Hµ néi 2007 Môc lôC

4. 
   Téi ph¹m söa ch÷a (xuyªn t¹c) d÷ liÖu.
   

5. 
   Téi ph¹m tÊn c«ng tõ chèi dÞch vô.
   

6. 
   TÊn c«ng c¸c hÖ thèng b»ng virus, worm, ngùa Troa.
   

7. 
   ¡n c¾p thêi l­îng Internet.
   

8. 
   Giµnh quyÒn kiÓm so¸t Web (web hacking).
   

9. 
   Giµnh quyÒn kiÓm so¸t hÖ thèng MT.
   

10. 
    Ph¸ háng phÇn cøng MT, c¸c vËt mang TT cña hÖ thèng.
    
11. 
    Dïng c¸c kªnh vËt lý (nh­ kªnh ©m thanh, kªnh video, kªnh ®iÖn tõ…) ®Ó x©m nhËp, ¨n c¾p th«ng tin nh¹y c¶m nh­ trém, chôp trém, thu bøc x¹ ®iÖn tõ…
    

• 
  Khã bÞ ph¸t hiÖn v× c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i ®Ó ph¸t hiÖn ra chóng kh«ng ph¶i lu«n cã hiÖu qu¶.
  
• 
  Khã bÞ ng¨n ngõa vµ v« hiÖu hãa c¸c hËu qu¶ cña chóng v× th­êng th× c¸c ph­¬ng tiÖn vµ c¸c ph­¬ng ph¸p b¶o vÖ bÞ tôt hËu so víi c¸c ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tÊn c«ng.
  
• 
  Th­êng kh«ng bÞ trõng ph¹t thÝch ®¸ng do thiÕu c¬ së ph¸p lý ®ñ m¹nh vµ thiÕu sù phèi hîp chÆt chÏ cña ph¸p lý quèc tÕ.
  
• 
  §­îc thùc hiÖn ë ph¹m vi toµn cÇu nhê sö dông liªn l¹c viÔn th«ng.
  
• 
  Cã tÝnh trÝ tuÖ cao, cã kü n¨ng ®iªu luyÖn vµ ®a d¹ng.
  
• 
  Ngµy cµng cã tÝnh tæ chøc cao.
  

ë ®©y, chóng ta quan t©m ®Æc biÖt ®Õn vÊn ®Ò c¸c téi ph¹m MT g©y tæn thÊt cho an ninh TT quèc gia, v× chóng ®e däa ®Õn lîi Ých quèc gia trong lÜnh vùc ATTT. Trªn thùc tÕ, ng­êi ta chia lo¹i téi ph¹m MT g©y tæn h¹i quyÒn lîi quèc gia thµnh c¸c d¹ng sau ®©y:

 Truy cËp tr¸i phÐp (TCTP) tíi c¸c m¹ng vµ c¸c hÖ thèng MT nh»m môc ®Ých hñy ho¹i, lµm ng­ng trÖ ho¹t ®éng b×nh th­êng cña chóng.

 TCTP tíi c¸c m¹ng, c¸c hÖ thèng vµ c¸c c¬ së d÷ liÖu (CSDL) nh»m môc ®Ých thu thËp c¸c TT bÝ mËt.

 T¹o lËp vµ sö dông c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸ ho¹i.

 Lõa ®¶o vµ ¨n c¾p b»ng liªn l¹c viÔn th«ng.

 C¸c hµnh vi ph¹m luËt nh»m chèng ph¸ chÝnh quyÒn, chèng ph¸ §¶ng, lµm mÊt æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ ®e däa tíi an ninh quèc gia.

TiÕp theo chóng ta sÏ xem xÐt mét sè vÝ dô vÒ téi ph¹m MT thuéc c¸c d¹ng nªu trªn.

1. 
   TCTP c¸c m¹ng vµ c¸c HT MT ph¸ ho¹i sù ho¹t ®éng b×nh th­êng cña chóng.
   

§èi t­îng tÊn c«ng ë ®©y cã thÓ lµ: c¸c hÖ thèng MT; c¸c hÖ thèng TT – VT trong lÜnh vùc ho¹t ®éng Nhµ n­íc, trong x©y dùng, trong quèc phßng, trong c¸c khoa häc c«ng nghÖ míi nhÊt; c¬ së h¹ tÇng th«ng tin qu©n sù; kiÕn tróc TT qu¶n lý cña c¸c ng©n hµng, c¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, dÇu khÝ…

Môc tiªu cña bän téi ph¹m lµ g©y rèi lo¹n ho¹t ®éng cña c¸c cÊu tróc ®iÒu khiÓn; c¸c luång giao th«ng vµ c¸c ph­¬ng tiÖn liªn l¹c; phong táa ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, s©n bay, bÕn c¶ng vµ c¸c ng©n hµng riªng lÎ còng nh­ mét sè lÜnh vùc c«ng nghiÖp nhÊt ®Þnh; khëi t¹o nh÷ng th¶m häa c«ng nghÖ Gen lín.

N¨m 2004 ®· x¶y ra rÊt nhiÒu vô tÊn c«ng “ tõ chèi dÞch vô – DOS ” vµo c¸c m¸y chñ cña c¸c c¬ quan chÝnh phñ vµ tµi chÝnh ng©n hµng cña nhiÒu n­íc lµm chóng ngõng ho¹t ®éng trong nhiÒu giê hoÆc c¶ mét ngµy. ThiÖt h¹i tõ c¸c tÊn c«ng nh­ vËy trong n¨m 2004 ng­êi ta tÝnh ®­îc lªn tíi 34 tû USD. Môc tiªu ­a thÝch nhÊt cña c¸c tin tÆc ë ®©y lµ c¸c m¹ng qu©n sù vµ vò trô cña Hoa Kú. Tõ London (Anh) mét nh©n viªn qu¶n trÞ m¹ng lµ Garry Mackiman ®· luån vµo ®­îc 92 m¹ng MT cña Nhµ Tr¾ng vµ C¬ quan hµng kh«ng vò trô quèc gia Mü. ViÖc ph¸ ho¹i c¸c m¹ng MT th­êng ®­îc thùc hiÖn tõ nh÷ng n­íc cã sù c¹nh tranh nhau trong c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ/hoÆc kinh tÕ. Ch¼ng h¹n, Trung Quèc cã thÓ bÞ ®e däa bëi c¸c tin tÆc tõ Hµn Quèc, §µi Loan, NhËt B¶n, Malaixia vµ mét sè n­íc kh¸c cña khu vùc §«ng Nam ¸.

- Téi ph¹m cã tÝnh l­u manh trªn m¹ng.

TÖ n¹n nµy th­êng ®­îc thùc hiÖn víi môc ®Ých lµm thay ®æi TT trong website cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc. VÝ dô, mét tin tÆc ®· v­ît qua hÖ thèng b¶o vÖ, chui vµo website cña Héi ®ång bang California lµm háng website nµy. Mét nhãm tin tÆc ®· thµnh c«ng trong viÖc bÎ khãa website cña Bé tµi chÝnh Rumania vµ ®¸nh sËp nã. Sau th¸ng ®Çu tiªn ®i vµo ho¹t ®éng website cña tæng thèng Nga V.Putin (www.kremlin.ru), tµi nguyªn m¹ng ®· bÞ tin tÆc tÊn c«ng 8743 lÇn. C¸c chuyªn gia Nga ®· ph¸t hiÖn r»ng, trong sè nh÷ng kÎ téi ph¹m ngoµi n­íc Nga, cßn cã tin tÆc tõ c¸c n­íc ch©u ¢u vµ B¾c Mü. HiÖn thêi nh÷ng cuéc ®ét nhËp nh­ vËy x¶y ra kho¶ng 500 lÇn mçi th¸ng.

