Giáo trình dược liệu I một số khái niệm c
Giới thiệu một số bài thuốc kinh nghiệm
tải về 2.19 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- B. Dợc liệu ức chế co bóp cơ tử cung
- Rhyzomacyperi
- Một số bài thuốc kinh nghiệm
- Cách chống - chữa cảm mạo
- Những bài thuốc kinh nghiêm chữa cảm mạo
Giới thiệu một số bài thuốc kinh nghiệmI.Chữa đẻ khó ở trâu, bò. Trâu, bò đã đến thời gian, âm môn đã mở, thai đã hớng ra sản môn, nhng con vật vẫn cha đẻ đợc gọi là đẻ khó. Lúc này chúng ta phải can thiệp. Tuỳ theo thực tế ta sử lý. + Thai thuận chiều nhng do mẹ yếu, chơng lực tử cung kém không tự co để tống thai ra ngoài. Ta dùng bài thuốc sau:
II. Chẩy máu tử cung. Sau khi đẻ, máu tơi chẩy liên tục không cần gọi là băng huyết. Ta dùng các bài thuốc sau
B. Dợc liệu ức chế co bóp cơ tử cungKhái niệm Gồm những vị thuốc có tác dụng làm giảm sự co bóp của tử cung, giảm cơn đau, đều gọi là thuốc ức chế sự co bóp tử cung. Thú y dùng các vị thuốc này khi. + Gia súc bị động thai, có thai đau bụng, chẩy máu đờng sinh dục trong thời gian có thai. + Sau đẻ gia súc bị đau bụng, ăn uống kém. + Gia súc bị sa âm đạo, bị lộn tử cung do tiêm thuốc kích đẻ, hay rặn đẻ quá mạnh. Thuốc nam có các vị: Cà độc dợc, hơng phụ, tô ngạnh, củ gai, dơng quy... Hơng phụ tên khác củ gấu RhyzomacyperiHọ Cói Cyperaceae. Bộ phận dùng và cách chế biếnDùng củ, đào về cuối thu đầu đông, phơi khô, đốt cháy hết rễ phụ, loại bỏ tạp chất gom về tiếp tục phơi đến độ ẩm dới 13% là đợc. Chế biến hơng phụ tứ chế sẽ làm tăng tác dụng an thai lên rất nhiều. Sau khi phơi khô, ta tẩm rợu 24 giờ rồi sao khô, tiếp tục tẩm dấm 24 giờ lại sao, tẩm tiếp muối 10% 24 giờ sao cuối cùng tẩm nớc tiểu ngời khoẻ mạnh 24 giở sau lai sao khô.
Trong hơng phụ có chừng 1% tinh dầu. Thành phần chủ yếu của tinh dầu là xyperen C15H24 chiếm 32 - 37%, xyperol chiếm khoảng 40 - 49%. Ngoài ra còn a xít béo và hợp chất phenolic. Tinh dầu là hoạt chất chính.
“Nam bất ngoại trần bì, nữ bất ly hơng phụ”. Nó đợc coi nh vị thuốc bổ cùa nữ giới. Với tử cung. Hơng phụ làm giảm sự co thắt ở dạng bình thờng, đặc biệt khi đang bị kích thích. Thí nghiệm trên tử cung cô lập hay trên động vật sống đều có kết quả tơng tự. Nó có tác dụng làm dịu sự căng thẳng của tử cung, do đó làm dịu cơn đau.
+ Giảm đau khi tử cung bị co thắt. Dùng trớc và sau đẻ đều đợc. Tốt nhất khi gia súc bị động thai. Nên phối hợp với các vị sau: ngải cứu, đơng qui, tô ngạnh... + Dùng làm thuốc kích thích tiêu hoá, phối hợp với các vị thuốc khác có chứa kháng sinh thực vật và tanin để chữa viêm đờng tiêu hoá của gia súc.
