Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät

Laø teân goïi cuûa ngöôøi Chaêm, nuùi thuoäc huyeän Haøm Taân coù ñoä cao khoaûng 480m so vôùi möïc nöôùc bieån. Treân löng chöøng nuùi coù chuøa Linh Sôn Tröôøng Thoï Töï, chuøa do thieàn sö Traàn Höõu Ñöùc laäp naêm 1872. Vò thieàn sö naøy coù coâng trò beänh cho meï vua Töï Ñöùc laø baø Töø Duõ neân vua ñaõ saéc phong cho chuøa laø “Linh Sôn Tröôøng Thoï”. Phía sau chuøa coù töôïng Phaät Thích Ca nhaäp nieát baøn daøi 49m, cao 10m ñöôïc xaây döïng naêm 1962. Ñaây laø töôïng Phaät lôùn nhaát Vieät Nam. Phía sau töôïng Phaät nhaäp Nieát Baøn coøn coù moät hang goïi laø Hang Gioù, sö Höõu Ñöùc ñaõ traûi qua nhöõng ngaøy cuoái ñôøi vaø vieân tòch taïi ñaây. Haøng naêm vaøo raèm thaùng gieâng ban quaûn lyù nuùi Taø Cuù toå chöùc cuoäc thi leo nuùi haøng naêm thu huùt raát nhieàu caùc vaän ñoäng vieân trong vaø ngoaøi tænh tham döï. Vaøo ngaøy 24/10/1995, taïi nuùi Taø Cuù ta coù theå xem ñöôïc hieän töôïng nhaät thöïc toaøn phaàn laø 99%. Töø naêm 2002, tænh Bình Thuaän ñaõ ñaàu tö (…) ñeå xaây döïng heä thoáng caùp treo ñeå phuïc vuï du khaùch vaø khaùch haønh höông coù theå leân ñeán Chuøa maø khoâng maát nhieàu thôøi giôø nhö hieän nay.

Sö Höõu Ñöùc sinh taïi Phuù Yeân vaøo ñaàu theá kyû XIX. Naêm 17 tuoåi rôøi gia ñình vöôït bieån vaøo Bình Thuaän xuaát gia. Sau 13 naêm tu ñaïo, nhaø sö moät mình ñeán nôi hoang daõ laäp chuøa ôû xöù Baøu Traøm ñeå suy nghieâm ñaïo lyù. 30 naêm sau nhaø sö ñaõ coù ñaày ñuû ñaïo haïnh cuûa moät vò cao taêng vaø ñaõ ñöùng ra keâu goïi caùc thaân höõu xaây döïng moät ngoâi chuøa lôùn. Vò sö luùc naøy ñaõ 60 tuoåi, ngaøi boû heát taát caû ñeå ñeán xöù Baøu Sieâu. Ñöôïc ít laâu ñeä töû hay tìm ñeán haàu thaày, oâng moät laàn nöõa ñeán nuùi Takou, laø nôi hieåm trôû chöa coù daáu chaân ngöôøi. OÂng xaây döïng am chuøa vaø truù aån tu taäp ôû ñaây cho ñeán luùc maát. OÂng vieân tòch naêm 78 tuoåi.

Caùp treo Taø Cuù

Khu du lòch Nuùi Taø Cuù toïa laïc taïi thò traán Thuaän Nam, huyeän Haøm Thuaän Nam, naèm saùt quoác loä 1A, caùch TP. HCM 170km, caùch thaønh phoá Phan Thieát 30km, coù dieän tích roäng hôn 250.000m². Vôùi heä thoáng caùp treo hieän ñaïi theo nhöõng tieâu chuaån coâng ngheä môùi nhaát cuûa Chaâu AÂu saûn xuaát, du khaùch coù theå ngoài treân caùc cabin ñeå thöôûng ngoaïn caûnh quan thieân nhieân, vöôït qua khu röøng nguyeân sinh vaø tham quan Khu di tích lòch söû vaên hoaù, thaéng caûnh Chuøa Nuùi, goàm nhoùm töôïng Tam Theá Phaät vaø töôïng Phaät nhaäp nieát baøn daøi 49m, cao 11m lôùn nhaát Ñoâng Nam AÙ trong khí haäu trong laønh, maùt meû cuûa nuùi röøng.

