HÀ NỘI, 2015 BỘ giáo dục và ĐÀo tạo ngân hàng nhà NƯỚc việt nam
Đánh giá điều kiện và mức độ đáp ứng điều kiện trong việc áp dụng khuôn khổ Chính sách lạm phát mục tiêu ở Việt Nam
tải về 1.63 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- 2.2.1. Về mức độ độc lập của Ngân hàng Trung ương
- 2.2.1.1. Mức độ độc lập về chính sách
- 2.2.1.2. Mức độ độc lập về kinh tế
- 2.2.1.3.Mức độ độc lập về chính trị
- 2.2.2. Về độ lành mạnh của hệ thống tài chính
- 2.2.2.1. Đối với Hệ thống tài chính- ngân hàng
2.2. Đánh giá điều kiện và mức độ đáp ứng điều kiện trong việc áp dụng khuôn khổ Chính sách lạm phát mục tiêu ở Việt NamĐể phân tích khả năng áp dụng CSLPMT ở Việt Nam, cần tiến hành xem xét đối chiếu các điều kiện và hệ thống các chỉ số đo lường để thực thi khuôn khổ CSLPMT (như đã phân tích ở chương 1) đã được hình thành ở Việt nam hay chưa, hình thành ở mức nào và có khả năng để đảm bảo cho các điều kiện đó được hình thành hay không? 2.2.1. Về mức độ độc lập của Ngân hàng Trung ươngMột NHTW độc lập sẽ giải quyết được hai vấn đề căn bản tại Việt Nam hiện nay. Một là NHNN sẽ không phải chịu áp lực hỗ trợ ngân sách và phục vụ các mục tiêu tài khóa nữa. Thực tiễn cũng như lý thuyết kinh tế học đã chứng minh, NHNN với vai trò là một NHTW nên tập trung vào ổn định giá cả và đảm bảo sự thông suốt của thị trường tài chính. Những mục tiêu tài khóa không phải là nhiệm vụ của một NHTW và các NHTW cũng không thể làm tốt bằng các bộ chuyên ngành khác. Hai là, NHNN sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm về chính sách của mình, không thể vin vào lý do không độc lập để lý giải cho sự yếu kém trong điều hành chính sách. Đây là tiền đề để bắt buộc NHNN phải đổi mới, từng cán bộ tại NHNN phải vươn lên. Tại Việt Nam trên cả phương diện pháp lý lẫn thực tế, có thể thấy mức độ độc lập của NHNN rất hạn chế. Theo thống kê từ Luật NHNN 2010, có đến 15 nội dung liên quan đến điều hành CSTT do Thủ tướng hoặc Chính phủ quyết định. Cụ thể như sau: . 2.2.1.1. Mức độ độc lập về chính sáchTheo quy định của Luật NHNN 2010 thì NHNN có trách nhiệm xây dựng CSTT quốc gia để Chính phủ xem xét và trình Quốc hội quyết định. Sau đó NHNN chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện chính sách đã được phê duyệt này. Như vậy NHNN không phải là tổ chức có thể có ý kiến quyết định cuối cùng về CSTT. Không những thế trên thực tế CSTT còn chịu sự ảnh hưởng mạnh từ ý kiến của Hội đồng tư vấn chính sách tài chính- tiền tệ quốc gia, mặc dù về mặt lý thuyết Hội đồng này chỉ có trách nhiệm cho ý kiến tư vấn về chính sách chứ không phải là một cơ chế ra quyết định. CSTT do NHNN đề nghị cũng có thể bị Chính phủ điều chỉnh, độc lập với ý chí của NHNN và có thể bị Quốc hội phủ quyết. Là cơ quan của Chính phủ nên có trường hợp NHNN phải thực hiện những nhiệm vụ không phù hợp với mục tiêu của CSTT, chẳng hạn như tái cấp vốn cho các NHTM để khoanh, xóa nợ các