- Hñy ho¹i MT hoÆc c¸c tµi nguyªn m¹ng.

Céng ®ång Internet ®· quen thuéc víi c¸c tÊn c«ng tin tÆc cã nguyªn nh©n chÝnh trÞ. VÝ dô, ®¸p tr¶ sù tÊn c«ng cña tin tÆc A-dec-bai-gian l¸ng giÒng vµo c¸c website cña Armenia, tin tÆc n­íc nµy ®· tiÕn hµnh trªn m¹ng Internet “hµnh ®éng trõng ph¹t”, mµ hËu qu¶ lµ lµm háng hµng lo¹t website cña ®èi thñ. Sè l­îng c¸c website bÞ ph¸ hñy hoÆc háng hãc cña c¶ 2 bªn lªn ®Õn gÇn 100.

2. 
   TCTP tíi c¸c m¹ng, c¸c HTMT vµ c¸c CSDL nh»m thu thËp c¸c TT bÝ mËt.
   

C¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n th©m nhËp vµo HTTT cña c¸c c¬ cÊu nhµ n­íc ®Ó lÊy c¾p TT, sau ®ã dïng chóng víi môc ®Ých riªng g©y nªn mèi ®e däa nghiªm träng cho an ninh quèc gia. VÝ dô, n¨m 2002, c«ng ty ForensicTech (cña Mü) ®· g©y nªn vô tai tiÕng lín khi hä chuyÓn cho phãng viªn Wasington Post nh÷ng b»ng chøng vÒ viÖc ®· lät vµo c¸c m¹ng MT cña 34 tæ chøc cã liªn hÖ tíi nh÷ng ®Çu mèi quan träng cña Hoa Kú nh­ Bé binh vµ H¶i qu©n, NASA, Bé n¨ng l­îng…Th«ng tin bÞ lÊy ra ë ®©y lµ bÝ mËt quèc gia.

- LÊy c¾p d÷ liÖu m¸y tÝnh.

Nh÷ng bon téi ph¹m t×m mäi c¸ch ¨n c¾p d÷ liÖu MT v× môc ®Ých vô lîi. Trong sè ®ã cã c¸c d÷ liÖu cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc víi néi dung rÊt ®a d¹ng vµ nh¹y c¶m. ChØ riªng trong n¨m 2004, tæng thiÖt h¹i tõ viÖc lÊy c¾p d÷ liÖu MT cña Hoa Kú ®· lªn ®Õn 52,6 tû USD.

3. 
   T¹o lËp vµ sö dông c¸c ch­¬ng tr×nh g©y h¹i.
   

Tû lÖ th­ ®iÖn tö bÞ nhiÔm virus ®ang t¨ng nhanh: vµo 1.2004 tû lÖ trung b×nh lµ 1/129 ; cßn vµo 12.2004 con sè ®ã lµ 1/51; tiÕp ®Õn 1.2005 lµ 1/35 vµ 6.2005 lµ 1/28. Sè l­îng c¸c lo¹i virus vµ s©u míi trªn thÕ giíi vµo nöa cuèi n¨m 2006 ®· t¨ng 7300 lo¹i so víi cïng thêi n¨m 2003.

Mét sè ch­¬ng tr×nh d¹ng “Ngùa T¬-roa” cã kh¶ n¨ng t¹o ra sù rß rØ TT quan träng, ®e däa tíi lîi Ých quèc gia. Vµo 6.2004, mét kÎ gian ®· thµnh c«ng trong viÖc lµm l©y nhiÔm virus cho c¸c tµi nguyªn ®iÖn tö cña chÝnh phñ Hµn Quèc (64 m¸y tÝnh), trong ®ã cã website cña Bé quèc phßng. Theo sè liÖu chÝnh thøc, t¹i Hµn Quèc tin tÆc cã kh¶ n¨ng lµm lan truyÒn ch­¬ng tr×nh Peep Trojan lªn c¸c MT cña c¸c h·ng chuyªn chÕ t¹o c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ dïng cho c¸c ®Þa chØ quan träng.

NÕu nh­ tr­íc ®©y, môc ®Ých chñ yÕu cña l©y nhiÔm virus lµ lµm chËm hoÆc ng­ng trªn ho¹t ®éng cña HTMT th× ®Õn nay, nh÷ng kÎ tin tÆc cã kh¶ n¨ng hñy ho¹i ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, chiÕm ®o¹t TT ®· ®­îc x¸c thùc, ¨n c¾p tµi nguyªn së h÷u trÝ tuÖ hoÆc c¸c tµi nguyªn tiÒn b¹c.

4. 
   Lõa ®¶o vµ lÊy c¾p b»ng viÔn th«ng.
   

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, fishsing (c©u) lµ d¹ng téi ph¹m phæ biÕn nhÊt, ®­îc thùc hiÖn qua Internet nh»m röa tiÒn vµ lÊy c¾p d÷ liÖu ®· ®­îc x¸c thùc. §©y lµ mét biÕn thÓ cña lõa ®¶o MT. Tin tÆc göi TT ®Õn ng­êi dïng theo ®­êng Email, d­íi nh÷ng lý do kh¸c nhau, yªu cÇu hä ®i vµo mét website ®­îc t¹o ra cè ý s½n trong ®ã ®· sao chÐp giao diÖn cña m¸y dÞch vô hîp thøc hiÖn thêi vµ yªu cÇu ng­êi dïng ph¶Ø lµm míi mét sè d÷ liÖu nµo ®ã: vÝ dô, nhËp vµo mËt khÈu, ®¨ng nhËp, sè tµi kho¶n…

C¶nh s¸t Anh míi ®©y ®· tÝnh ®­îc r»ng, chØ riªng trong n¨m 2004 nh÷ng kÎ fishsing ®· chiÕm ®o¹t tõ c¸c tµi kho¶n ng©n hµng cña ng­êi dïng kho¶ng 60 triÖu b¶ng Anh. Theo sè liÖu b¸o c¸o gÇn ®©y cña Index Security Business Global, trong nöa ®Çu 2005 ®· cã h¬n 35 triÖu tÊn c«ng d¹ng fishsing ®Ó lÊy c¾p c¸c d÷ liÖu quan träng vµ c¸c TT nhËn d¹ng nh»m môc ®Ých vô lîi. ThiÖt h¹i tõ nh÷ng tÊn c«ng nh­ vËy ®èi víi c¸c tæ chøc trªn toµn thÕ giíi ­íc tÝnh kho¶ng 2,5 tû Euro.

5. C¸c hµnh ®éng téi ph¹m nh»m chèng ph¸ chÝnh quyÒn Nhµ n­íc vµ ®e däa an ninh quèc gia.

Nhãm téi ph¹m nµy bao gåm c¸c hµnh vi sau ®©y: TruyÒn b¸ nh÷ng t­ t­ëng cùc ®oan, chèng ®èi chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc, nhen nhãm kÝch ®éng t­ t­ëng hËn thï d©n téc, khiªu khÝch ph¸ ho¹i chÝnh quyÒn, b«i nhä chÕ ®é, ph¸t t¸n c¸c TT ®éc h¹i…

Trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i, khi sù ph¸t triÓn nhanh chãng c¸c CNTT kÐo theo sù t¨ng m¹nh téi ph¹m MT, ë hÇu hÕt c¸c n­íc ®· nghiªn cøu vµ thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p nh»m t¹o lËp c¸c hÖ thèng ATTT, c¸c ph­¬ng tiÖn vµ c¸c c«ng nghÖ b¶o ®¶m ATTT, nh»m b¶o vÖ c¸c tµi nguyªn TT vµ liªn l¹c quèc gia. Xu thÕ hiÖn nay lµ tiÕn hµnh ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p vµ ph­¬ng ph¸p trong tæng thÓ cña 3 lÜnh vùc: C«ng nghÖ – ph¸p lý – c¸c chuÈn.

