ĐIỀu chỉnh cơ CẤu kinh tế nhật bản trong bối cảnh toàn cầu hóa nhà xuất bản khoa học xã HỘI

Mặt khác, cơ cấu của vùng này thể hiện các lĩnh vực như thương mại, tài chính, bảo hiểm và dịch vụ công nghiệp đều dương. Bên cạnh đó, tiêu dùng cuối cùng có qui mô tương đối nhỏ và sự phụ thuộc nhập khẩu tương đối lớn vào vùng khác. Hệ thống các “thành phố lâu đài”^(*) ở vùng Chugoku đã thành công trong việc thu hút các nhà máy trong các ngành công nghiệp nặng và công nghiệp hóa chất, nhưng các “thành phố lâu đài” này đã không thành công trong việc tạo ra hệ thống dịch vụ hỗ trợ sản xuất như chức năng điều hành, chỉ huy (headquarters function), chức năng nghiên cứu và phát triển, . . . , mà những chức năng này có chiều hướng tập trung ở vùng Kanto và Kinki.

Xét sự chuyển dịch các ngành theo thời gian từ năm 1985 đến năm 1998 có thể nhận thấy là ngành bất động sản, giao thông-thông tin dịch vụ, thủy điện gia tăng một cách đáng kể, nhưng các ngành khác như ngành nông nghiệp, bán buôn, bán lẻ giảm sút liên tục từ 1985 đến 1998, ngành chế tạo, xây dựng tăng lên trong năm 1990 nhưng nhìn chung trong suốt khoảng thời gian sau giảm sút khá lớn, đặc biệt trong ngành chế tạo. Ngành dịch vụ giảm sút trong năm 1990 nhưng có dấu hiệu tăng lên khá lớn trong những năm cuối 1990.

Sự dịch chuyển của cơ cấu kinh tế cũng được thể hiện ở động thái biến đổi của cơ cấu lao động của các ngành trong vùng. Điều đó thể hiện trước hết ở tỉ trọng lao động trong các ngành chế tạo và dịch vụ tiếp tục suy giảm. Lao động trong ngành bán buôn - bán lẻ và dịch vụ ăn uống giảm sút đến năm 1995 nhưng sau đó tiếp tục gia tăng đến năm 2000. Trong ngành xây dựng, tỷ trọng lao động giảm sút trong năm 1990 nhưng tăng lên trong năm 1995 và tiếp tục có tỷ trọng không đổi trong những năm sau đó.

Đây là vùng có tỷ trọng thấp nhất trong cả nước về tổng sản phẩm của vùng (xem bảng 9).

Đối lập với các ngành trên, các ngành công nghiệp trọng yếu của nền kinh tế hiện đại như chế tạo máy, thiết bị điện tử, cơ khí vận tải có tỉ trọng tương đối thấp trong vùng và những sản phẩm của những ngành này được nhập khẩu từ những vùng khác. Những ngành khác như thương mại, tài chính và bảo hiểm cũng chiếm một tỷ trọng thấp (6,6% và 15,5%) và những dịch vụ này chủ yếu dựa vào sự hỗ trợ từ các vùng khác. Nói chung, cơ cấu kinh tế của vùng này có nhiều nét tương đồng với vùng Chugoku.

Xét động thái biến động cơ cấu trên trong thời kỳ 1985-1998 những ngành bất động sản, giao thông-thông tin có tỉ trọng tăng lên trong suốt thời kỳ, những ngành dịch vụ có tỷ trọng suy giảm năm 90 nhưng đã gia tăng một cách đáng kể vào những năm cuối thập kỷ 90.

h. Vùng Kyushu

Những ngành nông-lâm-ngư nghiệp và lương thực là những ngành chủ lực của vùng với tỷ trọng là -22,3% và - 20,1% (bảng 10).

Các ngành công nghiệp máy, thiết bị điện tử và sản xuất ô tô có tỷ trọng tương đối thấp (28,5% và 16,4%) so với vùng Kanto. Các ngành này có sản phẩm xuất khẩu sang nước khác thấp và nhập khẩu từ các vùng khác trong nước cao. Nếu ngành công nghiệp giấy và gỗ chế phẩm thay thế cho ngành kim loại sơ chế thì cơ cấu kinh tế vùng này tương tự như cơ cấu kinh tế của vùng Hokkaido.

Do sự giống nhau về điều kiện địa lý, khí hậu và môi trường tự nhiên, cơ cấu kinh tế vùng Okinawa có nhiều nét tương đồng với vùng Kyushu và Shikoku. Ngành nông, lâm, ngư nghiệp và lương thực có tỷ trọng tương đối lớn (-6,7%, -5,2%), tuy nhiên không thể so sánh về qui mô và mức độ của các ngành này ở vùng Kyushu và Shikoku. Ngành công nghiệp phát triển hàng đầu của vùng này là ngành xây dựng (-23,9%) và ngành dịch vụ công nghiệp (-37,0%). Những ngành trên có qui mô lớn là do qui mô lớn của khu vực công nghiệp của vùng, tương tự như vùng Kyushu và Shikoku có qui mô khu vực công lớn. Từ khi Okinawa được qui hoạch trở thành một vùng nghỉ ngơi du lịch nổi tiếng như ở Kyushu và Hokkaido thì ngành du lịch và khách sạn cũng được chú trọng đầu tư phát triển khá mạnh.

Các ngành chế tạo máy, thiết bị điện và ngành thiết bị vận tải có tỷ trọng rất thấp so với vùng Kanto (28,8% và 17,6%). Sự chênh lệch này được biểu hiện thông qua xuất khẩu sang các nước khác thấp và nhập khẩu từ các vùng khác lớn giống như ở vùng Kyushu.