Ngữ Văn 12 – chương trình chuẩn

Hoüc sinh trçnh baìy, giaïo viãn bäø sung.

Hoüc sinh âoüc vaì nãu caím nháûn chung vãö näüi dung cuía âoaûn thå ?
Nhaì thå Nguyãùn Khoa Âiãöm âaî caím nháûn vãö âáút næåïc åí nhæîng phæång diãûn naìo ?
Em coï nháûn xeït gç vãö caïch sæí duûng hçnh aính, tæì ngæî trong âoüan thå ?
Âëa lê- lëch sæí

“Chim ham traïi chên àn xa

Giáût mçnh nhåï gäúc cáy âa laûi vãö “

Em coï nháûn xeït gç vãö caím nháûn cuía taïc giaí vãö âáút næåïc.

Taïc giaí vaûch ra traïch nhiãûm cuía tæìng ngæåìi âäúi våïi âáút næåïc nhæ thãú naìo ?

Biãøu läü tçnh yãu næåïc: + Nhåï vãö cäüi nguäön

+ Haîy baío vãû âáút næåïc

- Vç sao noïi nhaì thå thãø hiãûn roî tæ tæåíng Âáút næåïc naìy laì âáút næåïc cuía nhán dán ?

2/ Tập thơ tiêu biểu của NKĐ

3/ Xuất xứ đoạn trích :” đất nước “
4/ Nội dung chủ yếu của đoạn trích ?

5/ Gọi HS đọc đoạn trích và nêu chủ đề .

6/ Nhà thơ cảm nhận ĐN ở phương diện nào?

8/ Miếng trầu gợi em liên tưởng đến điều gì?

9/ Ngoài ra tác giả còn cảm nhận ĐN ở phương diện nào nữa?

10/ So sánh NKĐ với các nhà văn nhà thơ khác cùng thời để thấy nét độc đáo , mới mẻ của ông

11/ Nhà thơ thức tỉnh tuổi trẻ như thế nào ?
12/ Ở đoạn 2 Tác giả cảm nhận ĐN trên phương diện nào ? cách cảm nhận ấy có gì mới mẻ?

13/ Chúng ta có ĐN như ngày hôm nay nhờ công sức của ai?

14/ GV dẫn 4 đoạn trích tron ca dao dân ca và hỏi Hs được trích từ đâu?

15/ Nhận xét những nét nghệ thuật chính sử dụng trong đoạn trích .

- Sinh 1943 taïi tænh Thöøa Thieân- Hueá, trong moät gia ñình trí thöùc CM.

- NKÑ laø nhaø thô tieâu bieåu cuûa theá heä caùc nhaø thô treû nhöõng naêm K/c choáng Myõ.

- Töøng giöõ chöùc Toång thö kyù Hoäi Nhaø vaên VN, Boä tröôûng VH-TT

- Hieän nay laøTröôûng ban Tö töôûng- Vaên hoaù TW

- Thô Nguyeãn Khoa Ñieàm giaøu chaát suy tö, xuùc caûm doàn neùn, theå hieän yù thöùc cuûa tuoåi treû veà vai troø, traùch nhieäm cuûa mình trong cuoäc chieán ñaáu vaø nhaän thöùc saâu saéc veà ñaát nöôùc, veà nhaân daân qua nhöõng traûi nghieäm cuûa mình

- TP tieâu bieåu: Taäp thô “Ñaát ngoaïi oâ” (1972), Tröôøng ca “Maët ñöôøng khaùt voïng” (1974)

II.Ñoaïn trích “Ñaát nöôùc”

1. 
   Xuaát xöù:
   

- Taùc giaû vieát nhaèm thöùc tænh tuoåi treû thaønh thò mieàn Nam vuøng taïm chieám nhaän roõ boä maët xaâm löôïc cuûa Myõ, höôùng veà nhaân daân, Toå quoác, coäi nguoàn, ñeå yù thöùc veà söù meänh cuûa mình .

2/.Chuû ñeà :

- Qua söï caûm nhaän ñaát nöôùc veà nhieàu phöông dieän, taùc giaû keâu goïi yù thöùc traùch nhieäm cuûa moïi ngöôøi ñ/v ñaát nöôùc

- Hình aûnh Ñaát nöôùc qua söï caûm nhaän cuûa nhaø thô

- Caûm nhaän ÑN töø phöông dieän VhoùaDG, VHDG

- ÑN baét nguoàn töø nhöõng gì gaàn guõi , thaân thuoäc nhaát vaø cuõng bình dò nhaát trong ñôøi soáng vaät chaát, taâm hoàn cuûa con ngöôøi. ÑN ôû ngay trong cuoäc soáng cuûa moãi gia ñình chuùng ta:

- Trong nhöõng caâu chuyeän ngaøy xöa meï thöôøng hay keå-> gôïi phöông dieän VHDG

- Töø nhöõng phong tuïc taäp quaùn, ñaïo lyù cuûa daân toäc nhö:

+ Mieáng traàu baø aên -> gôïi truyeän coå tích

+ Daân mình bieát troàng tre ñaùnh giaëc -> gôïi nhôù truyeän Thaùnh Gioùng, nhôù quaù trình ñaáu tranh, baûo veä Ñaát nöôùc

+ Toùc meï bôùi sau ñaàu

+ Tình nghóa thuûy chung cuûa cha meï

+ Töø cuoäc soáng lao ñoäng lam luõ vaø XD cuûa con ngöôøi: haït gaïo ta aên haèng ngaøy ñeán caùi keøo, caí coät trong nhaø

- Caûm nhaän ÑN ôû phöông dieän TG , KG, ñòa lyù vaø LS:

+ Thôøi gian ñaèng ñaüng

+ Khoâng gian meânh moâng

+ Chieàu daøi, chieàu saâu cuûa LS: töø huyeàn thoaïi Laïc Long Quaân – Aâu Cô, truyeàn thuyeát Huøng Vöông vaø ngaøy gioã Toå

+ KG roäng lôùn ñeán KG gaàn guõi vôùi cuoäc soáng con ngöôøi: röøng – bieån – nuùi – soâng – tình yeâu ñoâi löùa

+ Ñoù cuõng laø KG sinh toàn cuûa coäng ñoàng daân toäc qua bao theá heä: (nôi daân mình ñoaøn tuï- ai ñaõ khuaát- ai baây giôø- daën doø con chaùu mai sau)

- ÑN coøn ñöôïc caûm nhaän trong söï thoáng nhaát giöõa caùi rieâng vaø caùi chung, giöõa caù nhaân vaø daân toäc, giöõa theá heä naøy vôùi theá heä khaùc noái tieáp nhau. ÑN khoâng ôû ñaâu xa maø keát tinh, hoùa thaân trong cuoäc soáng cuûa moãi con ngöôøi. Moãi con ngöôøi ñeàu thöøa höôûng di saûn VC , tinh thaàn cuûa ÑN neân moãi caù nhaân phaûi coù traùch nhieäm gìn giöõ ÑN vaø truyeàn laïi cho theá heä mai sau

2) Phaàn 2: Ñaát nöôùc cuûa nhaân daân:

(“Nhöõng ngöôøi vôï nhôù choàng … traêm daùng soâng xuoâi”)

- Tö töôûng cô baûn cuûa phaàn naøy laø tö töôûng: ÑN cuûa nhaân daân. Ñaây laø ñoùng goùp cuûa NKÑ laøm saâu saéc theâm yù nieäm veà ÑNcuûa thô thôøi kyø choáng Myõ cöùu nöôùc.

- Caûm nhaän ÑN ôû phöông dieän ñòa lyù coù chieàu saâu vaø laø 1 phaùt hieän môùi meû:

+ Caûnh TN kyø thuù ñaõ gaén lieàn vôùi ñôøi soáng daân toäc. Noù ñöôïc nöïng theá heä, nhöïng lôùp ngöôøi ñi tröôùc tieáp nhaän, caûm thuï qua taâm hoàn, qua LS cuûa daân toäc: nuùi Voïng Phu, hoøn Troáng Maùi, nuùi con Coùc, nuùi con Gaø…

TG ñi ñeán moät khaùi quaùt saâu saéc: ñaâu treân Ñaát nöôùc naøy ta cuõng baét gaëp boùng hình, nieàm ao öôùc,1 loái soáng cuûa cha oâng. Hoï ñaõ hy sinh cuoäc ñôøi mình ñeå laøm neân ÑN

- Khi nghó veà 4000 naêm cuûa Ñaát nöôùc Taùc giaû nhaán maïnh ñeán nhöõng con ngöôøi voâ danh, bình dò.

+ Nhöõng con ngöôøi voâ danh, bình dò ñoù ñaõ gìn giöõ vaø truyeàn laïi cho caùc theá heä sau moïi giaù trò vaên hoùa.

- Tö töôûng coát loõi vaø cuõng laø cao ñieåm cuûa caûm xuùc tröõ tình laø: “ÑN naøy laø Ñaát nöôùc cuûa nhaân daân”

+ Taùc giaû ñònh nghóa veà ÑN thaät giaûn dò maø cuõng thaät ñoäc ñaùo: ÑN cuûa nhaân daân – ÑN cuûa ca dao thaàn thoaïi.