Khu du lòch nuùi Taø Cuù coù cheá ñoä öu ñaõi caùc dòch vuï nhö: veù caùp treo, aên uoáng cho caùc coâng ty, ñôn vò kinh doanh dòch vuï du lòch trong muøa leã hoäi Dinh Thaày Thím taïi Haøm Taân, Leã hoäi Chuøa Nuùi vaø Vía Toå cuûa Chuøa Linh Sôn Tröôøng Thoï vaø Linh Sôn Long Ñoaøn trong thaùng 9 vaø ngaøy 4/10 aâm lòch. Goàm caùc haïng muïc:

• 
  Khu du lòch döôùi nuùi bao goàm:
  

• 
  Baõi ñaäu xe roäng raõi vôùi söùc chöùa 200 xe caùc loaïi.
  
• 
  Nhaø chôø coù xe ñieän phuïc vuï khaùch ñeán nhaø ga caùp döôùi.
  
• 
  Quaûng tröôøng trung taâm vôùi ñaøi phun nöôùc.
  
  • 
    Nhaø ga caùp döôùi goàm:
    
• 
  Moât heä thoáng caùp treo hieän ñaïi ñöôïc saûn xuaát naêm 2002 taïi Chaâu AÂu, vôùi chieàu daøi tuyeán caùp 1600m, ñoä cao 505m ñöôïc trang bò töø 25 – 35 cabin ñoùng môû töï ñoäng, coù coâng suaát töø 700 – 1000 khaùch/giôø.
  
• 
  Quaûng tröôøng nhaø ga, nhaø haøng coù khu bieåu dieãn ngheä thuaät.
  
  • 
    Nhaø ga caùp treân: Laø coâng trình kieán truùc tao nhaõ vôùi nhaø haøng treân nuùi nhìn ra bieån Ñoâng.
    

Caùch TP. HCM khoaûng 200km, ñöôïc thaønh laäp vaøo ngaøy 20/10/1898, naèm hai beân bôø soâng Möôøng Maùn hay coøn goïi laø soâng Caø Ty (moät chæ löu cuûa doøng soâng Ñoàng Nai) Phan Thieát ñöôïc naâng caáp töø Thò xaõ leân Thaønh phoá caáp 3 tröïc thuoäc tænh vaøo ngaøy 25/8/1999 vôùi dieän tích 20.586ha. Daân soá thaønh phoá Phan Thieát hieän nay khoaûng treân 186.500 ngöôøi (1/4/1999). Caïnh bôø soâng Caø Ty laø tröôøng Duïc Thanh (do con tröôûng cuûa cuï Nguyeãn Thoâng laøm hieäu tröôûng, nôi ñaàu tieân ñi ñaàu trong vieäc daïy quoác ngöõ vaø caét toùc ngaén) nôi ngöôøi thanh nieân Nguyeãn Taát Thaønh ñaõ döøng chaân daïy hoïc naêm 1910 tröôùc khi vaøo Saøi Goøn vaø ra ñi tìm ñöôøng cöùu nöôùc (5/6/1911). Moät söï kieän ñöôïc ñaùnh giaù raát quan troïng vôùi söï phaùt trieån cuûa Phan Thieát ngaøy nay, Hoøn Rôm thöùc daäy, ñoù laø hieän töôïng Nhaät Thöïc toaøn phaàn vaøo luùc 10h43 ngaøy 24/10/1995. Chính nhôø dòp naøy nhieàu du khaùch ñaõ bieát ñeán Phan Thieát. Ñaëc saûn cuûa vuøng ñaát naøy: nöôùc maém, baùnh coám söûa, baùnh reá…

Tröôøng Duïc Thanh naèm taïi thaønh phoá Phan Thieát thuoäc tænh Bình Thuaän. Ñaây laø moät ngoâi tröôøng khoâng nhöõng noåi tieáng ôû vuøng ñaát Bình Thuaän naøy maø coøn ôû khaép caû nöôùc vôùi tính lòch söû mang taàm quan troïng cuûa noù - laø nôi ñaõ döøng chaân laâu nhaát vaø laø nôi gaén nhieàu kyû nieäm vôùi vò cha giaø kính yeâu - Laõnh tuï Hoà Chí Minh.

