NHÖÕng chöÕ vieát taéT

ch. vi : hieäp leã

i. hoài Hieäp leã trong lòch söû
vaø trong phuïng vuï Thaùnh theå

94Hieäp leã qua caùc thôøi ñaïi

Trong thaùnh leã ñaàu tieân, vieäc hieäp leã thaät laø ñôn giaûn. Chuùa caàm laáy baùnh, beû ra trao cho caùc moân ñeä vaø noùi: Haõy caàm laáy maø aên, ñaây laø Mình Thaày, sau ñoù caàm laáy cheùn röôïu, trao cho caùc oâng vaø noùi: Haõy caàm laáy maø uoáng, ñaây laø cheùn Maùu Thaày. Caùc moân ñeä ñaõ nhaän laáy maø aên, maø uoáng, ñang luùc cuøng chung baøn vôùi Thaày mình.

Vaøo thôøi caùc Toâng ñoà, thaùnh leã ñöôïc cöû haønh trong böõa aên huynh ñeä, chöa coù baøn thôø thöïc söï ñeå daâng leã. Caùc ngöôøi röôùc leã vaãn ngoài baøn, vì theá vieäc hieäp leã cuõng ñöôïc cöû haønh ngay taïi baøn aên. Nhöng ñeán cuoái theá kyû I, ngöôøi ta ñaõ theâm nhöõng kinh nguyeän tröôùc vaø sau khi röôùc leã. Saùch Didacheø maø chuùng ta ñaõ coù laàn nhaéc tôùi, ñaõ coù nhöõng kinh taï ôn ñaày ñuû. Cuõng theo saùch naøy, vieäc trao Mình Thaùnh Chuùa, ñaëc bieät laø cho nhöõng ngöôøi vaéng maét, ñaõ ñöôïc trao cho caùc phoù teá.

Sang theá kyû III, theo saùch Truyeàn thoáng toâng ñoà cuûa thaùnh Hippoâlytoâ, khi leân röôùc leã, nguôøi ta ñaõ xeáp haøng vaø ñi leân nhö moät cuoäc kieäu, coù baøi haùt keøm theo. Sau khi röôùc leã, chuû teá ñoïc kinh taï ôn, roài ñaët tay ñoïc lôøi nguyeän chuùc laønh. Cuoái cuøng, thaày phoù teá giaûi taùn giaùo daân.

Sang theá kyû VII, trong leã chaëng vieáng taïi Roma, ta thaáy moät buôùc tieán khaù xa. Caùc kinh nguyeän vaø cô caáu phaàn hieäp leã luùc aáy khoâng khaùc maáy vôùi hoài hieäp leã hieän nay.

Cuõng nhö hoài hieäp leã ngaøy nay, hoài hieäp leã trong leã chaëng vieáng Roma cuõng baét ñaàu baèng kinh laïy Cha, roài ñeán hoân bình an, tieán sang nghi leã beû baùnh ñang khi ca ñoaøn haùt kinh Laïy Chieân Thieân Chuùa. Khi beû baùnh, Ñöùc Thaùnh Cha baét ñaàu, roài caùc thaày giuùp leã ñem tuùi vaûi leân baøn thôø lónh Mình Thaùnh xuoáng cho caùc Giaùm muïc vaø linh muïc beû tieáp. Ñöùc Thaùnh Cha röôùc leã taïi ngai, roài trao Mình Thaùnh cho caùc Giaùm muïc, linh muïc vaø phoù teá. Caùc linh muïc trao Mình Thaùnh cho giaùo daân. Hoï xeáp haøng leân röôùc leã nhö khi leân daâng leã vaät. Hoï ñöùng, giô tay nhaän Mình Thaùnh, coøn Maùu Thaùnh thì uoáng chung trong caùc cheùn nhoû do thaày phoù teá caàm. Ñang khi röôùc leã, ca ñoaøn haùt ca nhaäp leã. Röôùc leã xong, Ñöùc Thaùnh Cha leân baøn thôø ñoïc kinh taï leã roài thaày phoù teáù haùt Ite Missa est ñeå giaûi taùn daân chuùng.

