VĂN PHÒNG QUỐC HỘI 1
MỤC LỤC 3
LỜI NÓI ĐẦU 5
CHƯƠNG I 7
LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA CÁC TỔ CHỨC LIÊN NGHỊ VIỆN 7
I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC TỔ CHỨC LIÊN NGHỊ VIỆN 7
II. TÔN CHỈ, MỤC ĐÍCH CỦA CÁC TỔ CHỨC LIÊN NGHỊ VIỆN 11
III. ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TỔ CHỨC LIÊN NGHỊ VIỆN 11
3.1. Tính chất liên nghị viện 11
3.2. Tính chất tư vấn 12
3.3. Tính linh hoạt về tổ chức và hoạt động 12
3.4. Những mặt còn hạn chế 16
IV. VAI TRÒ CỦA CÁC TỔ CHỨC LIÊN NGHỊ VIỆN 17
V. MỐI QUAN HỆ GIỮA TỔ CHỨC LIÊN NGHỊ VIỆN VÀ VỀ NỀN NGOẠI GIAO NGHỊ VIỆN 21
CHƯƠNG II 28
CƠ CẤU TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG THỨC 28
HOẠT ĐỘNG CỦA MỘT SỐ TỔ CHỨC 28
LIÊN NGHỊ VIÊN 28
I. LIÊN MINH NGHỊ VIỆN THẾ GIỚI (INTER-PARLIAMENTARY UNION – IPU) 28
1.2. Tôn chỉ mục đích và cơ cấu tổ chức của IPU 33
1.3. Hiệp hội các Tổng Thư ký nghị viện - ASGP 41
2.1. Quá trình hình thành và phát triển 47
2.2. Tôn chỉ mục đích của APF 50
2.3. Cơ cấu tổ chức của APF 50
3.1. Sự ra đời của ASEAN và quá trình hình thành AIPO 57
3.2. Tôn chỉ, mục đích và cơ cấu tổ chức của Liên minh Nghị viện Hiệp hội các nước Đông Nam Á - AIPO 60
3.3. Ban thư ký thường trực của AIPO 67
3.4. Các kỳ họp Đại hội đồng AIPO 67
3.5. Quan hệ của AIPO với một số nghị viện quan sát viên tiêu biểu ở các châu lục và khu vực 78
3.6. Một số thành tựu và thách thức đối với AIPO 81
IV. DIỄN ĐÀN NGHỊ VIỆN CHÂU Á – THÁI BÌNH DƯƠNG (ASIA PACIFIC PARLIAMENTARY FORUM – APPF) 91
4.1. Quá trình hình thành của Diễn đàn nghị viện châu Á - Thái Bình Dương 91
4.2. Mục đích, cơ cấu và vai trò của APPF 92
V. LIÊN MINH CÁC NGHỊ SĨ CHÂU Á - THÁI BÌNH DƯƠNG (ASIA - PACIFIC PARLIAMENTARIANS UNION - APPU) 98
5.1. Quá trình thành lập 98
5.2. Cơ cấu tổ chức của APPU 99
VI. HIỆP HỘI CÁC NGHỊ VIỆN CHÂU Á VÌ HÒA BÌNH (ASSOCIATION OF ASIAN PARLIAMENTS FOR PEACE - AAPP) 102
6.1. Quá trình thành lập 102
6.2. Tôn chỉ và mục đích của AAPP 103
6.3. Tổ chức và hoạt động 104
6.4. Những chủ đề mà AAPP quan tâm 107
VII. NGHỊ VIỆN CHÂU ÂU (EUROPEAN PARLIAMENT - EP) 110
1. Quá trình hình thành Liên minh châu Âu 110
2. Nghị viện châu Âu (European Parliament - EP) 131
CHƯƠNG III 145
QUÁ TRÌNH THAM GIA CÁC TỔ CHỨC LIÊN NGHỊ VIỆN CỦA QUỐC HỘI VIỆT NAM 145
I. XU THẾ HỘI NHẬP QUỐC TẾ VÀ KHU VỰC 145
1.1. Toàn cầu hóa kinh tế và xu thế hội nhập quốc tế và khu vực 145
1.2. Hội nhập quốc tế và khu vực - một nhu cầu thiết yếu của Việt Nam 149
2.1. Thời kỳ trước Đổi mới 153
2.2. Thời kỳ đổi mới 157
CHƯƠNG IV 166
NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG ĐỐI 166
NGOẠI CỦA QUỐC HỘI NƯỚC TA TẠI 166
CÁC TỔ CHỨC LIÊN NGHỊ VIỆN 166
I. NHỮNG THÀNH QUẢ BƯỚC ĐẦU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ TỒN TẠI 166
1.1. Những thành tựu đạt được trong thời gian qua 166