Keá ñeán du khaùch seõ nhìn thaáy moät gieáng nöôùc maø Baùc thöôøng duøng ñeå sinh hoaït vaø töôùi hoa. Coù theå noùi chæ trong voøng moät thôøi gian ngaén 9 thaùng ôû ñaây nhöng Baùc ñaõ daønh heát tình thöông yeâu, ñoaøn keát gaén boù, ñuøm boïc nhöõng hoïc troø cuûa mình nhö nhöõng ngöôøi thaân thöông. Baùc nhö moät vì sao saùng soi ñöôøng dìu daét daân toäc Vieät Nam ñeán vôùi nieàm haïnh phuùc vinh quang.

Coù theå noùi ñaây laø nôi Baùc Hoà duøng ñeå lieân heä giao dòch vôùi caùc thöông quaùn Lieân Thaønh, caùc chuyeán taøu bòeån. Baùc thöôøng chuù yù nghe ngoùng ñeå tìm cô hoäi ñi ra nöôùc ngoaøi tìm chaân lyù daãn ñeán muïc ñích giaûi thoaùt cho daân toäc mình thoaùt khoûi aùch thoáng trò cuûa thöïc daân Phaùp. Vaø ôû ñaây Baùc cuõng tìm thaáy moät nieàm vui laø ñöôïc ñoùn Teát Trung Thu vaø Teát Nguyeân Ñaùn cuøng gia ñình cuï Nguyeãn Thoâng.

Hieän nay, ngoâi nhaø ñoù ñöôïc tu boå vaø trôû thaønh nôi tröng baøy ñoà löu nieäm veà Baùc. Vaø trong nhöõng ngaøy ñaàu naêm 1990 tröôøng laïi haân haïnh ñoùn tieáp ñoaøn laøm phim “Nguyeãn Taát Thaønh - Hoà Chí Minh” ñeå chaøo möøng 100 naêm sinh nhaät Baùc.

Rôøi tröôøng Duïc Thanh quí khaùch seõ ñöôïc ñöa ñeán tham quan Baûo taøng Hoà Chí Minh beân caïnh tröôøng. Ñaây laø coâng trình kieán truùc môùi do nhaân daân tænh Bình Thuaän ñöùng ra xaây döïng ñeå chaøo möøng 10 naêm giaûi phoùng thò xaõ, 1985, cuõng nhö ñaùnh daáu söï kieän Baùc Hoà kính yeâu cuûa chuùng ta ñaõ döøng chaân soáng vaø daïy hoïc ôû ñaây.

Maëc duø daïy hoïc ôû ñaây moät thôøi gian ngaén nhöng Baùc ñaõ ñeå laïi nhöõng aán töôïng ñeïp cho nhaân daân Phan Thieát noùi rieâng vaø daân toäc vieät Nam noùi chung. Baùc luoân laø nieàm töï haøo, haõnh dieän cuûa con chaùu nöôùc Vieät.

Moãi con soâng nhö moãi con ngöôøi ñeàu coù nguoàn goác coäi reã. Röøng laø nôùi phaùt tích, phaùt nguyeân, laø nôi quyeát ñònh soá phaän cuûa nhöõng con soâng. Coù nöôùc môùi coù khe, coù khe môùi coù suoái, nhieàu con suoái hôïp laïi thaønh soâng vaø moïi con soâng ñeàu ñoå veà bieån. Caáu truùc hình theå heä toäc cuûa con soâng ngöôïc laïi vôùi caáu truùc hình theå heä toäc cuûa caây coû, cuûa con ngöôøi. Ngoïn nguoàn, coäi reã cuûa caây coû vaø con ngöôøi naèm trong loøng ñaát, coøn nguoàn goác coäi reå cuûa con soâng naèm taän treân cao. Nhö con ngöôøi, moãi con soâng ñeàu coù rieâng nhöõng neùt ñaëc thuø veà daùng daáp, phong caùch, taùnh neát… Beân caïnh nhöõng neùt chung khi ñuïc khi trong, beân boài beân lôû, khi hieàn laønh thô moäng, khi phaãn noå ñieân cuoàng. Con ngöôøi goïi noù laø CON vì noù ñaõ ñöôïc nhaân caùch hoùa, phaûi chaêng veà hình theå, noù löôïn quanh uoán khuùc nhö moät sinh vaät vaø noù cuõng toàn taïi theo qui luaät sanh laõo beänh töû nhö con ngöôøi? Nhö con ngöôøi, moãi con soâng ñeàu coù hoï teân, cuõng coù bí danh, cuõng thöôøng thay ñoåi hoï, chæ ñieàu khaùc nhau laø con ngöôøi töï ñaët teân cho nhöõng con soâng.

