Nhu cầu sở hữu trí tuệ của những người nắm giữ tri thức truyền thống

Nhu cầu sở hữu trí tuệ của những người nắm giữ tri thức truyền thống

259. 
     Năm 1998 và 1999, WIPO đã thực hiện một đánh giá tổng quát về nhu cầu sở hữu trí tuệ của những người nắm giữ tri thức truyền thống thông qua một số hoạt động. Các hoạt động này đã xác định những nhu cầu sở hữu trí tuệ đặc trưng của người nắm giữ tri thức truyền thống, bao gồm:
     

• 
  lựa chọn một thuật ngữ hay những thuật ngữ phù hợp để mô tả đối tượng cần bảo hộ;
  
• 
  một định nghĩa hoặc mô tả rõ ràng về mục đích sở hữu trí tuệ có ý nghĩa gì (và không có ý nghĩa gì) bằng các thuật ngữ được lựa chọn;
  
• 
  ngăn chặn việc chiếm đoạt trái phép quyền sở hữu trí tuệ (đặc biệt là bằng độc quyền sáng chế) đối với tri thức truyền thống bằng cách cung cấp tư liệu và công bố tri thức truyền thống dưới dạng tình trạng kỹ thuật có thể tra cứu, khi những người nắm giữ tri thức truyền thống liên quan mong muốn;
  
• 
  phân tích việc một tình trạng kỹ thuật được xác định như thế nào cho các mục đích xét nghiệm sáng chế trong bối cảnh tri thức truyền thống;
  
• 
  sự hiểu biết hơn nữa cộng đồng sở hữu trí tuệ về triển vọng, mong muốn và nhu cầu của những người nắm giữ tri thức truyền thống;
  
• 
  hiểu biết rõ hơn về mối quan hệ giữa cộng đồng tài sản của tri thức truyền thống và quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt hơn là kiểm tra các lựa chọn để xác lập, quản lý và thực thi theo cách tập thể các quyền sở hữu trí tuệ bởi hiệp hội của những người nắm giữ tri thức truyền thống, bao gồm cả khả năng áp dụng quản lý tập thể quyền sở hữu trí tuệ đối với tri thức truyền thống;
  
• 
  hiểu biết rõ hơn về luật tập tục và chế độ sở hữu trí tuệ phi hình thức tại cộng đồng địa phương và cộng đồng truyền thống, bao gồm cả những kết luận có liên quan tới hệ thống sở hữu trí tuệ chính thức;
  
• 
  về ngắn hạn, kiểm tra khả năng áp dụng và sử dụng các công cụ sở hữu trí tuệ hiện hành để bảo hộ tri thức truyền thống, và việc cung cấp thông tin kỹ thuật và đào tạo huấn luyện cho những người nắm giữ tri thức truyền thống và các công chức Chính phủ về các lựa chọn khả thi đối với những hình thức bảo hộ sở hữu trí tuệ hiện tại đối với tri thức truyền thống;
  
• 
  về dài hạn, phát triển các công cụ sở hữu trí tuệ mới để bảo hộ tri thức truyền thống hiện không được bảo hộ bởi các công cụ sở hữu trí tuệ hiện hành, soạn thảo và xây dựng một khuôn khổ quốc tế về bảo hộ tri thức truyền thống, sử dụng Quy định Mẫu WIPO/Unesco (1982) (không kể những văn bản khác) làm cơ sở và phát triển hệ thống riêng về các quyền “tập thể” hay “cộng đồng” để bảo hộ tri thức truyền thống;
  
• 
  cải thiện việc tiếp cận vào hệ thống sở hữu trí tuệ, cho phép những người nắm giữ tri thức truyền thống sử dụng và thực thi các quyền theo hệ thống sở hữu trí tuệ;
  
• 
  thông tin, trợ giúp và tư vấn liên quan tới thực thi việc bảo hộ tri thức truyền thống;
  
• 
  trợ giúp về mặt pháp luật/kỹ thuật trong việc thiết lập các tài liệu về tri thức truyền thống, bao gồm thông tin và tư vấn về mối quan hệ tiềm ẩn của sở hữu trí tuệ với việc lập hồ sơ các tài liệu về tri thức truyền thống;
  
• 
  tư vấn và trợ giúp về sở hữu trí tuệ liên quan tới công việc lập pháp, các quy định, hướng dẫn, các nghị định thư, các hiệp định (gồm các quy định mẫu), chính sách và các thủ tục gia nhập và việc cùng hưởng lợi từ quỹ gen;
  
• 
  giúp đỡ và đào tạo những người nắm tri thức truyền thống về đàm phán, soạn thảo, thực hiện và thi hành hợp đồng;
  
• 
  phát triển và kiểm nghiệm “các thông lệ hợp đồng tốt nhất”, các hướng dẫn và điều khoản mẫu cho hợp đồng với sự tham dự chặt chẽ của thổ dân và các cộng đồng địa phương.
  