+ Taùc giaû choïn loïc 3 d/c trong CD-TT ñeå noùi veà 3 phöông dieän quan troïng cuûa truyeàn thoáng nhaân daân,DT:

+ Say ñaém trong tình yeâu “yeâu em töø thuôû trong noâi”

+ Quyù troïng tình nghóa “quyù coâng caàm vaøng nhöõng ngaøy laën loäi”

+ Quyeát lieät trong caêm thuø vaø chieán ñaáu “bieát troàng tre ñôïi ngaøy thaønh gaäy”

 Qua ñoaïn trích NKÑ ñaõ goùp theâm 1 thaønh coâng trong doøng thô veà ÑN thôøi choáng Myõ. Nhaø thô cuõng nhaän thöùc saâu saéc hôn, thaám thía hôn vai troø vaø söï ñoùng goùp hy sinh voâ bôø beán cuûa nhaân daân trong cuoäc chieán tranh laâu daøi vaø aùc lieät.

3) Ngheä thuaät:

- Vieát hoa töø ÑN theå hieän thaùi ñoä traân troïng

- Taùch 2 thaønh toá Ñaát – Nöôùc nhö soi chieáu trong nhieàu quan heä ñeå caûm nhaän ÑN saâu saéc hôn

- Xöng hoâ (ta- anh- em)

- Vaän duïng CD-DC 1 caùch saùng taïo. Khoâng laäp laïi maø chæ trích 1 phaàn h/aû ca dao daân ca maø vaãn gôïi nhôù ñeán caâu CD

- Theå thô töï do phuø hôïp vôùi tình caûm vaø maïch suy nghó, khoâng goø boù bôûi vaàn nhòp nhöng vaãn hay

- Ñoaïn thô coù söï keát hôïp nhuaàn nhò giöõa caûm xuùc vaø suy nghó, tröõ tình vaø chính luaän

IV.Toång keát:

• 
  Thô tröõ tình mang maøu saéc söû thi, ñöa ngöôøi ñoïc vaøo TG bay boång cuûa VHDG nhöng laïi raát môùi meû vaø hieän ñaïi. Baèng nhöõng hình aûnh gôïi caûm, bieåu töôïng ñoäc ñaùo coù söùc gôïi lieân töôûng NKÑ ñaõ khôi gôïi nhöõng truyeàn thoáng ñeïp ñeõ cuûa dt : chòu thöông, chòu khoù, aân tình, thuûy chung, duõng caûm, kieân cöôøng.
  

+ Nhóm1: câu 1

+ Nhóm 2: câu 2

+ Nhóm 3: câu 3

+ Nhóm 4: câu 4

-HS: Đại diện 4 nhóm lên bảng ghi lại bài làm theo sự thống nhất của nhóm

-GV: Nhận xét, chốt lại

1.Những nét giống nhau và khác nhau về cách gieo vần, ngắt mhịp, hài thanh (bài Mặt trăng và bài Sóng):

*Giống nhau: gieo vần cách

*Khác nhau:

đại so với thơ thất ngôn truyền thống:

*Gieo vần:

- Vần chân, vần cách: lòng- trong ( giống thơ truyền thống)

- Vần lưng: lòng- không (sáng tạo)

- Nhiều vần ở các vị trí khác nhau: sông- sóng- trong lòng- không(3)- không(5)- trong(5)-trong(7)

→ sáng tạo

*Ngắt nhịp: Câu1 : 2/5 → sáng tạo

Câu 2,3,4: 4/3→giống thơ truyền thống

3. Mô hình âm luật bài thơ Mời trầu:

Quả cau nho nhỏ / miếng trầu hôi

Đ B T B

T B T Bv

Có phải duyên nhau / thì thắm lại

Đ T B T

B T B Bv
4.Ảnh hưởng của thơ thất ngôn Đường luật đối với thơ mới:

*Gieo vần: song- dòng: vần cách

*Nhịp: 4/3

*Hài thanh:

- Tiếng 2: gợn, thuyền, về, một: T-B-B-T

Tiếng 4: giang, mái, lại, khô: B- T-T-B

Tiếng 6: điệp, song, trăm, mấy: T-B-B-T

→Vần, nhịp, hài thanh đều giống thơ thất ngôn tứ tuyệt

TT1 Nhận xét về nhịp điệu,sự phối hợp âm thanh nhằm tạo ra âm hưởng trong đoạn văn?

Hs- Sự thay đổi thanh bằng trắc cuối mỗi nhịp?

*Hs cho biết tính chất mở đóng của âm tiết cuối mỗi nhịp?

TT2 Phân tích âm thanh-nhịp điệu trong đoạn trích? sgk-129.

TT3 Nhận xét về cách lặp và ngắt nhịp trong đoạn văn?

*Hs tìm hiểu về phép nhân hoá trong đoạn trích?

*Hoạt động II.Hs đọc sgk.