khoản vay của các tập đoàn nhà nước và doanh nghiệp nhà nước. Thực tế, cơ chế tác động bằng lãi suất của chính sách tiền tệ là dựa trên cơ sở một loạt các quan hệ thị trường nên nếu tính độc lập của CSTT bị vi phạm hay nói cách khác có sự can thiệp vào cơ chế hình thành giá của thị trường sẽ làm giảm hiệu quả điều hành chính sách. Ở phần lớn các nước đang phát triển, sự can thiệp này thường dưới dạng các khoản tín dụng cung ứng theo chỉ định mà một phần hoặc toàn bộ từ nguồn cung tiền của NHTW với lãi suất và các điều kiện ưu đãi. Hoạt động này của Chính phủ đã làm giảm hiệu quả cơ chế điều chỉnh bằng lãi suất của NHNW vì khối lượng tín dụng được cung ứng tách rời khỏi hiệu ứng về giá cũng như các điều kiện vay vốn. Thời gian qua tại Việt Nam, lãi suất là công cụ của CSTT, tác động bình đẳng đến các chủ thể kinh tế song nhiều khi được sử dụng như công cụ hỗ trợ thay cho NSNN. Trong tổng gói kích cầu 160.000 tỷ đồng năm 2009, NHNN đã thực hiện hỗ trợ lãi suất 17.000 tỷ đồng lấy từ nguồn phát hành. Kênh cho vay của các ngân hàng còn được sử dụng để cung cấp tín dụng cho các đối tượng là hộ nghèo và cận nghèo nhằm hỗ trợ xoá đói giảm nghèo, phát triển kinh tế vùng sâu, vùng xa, khu vực miền núi với lãi suất ưu đãi bên cạnh việc bảo đảm an sinh xã hội cũng phần nào biến công cụ lãi suất thành một hình thức tài trợ cho các đối tượng ưu tiên. Thêm vào đó, mức độ bành trướng chi tiêu công và đầu tư công cho khu vực DNNN thiếu hiệu quả khiến bội chi ngân sách liên miên. Gánh năng chi tiêu này một phần chuyển sang kênh tín dụng ngân hàng, đưa hệ thống ngân hàng vào tình trạng rủi ro đồng nghĩa với việc ngăn cản CSTT theo đuổi mục tiêu ổn định giá cả. Trong điều kiện này, hệ thống NH sử dụng kênh tín dụng ngân hàng một cách trực tiếp và gián tiếp đầu tư thay cho ngân sách thông qua các chương trình hỗ trợ lãi suất, cho vay với điều kiện ưu đãi, chương trình cho vay 30.000 tỷ, kế hoạch tái chiết khấu trái phiếu đặc biệt của VAMC hoặc tình trạng đầu tư của hệ thống NHTM vào thị trường trái phiếu Chính phủ. Các điều kiện tiền tệ, trong một số giai đoạn, bị chi phối bởi mục tiêu của CSTK hơn là mục tiêu của CSTT. Đây cũng là một trong các nguyên nhân hạn chế hiệu quả hoạt động của NHNN, nhất là trong việc thực hiện mục tiêu ổn định giá trị đồng tiền. Tất cả những điều này có nghĩa là tính độc lập của NHNN về mặt chính sách là rất hạn chế. 2.2.1.2. Mức độ độc lập về kinh tếNHNN trực thuộc Chính phủ. Điều này cũng có nghĩa là nhà nước có khả năng và trên thực tế đã sử dụng NHNN để tài trợ cho các khoản tài trợ và chi tiêu của mình. Điều này đúng cả trong những giai đoạn bình thường và đặc biệt đúng trong bối cảnh kinh tế đình trệ như giai đoạn 2008-2009. Đồng thời, việc NHNN trực thuộc Chính phủ cũng có nghĩa là CSTT sẽ không những không độc lập mà còn phải “chạy” theo chính sách tài khóa của Chính phủ. Một ví dụ điển hình là để hỗ trợ cho mục tiêu tăng trưởng GDP của Chính phủ NHNN đã phải duy trì tốc độ tăng trưởng tín dụng cao trong nhiều năm, có khi lên đến gần 60% như trong năm 2007.