1.2. Giíi thiÖu chung vÒ c¸c vÊn ®Ò luËt ph¸p trong An toµn th«ng tin.

1.2.1 B¶o vÖ c¸c hÖ thèng MT chèng l¹i c¸c téi ph¹m.

Chèng l¹i c¸c téi ph¹m MT lµ yªu cÇu kh¸ch quan ®èi víi luËt ph¸p ATTT. ChÝnh c¸c hµnh vi téi ph¹m lµ kÕt qu¶ cña c¸c cuéc tÊn c«ng vµo c¸c hÖ thèng ATTT, biÕn c¸c hiÓm häa ®èi víi mét ®èi t­îng nµo ®ã trë thµnh hiÖn thùc, biÕn c¸c mèi ®e däa ATTT thµnh hµnh ®éng ph¸ vì ATTT thùc tÕ. Nh­ trªn ®· nãi, c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ ph¸p lý lµ mét trong c¸c gi¶i ph¸p quan träng vµ cÇn thiÕt cña viÖc b¶o ®¶m ATTT, an ninh th«ng tin quèc gia. Trªn gãc ®é ®ã th× b¶o vÖ c¸c hÖ thèng MT chèng l¹i téi ph¹m MT lµ chøc n¨ng ATTT c¬ b¶n cña ph¸p luËt ATTT.

Tõ quan ®iÓm ph¸p lý th× c¸c téi ph¹m MT lµ c¨n cø khoa häc thùc tiÔn (lµ c¬ së kh¸ch quan) ®Ó h×nh thµnh nªn c¸c quy ph¹m ph¸p luËt vÒ ATTT. ë ®©y chóng ta cÇn nhí l¹i kh¸i niÖm quy ph¹m ph¸p luËt cña khoa häc ph¸p lý nh­ sau:

• 
  Quy ph¹m ph¸p luËt chØ do Nhµ n­íc ®Æt ra hoÆc thõa nhËn vµ ®­îc b¶o ®¶m thùc hiÖn b»ng c¸c biÖn ph¸p c­ìng chÕ Nhµ n­íc. Nhµ n­íc thiÕt lËp ra mét hÖ thèng c¬ quan chuyªn m«n ®Ó b¶o ®¶m cho ph¸p luËt (lµ tËp hîp nhiÒu quy ph¹m ph¸p luËt) ®­îc thùc hiÖn chÝnh x¸c vµ triÖt ®Ó. BÊt kú chñ thÓ nµo vi ph¹m c¸c quy ph¹m ph¸p luËt còng ®Òu ph¶i bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý.
  
• 
  Quy ph¹m ph¸p luËt lµ quy t¾c xö sù mang tÝnh b¾t buéc chung. Quy ph¹m ph¸p luËt ®­îc ®Æt ra kh«ng ph¶i cho mét chñ thÓ cô thÓ mµ cho c¸c chñ thÓ kh«ng x¸c ®Þnh. TÝnh b¾t buéc chung cña quy ph¹m ph¸p luËt ®­îc hiÓu lµ b¾t buéc víi tÊt c¶ mäi ng­êi n»m trong hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn mµ quy ph¹m ph¸p luËt ®ã quy ®Þnh.
  
• 
  Néi dung mçi quy ph¹m ph¸p luËt lµ râ rµng, chÝnh x¸c, nã quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn ®­îc lµm, kh«ng ®­îc lµm. Nãi c¸ch kh¸c, QPPL x¸c ®Þnh râ quyÒn vµ nghÜa vô ph¸p lý cña c¸c bªn tham gia quan hÖ x· héi mµ nã ®iÒu chØnh.
  
• 
  VÒ h×nh thøc, QPPL lµ quy ph¹m thµnh v¨n ®­îc ghi nhËn trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña Nhµ n­íc, tr×nh bµy thµnh ®iÒu, kho¶n, cã ®¸nh sè, môc râ rµng.
  

Quy ®Þnh lµ mét bé phËn quan träng, lµ yÕu tè träng t©m cña QPPL. Bëi v× quy ®Þnh chÝnh lµ bé phËn thÓ hiÖn ý chÝ vµ lîi Ých cña Nhµ n­íc, cña x· héi vµ cña c¸ nh©n con ng­êi trong viÖc ®iÒu chØnh quan hÖ x· héi nhÊt ®Þnh. Quy ®Þnh còng chÝnh lµ mÖnh lÖnh cña Nhµ n­íc buéc mäi chñ thÓ (tæ chøc, c¸ nh©n…) ph¶i tu©n theo nghiªm chØnh.

Ph¸p luËt ATTT ®­a ra nh÷ng quy ®Þnh, h­íng dÉn cho c¸c c¸ nh©n, tæ chøc tham gia c¸c giao t¸c TT, chØ râ c¸c thao t¸c ®­îc thùc hiÖn vµ c¸c hµnh vi bÞ cÊm; t¹o ra c¸c chuÈn mùc ph¸p lý cho c¸c øng xö cña c¸ nh©n, tËp thÓ ®Ó ®¶m b¶o an toµn TT; ®­a ra c¸c h×nh ph¹t thÝch ®¸ng ®èi víi c¸c téi ph¹m vÒ ATTT. Do vËy ph¸p luËt ATTT ng¨n ngõa, chèng l¹i c¸c téi ph¹m MT vµ gãp phÇn b¶o vÖ h÷u hiÖu an toµn TT cho c¸c hÖ MT.

1.2.2 B¶o vÖ m· ch­¬ng tr×nh vµ d÷ liÖu (chèng c¸c truy cËp tr¸i phÐp ph¸ vì tÝnh bÝ mËt).

HÖ thèng ph¸p luËt ATTT ë trong tr¹ng th¸i hiÖn thêi phï hîp kh¸ tèt víi c«ng nghÖ th«ng tin b»ng viÖc dïng l¹i mét sè d¹ng cò (®· cã) cña b¶o vÖ luËt ph¸p (nh­ luËt b¶n quyÒn vµ së h÷u trÝ tuÖ) vµ x©y dùng c¸c bé luËt míi cho c¸c d¹ng kiÓm so¸t míi (ch­a cã tiÒn lÖ) g¾n liÒn víi c«ng nghÖ MT (nh­ kiÓm so¸t c¸c truy nhËp tr¸i phÐp ch¼ng h¹n). Chóng ta còng biÕt Ph¸p luËt vµ §¹o ®øc lu«n lu«n song hµnh víi nhau, hç trî nhau còng gãp phÇn b¶o vÖ cho an toµn cña hÖ thèng MT. Tuy nhiªn Ph¸p luËt vµ §¹o ®øc chØ lµ mét mÆt cña vÊn ®Ò ATTT. Toµ ¸n kh«ng ph¶i lµ mét d¹ng b¶o vÖ tèt nhÊt c¸c tµi nguyªn MT; cßn §¹o ®øc chËm kÞp thay ®æi v× nã mang tÝnh t×nh huèng vµ c¸ nh©n h¬n so víi LuËt ph¸p.

LuËt ph¸p vµ ATTT liªn quan víi nhau theo nhiÒu c¸ch. Thø nhÊt, c¸c bé luËt ATTT ®Òu t¸c ®éng tíi tÝnh riªng t­ (bÝ mËt). ThuËt ng÷ nµy th­êng ®­îc dïng ®Ó chØ c¸c quyÒn cña c¸c c¸ nh©n (tæ chøc) gi÷ kÝn c¸c vÊn ®Ò cña riªng m×nh tøc TT riªng t­ (TT bÝ mËt).