Khi thaùnh leã chaëng vieáng ñöôïc truyeàn qua Phaùp, Ñöùc, ngöôøi ta theâm vaøo nhöõng kinh nguyeän môùi, nhö kinh Laïy Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con Thieân Chuùa haèng soáng ñeå linh muïc doïn mình röôùc leã. Sau naøy, vì phuïng vuï xa caùch giaùo daân, nghi leã beû baùnh cuõng maát ñi yù nghóa cuûa noù. Thay vì baùnh coù men ngöôøi ta duøng baùnh khoâng men, baùnh naøy coù theå beû tröôùc maø khoâng sôï bò khoâ. Daàn daàn, ngöôøi ta ñoùng nhöõng baùnh troøn nhoû daønh cho giaùo daân, neân chæ phaûi beû baùnh lôùn daønh cho linh muïc, khoâng maáy ai ñeå yù.

Vieäc röôùc leã cuõng thay ñoåi. Vôùi baùnh troøn nhoû coäng theo söï cung kính ñoái vôùi Mình Thaùnh, ngöôøi giaùo daân khoâng röôùc leã baèng tay, nhöng baèng mieäng. Luùc ñaàu hoï coøn ñöùng, nhöng daàn daàn ñaõ quì ñeå toû loøng cung kính. Vì quaù chuù troïng ñeán tính chaát maàu nhieäm cuûa thaùnh leã, ngöôøi ta caûm thaáy phaûi ôû xa ñeå chieâm ngöôõng hôn laø neân röôùc leã thöôøng xuyeân. Ñang khi ñoù, nhieàu kinh nguyeän vaø nhöõng vieäc thuù toäi môùi ñöôïc theâm vaøo. Nhöõng kinh nguyeän vaø vieäc thuù toäi naøy khaùc nhau tuøy theo mieàn, tuøy theo tu vieän

Phaûi chôø ñeán cuoái thôøi Trung coå, nghi leã ôû caùc tu vieän môùi ñöôïc aán ñònh, coøn ôû caùc giaùo phaän, phaûi chôø ñeán saùch leã cuûa Ñöùc Pioâ V (1570), môùi ñöôïc thoáng nhaát.

95öông quan giöõa chuaån bò leã vaät, hieán teá vaø hieäp leã.

Trong hoài chuaån bò leã vaät, chuùng ta daâng cuûa leã leân cho Thieân Chuùa; trong hoài hieán teá, cuûa leã ñöôïc hieán thaùnh ñeå trôû neân Mình vaø Maùu Chuùa Kitoâ; trong hoài hieäp leã, Chuùa môøi chuùng ta ñeán döï tieäc thaùnh vôùi Ngöôøi. Leã vaät cuûa chuùng ta, Chuùa ñaõ chaáp nhaän vaø ñaõ bieán chuùng thaønh Mình vaø Maùu Chuùa Kitoâ, roài ban laïi cho chuùng ta laøm luông thöïc nuoâi linh hoàn, laøm cuûa baûo ñaûm cho cho söï phuïc sinh vaø cuoäc soáng vónh cöûu cuûa chuùng ta.

Ñeå hieåu roõ hôn yù nghóa böõa tieäc thaùnh trong hoài hieäp leã coù lieân quan ñeán hai hoài chuaån bò leã vaät vaø hieán teá nhö theá naøo, chuùng ta coù theå tìm hieåu leã saùt teá trong ñeàn thôø Gieârusalem. Trong Cöïu Öôùc, taát caû caùc leã saùt teá ñeàu keát thuùc baèng moät böõa tieäc. Khi moät gia ñình mang con chieân hay con deâ ñeán Ñeàn thôø ñeå saùt teá cho Chuùa, thaày tö teá daønh moät phaàn laøm leã vaät thieâu sinh daâng cho Chuùa. Ngöôøi Do Thaùi cho laøn khoùi thôm ngon bay leân laø böõa tieäc cuûa Chuùa. Hoï cho raèng moät khi leã vaät ñaõ ñöôïc daâng leân, thì toaøn theå leã vaät ñaõ thuoäc veà Chuùa. Ñeå ñaùp laïi vaø chöùng toø vieäc Chuùa chaáp nhaän, Chuùa môøi con ngöôøi döï tieäc vôùi Chuùa baèng caùch ban laïi cho hoï moät phaàn cuûa leã. AÊn cuûa aên Chuùa ban, döï baøn tieäc vôùi Chuùa laø ñöôïc soáng thaân maät vôùi Ngöôøi vaø chaéc chaén seõ ñöôïc nhieàu hoàng aân cuûa Ngöôøi.