TT1 Phân tích tác dụng tạo hình tượng của việc điệp âm đầu trong câu sau?

TT2 Nêu vần lặp lại nhiều nhất và tác dụng của nó?

TT3 Cho biết nhịp điệu của câu thơ,Sự phối hợp các thanh,các yếu tố từ vựng,phép lặp cú pháp…?

1.Bài tập1.*Giáo viên đọc đoạn trích.

*Đoạn văn gồm 4 nhịp 2 dài trước 2 ngắn sau phối hợp với nhau để diển tả nội dung văn bản.+Hai nhịp dài ->lòng kiên trì và ý nghĩa quyết tâm của dân tộc gan góc,trong thời gian dài 80 năm…

+Hai nhịp ngắn khẳng định đanh thép,dứt khoát về quyền tự do phải được

*Kết thúc 3 nhịp đầu là thanh bằng nay,nay,do tạo ra âm hưởng vang xa .
- Kết thúc nhịp 4 là một thanh trắc lập tạo nên sự lắng đọng cho người nghe-đọc.

*Nhịp điệu và sự phối hợp âm thanh ,phép lặp cú pháp một dân tộc đó,lặp từ ngữ dân tộc,đã gan góc,nay… =>âm hưởng hùng hồn cho bản tuyên ngôn.

*Đoạn văn có sự phối hợp vần bằng-trắc tạo sự hài hoà về thanh điệu cuối mỗi nhịp.

*Nhịp điệu nhanh,chậm,ngắn,dài…với các từ phản nghĩa với nhau đàn ông,đàn bà-già,trẻ-súng,gươm làm tăng thêm sức thuyết phục,hùng hồn cho lời văn.

3.Bài tập 3.

*Nhịp thơ khi nhanh,khi chậm thể hiện tình cảm say sưa tự hào của tác giả với cây tre…
*Nhiều nhịp ngắn dứt khoát mạnh mẽ.

*Phép nhân hoá:

- Nhiều từ ngữ chỉ hoạt động.

- Hai câu cuối lặp từ ngữ,lặp từ =>lời tuyên dương đối với “tre”.

II.Điệp âm,điệp vần,điệp thanh.

1.Bài tập 1. sgk-130.

a. Dưới trăng quyên đã gọi hè

Đầu tường lửa lựu lập loè đâm bông.

*Ánh sáng đó như phát ra lung linh….

b. Làn ao lóng lánh bóng trăng loe.

*Phụ âm đầu (L) lặp lại 4 lần =>bóng trăng lấp lánh phát tán trong không gian rộng lớn…

2.Bài tập 2.

*Vần “ang” lặp 7 lần âm tiết nửa mở->âm mũi).

chuyển động thích hợp với sắc thái miêu tả từ mùa đông sang xuân.

3.Bài tập 3.

*Nhịp ngắn và đối xứng 3 câu đầu.

*Ba câu đầu thanh trắc xen kẽ thanh bằng câu cuối bằng

*Yếu tố từ ngữ =>tạo dụng khung cảnh hiểm trở của núi rừng Tây Bắc…

*Láy khúc khuỷu,thăm thẳm,heo hút.

*Nhân hoá súng ngửi trời

*Lặp từ ngữ--dốc lên khúc khuỷu/dốc thăm thẳm-ngàn thước lên cao/ngàn thước xuống.

*Lặp cú pháp =>câu 1-2

- Hồ Chí Minh coi văn học là một vũ khí chiến đấu lợi hại phụng sự cho sự nghiệp cách mạng.

- Luôn chú trọng tính chân thật và tính dân tộc của văn học.

- Bao giờ cũng xuất phát từ mục đích, đối tượng tiếp nhận để quyết định nội dung và hình thức của tác phẩm.

- “Mình” và “ta” là cách xưng hô thường thấy trong ca dao, thường để chỉ hai cá nhân cụ thể, tạo nên sự gần gũi, thân thiết; đó còn là cách xưng hô có tính chất lấp lửng và phải có quan hệ gắn bó, mặn mà lắm mới có cách xưng hô như thế.

- Tố Hữu đã vận dụng một cách sáng tạo lối xưng hô đằm thắm ấy của ca dao: “mình”, “ta” mang tính phiếm chỉ, biểu thị cho kẻ ở, người đi; “mình”-“ta” hoán đổi cho nhau; đặc biệt Tố Hữu còn vận dụng nét nghĩa lấp lửng khiến “mình” và “ta” thêm hàm nghĩa phong phú.

Câu 3:

a. Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, vị trí đoạn trích.

b. Về đoạn trích:

 Đất Nước là tất cả những gì gần gũi thân thương với mỗi con người:

- Đất Nước hiện lên từ huyền thoại, cổ tích.