Soâng Phan Thieát xuaát hieän töø naêm 1697 (Ñinh Söûu), ñôøi Hieån Toâng thöù 6, Hieáu Minh Hoaøng ñeá Nguyeãn Phuùc Chu (1691-1725). Luùc baáy giôø, do xeáp ñaët laïi vieäc cai trò moät vuøng ñaát môùi, trieàu Nguyeãn ñaët phuû Bình Thuaän (ñôn vò haønh chaùnh), Dinh Bình Thuaän (cô quan haønh chaùnh), tröïc tieáp quaûn lyù 4 ñaïo (töông öùng caáp tænh): Phan Rang, Phoá Haøi, Phan Thieát, Ma Ly. Moãi ñaïo ñeàu coù quan vaên, quan voõ. Treân baûn ñoà, noù ñöôïc ghi laø soâng Caø Ty. Treân con soâng coù beán Caø Ty laø nôi qua laïi, nôi laáy nöôùc, nôi taém giaët cuûa baø con vuøng Phuù Hoäi vaø Phuù Myõ. Leân mieät treân, noù ñöôïc ghi laø soâng Möôøng Maùn. Ñeán thöôïng nguoàn, noù laø con soâng Caùi - soâng Meï, vì noù nôi hoäi tuï, hôïp löu caùc con soâng Maùn, soâng Rao Eát, soâng Linh…vaø caùc con suoái Vaøng, suoái Leøn, suoái Thi, suoái Ngö, suoái Ya-U, suoái Loâ Toâ, suoái Caåm Hang… naèm trong ñòa phaän caùc thoân 1, 2, 3 cuûa xaõ Haøm Caàn, thuoäc vuøng ñoàng baøo daân toäc Rai vaø moät soá ít ñoàng baøo Cô Ho maø xöa kia goïi laø xaõ Ñaêng Gia thuoäc Toång Caø Doøn.

Khoâng ít ngöôøi daân baûn ñòa phaân vaân veà caùi teân cuûa con soâng queâ höông: Möông Maùn hay Möôøng Maùn? Phan Thieát hay Mang Thít vaø Caø Ty coù phaûi laø tieáng noùi cuûa ñoàng baøo Chaêm khoâng? OÂng Thieân Sanh Caûnh, nhaø nghieân cöùu daân toäc hoïc ngöôøi Chaêm (ôû Höõu Ñöùc, Ninh Phöôùc, Ninh Thuaän) cho bieát xöa kia ngoaøi naøy goïi trong ñoù laø: Mula Thích, töùc Ruoäng Thích. OÂng coøn cho bieát theâm, theo tieáng Chaêm, Prong laø lôùn, Neh laø nhoû, Muõi Neù coù theå laø Muõi Nhoû.

Treân Taäp san Vaên Hoùa thaùng 4, 5/1969 xuaát baûn taïi Saøi Goøn, taùc giaû baøi vieát taùch con soâng ra laøm ñoâi: soâng Caùi (soâng Phan Thieát) daøi 76km, soâng Caø Ty daøi 5km. Ai cuõng hieåu soâng Caùi, Möông Maùn, Caø Ty, Phan Thieát cuõng chæ laø moät con soâng. Con soâng ñi qua ñòa phöông naøo, ñem laïi haïnh phuùc aám no cho baø con, neân baø con laáy queâ höô ng mình ñaët teân cho noù ñeå noùi leân söï gaén boù tình caûm giöõa con ngöôøi vôùi doøng soâng.