Độc lập tài chính của NHTW thể hiện ở việc NHTW phải có quyền tự chủ trong việc quyết định mức độ và phạm vi tài trợ cho chi tiêu Chính phủ, tuy nhiên trên thực tế ngân sách nhà nước thường xuyên thâm hụt vượt mức giới hạn 5% theo của Luật Ngân sách 2002 trong khi đó điều 26, Luật NHNN 2010 và Điều 23 Luật Ngân sách cho phép tạm ứng ngân sách nhà nước (NSNN). Thực trạng này sẽ hết sức rủi ro cho việc điều hành của chính sách tiền tệ bởi (i) lượng tiền cơ sở tăng và gây áp lực tăng lạm phát; (ii) chưa có văn bản pháp quy quy định việc tạm ứng, việc hoàn trả, việc chế tài khi không hoàn trả đúng hạn; (iii) nếu ngân sách tạm ứng vào cuối năm khó có thể hoàn trả trong năm vì các khoản chi ngân sách phải tạm ứng thường là các khoản chi cho đầu tư khó có thể thu hồi trong thời gian ngắn. Mặt khác khi nhìn vào số liệu bội chi hai năm 2009 và 2010 tăng cao bất thường một phần do chính sách tài khoá mở rộng được áp dụng trong năm 2009 để giảm nhẹ tác động của khủng hoảng kinh tế toàn cầu đến Việt Nam, một phần do những thay đổi trong cơ cấu và nguồn thu, chi ngân sách cũng cho thấy áp lực nặng nề của NHTW Ngoài ra, thống kê ngân sách của Việt Nam vẫn chưa theo thông lệ quốc tế do vậy có sự chênh lệch về mức thâm hụt giữa các cách tính với nhau và khó so sánh với các nước khi muốn đánh giá mức độ nghiêm trọng của thâm hụt ngân sách. Việc không tuân thủ kỷ luật ngân sách, xu hướng tăng thâm hụt ngân sách và chi tiêu công không hiệu quả của Việt Nam sẽ gây áp lực lên lạm phát nếu như NHNN tiếp tục tạm ứng cho ngân sách bù để bù đắp thâm hụt. Như vậy so sánh với 7 chỉ số đo lường về mức độ độc lập kinh tế, Việt Nam đang ở mức thấp nếu không muốn nói là quá thấp.
Theo cách tiếp cận của Grilli et al.(1991), Arnone et al. (2007) đánh giá mức độ độc lập của NHTW của 163 nước tại thời điểm đầu năm 2004. Kết quả cho thấy tính độc lập của NHTW Việt Nam thấp hơn mức trung bình của NHTW các nước đang phát triển trên tất cả các phương diện. Cũng theo đánh giá của Giang (2010) [29] sự độc lập của NHNN Việt Nam ở cấp độ 4, là cấp độ độc lập thấp nhất. Bảng 2.5: Chỉ số về mức độ độc lập của NHTW
Nguồn: Arnone el al. (2007) Như vậy có thể thấy xét trên cả ba khía cạnh thì mức độ độc lập của NHNN đều rất hạn chế. Điều đó phần nào làm giảm tính linh hoạt trong việc điều hành thực hiện CSTT quốc gia, thậm chí đôi khi gây ra sự chậm trễ trong phản ứng chính sách trước các diễn biến khó lường trên thị trường tài chính- tiền tệ ảnh hưởng đến sự ổn định của đồng tiền. 2.2.2. Về độ lành mạnh của hệ thống tài chínhMột hệ thống tài chính lành mạnh, có chiều sâu là nền tảng để CS LPMT có thể thành công. Trong khuôn khổ CSLPMT, hệ thống tài chính được ví như chiếc xe bus còn NHTW là người cầm lái. Sẽ không thể có một chính sách tiền tệ theo khuôn khổ LPMT nếu không có một thị trường tài chính đủ điều kiện về chiều sâu, tính thanh khoản và tính chuyên nghiệp. 