Liều dùng trong ngày cho một con Trâu, bò, ngựa : 20 - 60 gam Lợn, dê, chó: 10 - 20 gam Thỏ, mèo : 1 -4 gam. Một số bài thuốc kinh nghiệm
Khi trâu, bò bị động thai, chúng đứng không yên, hay lấy chân đá lên thàng bụng bên phải, đầu luôn quay về phía bụng phải hay lăn đùng ra đất. Khi đó ta dùng các bài thuốc sau:
Thờng xẩy ra sau khi gia súc đẻ 6 giờ, cá biệt có con 3 ngày sau. Nguyên nhân do tử cung cha tự co lại ở trựng thái bình thờng hay cổ tử cung cha đóng kín. Hay gặp ở những con gia súc già, suy dinh dỡng. thai quá to, động tác kéo thai quà mạnh. Biện pháp chữa trị gồm nhiều bớc. 1. Cố định gia súc ở t thế đầu thấp, mông cao 2. Sát trúng phần tử cung đã lộn ra phía ngoài: vệ sinh tay móng tay cắt cụt, không bị sơc, sắc . Tay phải rửa sạch bằng xà phòng rôi sát trùng con iod 5%. Rửa sạch, sát trùng phần tử cung lòi ra bằng các dung dịch ấm của thuốc tím 0,5%, hay nớc muối 5%, phèn phi 2%. 3. Dùng tay đẩy từ từ phần tòi ra của tử cung vào qua cổ tử cung. Trong khi đang đa tử cung vào, nếu con vật răn ta tạm dừng, hết cơn rặn lại tiếp tục đa vào đến hết. Dùng kin khâu 2 mút kép kín âm môn phía sát hậu môn. Bất ngờ đánh mạnh vào mông con vật. Vật giật mình, chạy nhanh xuống dốc khoảng 100 m không cho đứng lại để rặn, nh thế sẽ kéo toàn bộ tử cung tụt sâu xuống xoang chậu. 4. Bắt đứng liền 4-5 tiếng, không cho nằm, nếu con vật mệt, ta mắc võng cho nằm trên võng. 5. Buộc vào trán lá vông nem, thầu dầu trộn với dấm sao nóng. Ngày thay 2 lần.
+ Lá vông, củ thăng ma, ngũ bội tử mỗi thứ 200 gam, thuỷ xơng bồ 100gam, suyên sơn giác 150 gam tất cả sao vàng, sắc đặc chia nhiều lần uống trong ngày. + Ăn 500gam -1kg rau rút hay rau ngổ. Nếu không ăn, giã nát thêm 1 lít nớc lọc cho uống. + củ gấu 60gam, lá vông 200 gam sắc đặc cho uống. ***************o0o*********** Chơng 7Dợc liệu có tác dụng chữa cảm mạo Hiện nay, các cán bộ thú y ta còn ít để ý đến hiện tợng cảm mạo của con gia súc. Khi động vật ốm thờng nghĩ ngay đến các bênh truyền nhiễm, ký sinh trùng, nội ngoại khoa... mà hoàn toàn cha chú ý đến các thay đổi khác của ngoại cảnh đã tác động có hại đến vật nuôi làm cho chúng ốm: lạnh, nóng, độ ẩm cao, gió lùa..... Các tác động này đã tác động vào gia súc thờng xuyên hay đột ngột đều có thể gây nên trạng thái bệnh lý khác thờng, dẫn đến vật bị cảm. Ví dụ nh bệnh lợn con phân trắng gặp nhiều khi thay đổi thời tiết đột ngột hay khi ẩm độ cao, giá rét kéo dài ở những trại chăn nuôi lợn giống tập trung, còn trong chăn nuôi gia đình lại ít bị hơn tại sao? Hay mùa hè vận chuyển gia súc ở những nơi thời tiết sấu, nóng, chật... lại bị chết nhiều. Để đảm bảo tính chất toàn diện của môn học, hơn nữa kinh nghiệm chữa cảm mạo cho gia súc trong nhân dân ta lại rất phong phú, chúng ta cần phải nghiêm túc học hỏi. Giới thiệu chơng này, chúng tôi hy vọng rằng rồi đây vấn đề cơ chế bệnh học, cách chẩn đoán lâm sàng sẽ đợc làm sáng tỏ. Kết quả điều trị cảm cho động vật nuôi sẽ tốt hơn. Trong chẩn đoán và điều trị, ngời ta phân chia cảm ra làm 2. Trong đông y, khi chữa cảm cho gia súc phải phân loại các dạng cảm, dùng thuốc đúng bệnh mới cho kết quả điều trị tốt. Kinh nghiêm đã đợc nhân dân đúc rút khi ra khi điều trị bệnh “Hàn ngộ hàn tắc tử, nhiệt ngộ nhiệt tắc cuồng”