259. 
     Những nhu cầu và mong muốn này của người nắm giữ tri thức truyền thống đã được WIPO xác định trong suốt quá trình đánh giá những nhu cầu đó. Không phải tất cả các nhu cầu đều có thể được WIPO xem xét. Những nhu cầu được WIPO xác định, và cách thức cũng như biện pháp xem xét các nhu cầu này, được trình bày dưới đây.
     

259. 
     Từ năm 1998, WIPO đã thực hiện một đánh giá tổng quan về các nhu cầu bảo hộ sở hữu trí tuệ của những người nắm giữ tri thức truyền thống thông qua nhiều hoạt động khác nhau. Đáp ứng của WIPO cho những nhu cầu này bao gồm:
     

• 
  các tài liệu thông tin về các khả năng chọn lựa giải pháp theo hệ thống sở hữu trí tuệ hiện hành để bảo hộ tri thức truyền thống, soạn dành cho những người nắm giữ và các cơ quan nhà nước chịu trách nhiệm quản lý hệ thống sở hữu trí tuệ tại mỗi nước. Các tài liệu này dùng làm cơ sở cho hoạt động đào tạo của WIPO đối với người dân và với các cơ quan sở hữu trí tuệ quốc gia;
  
• 
  thông tin, đào tạo và các tiêu chuẩn của hồ sơ tài liệu về tri thức truyền thống, mà kết quả cụ thể là thông tin thực tiễn về quản lý quyền sở hữu trí tuệ trong quá trình lập hồ sơ tài liệu;
  
• 
  nghiên cứu các trường hợp cụ thể khi người ta đã tìm cách bảo hộ tri thức truyền thống bằng hệ thống sở hữu trí tuệ và rút ra các bài học kinh nghiệm;
  
• 
  nghiên cứu tình huống có thể áp dụng luật tập tục vào tri thức truyền thống;
  
• 
  xem xét khả năng sở hữu, quản lý và thực thi tập thể quyền sở hữu trí tuệ về tri thức truyền thống, tính đến khả năng việc một cộng đồng chọn lọc hay của hiệp hội những người nắm giữ tri thức truyền thống, xác lập, quản lý và thực thi tập thể tất cả các quyền sở hữu trí tuệ có liên quan thay mặt cho người nắm giữ;
  
• 
  tăng cường mở rộng các cuộc thảo luận quốc tế về sở hữu trí tuệ và tri thức truyền thống giữa và với các nước thành viên sẽ được WIPO thực hiện trong tương lai thông qua một Ủy ban đặc biệt của Tổ chức.
  

259. 
     Tiếp theo những thảo luận về sở hữu trí tuệ và các nguồn gen giữa các nước thành viên WIPO, Đại hội đồng WIPO tại phiên họp thứ 26 được tổ chức ở Geneva tháng 9 năm 2000, đã quyết định thành lập Ủy ban liên chính phủ về Sở hữu trí tuệ và các Nguồn gen, Tri thức truyền thống và Văn hóa dân gian.
     
260. 
     Ủy ban liên chính phủ sẽ thành lập một diễn đàn để thảo luận giữa những nước thành viên về ba chủ đề cơ bản đã được xác định trong các cuộc họp tư vấn: đó là vấn đề sở hữu trí tuệ xuất hiện trong bối cảnh của việc (i) tiếp cận các nguồn gen và chia sẻ lợi ích, (ii) bảo hộ tri thức truyền thống, bất kể liên quan đến các nguồn gen này hay không, và (iii) bảo hộ các tác phẩm nghệ thuật dân gian.
     

259. 
     Bốn cuộc hội nghị tư vấn khu vực về bảo hộ văn hóa dân gian (xem phần “Hệ thống riêng” ở trên) do WIPO và Unesco nhóm họp năm 1999 đã đề xuất WIPO nên tăng cường và đẩy mạnh hoạt động của mình trong lĩnh vực bảo hộ văn hóa dân gian. Một cuộc hội nghị tư vấn đã đề xuất “phát triển, trong thời gian ngắn nhất có thể, sự đồng thuận rộng rãi giữa các quốc gia ủng hộ một chế độ bảo hộ mang tính quốc tế” (Đề nghị châu Phi). Ngoài ra, các thảo luận tại Hội nghị cấp cao các nước thành viên WIPO lần thứ 34 tổ chức vào tháng 9 năm 1999 đã nêu rõ trong phạm vi vấn đề này cần quan tâm đặc biệt đến việc bảo hộ nghề thủ công.