Nhận định chuyên gia và đề xuất

5.3.2 Khó khăn

• 
  Cây ăn trái lâu thu lợi: Phần lớn các cây ăn trái là cây lâu năm (đa niên) thường phải mất từ 3 tới 5 năm mới cho thu hoạch, như vậy thời kỳ kiến thiết vườn khá dài, đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu khá lớn. Nhà vườn phải tính tới biện pháp xen canh, lấy ngắn nuôi dài.
  
• 
  Thị trường bấp bênh: Đầu ra của nhiều loại quả còn bị hạn chế và bấp bênh.
  
• 
  Công nghệ sau thu hoạch còn hạn chế: khâu hậu thu hoạch quả tươi chưa phát triển như: phân loại, làm sạch, đóng gói, tồn trữ, xử lý các đối tượng sâu bênh sau thu hoạch như nấm bệnh trên trái, trứng ruồi đục quả. Các nhà máy chế biến quả đã có nhưng chưa hoạt động hết công suất vì thiếu thị trường, vì kỹ thuật lạc hậu, giá nguyên liệu cao.. …
  
• 
  Do thu mua ở nhiều vườn khác nhau nên chúng không đồng nhất, đây là một trở ngại khi xuất quả tươi.
  
• 
  Những vườn cây ăn trái cũ thường có những giống không tốt, cần phải cải thiện giống.
  
• 
  Đa số cây giống do tư nhân sản xuất, nên chất lượng cây giống không được bảo đảm. Đặc biệt là vấn đề bệnh cây, chẳng hạn bệnh Greening trên cam quít.
  
• 
  Một số biện pháp kỹ thuật áp dụng chưa tốt, chẳng hạn bón phân mất cân đối, lạm dụng đạm, cụ thể bón đạm vào giai đoạn nuôi trái thơm nên con ngọn to, nước trái nhiều nitrate... Một số nông dân dùng thuốc bảo vệ thực vật quá ngưỡng cho phép như ngành trồng nho, táo. Ngược lại, cũng có nhiều nông dân chẳng chú ý gì tới bảo vệ thực vật nên mẫu mã trái rất kém.
  
• 
  Chất lượng quả của nước ta còn kém, cả về mặt mẫu mã, kích thước, vệ sinh… Cần phải nhấn mạnh tới sự kiểm dịch thực vật hết sức khắt khe ở các thị trường nước ngoài, đặc biệt là đối tượng trứng ruồi đục quả.
  
• 
  Tính không đồng nhất của sản phẩm do thu gom từ các vườn sản xuất nhỏ, nhiều giống khác nhau, kỹ thuật áp dụng khác nhau… tức là do các hệ thống sản xuất nhỏ gây ra.
  
• 
  Một số loại trái không đạt tiêu chuẩn, như kích thước trái nhỏ chiếm tỉ lệ quá nhiều. Thí dụ măng cụt phải to, từ 8 - 10 trái/kg mới xuất được.
  
• 
  Nông dân hiện nay hầu như chưa có khái niệm gì về WTO mà họ chỉ nghĩ đơn giản đó là công việc của Nhà nước, như vậy làm sao có thể cạnh tranh khi hội nhập? Muốn cạnh tranh, trước hết phải bắt đầu từ chất lượng sản xuất, phải có sản phẩm chất lượng cao thì mới cạnh tranh được. Trong khi đó thực trạng hiện nay của VN là sản xuất manh mún, chất lượng quá kém. Ngay khi chưa gia nhập WTO, hiện nay trái cây VN đã bị lấn sân bởi trái cây ngoại rồi
  
• 
  Trong lĩnh vực sản xuất, xuất nhập khẩu rau quả đang có rất nhiều khó khăn vì các nước vẫn sử dụng các rào cản để bảo hộ nền nông nghiệp của họ. Đặc biệt là hệ thống SPS về vấn đề kiểm dịch, kiểm tra thực phẩm theo tiêu chuẩn rất cao.
  
• 
  Mặc dù có sự tăng trưởng cao nhưng phát triển cây ăn quả trong thời gian qua phần nào mang nặng tính tự phát của người dân trước mức lợi nhuận do các cây ăn quả đem lại. Sản xuất cây ăn quả ở Việt Nam còn rất manh mún, phân tán, chưa có vùng chuyên canh lớn trồng một giống quả, không có hình thức liên kết sản xuất, tiêu thụ khép kín như HTX chuyên canh, tổ hợp tác kinh tế... Qui mô vườn cây của phần lớn các hộ trồng rau quả còn rất nhỏ. Việc cung ứng quả cho thị trường và cho công nghiệp chế biến được thực hiện bằng hình thức thu gom. Do đó sản xuất không tạo được khối lượng hàng hoá đủ lớn, đủ tiêu chuẩn xuất khẩu, nên khách cần mua lô hàng với khối lượng lớn, ta không đáp ứng được vì không kịp thu gom trong thời gian ngắn. Bên cạnh đó, hiện tượng “vườn tạp” còn khá phổ biến trong các hộ ra đình, vì thế ảnh hưởng rất lớn tới việc sản xuất tập trung nâng cao lượng rau quả hàng hoá và tăng quá trình thương mại hoá đối với cac hộ sản xuất rau quả.
  
• 
  Thêm vào đó, năng suất các cây ăn quả Việt Nam còn thấp so với mức chuẩn trung bình của khu vực cũng như trên thế giới, như năng suất dứa của Việt Nam chỉ đạt bình quân 13 tấn/ha trong khi đó Thái Lan đạt mức 24,5 tấn/ha. Những yếu tố này cũng ảnh hưởng không nhỏ tới sự phát triển của ngành, đặc biệt là khả năng cạnh tranh của các sản phẩm, nhất là trong giai đoạn hội nhập vào nền kinh tế khu vực, chịu rất nhiều sụ cạnh tranh từ Thái Lan, Phi lipin và Indonesia.