1.2 Một số hạn chế cần khắc phục 171
II. NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG ĐỐI NGOẠI CỦA QUỐC HỘI TA TẠI CÁC TỔ CHỨC LIÊN NGHỊ VIỆN 172
2.1. Quán triệt và vận dụng sáng tạo đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ IX trong các hoạt động đối ngoại đa phương của Quốc hội. 172
2.2. Nâng cao hiệu quả hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội tại các diễn đàn liên nghị viện. 173
2.3. Một số kiến nghị 174
KẾT LUẬN 180
ĐIỀU LỆ 192
LIÊN MINH NGHỊ VIỆN THẾ GIỚI 192
QUY CHẾ 208
ĐẠI HỘI ĐỒNG LIÊN MINH 208
NGHỊ VIỆN THẾ GIỚI 208
QUY CHẾ 222
HỘI ĐỒNG ĐIỀU HÀNH 222
TỔ CHỨC LIÊN MINH NGHỊ VIỆN HIỆP HỘI CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á – AIPO 237
NGHỊ QUYẾT VỀ VIỆC THÀNH LẬP BAN THƯ KÝ THƯỜNG TRỰC CỦA AIPO 243
TÀI LIỆU THAM KHẢO 257
Trong lịch sử ngoại giao thế giới, nền ngoại giao nghị viện đã ra đời rất sớm và được đánh giá như một phương thức ngoại giao mềm dẻo, linh hoạt và hiệu quả không chỉ mang tính nhà nước mà còn mang tính nhân dân. Ngoại giao nghị viện ngày nay được coi trọng ở tầm cao mới và các quốc gia trên thế giới đang triệt để khai thác nhằm phục vụ cho lợi ích của dân tộc mình cũng như của cộng đồng khu vực, quốc tế.
Hoạt động đối ngoại của Quốc hội mà thực chất là công tác ngoại giao nghị viện của Quốc hội ta cũng được triển khai khá sớm. Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu rất có ý nghĩa, nhưng do hạn chế về thời gian tham gia, kinh nghiệm còn ít, lực lượng hoạt động còn mỏng, nên Quốc hội ta cần quan tâm đầu tư nhiều hơn nữa cho ngoại giao nghị viện, nhất là hoạt động tại các diễn đàn đa phương. Việc nghiên cứu cơ bản và khai thác hiệu quả các nguồn thông tin về lĩnh vực này còn thiếu liên tục khách quan và hệ thống.
Ban biên tập và nhóm tác giả nghiên cứu đề tài xin chân thành cảm ơn Tiến sỹ Bùi Ngọc Thanh, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và các vị thành viên Hội đồng Khoa học, Văn phòng Quốc hội đã quan tâm chỉ đạo và đóng góp những ý kiến quý báu trong quá trình nghiên cứu và biên tập cuốn sách. Chúng tôi cũng xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo và đại diện Ban Đối ngoại Trung ương Đảng, Bộ Ngoại giao, Liên hiệp các tổ chức hòa bình - hữu nghị Việt Nam, Trung tâm Thông tin - Thư viện và Nghiên cứu khoa học, Văn phòng Quốc hội đã trực tiếp tham gia đóng góp ý kiến và chỉnh sửa nội dung cuốn sách tham khảo này.
Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên về hoạt động ngoại giao nghị viện và các cơ chế hợp tác liên nghị viện, do đó các nội dung trình bày trong tài liệu này có lẽ không tránh khỏi những hạn chế, khiếm khuyết. Ban biên tập và nhóm nghiên cứu đề tài rất mong nhận được ý kiến đóng góp, phê bình của các vị đại biểu Quốc hội, các nhà nghiên cứu và bạn đọc.