Thø hai, LuËt ph¸p ATTT ®iÒu chØnh viÖc sö dông, ph¸t triÓn vµ së h÷u c¸c D÷ liÖu (DL) vµ c¸c Ch­¬ng tr×nh (CT). C¸c së h÷u trÝ tuÖ (B»ng s¸ng chÕ, b»ng ph¸t minh), c¸c b¶n quyÒn (t¸c gi¶) vµ c¸c bÝ mËt th­¬ng m¹i (th­¬ng hiÖu) lµ c¸c c«ng cô ph¸p lý ®Ó b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi cña c¸c nhµ ph¸t triÓn vµ chñ së h÷u cña DL vµ CT. Mét khÝa c¹nh míi cña ATTT lµ ph¶i kiÓm so¸t ®­îc c¸c truy nhËp tíi c¸c CT vµ DL trong HT, ph¶i ng¨n chÆn ®­îc c¸c tiÕp cËn tr¸i phÐp tíi c¸c DL vµ CT. Sù kiÓm so¸t nh­ vËy cÇn tíi sù hç trî cña c¸c bé luËt.

Thø ba, LuËt ph¸p ATTT ®iÒu chØnh c¸c hµnh ®éng cÇn thùc thi (tõ phÝa nhµ qu¶n trÞ, tæ chøc, c¸ nh©n) nh»m b¶o vÖ tÝnh bÝ mËt, tÝnh toµn vÑn vµ tÝnh s½n sµng cña th«ng tin MT vµ c¸c dÞch vô. C¸c khÝa c¹nh c¬ b¶n nµy trong ATTT ®­îc t¨ng c­êng ®¸ng kÓ vµ cñng cè v÷ng ch¾c bëi c¸c bé luËt thÝch hîp.

Nh­ vËy, c¸c ph­¬ng tiÖn luËt ph¸p còng t­¬ng t¸c víi c¸c d¹ng kiÓm so¸t kh¸c (vÒ c«ng nghÖ, vÒ chÝnh s¸ch …) t¹o ra nÒn t¶ng cña ATTT. §ã chÝnh lµ bé ba hoµn chØnh cña c¸c ph­¬ng ph¸p b¶o vÖ TT (hay cßn gäi lµ Tam gi¸c ATTT): c«ng nghÖ – chÝnh s¸ch qu¶n lý – c¸c quy chuÈn, tiªu chuÈn.

C«ng nghÖ TT ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng lµm cho vÊn ®Ò b¶o ®¶m ATTT trë nªn ngµy cµng bøc xóc. MÆt kh¸c luËt ph¸p ATTT cßn míi ë giai ®o¹n h×nh thµnh. Cho nªn mét bé luËt kh«ng ph¶i lóc nµo còng cho ta mét kiÓm so¸t phï hîp (nh­ vÊn ®Ò sao in kh«ng tr¶ tiÒn c¸c phÇn mÒm c¸c HÖ ®iÒu hµnh cña Microsoft ch¼ng h¹n). Còng cã thÓ gi¶i thÝch nguyªn nh©n lµ v×; Khi c¸c HT m¸y tÝnh ®· ®i vµo ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn rÇm ré th× luËt ph¸p l¹i chËm ®­îc x©y dùng vµ thùc thi. T×nh h×nh ë ®©y kh«ng gièng nh­ lµ ®èi víi quyÒn së h÷u th«ng th­êng. M¸y tÝnh (computers) lµ ®èi t­îng míi, kh«ng gièng nh­ nhµ, ®Êt, tr©u ngùa, hay tiÒn b¹c. Vµ vÞ trÝ cña c¸c HT m¸y tÝnh trong luËt ph¸p cßn ch­a ®­îc x¸c lËp râ rµng; vai trß cña MT vµ con ng­êi, DL vµ c¸c qu¸ tr×nh kh¸c liªn quan ®ang ®­îc x¸c ®Þnh râ h¬n trong luËt ph¸p. Tuy nhiªn, c¸c ®iÒu luËt vÉn ch­a ®Þnh vÞ ®óng ®¾n ®­îc c¸c hµnh vi thùc hiÖn b»ng MT. (Téi ph¹m MT ch¼ng h¹n). Mét ®iÒu n÷a lµ mét sè vÞ thÈm ph¸n, luËt s­ vµ nhiÒu nhµ chøc tr¸ch cßn ch­a hiÓu vÒ ®iÖn to¸n, v× thÕ hä kh«ng ®Þnh h­íng ®­îc c¸c vÊn ®Ò ®iÖn to¸n quan hÖ nh­ thÕ nµo víi c¸c phÇn kh¸c ®· ®­îc x¸c lËp trong c¸c bé luËt. VÝ dô: viÖc x¸c lËp lµ téi ph¹m ®èi víi hµnh vi t¸n ph¸t trªn m¹ng c¸c v¨n ho¸ phÈm ®åi truþ hoÆc c¸c tµi liÖu ph¶n ®éng lµ dÔ thÊy, cßn ®èi víi hµnh vi t¸n ph¸t c¸c virut MT, c¸c m· ®éc h¹i… th× khã thÊy h¬n.

LuËt ph¸p ATTT t¸c ®éng tíi c¸c nhµ lËp tr×nh, c¸c nhµ s¸ng chÕ, c¸c ng­êi dïng vµ c¸c nhµ qu¶n trÞ cña c¸c HT m¸y tÝnh vµ c¸c ng©n hµng DL. C¸c bé luËt nµy b¶o vÖ nh­ng chóng cßn ®iÒu chØnh hµnh vi cña nh÷ng ng­êi sö dông MT. V× vËy chÝnh c¸c nhµ m¸y tÝnh chuyªn nghiÖp sÏ lµ c¸c nhµ lµm luËt cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao nhÊt trong viÖc ®æi míi c¸c luËt cò vµ thiÕt lËp c¸c luËt míi cho MT. V× thÕ nghiªn cøu vÒ luËt ph¸p ATTT lµ c«ng viÖc cña chÝnh c¸c kü s­ an toµn th«ng tin cña chóng ta.

1.3 B¶o vÖ ch­¬ng tr×nh vµ d÷ liÖu.

B¶n quyÒn, s¸ng chÕ – ph¸t minh vµ th­¬ng hiÖu lµ c¸c d¹ng b¶o vÖ ph¸p lý cã thÓ ¸p dông ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh vµ ®«i khi c¶ d÷ liÖu. Tuy nhiªn chóng ta cÇn ph¶i hiÓu ®­îc sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a 3 d¹ng b¶o vÖ ®­îc ®¶m b¶o vµ c¸c ph­¬ng ph¸p nhËn ®­îc sù b¶o vÖ ®ã.

Gi¶ sö Macta viÕt mét ch­¬ng tr×nh MT ®Ó ch¬i mét game video. C« ta mêi mét vµi b¹n th©n l¹i ch¬i vµ cho hä c¸c b¶n copy sao cho hä cã thÓ ch¬i ë nhµ cña hä. Steve lÊy mét b¶n copy vÒ råi t×m c¸ch viÕt l¹i mét phÇn ch­¬ng tr×nh cña Macta nh»m hoµn thiÖn h¬n chÊt l­îng hiÖn h×nh (screen display). Sau ®ã Steve chia xÎ sù thay ®æi nµy víi Macta vµ c« ta ®­a chóng vµo ch­¬ng tr×nh cña m×nh. B©y giê, c¸c b¹n cña Macta khuyªn c« ta r»ng ch­¬ng tr×nh game video ®· rÊt tèt cã thÓ ®em b¸n, vµ c« Êy muèn qu¶ng c¸o vµ tiÕp thÞ game video nµy ®Ó b¸n qua m¹ng. Macta muèn biÕt lo¹i b¶o vÖ ph¸p lý nµo c« Êy cã thÓ ¸p dông ®Ó b¶o vÖ phÇn mÒm cña m×nh.

