nền cành hoa,

Trước là khen mẹ, khen cha,

Sau khen ông bà khéo kén nàng dâu.

Như dao chém xuống đá,

Như rạ cắt xuống đất,

Như mật rót vào tai.

Bây chừ anh đã nghe ai,

Bỏ em giữa chốn thuyền chài rứa ri?

Thì anh đừng trách vợ mình Hoạn Thư!

Em như tờ giấy bên Tàu mới sang.

Anh như con một nhà quan,

Em như con én lạc đàn ngẩn ngơ!

Anh như chỉ gấm thêu cờ,

Em như rau má lờ mờ giếng khơi.

Cho nên chẳng dám ngỏ lời,

Ngày ngày chỉ dám ngắm người xa xa.

Em như gái rở đi rình của chua!

Như Thúy Kiều với Kim Trọng, phân ly sao đành!

Em như manh chiếu bà hàng bỏ quên.

Lạy trời cho cả gió lên,

Cho manh chiếu rách lên trên tán vàng.

Bát cơm đã trót chan canh mất rồi.

Nước đi đắng lắm anh ơi,

Bỏ ra thù để tội trời ai mang!

Tội trời đã có người mang,

Ước gì ta lấy được chàng, chàng ơi.

Như rựa chém xuống đá,

Như rựa cắt xuống đất,

Như mật rót vào tai,

Bây chừ anh đã nghe ai,

Bỏ em giữa chốn thuyền chài rứa ri.

Anh nói với em nguyệt khuyết sáo băng,

Đôi ta như rồng lượn trông trăng,

Dẫu mà xa nhau đi nữa cũng khăng khăng đợi chờ!

Cùng chung một thợ cũng trong một nhà

Cùng một tấm vải xé ra,

Áo anh mặc trắng, em đà nhuộm thâm.

Ước gì về tay em cầm,

Rồi em cũng nhuộm màu thâm, màu vàng.

Em thêu con bướm lượn ngang,

Hai cánh dịu dàng em vắt chỉ xanh.

Đôi bên có đôi con lềnh,

Ở giữa con én có xinh chăng là?

Đôi bên có đôi cây hoa,

Ở giữa nền tà xinh thật là xinh!

Áo này anh mặc ra đồng,

Kẻ ngắm người nghía, kẻ trông người dòm.

Áo này vợ may cho chồng,

Có đôi con rồng có đôi cây hoa.

Đã chơi bông trắng thì nhìn trái xanh.

Thầy mẹ không gả, em bày mưu cho!

Anh nhích lại đây,

Em hỏi câu này:

Non non, nước nước, mây mây

Ai làm nam bắc đông tây lắm đường!

Yêu nhau chẳng lọ bạc vàng,

Tình thân nghĩa thiết, xin chàng chớ quên!
75. Anh ơi nhớ thuở cùng thề,

Cầm dao lá liễu dựa kề tóc mai.

Chữ đề vô đá lâu phai,

Nằm đêm nghĩ lại thử ai bạc tình?

Anh đừng cạo mặt, nhổ râu tốn tiền!

Như Lưu Linh say rượu như Bá Nha say cầm.

Kẻ say tình, không tính đâu em!

Anh đừng thơ gửi, thơ đưa lâu tình!

Lá giang nấu với cua kềnh cũng ngon!

Buồng cau chai rượu để mà vấn danh.

Ngày nay lễ nghi này chỉ còn hai bước chính là vấn danh (ăn hỏi) và rước dâu. Bước nghi hôn thường được tổ chức bên nhà trai đến thăm nhà gái còn bước đưa đồ sính lễ thì nơi thực hiện, nơi không thực hiện (hoặc không làm công khai).

Măng mọc có lứa người ta có thì.

Người ta lấy vợ đông tây,

Thân anh ở vậy như cau không buồng!

Cau không buồng tháng hai lại có,

Anh ở vầy như chó cụt đuôi.

Hai hàng châu lệ như mưa tháng mười.

Xấu chuôm cá chẳng vào đĩa anh đâu!

- Xấu chuôm tốt cá em ơi,

Tốt chuôm mà nỏ có nơi cá nằm.

Em dặn câu này, anh chớ có quên,

Đôi ta đã trót lời nguyền,

Chớ xa xôi mặt mà quên mảng lòng.

Chuốc một chén rượu cho đầy,

Đặt lên tràng kỷ bàn xây,

Anh đứng đó, em lại đứng đây,

Để em thưa mẹ, để em bẩm thầy,

Người có y tâm chước lượng, bận này ta trao duyên.

Những khi em nhớ, cầm tay đỡ buồn!

Anh về xin chớ về luôn,

Phòng loan trăng úa, gió luồn thâu đêm!

Bỏ chữ thương chữ nhớ lại giữa đàng cho em.

Ta nắm lấy áo ta đề câu thơ.

Câu thơ ba chữ rành rành:

Chữ trung chữ hiếu chữ tình là ba.

Chữ trung thì để phần cha,

Chữ hiếu phần mẹ, đôi ta chữ tình.

Bắc cầu chín nhịp cho thầy mẹ sang.

Quý hồ em có lòng thương,

Một trăm, một vạn chặng đường cũng đi.

Cho em trồng ké dây trầu một bên.

Mai sau trầu nọ lớn lên,

Trầu kia ra lá, em đền ơn cho.

Gói câu tình nghĩa lâu ngày sợ quên.

Em đây kết tóc ở đời với anh.

Tô con chim phượng đậu nhành lan chi.

Ai làm nên bước phân ly,

Cảm công mưa nắng, kẻ đi người về.

Trông cho khuất núi qua đèo mới thôi!

Em là tép nhỏ lộn rong khó tìm.

Em thổi sáo trúc nhịp nhàng với anh.

Gọi là xanh lá rậm cành.
98. Anh với em như mía với gừng,

Gừng cay mía ngọt, ngát lừng mùi thơm.

Anh với em như nước với non,

Non xanh nước biếc duyên còn dài lâu.