Ñoïc Ñaïi Nam nhaát thoáng chí, phaàn tænh Bình Thuaän, coù ñoaïn ghi raát roõ: “Soâng Phan Thieát ôû phía taây huyeän Tuy Lyù (teân Tuy Lyù coù töø naêm 1854, Töï Ñöùc naêm thöù 7, Ñoâng giaùp Hoøa Ña, Taây giaùp Bieân Hoøa), nguoàn ra töø Ñoäng Man (töùc nôi ôû cuûa ñoàng baøo daân toäc mieàn nuùi), chaûy veà phía ñoâng qua xaõ Phuù Hoäi, tuïc goïi laø Soâng Bao Laân, chaûy veà phía Nam 9 daëm ñeán thoân Phuù Taøi, coù moät nhaùnh töø beán Bình Taây ñeán Caàu Minh Laâm chöøng 6 daëm maø hôïp vaøo (töùc caàu 40, caàu oâng Rau, caàu oâng Nhieàu, nhaùnh naøy töø Böng Coø Ke, Böng Kyø Hoøa, Böng Baø Tuøng, Suoái Sung…chaûy ra). Laïi chaûy veà phía Nam chöøng 3 daëm ñeán thoân Ñöùc Thaéng, roài hai daëm ñoå ra cuûa Phan Thieát (moãi daëm laø: 444,44m)”. Con soâng Bao Laân ñaõ ñi vaøo queân laõng. Baây giôø, coù leõ ta thoáng nhaát goïi con soâng queâ höông laø soâng Caø Ty nhö treân baûn ñoà vaø duø sao cuõng caàn coù moät teân rieâng. Soâng Caø Ty khoâng daøi, khoâng roäng nhöng hieàn laønh, töø thöôïng nguoàn xuoáng haï löu. Nhöõng vöôøn caây sai traùi, nhöõng caùnh ñoàng naëng haït, nhöõng coâ gaùi traéng da toùc daøi…ñeàu höôûng aân hueä cuûa con soâng queâ höông.

Caøng veà vôùi bieån, soâng caøng môû roäng, thuûy trieàu leân xuoáng, taøu thuyeàn taáp naäp ñoâng vui. Haïnh phuùc laøm sao khi ta ñöôïc soáng ôû moät queâ höông coù con soâng uoán khuùc löôïn qua vôùi ba caây caàu ñeàu ñaày veû thô moäng, vôùi boùng thaày giaùo Nguyeãn Taát Thaønh hieän leân treân soâng luùc ngaõ veà chieàu, vôùi daùng Laàu nöôùc- bieåu töôïng cho phoá bieån röïc rôõ aùnh ñeøn aømu luùc veà ñeâm. Con soâng khoâng bieát töï mình trang ñieåm. Treân khuoân maët dòu hieàn ñoâi khi vaãn hieän leân nhöõng neùt cau coù vì nhöõng noãi baát bình oâm aáp trong loøng soâng. Trong ñôøi, noù cuõng ñaõ coù nhieàu laàn noãi giaän gaây khieáp sôï cho con ngöôøi. Naêm 1952, caàu Phan Thieát saäp do nhöõng khuùc goã khai thaùc böøa baõi boû theo doïc con soâng bò nöôùc luõ cuoán troâi vôùi toác ñoä khuûng khieáp toáng böùt chaân caàu, laïi theâm soùng thaàn daâng cao chaën ñöùng doøng chaûy laøm thaønh phoá Phan Thieát ba ngaøy taém trong bieån nöôùc! Naêm 1993, do maët soâng bò laán chieám, loøng soâng caïn daàn do voû soø, voû heán, raùc reán caøng nhieàu neân khi luõ xuoáng doøng chaûy khoâng coù loái thoaùt traøn ngaäp caû phoá chôï. Nhöng may thay, côn giaän cuõng thoaùng qua vaø doøng soâng trôû laïi hieàn hoøa thô moäng nhö xöa. Duø muoán hay khoâng, ñeå baûo ñaûm söï aám no laâu daøi cho nhaân daân thaønh phoá, trong töông lai, chuùng ta phaûi caûi taïo doøng soâng, quy hoaïch laïi caùc khu daân cö, tieán haønh naïo veùt, môû roäng caàu caûng…

Thaùp nöôùc Phan Thieát

Ñöôïc xaây döïng töø cuoái naêm 1928 ñeán 1934 môùi hoaøn thaønh do Hoaøng thaân cuûa Vöông Quoác Laøo, nguyeân chuû tòch nöôùc Coäng Hoøa Nhaân Daân Laøo Suphanouvong laø kyõ sö tröôûng khu Coâng chaùnh Nha Trang thieát keá.