B¶n quyÒn, s¸ng chÕ – ph¸t minh, vµ th­¬ng hiÖu lµ c¸c c«ng cô ph¸p lý cã thÓ b¶o vÖ m¸y tÝnh, ch­¬ng tr×nh vµ d÷ liÖu. Tuy nhiªn, trong nhiÒu tr­êng hîp, mét sè b­íc ®i nhÊt ®Þnh cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn ®Ó b¶o vÖ chóng (CT vµ DL) tr­íc khi mét ai ®ã ®­îc cho phÐp tiÕp cËn tíi chóng.

1.3.1 LuËt së h÷u trÝ tuÖ, b¶n quyÒn.

ë c¸c n­íc ph¸t triÓn ®i ®Çu trong lÜnh vùc ph¸p luËt ATTT (nh­ Mü, Anh, §øc, óc….), c¬ së cña b¶o vÖ b¶n quyÒn vµ së h÷u trÝ tuÖ ®­îc thÓ hiÖn ngay trong HiÕn ph¸p (luËt gèc). VÝ dô, ë Mü phÇn c¬ b¶n cña b¶o ®¶m HiÕn ph¸p vÒ lÜnh vùc nµy gåm c¸c luËt cô thÓ ho¸ vµ më réng c¸c quyÒn cña HiÕn ph¸p; nh­ LuËt b¶n quyÒn Mü n¨m 1978 (The U.S.Copyright Law of 1978), luËt nµy l¹i ®· ®­îc bæ sung vµo n¨m 1998 thµnh LuËt b¶n quyÒn thiªn niªn kû sè ho¸ (Digital Millennium Copyright Act – DMCA) ®Ó ¸p dông cho MT vµ c¸c m«i tr­êng ®iÖn tö nh­ b¨ng, ®Üa (h×nh vµ nh¹c). C¸c thay ®æi 1998 ®· ®­a LuËt b¶n quyÒn Mü trë thµnh phï hîp chung víi Tiªu chuÈn b¶n quyÒn quèc tÕ do Tæ chøc së h÷u trÝ tuÖ thÕ giíi (World Intellectnal Property Organization – WIPO) ®­a ra n¨m 1996 vµ ®· ®­îc 95 n­íc c«ng nhËn.

1.3.1.1 B¶n quyÒn (quyÒn t¸c gi¶ - Copyrights).

B¶n quyÒn ®­îc thiÕt kÕ ®Ó b¶o vÖ sù thÓ hiÖn cô thÓ cña c¸c ý t­ëng. V× vËy nã ®­îc ¸p dông cho mét c«ng tr×nh s¸ng t¹o nh­ mét truyÖn ng¾n, mét bøc ¶nh, mét bµi h¸t hoÆc mét bøc ®å ho¹.

VËy, quyÒn sao chÐp mét sù thÓ hiÖn cña mét ý t­ëng ®­îc b¶o vÖ b»ng B¶n quyÒn (Copyrights). LuËt nµy cho r»ng, b¶n th©n c¸c ý t­ëng lµ hoµn toµn tù do, bÊt kú ai ®ã víi trÝ ãc s¸ng suèt còng cã thÓ nghÜ ra ®iÒu g× ®ã mµ bÊt cø ai kh¸c còng cã thÓ Ýt nhÊt lµ vÒ mÆt lý thuyÕt. ý t­ëng vÒ B¶n quyÒn lµ ®Ó cho phÐp ®iÒu chØnh sù trao ®æi tù do c¸c ý t­ëng.

T¸c gi¶ cña mét cuèn s¸ch chuyÓn c¸c ý t­ëng thµnh c¸c tõ ng÷ trªn mÆt giÊy. Trang s¸ch ®ã lµ hiÖn th©n sù thÓ hiÖn cña c¸c ý t­ëng Êy vµ chÝnh lµ c¸i kÕ sinh nhai cña t¸c gi¶. V× thÕ mµ, mét t¸c gi¶ bao giê còng hy väng cã thÓ kiÕm sèng b»ng c¸ch thÓ hiÖn thËt sinh ®éng c¸c ý t­ëng sao cho nh÷ng ng­êi kh¸c thÝch mua ®Ó ®äc chóng. (Sù b¶o vÖ t­¬ng tù ®­îc ¸p dông víi c¸c t¸c phÈm ©m nh¹c, c¸c vë kÞch, phim, vµ c¸c c«ng tr×nh nghÖ thuËt mµ mçi lo¹i nµy lµ mét sù thÓ hiÖn c¸ nh©n cña c¸c t­ t­ëng).

LuËt b¶n quyÒn b¶o vÖ quyÒn kiÕm sèng cña c¸c c¸ nh©n ®ång thêi c«ng nhËn r»ng chÝnh sù trao ®æi c¸c ý t­ëng gióp cho sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ cña céng ®ång. LuËt b¶n quyÒn cho r»ng con ®­êng thÓ hiÖn mét ý t­ëng cña mçi t¸c gi¶ lµ con ®­êng riªng (mçi t¸c gi¶ thÓ hiÖn còng mét ý t­ëng theo c¸ch riªng cña m×nh). VÝ dô, trong ©m nh¹c, víi mét s¸ng t¹o nhµ so¹n nh¹c cã thÓ b¶n quyÒn mét bµi h¸t, nhµ dµn dùng cã thÓ b¶n quyÒn sù dµn dùng cña bµi h¸t nãi trªn, vµ ca sü cã thÓ b¶n quyÒn sù biÓu diÔn riªng cña m×nh trong sù dµn dùng bµi h¸t ®ã. Vµ c¸i gi¸ mµ b¹n mua tÊm vÐ ®Õn xem buæi biÓu diÔn ®ã lµ sù tr¶ tiÒn cho c¶ ba sù thÓ hiÖn s¸ng t¹o nµy.

B¶n quyÒn cho mét t¸c gi¶ cã quyÒn ®Æc biÖt - ®ã lµ quyÒn sao chÐp sù thÓ hiÖn cña anh ta vµ b¸n chóng (c¸c b¶n sao chÐp ®ã) cho c«ng chóng. Nh­ vËy, chØ duy nhÊt t¸c gi¶ (hoÆc nh÷ng ng­êi b¸n s¸ch, hay nh÷ng ng­êi ®­îc t¸c gi¶ uû quyÒn) míi cã thÓ b¸n c¸c b¶n copies cña mét cuèn s¸ch cña mét t¸c gi¶.

1.3.1.2 X¸c ®Þnh së h÷u trÝ tuÖ.

LuËt b¶n quyÒn cña Mü (§iÒu 102) nãi r»ng, mét b¶n quyÒn cã thÓ ®­îc ®¨ng ký cho “c¸c c«ng tr×nh nguyªn thuû cña nguån t¸c gi¶ (authorship) ®­îc ghi nhËn trong m«i tr­êng thÓ hiÖn h÷u h×nh bÊt kú… mµ tõ ®ã chóng cã thÓ ®­îc thu ph¸t, t¸i s¶n xuÊt, hoÆc ®­îc lan truyÒn ®i b»ng c¸c ®­êng kh¸c hoÆc trùc tiÕp, hoÆc nhê m¸y mãc hay thiÕt bÞ”. H¬n n÷a, b¶n quyÒn kh«ng bao gåm c¸c ý t­ëng cßn ®ang ®­îc diÔn gi¶i. “Trong mäi tr­êng hîp, b¶o vÖ b¶n quyÒn kh«ng bao giê ¸p dông cho c¸c c«ng tr×nh nguyªn thuû chØ lµ sù më réng cña mét ý t­ëng mµ th«i”. B¶n quyÒn chØ ®­îc ¸p dông cho mét t¸c phÈm nguyªn thuû vµ nã ph¶i ë trong mét m«i tr­êng thÓ hiÖn h÷u h×nh nµo ®ã.