- Đất Nước hiện lên qua thuần phong, mĩ tục, gắn với bản sắc văn hóa của dân tộc.

- Đất Nước gắn với truyền thống tình nghĩa thủy chung.

- Đất Nước gắn liền với phẩm chất cần cù, tần tảo, chịu thương chịu khó của dân tộc.

- Đất Nước gắn liền với truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm.

(HS phân tích các từ ngữ, hình ảnh để làm nổi bật những ý trên.)

- Về nội dung:  Đoạn thơ là một định nghĩa theo cách riêng của Nguyễn khoa Điềm về Đất Nước: không trừu tượng, siêu hình mà gần gũi, thân thuộc với mọi người.

- Về nghệ thuật: chất liệu văn hóa dân gian; thể thơ tự do; giọng thơ trữ tình- chính luận sâu lắng, thiết tha. 

Câu 3.(6 điểm)

Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa...” mẹ thường hay kể

Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc

Tóc mẹ thì bới sau đầu

Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn

Cái kèo, cái cột thành tên

Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng

Đất Nước có từ ngày đó...”

Cảm nhận của anh (chị) về đoạn thơ trên.

Hoïc sinh tìm hieåu veà taùc giaû, taùc phaåm.

Giaùo vieân höôùng daãn hoïc sinh ñoïc hieåu taùc phaåm.

Hoïc sinh ñoïc hieåu taùc phaåm.

Em h·y ph¸t biÓu chñ ®Ò cña bµi th¬ ?

T¸c gi¶ ®· miªu t¶ nçi thèng khæ cña nh©n d©n vµ téi ¸c cña giÆc qua nh÷ng chi tiÕt h×nh ¶nh nµo trong bµi th¬ ?
C©u hái: T¸c gi¶ miªu t¶ nçi thèng khæ cña nh©n d©n vµ téi ¸c tµy trêi cña giÆc nh»m môc ®Ých g×?
Th¸i ®é cña nh©n vËt tr÷ t×nh vµ nh©n d©n ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng c©u th¬ nµo? ý nghÜa?

Th¶o luËn nhãm

- Thể hiện được sự nhận thức tỉnh táo của người

dân trước âm mưu hiểm độc của kẻ thù. - Biết nén đau thương mà vượt lên nỗi khổ của chính mình.
Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch diÔn t¶ niÒm vui cña nh©n d©n khi ®ư­îc gi¶i phãng ?
NiÒm vui cña nh©n d©n ®ư­îc t¸c gi¶ diÔn t¶ qua nh÷ng h×nh ¶nh, tõ ng÷ nµo?

Câu hỏi: Nêu và phân tích màu sắc dân tộc qua cách sử dụng hình ảnh từ ngữ của nhà thơ ?

Hoạt động 3

Giaùo vieân höôùng daãn hoïc sinh hoïc sinh dựa vào bài học và phần ghi nhớ trong SGK để tổng kết theo hai khía cạnh:

+ Nội dung .

+ Nghệ thuật

Luyện tập Thêi gian 5

Tên khai sinh: Nông Văn Quỳnh

-Sớm tham gia cách mạng và trưởng thành trong kháng chiến.

-Tác phẩm chính:

+ Tiếng ca người Việt Bắc (1959)

+ Đèo gió (1968)

+ Suối và biển (1984)

+ Một số tập thơ bằng tiếng Tày.

Thơ ông giản dị, tự nhiên, giàu hình ảnh mang đặc trưng của người miền núi.

3. Bài thơ “Dọn về làng”

-Hoàn cảnh sáng tác (1950):

Viết về quê hương tác giả vào những năm kháng chiến chống Pháp đầy đau thương mà anh dũng.

*GÝa trÞ tác phẩm:

-Mét trong mét tr¨m bµi th¬ hay nhÊt thÕ kØ XX.

Đoạt giải nhì t¹i ®¹i hội liên hoan TNSV thế giới tại Đức.

1. Đọc diễn cảm

2. Chú thích

*Mạch cảm xúc

-Niềm vui khi Cao – Bắc – Lạng được giải phóng.

-Nỗi buồn tủi, xót xa, căm giận trước sự tàn phá của quân xâm lược.

-Trở lại cảm xúc hân hoan, vui sướng khi quê hương được sống thanh bình.

a.Chủ đề

Nỗi thống khổ của nhân dân được diễn đạt rất cụ thể bằng những từ

ngữ, hình ảnh gần gũi với đời sống sinh hoạt của người dân tộc miền núi.

b1. Nỗi thống khổ của nhân dân và tội ác của giặc Phap:

*Từ ngữ, hình ảnh

Mấy năm: thời gian kéo dài

Quên tết… quên rằm …

Chạy hết núi khe,cay đắng…

Lán sụp; nát cửa; vắt bám

Mẹ địu em chạy; con sau lưng tay dắt bà; vai đầy tay nải…

Cuộc sống yên ấm bị đảo lộn, nhà cửa tan hoang, gia đình li tán, cơ cực.