Thaùp nöôùc coù chieàu cao töø neàn saân leân ñænh laø 32m. Thaùp nöôùc coù hai phaàn: phaàn treân laø baàu daøi (boàn nöôùc) hình baùt giaùc, phaàn döôùi laø thaân ñaøi. Tuy thaùp nuôùc ñöôïc xaây döïng ñaõ 70 naêm, vôùi söï taøn phaù cuûa khí haäu mieàn bieån Phan Thieát vaø qua caùc traän baõo luõ lòch söû nhöng thaùp nöôùc ñeán nay chaát löôïng vaãn coøn toát.

Ngheà caù Phan Thieát

Hieän nay, beân caïnh du lòch, ngaønh kinh teá chuû löïc ôû Phan Thieát laø ngheà caù. Haøng naêm, löôïng haûi saûn ñaùnh baét ñöôïc vaø tieâu thuï laø raát lôùn. Chuùng ta coù theå thaáy caùc laøng chaøi doïc theo bôø bieån Phan Thieát vôùi haøng traêm con thuyeàn ñaùnh caù taïo thaønh moät caûnh quan ñeïp maét. Do ñoù ngöôøi ta xaùc ñònh raèng chaúng nhöõng töø tröôùc maø töø nay maõi veà sau Phan Thieát luoân gaén vôùi ngaønh kinh teá bieån goùp phaàn laøm giaøu cho ñaát nöùôc. Vònh Phan Thieát noâng, töông ñoái kín gioù, haøng naêm caây laù muïc vaø löôïng phuø sa do hai con soâng Möông Maùn vaø soâng Quao ñoå ra cöûa bieån Phan Thieát, Phuù Haøi cung caáp ñeàu ñaën löôïng caùt laãn buøn, nhôø ñoù nöôùc bieån theâm chaát maøu thích hôïp cho phuø du sinh vaät sinh soâi phaùt trieån laøm moài cho caùc loaïi moi ruoác… caùc loaïi toâm, cua, oác, caù taàng ñaùy cuõng nhö caùc loaøi caù noåi, caù taàng giöõa luoân coù nguoàn thöùc aên ñeå oån ñònh moâi tröôøng sinh tröôûng.

Vònh Phan Thieát laïi naèm treân doøng haûi löu noùng laïnh maø thieân nhieân öu ñaõi cho bôø bieån Vieät Nam.

Muøa ñoâng doøng haûi löu ñöa luoàng nöôùc töø Ñoâng Baéc xuoáng Taây Nam vaø muøa heø ngöôïc laïi. Chính doøng haûi löu muøa heø ñaõ quyeán ruõ nhöõng ñaøn caù töø vònh Thaùi Lan ñeán bieån Vieät Nam tìm moài. Trong quaù trình di truù laàn theo höôùng Ñoâng Baéc ñeán vònh Phan Thieát gaëp moài nhieàu, bieån eâm, ñaøn caù tuï taäp sinh saûn. Vôùi nguoàn haûi saûn phong phuù, ñi ñoâi vôùi thôøi tieát thuaän lôïi ngö daân coù theå baùm bieån quanh naêm vôùi caùc loaïi ngheà thích hôïp. Neáu Bình Thuaän laø moät ngö tröôøng lôùn cuûa caû nöôùc thì Phan Thieát laø trung taâm ngheà caù cuûa tænh. Saûn löôïng khai thaùc haûi saûn haøng naêm gaàn ñaây cuûa rieâng taøu thuyeàn Phan Thieát treân 30.000 taán chieám treân 30% caû tænh.

Phan Thieát coøn laø moät trung taâm toâm gioáng cuûa phía Nam Trung Boä vaø Nam Boä. Hieän coù 61 traïi toâm gioáng. Toâm gioáng cuûa Phan Thieát trong nhöõng naêm qua ñaõ cung caáp cho 250ha nuoâi toâm thöông phaåm trong caû tænh vaø coøn xuaát baùn cho khaùch haøng nhieàu tænh Nam boä nhö: Tieàn Giang, Beán Tre, Kieân Giang, Caø Mau… Naêng suaát toâm thöông phaåm ñaït loaïi cao so vôùi caû nöôùc, bình quaân moät taán/ha/vuï, moãi naêm 2-3 vuï.