Một số tác giả khác lại phân biệt cảm theo cách sau + Cảm nhẹ: cảm mới nhập vào phần biểu phía ngoài cơ thể, chữa dễ. + Cảm nặng: cảm nhập vào phần lý làm ảnh hởng đến các khí quan nội tạng, thờng gây viêm phổi, đi ngoài, tiểu tiện ra máu... + Cảm rất nặng: cảm nhập vào hệ thống kinh lạc rất khó chữa gia súc bị tê, liệt hay thay đổi hẳn trạng thái sinh lý: vận động vòng tròn, đại tiểu tiện bữa bái... Theo đông y, cảm mạo là do sự thay đổi của thời tiết làm cho sự thích nghi của động vật với ngọai cảnh bị rối loạn. Thờng khi gia súc bị cảm, các bệnh truyền nhiễm, nội ngoại khoa... sẽ kế phát nặng do sức đề kháng của cơ thể giảm. Cách chống - chữa cảm mạoHiện nay cha có tài liệu nào nói về cơ chế bệnh học, cách chữa trị các chứng cảm mạo cho gia súc thật đầy đủ. Theo học thuyết stress của Sellye 1956: mọi kích thích cuả ngoại cảnh tác động vào cơ thể động vật qua bất kỳ đờng nào đều thông qua cung phản xạ tác động vào vỏ não: nhiệt độ, bức xạ, độ ẩm tiếng ồn... Các kích thích ===========> Vỏ não Hypotalamus CRF:Cocticotropic Rebasin Factor CRF: yếu tố giải phóng TTTY hypophysis ACTH: Adrenalin Tropic Hoormon TTT
+ Giai đoạn đầu - cấp tính, Adrenalin tăng tiết làm xuất hiện các triệu chứng: Tăng đờng huyết, huyết áp, Tăng khả năng mẫn cảm với các ngoại kích thích. + Nếu cứ tiếp tục kích thích, cocticozit sẽ tăng tiết với các biểu hiện sau: Hệ lâm ba teo nhỏ, thành phần máu thay đổi, công thức bạch cầu thay đổi, bach cầu ái toan tăng rõ rệt, thành phần hoá học của máu cũng thay đổi K+, Na+ tăng, còn đờng, vitamin C lại giảm. Hàm lợng kháng thể giảm. Tóm lại: Cơ thể bị mất sức đề kháng ===> bệnh kế phát phát triển. Trạng thái stress chính là những biến đổi của cơ thể không đặc hiệu trớc những tác nhân gây hại của ngoại cảnh. Theo Sellye, cảm chính là một trạng thái của stress. Dựa vào học thuyết nay, muốn phòng chống cảm mạo hãy chú y các điểm sau: + Không cho các tác nhân gây hại tiếp tục tác động (biện pháp này không triệt để). + Kích thích sự ra mồ hôi. + Tăng cờng sức đề kháng phi đặc hiệu, cho động vật ăn uống, nghỉ ngơi thích hợp, nhanh chóng khôi phục lại trạng thái sinh lý bình thờng. Trên thế giới, đã sử dụng các thuốc an thần trấn tĩnh nhẹ, thuốc chống stress. ở ta cha có loại thuốc nào đặc trị có lợi cho 3 yếu tố trên cả. Thuốc chữa cảm mạo của ta hiện nay nhằm mục đích thực hiện nguyên tắc số 2: kích thích sự ra mồ hôi bằng cách sử dụng những dợc liệu chứa tinh dầu: kinh giới, tía tô, gừng, quế, bạc hà, ngải cứu, lá dâu... Tất cả những cây này trừ gừng củ và quế, ta dùng cả cây, tốt nhât lấy những câysạch, đang ra hoa, lúc trời khô ráo mấu nớc sông hay hãm nớc cho uống. Cây gừngZingiber oficinale roscea. Họ Gừng Zingiberaceae. I Bộ phận dùng. Gừng là cây thảo, sống hàng năm, cao 0,4 - 1m. Thân rễ phình to thành củ. Đợc trồng ở mọi miền đất nớc dùng làm thuốc và gia vị. Ta dùng củ, sử dụng ở các dạng sau: + Sinh khơng: gừng tơi đào cuối hè, đầu thu, rửa sạch cắt kát mỏng. + Can khơng: gừng già đào cuối đông. + Than khơng: gừng già đốt tồn tính. II. Thành phần hoá học.
+. Nhóm chất tạo mùi thơm: zingiberol C15H26O chiếm phần lớn; zingiberene C15H24; xitran, bocneol. Tinh dầu gừng có tỷ trọng 0,878; nhiệt độ sôi 155 - 3000C. +. Nhóm chất cay trong gừng gồm: gingenol; Shogaol; gingerone. Những chất cay của gừng nếu cho tiếp súc với KOH 5% một thời gian sẽ bị mất đi.
