Hà Nội 2013 UỶ ban nhân dân thành phố HÀ NỘi quy hoạch phát triểN

Bảng 1. Báo cáo tài chính dạy nghề năm 2012

Trong những năm qua, công tác dạy nghề trên địa bàn Thành phố Hà Nội đã phát triển mạnh trở thành một trong các Thành phố đi đầu cả nước về số lượng CSDN, hình thức, quy mô và chất lượng đào tạo, đảm bảo cung cấp nhân lực có chất lượng không chỉ cho Thủ đô mà còn cho cả nước, góp phần quan trọng phát triển kinh tế - xã hội theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

- Mạng lưới các cơ sở dạy nghề trên địa bàn Hà Nội được điều chỉnh tương đối hợp lý về cơ cấu nghề đào tạo và mở rộng theo hướng phù hợp với tình hình kinh tế, chính trị, giáo dục của cả nước và Thành phố Hà Nội.

Dạy nghề đã góp phần bước đầu vào phân luồng học sinh sau trung học cơ sở vào học nghề. Đã có sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo và dạy nghề trong việc thực hiện phân luồng. Số học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông vào học nghề đã tăng dần qua các năm.

- Các nghề đào tạo phát triển theo nhu cầu thực tế của các doanh nghiệp, từng bước phù hợp với sự phát triển các ngành nghề trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.

- Chương trình dạy nghề được xây dựng xuất phát từ thực tiễn sản xuất; trên cơ sở phân tích nhiệm vụ, công việc của người lao động, thiết kế các mô đun đào tạo tích hợp giữa lý thuyết và thực hành thay thế cho chương trình dạy nghề theo môn học được xây dựng tách rời giữa lý thuyết và thực hành. Đến nay, danh mục các nghề tạo tại hiện nay của Hà Nội rất đa dạng, phong phú với 58 nghề đào tạo trình độ Cao đẳng nghề, 101 nghề trình độ trung cấp nghề, trên 200 nghề đào tạo trình độ Sơ cấp nghề và nhiều nghề đào tạo dưới 3 tháng.

- Cùng với sự phát triển về mạng lưới CSDN, quy mô và cơ cấu nghề đào tạo, đội ngũ GVDN và CBQLDN cũng được phát triển cả về số lượng và nâng cao về chất lượng góp phần khẳng định vị trí, vai trò đào tạo nghề của người thầy, thực hiện nhiệm vụ đào tạo nghề phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Thu hút được một bộ phận nguồn nhân lực có chất lượng cao, tay nghề cao như nghệ nhân, cán bộ kỹ thuật đang làm việc ở doanh nghiệp, các nhà khoa học tham gia dạy nghề qua đó hình thành đội ngũ GVDN phong phú, đa dạng về trình độ và cơ cấu chuyên môn kỹ thuật. Đổi mới nội dung đào tạo, đa dạng phương thức đào tạo bồi dưỡng góp phần nâng cao chất lượng dạy nghề

- Cơ sở vật chất, thiết bị của các cơ sở dạy nghề đã được tăng cường. Một số cơ sở đảm bảo được các thiết bị thực hành cơ bản. Các trường được đầu tư từ Chương trình mục tiêu quốc gia, nhiều thiết bị được tăng cường, bổ sung phù hợp với kỹ thuật, công nghệ trong sản xuất. Các trường thụ hưởng từ các dự án ODA cơ sở vật chất, thiết bị được đầu tư tương đối đồng bộ và hiện đại. Phong trào tự làm thiết bị dạy nghề của các cơ sở dạy nghề đã bổ sung nhiều thiết bị cho giảng dạy và thực hành.

- Đã có một số cơ chế chính sách tạo cơ hội học nghề để mọi người có nhu cầu học nghề đều được tham gia học nghề một cách dễ dàng; đồng thời đã chú trọng đến việc xây dựng và ban hành chính sách ưu tiên dạy nghề cho những nhóm người yếu thế như: người dân tộc thiểu số, người nghèo, người tàn tật, và chính sách ưu tiên dạy nghề cho bộ đội xuất ngũ, cho lao động thuộc vùng chuyển đổi mục đích sử dụng đất và dạy nghề cho lao động nông thôn.

- Nguồn lực đầu tư cho dạy nghề được đa dạng hóa, trong đó ngân sách Nhà nước giữ vai trò chủ đạo (chiếm khoảng 60%). Ngân sách nhà nước chi cho dạy nghề tăng dần qua các năm. Nhiều trường được các tổ chức trong nước và nước ngoài đầu tư trang thiết bị chuẩn, hiện đại, cơ sở vật chất tốt nhằm hướng tới trở thành những trường đào tạo chất lượng cao như: Trường Cao đẳng nghề Kỹ thuật Công nghệ (Bộ Lao động Thương binh và Xã hội); Trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội ( Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn); Trường Cao đẳng nghề Công nghệ cao Hà Nội, Trường Cao đẳng nghề Công nghiệp Hà Nội....

- Xã hội hoá dạy nghề đạt được kết quả bước đầu. Nhà nước đã có chính sách đẩy mạnh xã hội hóa dạy nghề, đã huy động được khoảng 40% từ nguồn ngoài ngân sách nhà nước cho dạy nghề. Nhiều tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân trong và ngoài nước đã đầu tư thành lập cơ sở dạy nghề.