* Tội ác của giặc:

- Lán đốt trơ trụi, súng nổ, Tây lùng.

- Áo quần bị vơ vét.

- Cha bị bắt, bị đánh chết.

- Chôn cất cha

Bằng khăn của mẹ.

Liệm bằng áo của con

- Máu đầy tay, nước traøn đầy mặt…

* - Khắc sâu mối thù với quân xâm lược.

- Thể hiện được sự nhận thức tỉnh táo của người dân trước âm mưu hiểm độc của kẻ thù.

- Biết nén đau thương mà vượt lên nỗi khổ của chính mình.

“Mày sẽ chết! Thằng giặc Pháp hung tàn

=>Mối thù đế quốc khắc sâu trong lòng như một lời thề tạc vào đá núi.

*Hình ảnh, từ ngữ

Người nói cỏ lay

Ô tô kêu vang đường cái

Ríu rít tiếng cười con trẻ…

Mật độ động từ dày đặc diễn tả

xúc cảm mừng vui, hân hoan

khi quê hương đã trở lại cuộc

sống thanh bình.

“Mẹ! Cao – Lạng hoàn toàn giải phóng”

“Đuổi hết nó đi con sẽ về trông mẹ”

Lêi gäi thÓ hiÖn niÒm vui; lêi høa hÑn.

* Hình tượng người mẹ gợi nhiều suy ngẫm.

->Người mẹ thân yêu trong tâm thức tác giả.

->Người mẹ quê huơng trong ý nghĩa tự thân của tác phẩm.

=>Với ngôn ngữ mộc mạc, lối thơ giản dị, ý thơ chân thực, tác giả đã diễn tả niềm vui với đủ cung bậc, ở các đối tượng, vui nhất là niềm vui của nhân vật trữ tình.

- H×nh ¸nh so s¸nh:

=> c¸ch nãi cña ®ång bµo d©n téc

- Từ ngữ: hàng đàn; quên tết tháng giêng, quên rằm tháng bảy; mày; tao…

=>Cách diễn tả nỗi đau cũng như niềm vui sướng của tác giả sinh động giàu hình ảnh mà rất cụ thể thuần phác, hồn nhiên như chính tâm hồn của người dân miền núi.

N«ng Quèc ChÊn

Nhµ th¬ tiªu biÓu cña th¬ ca ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè.

Th¬ «ng ch©n thùc, h×nh ¶nh sinh ®éng gÇn gòi víi sinh ho¹t còng nh­ t©m hån ng­êi miÒn nói.

- Bµi th¬ Dän vÒ lµng

Miªu t¶ ch©n thùc sinh ®éng vÒ nçi khæ cña nh©n d©n.

Tè c¸o téi ¸c tµn b¹o cu¶ thùc d©n Ph¸p.

IV. Luyện tập

-Tổ chức học sinh trao đổi thảo luận và trả lời câu hỏiTT1 Nêu vài nét về tác giả?

những con người cụ thể nào?

-Chế Lan Viên -1920-1989.

-Tên khai sinh Phan Ngọc Hoan.

-Quê. Xã Cam An, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị

-Làm thiư lúc 12-13 tuổi.

-Từng dạy học ở trường tư, làm báo ở Sài Gòn, tham gia cách mạng tháng tám ở Quy Nhơn.

-Sau 1945 về Hà Nội tiếp tục hoạt động văn nghệ…

-Sau 1975 vào thành phố Hồ Chí Minh hạot động văn nghệ cho đến lúc mất.

-Rút từ tập “Ánh sáng và phù sa”1960.

-Bài thơ gợi cảm hứng từ một sự kiện kinh tế-chính trị-xã hội; vận động đồng bào miền xuôi lên xây dựng kinh tế mới ở miền Bắc 1958-1960.

II.Đọc hiểu:

1.Câu 1.

*Ý nghĩa biểu tượng của con tàu.

-Nỗi niềm khát vọng đi đến miền đất xa xôi của tổ quốc để hoà mình vào cuộc sống của nhân dân.

-Tây Bắc-miền đất cụ thể biểu tượng cho những nơi gian khó của đất nước.

-Sự kiện kinh tế 1958-1960.

-Khát vọng về với nhân dân, với những nghĩa tình trong những năm kháng chiến =>cũng là tìm về cội nguồn của hồn thơ, của cảm hứng sáng tạo…

*Bài thơ có thể chia làm ba đoạn.

-Đoạn 1, hai khổ thơ đầu.