Ngheà caù Phan Thieát ñaõ vaø ñang laø theá maïnh cuûa neàn kinh teá ñòa phöông, nay laïi ñöôïc chuû tröông coâng nghieäp hoùa-hieän ñaïi hoùa cuûa Ñaûng hoã trôï, cuøng vôùi yù thöùc baûo veä nguoàn lôïi thuûy saûn, söï hieåu bieát ñaàu tö khoa hoïc kyõ thuaät ngaøy caøng moät naâng cao, nhaát ñònh seõ nhanh choùng trôû thaønh moät trung taâm ngheà caù cuûa khu vöïc vôùi Caûng caù Coàn Chaø hieän ñaïi ñang xaây döïng, coù söùc ñaäu cho haøng traêm taøu coâng suaát 1000 CV, thu huùt caùc ñoäi taøu caû nöôùc ta vaø nöôùc ngoaøi ñeán ñaây laøm aên ñeå cuøng phaùt trieån.

Quaàn ñaûo goàm 8 ñaûo lôùn, nhoû ôû ngoaøi khôi caùch TP. Phan Thieát 120km veà phía Ñoâng, dieän tích töï nhieân cuûa quaàn ñaûo laø 32km². Ñaûo lôùn nhaát trong quaàn ñaûo coù cuøng teân laø Phuù Quyù, daøi 6,5km, roäng 3,5km. Treân ñaûo coù 3 ngoïn nuùi: Nuùi Caám(108m), nuùi Caùt (85m) vaø Oâng Ñuïn (41,9m). Ñaây laø moät ngö tröôøng lôùn coù nhieàu haûi saûn hieám nhö: ñoài moài, haûi saâm, caù boáng sao. Ñôøi soáng nhaân daân khaù cao nhôø coù ngheà cheá bieán haûi saûn, caâu caù maäp vaø baùn vaây caù. Hieän nay, ñaûo laø moät caên cöù tieàn tieâu baûo veä ñaát lieàn, moät caên cöù haäu caàn tieáp vieän cho quaàn ñaûo Tröôøng Sa.

Toïa laïc treân ñoài Ngoïc Laâm, ôû saùt caïnh chaân nuùi Ngoïc Sôn, ñaây laø ngoïn nuùi ñeïp nhaát trong soá 5 ngoïn nuùi trong khu vöïc.

Caûnh vaät nôi ñaây vöøa yeân tónh nhöng cuõng heát söùc soâi ñoäng neân thô, raát lyù töôûng cho moïi taâm hoàn thi só vaø khaùch laõng du. Moät böùc tranh thieân nhieân kyø thuù bôûi noù hoäi tuï ñaày ñuû caùc yeáu toá töï nhieân töø trôøi maây, ñaát nöôùc, röøng nuùi vaø bieån caû.

Töø khi coøn laøm Boá Chaùnh Bình Thuaän vaøo naêm 1877, Nguyeãn Thoâng thöôøng coâng du ñeán nuùi Ngoïc Sôn vaø oâng raát say meâ caûnh non nöôùc, trôøi bieån, traêng sao… ôû choán naøy. Vì theá oâng quyeát ñònh choïn nôi ñaây laøm choán yeân nghæ ngaøn thu cuûa mình sau khi töø giaõ cuoäc ñôøi. Ñoïc laïi moät ñoaïn kyù khaéc ôû bia moä Nguyeãn Thoâng do chính oâng thoát leân chuùng ta môùi thaáu hieåu heát veû ñeïp tieàm aån cuûa caûnh vaät nôi ñaây: “Sau khi ta traêm tuoåi roài, hoàn phaùch coøn nhôù ñeán nuùi naøy chaêng? Roài roát cuoäc cuõng veà choán khoâng coøn gì chaêng? Ñieàu ñoù khoâng theå bieát ñöôïc. Coøn nhö hoa röøng, traêng bieån, buoàm ngö phuû, choøi tieâu phu, veû laï cuûa khoùi maây thay ñoâi, hình thuø cuûa thuoàng luoàng chaäp chôøn, sau naøy caûnh aáy coù theå giuùp vaøo cuoäc thöôûng thöùc cuûa tao nhaân du khaùch vaäy”. Ñaõ hôn moät theá kyû troâi qua, caûnh ñeïp nôi ñaây vaãn coøn nguyeân giaù trò vaø nhöõng ñieàu öôùc ao, traên trôû cuûa Nguyeân Thoâng ñaõ trôû thaønh hieän thöïc vì haøng naêm coù ñeán haøng vaïn löôït khaùch laõng du ñeán ñaây vieáng moä oâng, ngoaïn caûnh vaø thöôûng thöùc caûnh khoùi maây, hoa löøng, traêng bieån…