ChØ cã b¶n gèc thÓ hiÖn míi ®­îc ®¨ng ký b¶n quyÒn; NÕu mét thÓ hiÖn kh«ng cã b¶n gèc x¸c ®Þnh th× b¶n quyÒn kh«ng thÓ b¶o ®¶m cho nã ®­îc. Mét sè t¸c phÈm ®­îc coi nh­ cña c«ng, ®­îc së h÷u chung chø kh«ng thuéc riªng ai. Nh­ c¸c t¸c phÈm cña ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc kh¸c th­êng ®­îc coi lµ cña chung vµ v× vËy kh«ng cã ®èi t­îng ®Ó b¶n quyÒn. C¸c t¸c phÈm mµ ai còng biÕt, nh­ c¸c b¶n d©n ca, nh¹c cæ truyÒn hay nh­ bµi h¸t “Happy birthday to you” hoÆc nh­ c¸c mãn “M× ¨n liÒn”, Phë Hµ Néi, Vodka Nga… næi tiÕng phæ biÕn ®Õn møc mµ sÏ rÊt khã cho ai ®ã chØ ra tÝnh nguyªn thuû cña chóng ®Ó b¶n quyÒn chóng.

CÇn l­u ý r»ng, b¶n quyÒn chØ kÐo dµi mét kho¶ng thêi gian giíi h¹n cho nªn c¸c t¸c phÈm rÊt cæ vÝ nh­ c¸c vë kÞch cña Shakespeare ch¼ng h¹n lµ thuéc vÒ cña c«ng, kh¶ n¨ng b¶n quyÒn cña chóng ®· hÕt hiÖu lùc.

Sù thÓ hiÖn ®­îc ®¨ng ký b¶n quyÒn ph¶i tån t¹i ë mét m«i tr­êng h÷u h×nh nhÊt ®Þnh. Mét truyÖn ng¾n hoÆc t¸c phÈm nghÖ thuËt ph¶i ®­îc viÕt ra, in ra, vÏ ra, ghi l¹i (trªn mét m«i tr­êng vËt lý nh­ ®Üa nhùa), ®­îc cÊt gi÷ trªn m«i tr­êng tõ (nh­ b¨ng ®Üa), hoÆc ®­îc ghi nhËn b»ng mét sè c¸ch kh¸c. H¬n n÷a, môc ®Ých cña b¶n quyÒn lµ ®Ó ph¸t triÓn sù phæ biÕn cña t¸c phÈm: v× vËy t¸c phÈm ph¶i ®­îc ph©n phèi (b¸n), cho dï ph¶i tr¶ mét phÝ nhÊt ®Þnh cho mét b¶n copy.

1.3.1.3 TÝnh nguyªn gèc cña t¸c phÈm (originality of work).

T¸c phÈm muèn ®­îc b¶n quyÒn ph¶i lµ c«ng tr×nh nguyªn gèc cña t¸c gi¶. Nh­ ®· nªu ë trªn, mét sè thÓ hiÖn trong lÜnh vùc c«ng céng kh«ng ph¶i lµ ®èi t­îng ®Ó b¶n quyÒn. Còng cã t¸c phÈm vÉn cã thÓ ®­îc b¶n quyÒn cho dï nã cã bao gåm Ýt nhiÒu t­ liÖu c«ng céng nh­ng tÝnh nguyªn gèc nhÊt ®Þnh vÉn b¶o ®¶m. T¸c gi¶ cña nã còng kh«ng cÇn ph¶i ph©n râ ®©u lµ c«ng céng vµ ®©u lµ nguyªn gèc.

VÝ dô, mét nhµ nghiªn cøu lÞch sö ©m nh¹c cã thÓ b¶n quyÒn mét bé s­u tËp c¸c bµi h¸t d©n ca cho dï mét sè bµi cã thÓ lµ cña chung. ThÕ nh­ng ®Ó lµ ®èi t­îng cña b¶n quyÒn th× mét sè néi dung nµo ®ã trong bé s­u tËp hoÆc nãi vÒ bé s­u tËp ®ã nhÊt thiÕt ph¶i lµ nguyªn gèc. Nhµ sö nh¹c nµy cã thÓ lËp luËn r»ng, sù s­u tËp c¸c bµi d©n ca, sù chän lùa xem ®­a nh÷ng bµi nµo vµo bé s­u tËp vµ sù s¾p xÕp chóng theo mét trËt tù chÝnh lµ phÇn nguyªn gèc. Trong tr­êng hîp nµy, LuËt b¶n quyÒn sÏ kh«ng b¶o vÖ b¶n th©n c¸c bµi h¸t d©n ca (mµ chóng thuéc së h÷u chung) nh­ng nã l¹i b¶o vÖ sù s­u tËp vµ tæ chøc ®Æc biÖt ®ã. Mét ai ®ã ®ang b¸n mét trang giÊy trªn ®ã cã in mét bµi h¸t n»m trong bé s­u tËp nãi trªn sÏ ®­îc coi hÇu nh­ kh«ng vi ph¹m g× ®Õn quyÒn t¸c gi¶ cña nhµ sö nh¹c ®ã. C¸c bé tõ ®iÓn còng cã thÓ b¶n quyÒn theo c¸ch nh­ vËy. C¸c t¸c gi¶ kh«ng thÓ tuyªn bè së h÷u c¸c tõ vùng, thuËt ng÷, v× chÝnh sù thÓ hiÖn cña chóng míi t¹o ra mét bé tõ ®iÓn (còng nh­ ý t­ëng ®­îc thÓ hiÖn thµnh t¸c phÈm bëi t¸c gi¶ vËy, cßn ý t­ëng th× kh«ng thÓ b¶n quyÒn ®­îc).

1.3.1.4 Sö dông hîp ph¸p c¸c t¸c phÈm.

LuËt b¶n quyÒn chØ ra r»ng, mét ®èi t­îng ®· ®­îc b¶n quyÒn sÏ ®­îc dïng ®Ó trao ®æi mét c¸ch hîp ph¸p. Ng­êi tr¶ tiÒn (mua) cã quyÒn sö dông s¶n phÈm theo c¸ch mµ nã ®­îc ®Þnh tr­íc vµ theo c¸ch sao cho kh«ng x©m ph¹m víi c¸c quyÒn cña t¸c gi¶. §Æc biÖt LuËt nµy cho phÐp “sö dông ®óng mét t¸c phÈm ®· ®­îc b¶n quyÒn, bao gåm c¸c h×nh thøc sö dông ®Ó t¸i b¶n, lµm c¸c b¶n sao copy cho c¸c môc ®Ých nh­ phª b×nh, b×nh luËn, t­êng thuËt, tin tøc, gi¶ng d¹y (gåm c¶ sao nhiÒu lÇn cho líp häc dïng), c¸c cuéc thi hoÆc ®Ó nghiªn cøu”. Môc ®Ých vµ hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông trªn thÞ tr­êng tiÒm n¨ng hay lµ gi¸ trÞ cña t¸c phÈm ¶nh h­ëng tíi quyÕt ®Þnh xem c¸i g× sÏ t¹o nªn sù sö dông hîp ph¸p cña nã. VÝ dô, sö dông hîp ph¸p cho phÐp khi lµm mét copy mét phÇn mÒm ®· b¶n quyÒn anh ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch c«ng khai: Sù copy nµy b¶o vÖ anh khái c¸c lçi hÖ thèng nh­ng nã kh«ng ¶nh h­ëng g× tíi t¸c gi¶ v× r»ng anh kh«ng cÇn hoÆc anh kh«ng muèn dïng cïng mét lóc hai b¶n copy. LuËt b¶n quyÒn th­êng ®Ò cao quyÒn cña c¸c t¸c gi¶ cã thu nhËp chÝnh ®¸ng nhê t¸c phÈm cña m×nh, vµ chÝnh ®iÒu ®ã sÏ thóc ®Èy mäi ng­êi cïng sö dông c¸c ý t­ëng Èn chøa trong t¸c phÈm. Sö dông bÊt hîp ph¸p mét s¶n phÈm ®· b¶n quyÒn th× gäi lµ sù ¨n c¾p.