Trong số này tinh dầu và nhóm chất cay là hoạt chất chính. III.ứng dụng Gừng đợc dùng rất phổ biến trong đông y.
liều lợngTrâu, bò, nhựa: 20 - 60gam Dê, lợn, chó: 10 - 20 gam. Thỏ, gia cầm, mèo: 2 - 4 gam.
Cây bạc HàMentha arvesis L. Họ Hoa môi Labiatae.
Bác hà cây thảo sống lâu năm, cao 0,5 - 1m. Đợc trồng ở khắp nơi. Đớc sử dụng rất lâu trong y học để chữa trị nhiều bệnh “mentha = vị nữ thần chữa bách bệnh”. Nớc ta hiện nay trồng lấy tinh dầu xuất khẩu và làm thuốc. Năm thu 2 lứa vào tháng 6 - 7 và 9 - 10. Thu khi cây bắt đầu ra hoa. Hiện nay ta sử dụng dới 2 dạng. + Bạc hà cây (herba mentha) căt cây khi mới ra hoa, phơi âm can khô dùng dần. + Bạc hà não - tinh dầu (menthol) đợc tách ra bằng cách làm lạnh rồi rửa sạch bằng cồn.
Tinh dầu là hoạt chất chủ yếu chiếm 0,5 - 5% tuỳ giống, bạc hà nhập tinh dầu có thể đạt 6%. Trong tinh dầu, menthol C10H19OH chiếm 50 - 90%, có khoảng 3 - 6% ở dạng kết hợp với a xít a xetic, còn lại ở dạng tự do.
Với herba mentha dùng liều sau: Trâu, bò, ngựa: 80 - 100gam khô, 200 - 500 gam tơi Dê, lợn: 20 - 40 gam khô, 60 - 100 gam tơi.
+ Đắp nớc lạnh lên vùng đầu. + Sông khói bồ kết. Bệnh nặng lấy máu ở tĩnh mạch cổ. + Đánh gió bằng các dợc liệu có tinh dầu + Uống nớc sắc hay hãm của
Nếu trâu, bò bị cảm nhng kèm theo tê, liệt các chi cho uống nớc sắc của các lá: ngải cứu, chỉ thực, gừng, địa liền, sơng bồ.
thờng do vận chuyển trong toa chật, chuồng nuôi chật, nóng: chúng bị sùi bọt mép, đỏ mắt, phát ban...khi đó phải ngừng vận chuyển thả lợn ra chỗ mát, sau đó + Cắt 2 đốt đuôi, nặn hết máu + Uống nớc các lá: chè xanh, mã đề, sắn dây, cối xay, rau má...
Uống một trong các bài thuốc sau. 1.Tía tô, gừng mỗi thứ 100 gam, kinh giới, ngải cứu mỗi thứ 300 gam. Giá nát hãm trong 1 lít nớc sôi để nguội cho uống. Kết hợp đa vào nơi ấm kín gió, đánh cảm bằng gừng tơi, các lá có tinh dâu sao nóng sát mạnh vào sống lng và tứ chi.
+ Lá ngải, bạc hà, trúc bách diệp (nếu không có trắc bách diệp thay bằng: huyết dụ, cỏ nhọ nhồi, nụ hoè hay hoa mào gà) mỗi thứ 100 gam, sinh địa 50 gam sắc đặc cho uống. + Lá lòi tiền, trắc bách diệp, huyết dụ mỗi thứ 100 gam, mía đỏ 3 cây, dây sắn dây 200 gam. Giã nát ép lấy nớc cốt cho uống. Каталог: 2012 2012 -> Những câu nói tiếng Anh hay dùng hằng ngày 2012 -> I. NỘi dung quy hoạch cao đỘ NỀn và thoát nưỚc mặt bản đồ hiện trạng cao độ nền và thoát nước mặt 2012 -> BÀI 1: KỸ NĂng thuyết trình tổng quan về thuyết trình 1 Khái niệm và các mục tiêu 2012 -> Người yêu lạ lùng nhất 2012 -> Thi thử ĐẠi họC ĐỀ thi 11 MÔN: tiếng anh 2012 -> SÔÛ giao thoâng coâng chính tp. Hcm khu quaûn lyù giao thoâng ñOÂ thò soá 2 2012 -> Commerce department international trade 2012 -> Những câu châm ngôn hay bằng tiếng Anh 2012 -> BỘ giáo dục và ĐÀo tạO ĐỀ thi tuyển sinh đẠi họC 2012 Môn Thi: anh văN – Khối D 2012 -> Tuyển tập 95 câu hỏi trắc nghiệm hay và khó Hoá học 9 Câu 1 tải về 2.19 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
| ||||||||||||||||||