Khu laêng moä Nguyeãn Thoâng laø moät thaéng tích quan troïng trong tuyeán du lòch doïc bôø bieån Ñoâng Baéc thaønh phoá Phan Thieát. Töø trung taâm thaønh phoá doïc bôø bieån ñeán Muõi Neù daøi 22km, du khaùch seõ say meâ vaø lieân tuïc ngôõ ngaøng tröôùc nhöõng tieân caûnh soáng ñoäng cuûa taïo hoùa sinh ra ñöôïc baøn tay vaø trí tueä cuûa con ngöôøi vun veùn hoaøn haûo theâm. Tröôùc maét vaø hai beân ñöôøng laø caûnh soâng suoái, bieån caû vaø nuùi ñoài nhö quyeän chaët vaøo nhau taïo neân moät böùc tranh sôn thuûy thaïch aám aùp höông queâ vuøng duyeân haûi. Qua moät ñoaïn haønh trình khoaûng 6km laø ñeán ñoài Ngoïc Laâm, Laàu OÂng Hoaøng hieän ra söøng söûng khieán ta boài hoài lieân töôûng laïi ñöôøng leân doác ñaù trong caâu chuyeän tình cuûa thi nhaân Haøn Maëc Töû vôùi naøng Moäng Caàm xinh ñeïp thuûa tröôùc. Qua khoûi doác ñaù Laàu Oâng Hoaøng laø moät quaàn theå di tích lòch söû - vaên hoùa danh lam thaéng caûnh noåi tieáng lieân hoaøn noái tieáp töø coå ñeán kim. Coå nhaát laø nhoùm ñeàn thaùp Chaêm Poâshanö cuûa vöông quoác Chaêm Pa moät thôøi vang boùng, ñeán Böûu Sôn Töï - ngoâi chuøa coå gaén vôùi söï tích Nguyeãn Aùnh töøng ñeán ñaây truù aån khi bò quaân Taây Sôn vaây haõm. Tieáp ñeán laø laàu Oâng Hoaøng, nhaø haøng Ngoïc Laâm, thaùp nöôùc do ngöôøi Phaùp xaây döïng hoài ñaàu theá kyû XX, roài heä thoáng loâ coát, ñoàn boùt cuûa Myõ-Nguïy laø chöùng tích lòch söû huøng hoàn cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Myõ cöùu nöôùc. Qua khoûi Laàu Oâng Hoaøng 1km laø ñeán thaéng caûnh Nuùi Coá - nôi coù khu laêng moä Nguyeãn Thoâng.

Ñeán vieáng moä cuï Nguyeãn Thoâng chuùng ta coù dòp hoài töôûng veà moät danh nhaân noåi tieáng ñaõ töøng coù nhieàu ñoùng goùp lôùn lao cho xaõ hoäi nöûa cuoái theá kyû XIX. Ñaõ hôn 100 naêm Nguyeãn Thoâng yeân nghæ ôû choán naøy, nhöng chaéc chaén oâng khoâng heà ñôn ñoäc vì moãi naêm coù ñeán haøng vaïn löôït du khaùch veà ñaây thaêm vieáng vaø kính caån nghieâng mình vôùi moät tình caûm nhôù thöông vaø kính troïng. Ñoù laø bieåu hieän cuûa söï ñeàn ôn ñaùp nghóa, moät ñaïo lyù cao ñeïp cuûa ngöôøi Vieät Nam.