Sù ra ®êi cña c¸c m¸y photocopy lµm khã kh¨n cho viÖc buéc thùc thi c¸c sö dông hîp ph¸p. Anh cã thÓ nãi r»ng viÖc lµm mét b¶n copy cña mét ch­¬ng cÇn thiÕt nhÊt tõ mét cuèn s¸ch chØ dÉn du lÞch ®Ó mang theo m×nh vµ cã thÓ vøt ®i vµo cuèi ngµy nghØ lµ mét sö dông hîp ph¸p v× thÕ t«i kh«ng cÇn ph¶i mang theo m×nh c¶ mét cuèn s¸ch to dµy. Ngµy nay nhiÒu cöa hµng photocopy s½n sµng lµm copy mét phÇn, ®«i khi c¶ mét ch­¬ng tõ cuèn s¸ch hoÆc c¶ bµi b¸o tõ mét t¹p chÝ nh­ng tõ chèi copy toµn bé mét tËp s¸ch. Víi c¸c m¸y photocopy, chÊt l­îng cña mét b¶n sao gi¶m sót râ rÖt sau tõng lÇn copy, b¹n sÏ thÊy ®iÒu ®ã nÕu b¹n thö cè g¾ng ®äc b¶n sao cña b¶n sao cña b¶n sao cña mét trang s¸ch nµo ®ã.

LuËt b¶n quyÒn còng ®­a ra quan niÖm b¸n lÇn ®Çu: sau khi ®· mua mét ®èi t­îng cã b¶n quyÒn, chñ së h÷u míi cã thÓ ®em cho hoÆc b¸n l¹i ®èi t­îng ®ã. NghÜa lµ chñ së h÷u b¶n quyÒn (t¸c gi¶) hoµn toµn kiÓm so¸t ®­îc sù mua b¸n lÇn ®Çu cña ®èi t­îng. Quan niÖm nµy rÊt tèt ®èi víi c¸c s¸ch: T¸c gi¶ sÏ ®­îc tr¶ tiÒn khi mét cöa hµng s¸ch b¸n ®­îc mét cuèn cña anh ta, thÕ nh­ng t¸c gi¶ ®ã kh«ng ®­îc tr¶ thªm g× n÷a nÕu sau ®ã cuèn s¸ch nµy ®­îc b¸n lÇn n÷a t¹i mét cöa hµng s¸ch cò.

1.3.1.5 C¸c yªu cÇu ®Ó ®¨ng ký b¶n quyÒn.

B¶n quyÒn cã thÓ nhËn ®­îc dÔ dµng vµ c¸c lçi trong b¶o vÖ b¶n quyÒn cã thÓ ®­îc chØnh söa. B­íc ®Çu tiªn ®Ó ®¨ng ký lµ dÊu hiÖu l­u ý. BÊt kú ng­êi dïng tiÒm n¨ng nµo còng ph¶i ®­îc biÕt tr­íc r»ng, t¸c phÈm nµy ®· ®­îc b¶n quyÒn. Mçi b¶n copy ph¶i ®­îc ®¸nh dÊu b»ng ký hiÖu b¶n quyÒn , tõ Copyright, n¨m, vµ tªn t¸c gi¶. (ë mét sè n­íc, sau côm tõ nµy cßn thªm côm tõ All rights reserved. ViÖc thªm c©u nµy hiÖn nay kh«ng nhÊt thiÕt nh­ng nªn lµm).

Thø tù cña c¸c yÕu tè còng cã thÓ ®­îc thay ®æi vµ cã thÓ thiÕu hoÆc  hay Copyright (nh­ng kh«ng ph¶i c¶ hai). Mçi b¶n copy ®Òu ph¶i ®­îc ®¸nh dÊu nh­ vËy, tuy nhiªn LuËt còng tha thø cho c¸c sai sãt trong ®¸nh dÊu c¸c b¶n copy nÕu nh­ cã lêi gi¶i tr×nh phï hîp.

B¶n quyÒn còng ph¶i tr×nh bÇy trªn tê ®¬n xin ®¨ng ký. ë Mü th× mét ®¬n theo mÉu ph¶i ®iÒn ®Çy ®ñ vµ ph¶i göi tíi c¬ quan b¶n quyÒn (Copyright Office) kÌm theo kho¶n lÖ phÝ (®· ®­îc Ên ®Þnh) vµ mét b¶n copy cña t¸c phÈm. Trªn thùc tÕ CO chØ ®ßi hái 25 trang ®Çu vµ 25 trang cuèi cña t¸c phÈm ®Ó ch÷ng minh sù thËt khi toµ ¸n yªu cÇu. §¬n ph¶i hoµn tÊt trong vßng 3 th¸ng sau khi t¸c phÈm ®­îc c«ng bè lÇn ®Çu. LuËt cho phÐp göi ®¬n ®¨ng ký muén h¬n tíi 5 n¨m, nh­ng ph¶i kh«ng cã tranh chÊp g× tr­íc thêi ®iÓm nép ®¬n ®¨ng ký.

B¶n quyÒn ë Mü hiÖn nay kÐo dµi tíi 70 n¨m sau khi t¸c gi¶ sèng l©u cuèi cïng qua ®êi, hoÆc nÕu t¸c phÈm ®­îc b¶n quyÒn bëi c«ng ty hay tæ chøc th× kÐo dµi tíi 95 n¨m sau ngµy c«ng bè. ChuÈn quèc tÕ lµ 50 n¨m sau khi t¸c gi¶ cuèi cïng chÕt hoÆc 50 n¨m tõ khi c«ng bè. ë ViÖt Nam theo LuËt së h÷u trÝ tuÖ lµ 50 n¨m nh­ chuÈn quèc tÕ (LuËt SHTT, 2005, §iÒu 27, Môc 1, Ch­¬ng II).

1.3.1.6 C¸c vi ph¹m b¶n quyÒn.

Ng­êi gi÷ b¶n quyÒn ph¶i tíi toµ ®Ó chøng minh r»ng ai ®ã ®· vi ph¹m b¶n quyÒn cña anh ta. Sù vi ph¹m ph¶i rÊt ®¸ng kÓ vµ ®ã th­êng ph¶i lµ b¶n sao chø kh«ng ph¶i lµ mét t¸c phÈm ®éc lËp. VÒ mÆt lý thuyÕt hai ng­êi cã thÓ viÕt ra cïng mét bµi h¸t mét c¸ch ®éc lËp víi nhau, kh«ng ai trong hä biÕt nhau. C¶ hai ng­êi nµy ®Òu hoµn toµn cã thÓ b¶n quyÒn b¶o vÖ t¸c phÈm cña hä. Kh«ng ai vi ph¹m tíi ng­êi kia, vµ c¶ hai ®Òu cã quyÒn ph©n phèi t¸c phÈm cña hä ®Ó kiÕm tiÒn. Ng­îc l¹i, b¶n quyÒn dÔ dµng nhËn ra ®èi víi c¸c t¸c phÈm viÕt víi nh÷ng ®iÒu t­ëng t­îng, v× r»ng rÊt hiÕm cã hai ng­êi diÔn t¶ cïng mét ý t­ëng b»ng cïng mét lêi v¨n gièng hÖt nhau hay lµ gÇn gièng nhau.