“lời giục giã, kêu gọi lên đường”

-Đoạn 2, chín khổ tiếp theo.

“Niềm hạnh phúc và khát vọng, gợi lại những kỉ niệm trong những năm kháng chiến cùng với nhân dân.”

-Đoạn 3, bốn khổ thơ cuối cùng.

“khúc hát lên đường sôi nổi, tin tưởng,say mê.

*Âm hưởng bài thơ biến đổi theo diễn biến tâm trạng nhà thơ từ giục giã lên đường đến dồn dập lôi cuốn khi tìm đến ngọn nguồn cách mạng.

3.Câu 3.

-Khát khao khi trở về với nhân dân.

+Như nai về gặp suối
+Cỏ đón giêng hai, chim én gặp mùa.

+Trẻ thơ….gặp sữa.

+Chiếc nôi gặp cánh tay đưa…

-Những hình ảnh so sánh vừ thơ mộng vừa hài hoà giữa nhu cầu khát vọng của bản thân với hiện thực…với nhu cầu sáng tạo nghệ thuật.

-Những cảm xúc chân thành

-Những hình ảnh cụ thể với những kỉ niệm sâu sắc.

+Anh con người anh du kích…

+Em con thằng em liên lạc…

+Nhớ mế “lửa hồng soi tóc bạc…

=>Tình cảm thân tình ruột thịt trong những năm kháng chiến ...=>ngọn nguồn của sự sáng tạo nghệ thuật.

5.Câu 5.

*Nghệ thuật:

-Hình ảnh đa dạng phong phú, thị giác quan sát đời sống thực, chi tiết

-Phép tu từ ẩn dụ so sánh …

*Trữ tình triết lí .

-Giọng điệu chủ đạo của bài thơ thấm nhuần trong từng khổ thơ

-Những kỉ niệm ân tình, hoài niệm về với nhân dân, những suy ngẫm, chiêm nghiệm giàu khái quát, những chân lí rút ra từ trải nghiệm của chính mình.

-Tình yêu, không gới hạn đôi lứa mà hoà vào tình yêu đất nước…

-Nguyễn Duy. 1948

-Tên khai sinh. Nguyễn Duy Nhuệ

-Quê xã Đông Vệ, thị xã Thanh Hoá (nay là thành phố Thanh Hoá )

-1965 nhập ngũ và có mặt ở các chiến trườngnhư:

Khe Sanh, Đường 9 Nam Lào sau đó học khoa ngữ văn trường đại học tổng hợp Hà Nội .

-1977-nay làm đại diện thường trú của báo Văn Nghệ các tỉnh phía nam.

2.Tác phẩm.

-Viết vào 09-1983 và in trong tập ánh trăng (1984)

-Ông nỗi tiếng với chùm thơ tre việt nam…

II.Đọc hiểu:

1.Câu 1.

-Cái tôi của tác giả thời thơ ấu được tái hiện chân thực.

+Nơi tác giả sống và đi học thời thơ ấu

+Mẹ mất sớm nên Nguyễn Duy được bà nuôi dưỡng trong thời gian dài,

+Câu cá, đi chợ Bình Lâm, ăn trộm nhãn,

-Ấn tượng.

+Mùi khói trầm

+Hát văn,

+Mùi hoa huệ, bóng cô đồng nhảy múa…

=>tính cách tinh nghịch phù hợp với trẻ thơ.

*Tình cảm của tác giả dối với bà.

-Mò cua xúc tép ở Đồng Quan

-Buôn bán- Ba Trại, Quán Cháo, Đồng Giao trong nhiều đêm giá rét (thập những).

-Bà bán trứng ở ga Lèn tromg bảo đạn…

-Bửa ăn hằng ngày-củ dong riềng luộc sượng, đạm bạc, đói khổ trăm bề.

*Tình cảm chân thành của tác giả đối với bà-cơ hội đền đáp ân tình của tác giả đã không còn =>giá trị thức tỉnh bất ngờ đậm chất nhân văn sâu sắc.

=>Vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam trong chiến tranh.

-Biết ơn những người đi trước, trân trọng những giá nhân văn, sống có nghĩa tình.

-Mạnh dạn nhìn vào thực tế và nói lên sự thật cho dù có xót xa, cay đắng.

Câu 1

- Phần a

Phần c
Câu 2

Phần a

Phần b

Phần d

Câu a

Câu b

III. Phép chêm xen

Lặp cú pháp: “Sự thật là từ mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật chứ không phải của Pháp nữa”.

+Sự thật là, dân ta đã lấy lại nước Việt Nam từ tay Nhật chứ không phải Pháp.