- Đến năm 2012 đã kiểm định chất lượng 14 cơ sở dạy nghề. Các điều kiện đảm bảo chất lượng được cải thiện nên chất lượng và hiệu quả dạy nghề có bước chuyển biến tích cực, đào tạo nghề đã gắn với sử dụng lao động. Kỹ năng nghề của học sinh tốt nghiệp các cơ sở dạy nghề đã được nâng lên. Theo đánh giá của các doanh nghiệp: 80% - 85% số lao động qua đào tạo nghề được sử dụng đúng trình độ đào tạo; 30% có kỹ năng nghề từ khá trở lên. Lao động qua đào nghề tham gia vào hầu hết các lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân và đã đảm nhận được các vị trí công việc phức tạp mà trước đây phải do chuyên gia nước ngoài thực hiện; khoảng 70% học sinh tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm ngay sau khi tốt nghiệp, ở một số nghề và một số cơ sở dạy nghề tỷ lệ này đạt trên 90%.

- Mạng lưới cơ sở dạy nghề tuy đông và rộng khắp nhưng phân bổ chưa hợp lý trên địa bàn các quận, huyện của Thành phố, chưa tập trung vào những ngành trọng điểm, trường trọng điểm dẫn đến chất lượng đào tạo chưa thực sự cao. Chưa hình thành được những cơ sở dạy nghề chất lượng cao và các trung tâm đào tạo nghề ở các khu vực.

- Các cơ sở dạy nghề trên địa bàn chưa được đầu tư tập trung, đồng bộ các yếu tố bảo đảm chất lượng để đào tạo các nghề chất lượng cao, các nghề trọng điểm quốc gia, nghề đạt chuẩn quốc gia, khu vực ASEAN và thế giới. Năng lực đào tạo của các CSDN, nhất là năng lực đào tạo nghề trình độ cao còn hạn chế; quan hệ giữa cơ sở dạy nghề và doanh nghiệp chưa chặt chẽ; còn khoảng cách giữa đào tạo và thực tế sử dụng lao động đã qua đào tạo.

- Chất lượng đào tạo nghề, mặc dù đã có chuyển biến nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động về tay nghề và các kỹ năng mềm như tác phong công nghiệp, khả năng làm việc theo tổ, nhóm. Kỹ năng nghề, năng lực nghề nghiệp của lao động Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung vẫn còn khoảng cách lớn so với các nước phát triển trên thế giới và trong khu vực. Chất lượng dạy nghề đối với những nghề mũi nhọn, nghề trọng điểm mang tính cạnh tranh cao của nền kinh tế chưa được khẳng định.

- Cơ cấu đào tạo theo cấp trình độ và nghề đào tạo chưa hợp lý, chưa gắn bó hữu cơ với nhu cầu nhân lực của ngành kinh tế (VD: nghề kế toán doanh nghiệp hiện nay là nghề có quy mô đào tạo lớn nhất ở cả 3 cấp trình độ), nhiều nghề các CSDN chưa đào tạo, chưa đáp ứng được nhu cầu nhân lực kỹ thuật chất lượng cao cho sản xuất và thị trường lao động. Dạy nghề cho lao động nông thôn để chuyển dịch sang khu vực công nghiệp và dịch vụ còn chậm. Thiếu lao động kỹ thuật trình độ cao cung cấp cho các doanh nghiệp thuộc các ngành kinh tế mũi nhọn, ngành kinh tế trọng điểm và cho xuất khẩu lao động.

- Giáo viên dạy nghề còn thiếu về số lượng, (tỷ lệ học sinh quy đổi trên giáo viên đạt 26 học sinh, sinh viên/giáo viên), hạn chế về trình độ kỹ năng nghề; chất lượng, trình độ tay nghề của giáo viên dạy thực hành nghề thấp (48% GVDN chưa đạt chuẩn về kỹ năng nghề). Trung dạy nghề quận, huyện, thị xã thiếu đội ngũ giáo viên cơ hữu.

- Đội ngũ cán bộ quản lý đào tạo nghề ở nhiều cơ sở còn kiêm nhiệm, thiếu chuyên nghiệp và kinh nghiệm quản lý dạy nghề còn hạn chế. Số lượng CBQLDN tại cấp Sở chưa tương xứng với nhiệm vụ được giao. Cấp quận, huyện, hầu hết cán bộ quản lý dạy nghề còn kiêm nhiệm và đặc biệt là thiếu kinh nghiệm quản lý trong lĩnh vực dạy nghề. Đội ngũ CBQLDN của các trường nghề vẫn còn 65% chưa được bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý dạy nghề.

- Các điều kiện đảm bảo chất lượng dạy nghề còn bất cập: Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy nghề hầu hết chưa đáp ứng yêu cầu. Phần lớn các trường chưa đạt tiêu chuẩn về diện tích phòng học, giảng đường theo quy định. Nhiều trường thiếu thư viện hoặc thư viện nhỏ, số lượng đầu sách, tài liệu ít; ký túc xá, khu thể dục thể thao chưa đáp ứng được yêu cầu. Xưởng thực hành thực tập chưa đáp ứng yêu cầu đào tạo, trang thiết bị thiếu về chủng loại, lạc hậu về công nghệ. Số lượng thiết bị phục vụ thực hành hầu hết không đáp ứng được nhu cầu thực hành của sinh viên và theo yêu cầu của chương trình đào tạo. Số lượng sinh viên/thiết bị quy đổi còn cao, do đó chất lượng thực hành, thực tập còn hạn chế.

- Công tác xây dựng chương trình dạy nghề của các cơ sở dạy nghề gặp nhiều khó khăn do trình độ của đội ngũ giáo viên không đáp ứng.

- Quản lý nhà nước về dạy nghề chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển dạy nghề, đặc biệt là cơ chế, chính sách.

- Việc chuyển đào tạo nghề từ năng lực sẵn có của cơ sở dạy nghề sang đáp ứng nhu cầu xã hội và thị trường lao động còn chậm. Sự tham gia của doanh nghiệp vào dạy nghề còn hạn chế.