Trong thaùnh leã, gia ñình giaùo Hoäi daâng leã vaät leân Chuùa. Leã vaät aáy laø baùnh vaø röôïu ñaõ ñöôïc Chuùa chaáp nhaän vaø hieán thaùnh thaønh Mình vaø Maùu Con Chuùa. Ñeå ñaùp laïi, Ngöôøi cho chuùng ta döï tieäc thaùnh vôùi Ngöôøi. Mình vaø Maùu Chuùa Kitoâ trôû thaønh luông thöïc nuoâi soáng linh hoàn chuùng ta ñoàng thôøi laø baûo ñaûm muoân vaøn hoàng phuùc treân trôøi. Ñoù chính laø nhöõng hieäu quaû cuûa thaùnh leã.

Nhöõng hoàng aân naøy Chuùa Gieâsu ñaõ höùa ban khi Ngöôøi noùi veà baùnh ban söï soáng taïi Caphaùcnaum maø thaùnh Gioan coøn ghi laïi cho chuùng ta: Toâi laø baùnh haèng soáng töø trôøi xuoáng. Ai aên baùnh naøy seõ ñöôïc soáng muoân ñôøi... Ai aên thòt vaø uoáng maùu toâi thì ñöôïc soáng muoân ñôøi vaø toâi seõ cho ngöôøi aáy soáng laïi ngaøy sau heát, vì thòt toâi thaät laø cuûa aên, maùu toâi thaät laø cuûa uoáng (Ga 6,51.54).

Nhaän ñònh nhö theá chuùng ta thaáy hoài hieäp leã coù lieân quan maät thieát vôùi hoài chuaån bò leã vaät vaø hoài hieán teá. Tieäc thaùnh laø thaønh phaàn cuûa thaùnh leã, trong ñoù chuùng ta tham döï vaø laõnh nhaän nhöõng hoàng aân cöùu chuoäc cuûa thaùnh leã. Hieåu nhö theá, caùc tín höõu tieân khôûi ñaõ röôùc leã moãi khi ñi döï leã, vaø ngaøy nay Giaùo Hoäi cuõng muoán ta laøm nhö vaäy. Cuõng vì hieåu nhö vaäy Giaùo Hoäi muoán vieäc ruöôùc leã ñöôïc ñaët trong thaùnh leã vaø caám khoâng ñöôïc cho röôùc leã tröôùc hoaëc sau thaùnh leã khi khoâng coù lyù do chính ñaùng. Cuõng phaûi coi laø traùi tinh thaàn phuïng vuï vaø thieáu quan nieäm ñích thöïc veà thaùnh leã, thöù ñaïo ñöùc cuûa moät soá ngöôøi quaù chuù troïng ñeán vieäc röôùc leã. thay vì tham döïï tích cöïc vaøo nhöõng kinh nguyeän, nhöõng nghi thöùc dieãn ra trong toaøn thaùnh leã, hoï chæ chuù troïng tôùi vieäc röôùc leã vaø moät mình ñoïc thaàm nhöõng kinh doïn mình röôùc leã. Doïn mình röôùc leã toát nhaát theo tinh thaàn phuïng vuï laø theo doõi, tham döï vaøo moïi nghi thöùc, moïi kinh nguyeän cuûa toaøn theå thaùnh leã.