Sự lặp lại cú pháp này có tác dụng: Ở câu 1 khẳng định nước ta thành thuộc địa của Nhật chứ không phải của Pháp. Ở câu 2 khẳng định rõ, vì thế ta lấy lại Việt Nam từ tay Nhật chứ không phải từ tay Pháp. Bác đã gạt thực dân Pháp ra khỏi Đông Dương, cắt tất mọi quyền lợi của chúng.

- Lặp cú pháp:

+ Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần một trăm năm để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập.

+ Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỉ mà lập nên chế độ dân chủ cộng hoà.

- Sự lặp lại cú pháp có tác dụng khẳng định cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ ở nước ta. Đối tượng của cuộc cách mạng đó là đế quốc và phong kiến.

Có hai sự trùng lặp về cú pháp:

+ Trời xanh đây là của chúng ta

+ Núi rừng đây là của chúng ta

Có tác dụng khẳng định chủ quyền của dân ta. Trời xanh, núi rừng là hình ảnh cụ thể của đất nước. Mấy tiếng “là của chúng ta” nhấn mạnh quyền làm chủ đất nước.

+ Những cánh đồng

+ Những ngả đường

+ Những dòng sông

Tương tự khẳng định tư thế, vai trò làm chủ đất nước của con người.

Cả ba kết cấu “nhớ sao...” đều ẩn chủ ngữ. Chủ ngữ là anh cán bộ kháng chiến. Sau hai tiếng nhớ sao được lặp lại ấy là lớp học i tờ, ngày tháng cơ quan, tiếng mõ rừng chiều. Phép lặp này làm hiện lên cuộc sống kháng chiến gian nan mà vẫn lạc quan, gắn bó thân thiết với cảnh, với người Việt Bắc.

- Ở mỗi câu tục ngữ, hai vế đối nhau chặt chẽ về số lượng tiếng, về từ loại, về kết cấu ngữ pháp của từng vế.

Ở câu đối:

Cụ già ăn củ ấu non

Chú bé trèo cây đại lớn

Số tiếng ở hai câu bằng nhau. Phép lặp kết hợp với phép đối. Đối từng tiếng, từ loại, nghĩa.

Ở hai câu thơ nôm Đường luật:

Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ

Người khôn, người đến chốn lao xao.

Phép lặp cú pháp đòi hỏi:

+ Kết cấu ngữ pháp giống nhau (c1 v1, c1 v2)

(c1v1, c1v2)

+ Số lượng tiếng bằng nhau (7 tiếng)

+ Các tiếng đối nhau về từ loại, nghĩa.

- Ở văn biến ngẫu phép lặp cú pháp thường phối hợp với phép đối. Nó thường tồn tại trong một cặp câu, không hạn định về số tiếng:

Kẻ đâm ngang, người chém dọc làm cho Mã tà, Mã ní hồn kinh.

Bọn bè trước, lũ ó sau, trối kệ tàu thiếc, tàu đồng súng nổ.

- Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

- Từ những năm đau thương chiến đấu

Đã ngời lên nét mặt quê hương

Từ gốc lúa bờ tre hiền hậu

Đã bật lên tiếng thét căm hờn

- Các câu trong đoạn văn trích Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn có dùng phép lặp cú pháp theo sơ đồ:

+ Phương tiện + thì + ta cho

+ Cấp bậc + thì + ta cho

+ Hoàn cảnh + thì + ta cho

- Phép lặp cú pháp cộng với phép liệt kê có tác dụng nhấn mạnh sự chu cấp, đối đãi đầy tình nghĩa của Trần Quốc Tuấn đối với tì tướng của mình trong hoàn cảnh chiến trường.

Đoạn văn trong Tuyên ngôn độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh có cấu tạo các câu giống theo mô hình C + V + B. Lặp cú pháp phối hợp với phép liệt kê nhằm vạch tội ác của bọn thực dân, gây lòng căm thù với thực dân Pháp xâm lược.

- Tất cả phần in đậm trong các câu thuộc a, b, c, d đều ở giữa hoặc cuối câu.

- Khi viết chúng được tách ra bằng dấu ( ) hoặc dấu phẩy.

- Chúng có tác dụng giải thích, ghi chú cho từ ngữ đi trước. Chúng bổ sung thêm sác thái tình cảm.

- Bộ phận chêm xen có vai trò trong nghĩa tình thái. Việt Bắc – bài thơ đội tiêu đề của toàn bộ tập thơ là khúc ca hùng tráng về cuộc kháng chiến và con người kháng chiến. Đồng thời bài thơ thể hiện tình cảm ân nghĩa thuỷ chung giữa miền xuôi và miền ngược, giữa anh cán bộ kháng chiến và đồng bào các dân tộc Việt Bắc. Bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ Tố Hữu (đậm đà tính dân tộc) và giọng điệu ngọt ngào kết hợp với trữ tình chính trị.