2.2.2.1. Đối với Hệ thống tài chính- ngân hàngCăn cứ chủ yếu trên phương pháp đánh giá của WB với ma trận 4X2 về đánh giá hệ thống tài chính như phần lý thuyết chương 1 đã nêu, các chỉ số thuộc phần đánh giá các tổ chức tài chính, cũng như tham khảo hệ thống các chỉ tiêu đánh giá từ các tổ chức xếp hạng tín nhiệm, một số các báo cáo nghiên cứu, đánh giá về hệ thống ngân hàng các nước, trong khuôn khổ nghiên cứu này, NCS thiết lập một hệ thống chỉ tiêu so sánh gồm 5 nội dung như sau: * Về quy mô Quy mô của hệ thống ngân hàng đo lường qua các chỉ số như tổng tín dụng tư nhân cung cấp bởi hệ thống ngân hàng/GDP (tín dụng/GDP) hoặc tổng tài sản của hệ thống ngân hàng/GDP (tài sản/GDP). Hai chỉ tiêu này đồng thời có mối quan hệ biến thiên cùng chiều và sự tương quan chặt chẽ. Tính đến cuối năm 2011, chỉ số tài sản/GDP của hệ thống NHTM Việt Nam thấp hơn Nhật Bản và Trung Quốc ở khu vực Châu Á, thấp hơn Singapore và Malaysia ở khu vực Đông Nam Á, nhưng cao hơn nhiều các nước còn lại trong nhóm so sánh, đứng thứ 26 trong tổng số gần 200 quốc gia và vùng lãnh thổ được WB thống kê (biểu đồ 1). Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng tổng tài sản/GDP của hệ thống NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2006 - 2011 là cao nhất so với các nước trong nhóm nghiên cứu với mức tăng là 1,6 lần, so với Singapore tăng 1,26 lần, Malaysia tăng 1,11 lần. Hệ thống NHTM Việt Nam có thể nhanh chóng đạt được vị trí cao hơn với tốc độ phát triển nhanh như vậy. Chỉ số tín dụng/GDP của Việt Nam cũng đứng thứ 3 trong nhóm nghiên cứu, chỉ sau Singapore và Malaysia, đứng thứ 20 trong tổng số 176 quốc gia có dữ liệu thống kê của IMF (biểu đồ 2). Như vậy có thể thấy Việt Nam đang nằm trong nhóm nước có quy mô tương đối của hệ thống ngân hàng lớn với mức độ phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng rất cao, điều này cho phép hệ thống NHTM đóng góp quan trọng vào sự phát triển của nền kinh tế, nhưng đồng thời, cũng có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro. Каталог: upload -> 4989 upload -> 1. Most doctors and nurses have to work on a once or twice a week at the hospital upload -> TrầnTrang EnglishTheory Phonetics upload -> BỘ khoa học và CÔng nghệ TÀi liệu hưỚng dẫN upload -> TÀi liệu hưỚng dẫn sử DỤng dịch vụ HỘi nghị truyền hình trực tuyếN upload -> BỘ thông tin truyềN thông thuyết minh đỀ TÀi xây dựng quy chuẩn kỹ thuật thiết bị giải mã truyền hình số MẶT ĐẤt set – top box (stb) upload -> CHỦ TỊch nưỚC upload -> CHỦ TỊch nưỚC upload -> Kính gửi Quý doanh nghiệp upload -> VIỆn chăn nuôi trịnh hồng sơn khả NĂng sản xuất và giá trị giống của dòng lợN ĐỰc vcn03 luậN Án tiến sĩ NÔng nghiệp hà NỘI 2014 4989 -> Số: 1648/QĐ-hvnh-sđH tải về 1.63 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|