Sù ®éc lËp cña c¸c t¸c phÈm kh«ng dïng trÝ t­ëng t­îng kh«ng hoµn toµn râ nh­ vËy. Chóng ta h·y xÐt vÝ dô, mét cuèn s¸ch vÒ sè häc. PhÐp chia cßn d­ cã thÓ ®­îc gi¶ng gi¶i chØ b»ng mét vµi c¸ch, v× thÕ hai cuèn s¸ch ®éc lËp cã thÓ dïng lêi lÏ gièng nhau ®Ó gi¶i thÝch nã. Sè vÝ dô kh¸c nhau cã thÓ còng giíi h¹n, nªn hai t¸c gi¶ ®éc lËp còng cã thÓ cïng chän mét vÝ dô minh ho¹ nh­ nhau. Tuy nhiªn, rÊt khã x¶y ra r»ng, c¶ hai t¸c gi¶ sÏ cã cïng mét c¸ch diÔn ®¹t vµ cã cïng c¸c vÝ dô suèt tõ ®Çu ®Õn cuèi s¸ch.

1.3.1.7 B¶n quyÒn ®èi víi c¸c phÇn mÒm m¸y tÝnh.

LuËt b¶n quyÒn ®Çu tiªn ®­îc h×nh thµnh ®Ó b¶o vÖ c¸c thø nh­ cuèn s¸ch, c¸c bµi h¸t vµ c¸c bøc ¶nh. Ng­êi ta dÔ dµng ghi nhËn khi c¸c ®èi t­îng nµy bÞ copy. Sù ph©n t¸ch gi÷a miÒn c«ng céng vµ s¸ng t¹o lµ rÊt râ rµng. Vµ sù kh¸c biÖt gi÷a ý t­ëng (c¶m xóc, phong c¸ch) vµ sù thÓ hiÖn chóng lµ rÊt dÔ thÊy. Nh÷ng t¸c phÈm kh«ng dïng trÝ t­ëng t­îng khã kh¨n h¬n trong nhËn biÕt sù thÓ hiÖn ®éc lËp cña chóng. C¸c ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh còng vËy, khã kh¨n rÊt nhiÒu trong sù ph©n ®Þnh tÝnh ®éc lËp cña chóng, v× ng«n ng÷ lËp tr×nh rÊt cøng nh¾c (kh«ng linh ho¹t nh­ ng«n ng÷ b×nh th­êng) vµ t¸c ®éng cña nã rÊt nhanh vµ réng.

VËy mét ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh cã thÓ b¶n quyÒn ®­îc kh«ng? Cã thÓ. LuËt b¶n quyÒn n¨m 1976 ®· ®­îc më réng vµo n¨m 1980 bao gåm c¶ x¸c ®Þnh cho phÇn mÒm MT. Tuy nhiªn, b¶o vÖ b¶n quyÒn ®èi víi t¸c phÈm MT cã thÓ cã h×nh thøc kh«ng nh­ mong ®îi. §Ó thÊy v× sao, ta h·y xÐt xem gi¶i thuËt (algorithm) ®­îc dïng ®Ó viÕt mét ch­¬ng tr×nh. Gi¶i thuËt lµ mét ý t­ëng vµ c¸c lÖnh cña ng«n ng÷ lËp tr×nh lµ sù thÓ hiÖn cña ý t­ëng ®ã. Nh­ vËy, b¶o vÖ ë ®©y lµ b¶o vÖ cho chÝnh c¸c lÖnh cña ch­¬ng tr×nh, chø kh«ng ph¶i cho kh¸i niÖm gi¶i thuËt: sao chÐp chÝnh x¸c m· ch­¬ng tr×nh sÏ bÞ cÊm, nh­ng ¸p dông l¹i thuËt to¸n ®­îc cho phÐp. H·y nhí r»ng mét môc ®Ých cña b¶n quyÒn lµ ph¸t triÓn sù trao ®æi c¸c ý t­ëng. ChÝnh thuËt to¸n, lµ ý t­ëng hiÖn th©n trong mét ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh, ph¶i ®­îc chia xÎ víi céng ®ång.

VÊn ®Ò thø hai trong b¶o vÖ b¶n quyÒn cña c¸c t¸c phÈm m¸y tÝnh lµ ®ßi hái r»ng, t¸c phÈm ph¶i ®­îc c«ng bè. Mét ch­¬ng tr×nh cã thÓ ®­îc c«ng bè b»ng c¸ch ph©n phèi (b¸n) c¸c b¶n copy m· ®èi t­îng cña nã, vÝ dô, trªn ®Üa. Tuy nhiªn, nÕu m· nguån kh«ng ®­îc ph©n phèi, th× ch­¬ng tr×nh vÉn ch­a ®­îc c«ng bè. Mét ng­êi cho lµ vi ph¹m kh«ng thÓ x©m ph¹m b¶n quyÒn trªn m· nguån nÕu b¶n th©n m· nguån nµy ch­a bao giê ®­îc c«ng bè.

1.3.1.8 B¶n quyÒn c¸c ®èi t­îng sè.

LuËt b¶n quyÒn thiªn niªn kû sè (DMCA) n¨m 1998 ®· ®­a ra mét sè luËn ®iÓm vÒ c¸c ®èi t­îng sè (nh­ c¸c file nh¹c, c¸c ®å ho¹, d÷ liÖu trong CSDL, vµ c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh), nh­ng nã cßn ch­a tÝnh tíi nhiÒu lo¹i kh¸c.

Trong c¸c quy ®Þnh cña DMCA cã c¸c néi dung sau:

• 
  C¸c ®èi t­îng sè cã thÓ lµ ®èi t­îng ®Ó b¶n quyÒn.
  
• 
  SÏ lµ ph¹m téi nÕu bá qua hoÆc xo¸ ®i chøc n¨ng chèng ¨n c¾p ®­îc g¾n vµo ®èi t­îng.
  
• 
  SÏ lµ ph¹m téi nÕu s¶n xuÊt, b¸n hoÆc lµ ph©n ph¸t c¸c thiÕt bÞ cã kh¶ n¨ng xo¸ chøc n¨ng chèng ¨n c¾p hoÆc copy c¸c ®èi t­îng sè.
  
• 
  Tuy nhiªn, c¸c thiÕt bÞ nµy cã thÓ ®­îc sö dông (vµ s¶n xuÊt, b¸n hoÆc ph©n phèi) víi môc ®Ých nghiªn cøu vµ ®µo t¹o.
  
• 
  
  
  
  Каталог: dspace -> bitstream
  bitstream -> XÁC ĐỊnh cơ CẤu cây trồng và thời vụ HỢp lý cho các vùng thưỜng xuyên bị ngập lụt tại huyện cát tiên tỉnh lâM ĐỒNG
  bitstream -> 1. Absolutely. 用于答话）是这样;当然是;正是如此;绝对如此。
  bitstream -> THÔng 3 LÁ LÂM ĐỒNG
  bitstream -> CHƯƠng I: giới thiệu môn học và HẠch toán thu nhập quốc dân kinh tế vĩ mô là gì?
  bitstream -> Bài 1: XÁC ĐỊnh hàm lưỢng oxy hòa tan (DO)
  bitstream -> NHẬp môn những nguyên lý CƠ BẢn của chủ nghĩa mác-lênin I. Khái lưỢc về chủ nghĩa mác-lênin
  bitstream -> Tên đề tài: Xây dựng bộ đề thi trắc nghiệm
  bitstream -> HỌc phầN: VẬt lý ĐẠi cưƠng dành cho sinh viên bậc cao đẲng khối ngành kỹ thuậT
  
  
  
  tải về 0.81 Mb.
  
  Chia sẻ với bạn bè của bạn: