Bernard sesboüÉ S. J
tải về 1.47 Mb.
|
| CHÖÔNG IX
ÑÖÙC KITOÂ, TRONG TÖ CAÙCH LAØ NGÖÔØI, HIEÅU GÌ VEÀ TÖ CAÙCH MÌNH LAØ ÑAÁNG TRUNG GIAN Trong nhöõng ngaøy thaùng cuûa cuoäc soáng xaùc theå, Ñöùc Kitoâ, - voán ñöôïc phuù cho nhöõng hình thaùi thoâng hieåu theo kieåu con ngöôøi maø voán caàn thieát cho söù vuï cuûa Ngaøi, - khoâng phaûi khoâng bieát gì veà ñieàu lieân can ñeán coâng trình Trung gian vaø Maëc khaûi Cha cuûa mình. °
Vaán naïn 1 : KHUÛNG HOAÛNG AGNOETE
1) – Vaøo cuõng cuøng theá kyû VI naày, luùc maø ngöôøi ta ñang baét ñaàu noã löïc suy tö caùch coù heä thoáng chuû ñeà söï keát hieäp do caáu thaønh, thì ñaõ thaáy xuaát hieän moät vaán naïn môùi lieân can ñeán söï thoâng hieåu cuûa Ñöùc Kitoâ : caâu Tin möøng (Mc 13, 32), trong ñoù Ñöùc Gieâsu coâng boá chính Con cuõng chaúng bieát ñöôïc ngaøy chung thaåm, ñaõ taïo côù cho nhieàu kieåu giaûi thích ra ñôøi maø xem ra chaúng theå naøo dung hoøa ñöôïc vôùi moät loái hieåu thaáu ñuùng ñaén veà söï keát hieäp treân cô sôû baûn vò. Vôùi nhöõng tranh luaän naày, noã löïc suy tö cuûa nieàm tin khai maøo moät thôøi ñieåm môùi phaân tích veà Ñöùc Kitoâ treân cô sôû nhaân loaïi hoïc : töø noã löïc suy tö veà höõu theå cuûa Ngaøi, suy tö cuûa nieàm tin chuyeån höôùng qua nhöõng hoaït ñoäng cuûa Ngaøi, tröôùc tieân, höôùng veà caùi bieát cuûa Ngaøi (son connaître) vaø, maõi sau naày, seõ döøng laïi ôû nôi caùi muoán cuûa Ngaøi (son vouloir) vaø, sau cuøng, xem xeùt trong cuøng luùc hai khaû naêng cuûa moät höõu theå nhaân loaïi coù lyù trí. 2) - Cho ñeán luùc baáy giôø, caùc Giaùo phuï ñaõ noùi gì veà söï thoâng hieåu – hay söï khoâng bieát – cuûa Ñöùc Kitoâ trong tö caùch laø ngöôøi ? Duø chöa bao giôø ñöôïc coi nhö laø trung taâm ñieåm cuûa quan taâm haøng ñaàu, tuy nhieân, vaán ñeà ñaõ ñöôïc gôïi leân dòp naày dòp noï vaø ñaõ taïo côù xuaát hieän nhöõng loái giaûi thích maø ñaây cuõng laø dòp toát ñeå thöû ñieåm laïi tình hình xem sao : - Giöõa nhöõng ngöôøi laïc giaùo, Arius, trong khaúng ñònh trang troïng veà vieäc khoâng bieát gì veà ngaøy chung thaåm, ñaõ xem ñoù nhö laø baèng chöùng chöùng toû raèng Con, duø nhö laø Thieân Chuùa, vaãn coù vò trí thaáp hôn Cha. Phaûn öùng hoàn nhieân boäc phaùt cuûa caùc Giaùo phuï luùc baáy giôø (Athanase, Epiphane) ñeàu cho raèng khi Ñöùc Gieâsu noùi nhö vaäy laø noùi nhö con ngöôøi chöù khoâng phaûi nhö laø Thieân Chuùa. Sau naày, Nestorius cuõng ñaõ nhaán maïnh treân söï khoâng bieát cuûa con ngöôøi-Kitoâ ñeå ñoái nghòch laïi vôùi söï toaøn tri cuûa Ngoâi Lôøi: Nestorius ñaõ döïa vaøo ñoù ñeå luaän chöùng raèng giöõa Ngoâi Lôøi vaø nhaân tính cuûa Ngaøi coù moät khoaûng caùch. Trong tröôøng hôïp aáy, caâu traû lôøi quaû thaät tieán thoaùi löôõng nan : thöøa nhaän caùch quùa deã daøng söï khoâng bieát nôi Ñöùc Kitoâ coù veû nhö deã sa vaøo khuynh höôùng cuûa Nestorius; nhöng, gaùn gheùp caùch töùc khaéc cho nhaân tính cuûa Ngaøi moät söï toaøn tri maø chæ Thieân Chuùa môùi coùù seõ rôi vaøo chuû tröông Nhaát tính thuyeát (monophysisme). Vì theá, khoâng coù gì phaûi ngaïc nhieân, khi tö duy cuûa nhoùm agnoeøtes vaãn ñöôïc giaûi thích nhö laø söï taùi troãi daäy cuûa khuynh höôùng Nestorius. - Cho ñeán theá kyû VI, caùc Giaùo phuï khoâng coù gì ñaén ño khi phaûi thöøa nhaän trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ cuõng phaûi cam chòu tình traïng khoâng bieát chung nhö cuûa moïi ngöôøi : ñieàu ñoù xem ra coù veû thích hôïp hôn vôùi vieäc Ngaøi ñoàng baûn theå vôùi baûn tính nhaân loaïi cuûa chuùng ta vaø, thích hôïp hôn vôùi nhöõng luaät leä cuûa Keá ñoà sieâu ñoä vaø söï Töï huûy. Nhöng, caàn phaûi thöøa nhaän, giöõa caùc Giaùo phuï, coù hai traøo löu tö töôûng töông ñoái khaùc nhau : + tröôøng phaùi Antioche, töø Eustathe cho ñeán Theùodoret de Cyr, nhaán maïnh nhieàu hôn treân ñaëc tính lòch söû vaø höõu haïn cuûa söï thoâng hieåu cuûa Ñöùc Kitoâ vaø, vì theáø, ngöôøi ta thöøa nhaän nôi Ngaøi coù moät söï khoâng bieát thöïc söï; + tröôøng phaùi Alexandria, traùi laïi, bò aùm aûnh bôûi maàu nhieäm Ngoâi Lôøi Nhaäp theå, do aûnh höôûng vieäc ñoïc vaên chöông cuûa Gioan nhieàu hôn, vì theá, tìm caùch giaûm thieåu söï khoâng bieát naày. Neáu ngöôøi ta chaáp nhaän coù söï khoâng bieát nôi Ñöùc Gieâsu, trong cuoäc luaän chieán choáng laïi Arius, chính laø bôûi vì muoán baûo veä söï hoaøn haûo cuûa thaàn tính nôi Ñöùc Kitoâ. Vaû laïi, ngöôøi ta giôùi haïn tình traïng khoâng bieát ñoù nôi nhöõng ñieåm maø roõ raøng laø ñaõ ñöôïc khaúng ñònh bôûi Thaùnh Kinh (coù söï tieán boä veà maët khoân ngoan; nhöõng ngaïc nhieân toû roõ söï khaâm phuïc cuûa Ñöùc Gieâsu; nhöõng caâu hoûi maø Ngaøi ñaët ra; söï khoâng bieát veà ngaøy chung thaåm). Vaø, ñaøng khaùc, ñeå laøm giaûm nheï bôùt ñi ñieàu maø ngöôøi ta ñaõ nhöôïng boä ñoù, ngöôøi ta tìm caùch giaûi thích chuùng qua laêng kính “keá ñoà sieâu ñoä” : naøo laø Ñöùc Gieâsu chaáp nhaän aên noùi theo kieåu loaøi ngöôøi nhö theá laø vì Ngaøi muoán töï huûy mình ñi, naøo laø Ngaøi ñaõ töï haï mình ñeán ñoä gaùnh vaùc caû nhöõng yeáu ñuoái cuûa baûn tính chuùng ta, duø chuùng khoâng töông hôïp vôùi thaàn tính cuûa Ngaøi, naøo laø Ngaøi noùi theá ñeå baøy toû söï thaät veà maàu nhieäm Nhaäp theå cuûa Ngaøi, naøo laø Ngaøi ñaõ chaáp nhaän ñeå toû ra beân ngoaøi coù veû nhö khoâng bieát ñieàu maø thöïc ra Ngaøi voán bieát vì muoán laø con ngöôøi, ñeå ñöôïc ñoàng hoùa hoaøn toaøn vôùi chuùng ta. Ñeå choáng laïi Nestorius, Cyrille toû ra coøn trieät ñeå hôn nöõa, nhaân danh söï keát hieäp döïa treân baûn vò vaø, nhaân danh nhöõng thoâng ban maø nhaân tính nhaän ñöôïc töø thieân tính. + Nhöng, quaû laø raát khoù ñeå maø hieåu ñöôïc caùch chính xaùc laäp tröôøng cuûa nhöõng ngöôøi theo tröôøng phaùi Alexandria veà söï thoâng hieåu cuûa Ñöùc Kitoâ xeùt nhö laø con ngöôøi, vì raát thoâng thöôøng, khi caùc Giaùo phuï noùi raèng Ñöùc Kitoâ bieát moïi söï, thì caùc ngaøi trong cuøng luùc coi Ngaøi vöøa nhö laø Thieân Chuùa vöøa nhö con ngöôøi, chaúng caàn phaân bieät ñoù laø ñieàu Ngaøi bieát do kieán thöùc thaàn linh hay laø do kieán thöùc nhaân loaïi. - Duø theá naøo ñi nöõa, sau theá kyû VI, söï tieán hoùa veà maët tö duy ôû Ñoâng phöông ñi theo chieàu höôùng khaúng ñònh ngaøy caøng roõ neùt hôn veà vieäc Ñöùc Gieâsu bieát heát moïi söï. Côn khuûng hoaûng agnoeøte coù veû goùp phaàn lôùn, neáu khoâng muoán noùi laø kích thích, cho tieán trình ñaûo ngöôïc khuynh höôùng naày tieán nhanh hôn. Caùc Giaùo phuï (thí duï nhö Maxime le Confesseur) seõ noùi raèng Ñöùc Kitoâ, xeùt nhö laø con ngöôøi, bieát moïi söï, töùc laø Ngoâi Lôøi trong cuøng luùc vaø ñoàng thôøi tö duy nôi caû hai trí hieåu cuûa Ngaøi, voán khoâng loaïi tröø nhau cuõng khoâng phaân chia nhau. Töø noãi lo aâu caàn phaûi loaïi tröø moïi thöù voâ tri tích cöïc (ignorance positive), ngöôøi ta nhaûy qua khaúng ñònh coù moät haønh vi thoâng ban khoâng giôùi haïn cuûa kieán thöùc thaàn tính cho nhaân tính. Jean Damasceøne, theá kyû VIII, seõ laø ñaïi bieåu cuûa laäp tröôøng thoáng trò naày khi, töø söï keát hieäp treân cô sôû baûn vò vaø vieäc thoâng ban nhöõng yeáu toá ñaëc thuø cuûa thaàn tính cho nhaân tính, Damasceøne suy ra vieäc Ñöùc Gieâsu voán toaøn tri vaø, vì theá, khoâng laøm gì coù chuyeän nôi Ngaøi thöïc söï coù vieäc taêng tröôûng veà maët khoân ngoan. Moät nguyeân lyù veà söï hoaøn haûo voán ñöôïc hieåu khoâng ñuùng vaø voán laø con ñeû cuûa khuynh höôùng nhaân hoïc Hy laïp baét ñaàu can thieäp vaøo caùch tinh vi : söï hoaøn haûo cuûa moät con ngöôøi ñöôïc ño löôøng qua kieán thöùc maø con ngöôøi ñoù coù. Nhö vaäy, Ñöùc Kitoâ, voán laø con ngöôøi hoaøn haûo, taát nhieân phaûi sôû ñaéc moïi söï hoaøn haûo veà maët trí hieåu vaø kieán thöùc. - ÔÛ Taây phöông, töø theá kyû V, ngöôøi ta cuõng ñaõ chöùng kieán cuõng cuøng khuynh höôùng aáy : Augustin (coù leõ laø nhaân chöùng ñaàu tieân cuûa giaùo thuyeát theo ñoù Ñöùc Kitoâ ñaõ coù ñöôïc moät söï höôûng kieán töùc thôøi Thieân Chuùa ?), ñaõ cho raèng Ñöùc Gieâsu khoâng theå naøo phaûi chòu ñau khoå veà vieäc khoâng bieát, moät ñaøng, bôûi vì phaåm vò con ngöôøi-Thieân Chuùa cuûa Ngaøi vaø, ñaøng khaùc, do vai troø laø Ñaàu vaø laø Tieán só cuûa toaøn Giaùo hoäi cuûa Ngaøi. Thaàn hoïc kinh vieän seõ thöøa höôûng gia taøi naày. 3) - KHUÛNG HOAÛNG AGNOETE : Giöõa nhöõng naêm 520 vaø 540, nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi laø “Agnoeøtes” xuaát hieän trong nhöõng moâi tröôøng theo khuynh höôùng nhaát tính (monophysites) ôû Alexandrie (Theùmistius, phoù teá ôû Alexandrie) vaø ôû Constantinople. Döïa treân Mc 13, 32, hoï luaän chöùng : “nhaân tính cuûa Ñöùc Kitoâ ñaõ khoâng bieát ñöôïc (ngaøy chung thaåm) vì Ñöùc Kitoâ ñaõ töï laøm cho mình trôû thaønh hoaøn toaøn gioáng nhö chuùng ta”. Ñöùc Gieâsu ñaõ phaûi chòu söï voâ tri cuõng nhö nhöõng yeáu ñuoái khaùc cuûa nhaân tính, vì Ngaøi ñoàng baûn theå vôùi loaøi ngöôøi chuùng ta. Maëc duø xuaát thaân töø nhöõng moâi tröôøng nhaát tính nhöng, treân thöïc teá, nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi laø Agnoeøtes naày laïi coù khuynh höôùng phoø coâng ñoàng Chalceùdoine. Cho neân, nhöõng ngöôøi chuû tröông Nhaát tính laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân phaûi ñaùnh baïi hoï, vì coi hoï nhö nhöõng ngöôøi theo khuynh höôùng Nestorius : ngöôøi ta traùch cöù nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi laø Agnoeøtes naày ñaõ chæ coi Ñöùc Kitoâ nhö moät con ngöôøi bình thöôøng, phaân bieät khoûi Ngoâi Lôøi, vaø Ngaøi chaúng bieát gì veà ñieàu coù quan heä tôùi söù vuï cöùu chuoäc cuûa mình; toùm laïi, nhöõng ngöôøi theo khuynh höôùng Nhaát tính ñaõ toá caùo nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi laø Agnoeøtes naày laø ñaõ khoâng coâng nhaän coù söï keát hieäp döïa treân baûn vò vaø, söï thoâng ban caùc yeáu toá ñaëc thuø laøm neân baûn tính vaø, vì theá laø ñaõ khoâng thöøa nhaän raèng Ñöùc Kitoâ, theo nhö theå caùch ñaëc thuø nhaân loaïi, coù theå coù ñöôïc moät thöù kieán thöùc coù nguoàn goác thaàn linh, maø voán ñöôïc Ngoâi Lôøi thoâng ban cho ngay töø beân trong trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ngaøi vaø khieán cho Ngaøi trôû thaønh Ñaáng maëc khaûi Cha vaø nhöõng yù ñònh cuûa Cha. Nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi laø Agnoeøtes ñaõ bò ñaùnh baïi khoaûng naêm 600 bôûi Thöôïng phuï Euloge d’Alexandrie vaø Ñöùc Giaùo hoaøng Greùgoire le Grand, roài sau ñoù, bôûi Sophronius de Jeùrusalem. Côn khuûng hoaûng, voán khoanh trong moät vuøng raát haïn heïp, neân ñaõ khoâng taïo ra ñöôïc nhöõng loän xoän naøo ñaùng keå, cuõng nhö ñaõ khoâng caàn gì phaûi trieäu taäp moät coâng ñoàng ñaïi keát.
Nhöõng yeáu toá trong lôøi giaûi ñaùp döïa treân cô sôû tín lyù maø chuùng toâi phaûi söu taäp laïi ñaây quaû raát haïn cheá vaø töông ñoái coù tính tieâu cöïc. Tröôùc tieân, chuùng toâi seõ tröng ra keát aùn lieân can ñeán nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi laø Agnoeøtes (Ñöùc Greùgoire le Grand vaø Coâng ñoàng Latran naêm 649); roài tieáp ñeán, treân cô sôû nhaân danh pheùp loaïi suy cuûa nieàm tin, chuùng toâi seõ cho bieát laøm theá naøo maø nhöõng khaúng ñònh tín lyù cuûa nhöõng coâng ñoàng lôùn lieân quan ñeán Kitoâ hoïc coù theå roïi saùng vaán ñeà veà kieán thöùc nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ. a) Vieäc leân aùn nhöõng ngöôøi Agnoeøtes + Trong khaûo luaän choáng laïi nhöõng ngöôøi Agnoeøtes, Euloge d’Alexandrie ñaõ giaûi thích söï khoâng hay bieát veà ngaøy chung thaåm nhö moät söï voâ tri “naèm trong keá hoaïch sieâu ñoä” (ignorance ‘eùconomique’) (Ñöùc Gieâsu bieát, nhöng khoâng coù söù maïng phaûi noùi ra ñieàu ñoù) hay nhö moät söï voâ tri “trong tö caùch ñaïi dieän” (anaphorique) (Ñöùc Gieâsu noùi nhö ñaïi dieän cuûa loaøi ngöôøi chöù khoâng phaûi nhaân danh ñích thaân chính Ngaøi). + Trong thö göûi cho Eulogue nhaèm baøy toû söï ñoàng tình cuûa ngaøi vôùi taùc giaû naày, Ñöùc Giaùo hoaøng Greùgoire ñaõ vieát (thaùng 8 naêm 600; xem Dz- S. 474-476/248) : “Con ñoäc nhaát nhaäp theå, duø ñaõ trôû neân moät con ngöôøi hoaøn toaøn, vì chuùng ta, quaû thöïc, nôi baûn tính nhaân loaïi cuûa Ngaøi, Ngaøi vaãn bieát ñöôïc ngaøy vaø giôø cuûa bieán coá chung thaåm, cho duø khoâng phaûi bieát ñöôïc töø (de [ex]) baûn tính nhaân loaïi,... maø do bôûi (par) quyeàn naêng cuûa thaàn tính cuûa Ngaøi...Vì theá, Ngaøi ñaõ bieát ngaøy vaø giôø cuûa bieán coá Chung thaåm (nhö laø) Thieân Chuùa vaø con ngöôøi; nhöng ñích thò bôûi vì con ngöôøi laø Thieân Chuùa. Ñaøng khaùc, ñaây quaû laø ñieàu hoaøn toaøn roõ raøng laø baát kyø ai khoâng phaûi laø ngöôøi theo khuynh höôùng Nestorius thì cuõng khoâng theå naøo laø ngöôøi agnoeøte. Vì chöng, keû voán ñaõ thöøa nhaän raèng chính Ñöùc Khoân Ngoan cuûa Thieân Chuùa ñaõ nhaäp theå, laøm theá naøo coù theå noùi ñöôïc laø Ngaøi ñaõ chaúng bieát söï gì ?” Thaåm ñònh cuûa Ñöùc Greùgoire coù tính tieâu cöïc vaø haïn cheá: khi noùi veà Ñöùc Kitoâ nhö moät caù theå, ngöôøi ta khoù maø khoâng phaân chia Ngaøi ra thaønh hai ngoâi vò, vì khoâng theå naøo chaáp nhaän ñöôïc raèng, trong tö caùch laø ngöôøi, Ngaøi ñaõ khoâng bieát ñieàu maø taát yeáu Ngaøi phaûi bieát trong tö caùch laø Thieân Chuùa. Ñaây laø muõi teân baén ñaàu tieân choáng laïi Nestorius. Nhöng, ñieàu ñoù cuõng chaúng giaûi quyeát ñöôïc gì lieân quan ñeán vaán ñeà tri thöùc cuûa baûn tính nhaân loaïi cuûa Ngaøi nhö voán vaãn laø. Tuyeân boá cuûa Ñöùc Greùgoire voán dó coù theå mang moät yù nghóa yeáu : maëc duø ôû trong xaùc theå, Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa vaãn toaøn tri; trong baûn tính nhaân loaïi cuûa mình, Ngoâi Lôøi khoâng phaûi khoâng bieát ñieàu maø Ngaøi voán bieát do kieán thöùc thaàn linh. Vaø moät nghóa maïnh: trong chính trí hieåu nhaân loaïi cuûa mình, Ñöùc Gieâsu tö duy taát caû gì maø Ngaøi bieát töø kieán thöùc thaàn linh. ÔÛ nôi taàm möùc tö duy cuûa Ñöùc Greùgoire, vaãn toàn taïi moät noãi nghi ngôø thöïc söï : “caàn phaûi chaéc chaén raèng luaän chöùng ñöôïc daãn daét khôûi ñi töø söï toaøn tri cuûa Ngoâi Lôøi nhaäp theå ñoù laø nhaèm noùi tôùi söï sao cheùp laïi kieán thöùc naày trong trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ. Baûn vaên quùa thieáu chính xaùc ñeå coù theå khaúng ñònh ñöôïc ñieàu ñoù, maëc duø ngaøi coù noùi veà moät thöù kieán thöùc trong baûn tính nhaân loaïi cuûa Ñöùc Gieâsu. Cho daãu theá naøo chaêng nöõa, thaät khoù maø coù theå thaåm ñònh ñöôïc taàm voùc giaùo thuyeát cuûa thö naày: caùc söû gia veà tín ñieàu vaø caùc nhaø thaàn hoïc khoâng ñoàng tình ñöôïc vôùi nhau” (Duquoc, op. cit., p. 159). Nhöng, coù ñieàu chaéc chaén laø coù moät oâng Jean Damasceøne naøo ñoù, sau naày, seõ hieåu theo nghóa maïnh, khi luaän chöùng döïa treân söï keát hieäp treân cô sôû baûn vò cho raèng chính söï keát hieäp döïa treân baûn vò ñoù thaàn linh hoùa trí hieåu nhaân loaïi naày. + Sau ñoù moät chuùt, Sophronius de Jeùrusalem toû ra chính xaùc hôn, khi, vaøo khoaûng naêm 634, chöùng toû raèng trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng theå khoâng bieát ñieàu lieân can ñeán söï sieâu ñoä chuùng ta, bôûi vì söï sieâu ñoä naày ñoàng thôøi cuõng ñöôïc tieán haønh bôûi nhaân tính cuûa Ñöùc Chuùa (P.G. 87/3192 d). + Caên cöù vaøo vieäc keát aùn nhöõng ngöôøi Agnoeøtes, voán ñöôïc hai Coâng ñoàng Latran naêm 649 vaø Constantinople III söû duïng laïi, chuùng ta phaûi thöøa nhaän raèng khoâng coù söï voâ tri nôi trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ. Qua haïn töø “voâ tri” naày, caàn phaûi hieåu ñoù laø moät söï voâ tri tích cöïc hay laø do coøn khieám khuyeát (ignorance positive ou privative), voán heä taïi vieäc khoâng bieát (hay chöa bieát = chuù thích cuûa ngöôøi dòch) ñieàu maø ngöôøi ta bình thöôøng leõ ra phaûi vaø coù theå bieát vaø, phaân bieät vôùi söï voâ tri tieâu cöïc (ignorance neùgative), töùc ñôn giaûn ñoù laø söï hoaøn toaøn khoâng bieát, vì vöôït quùa khaû naêng cuûa chuû theå hay ôû ngoaøi taàm vôùi cuûa chuû theå. Vì theá, caàn phaûi thaåm ñònh vieäc Ñöùc Kitoâ khoâng coù söï voâ tri tích cöïc trong moái töông quan vôùi söù vuï trung gian cuûa Ngaøi. Söï vaéng boùng söï voâ tri tích cöïc naày tuyeät nhieân khoâng coù nghóa laø Ngaøi bieát taát caû moïi thöù kieán thöùc nhaân loaïi voán coù hay coù theå coù (thí duï : caáu truùc cuûa nguyeân töû hay chuoãi ADN, v.v… = chuù thích cuûa ngöôøi dòch). Caên cöù treân chính giaùo thuyeát naày, chuùng ta phaûi thöøa nhaän raèng, noùi chung, nôi Ñöùc Kitoâ khoâng coù sai laàm trong giaùo huaán. Nhöõng khaúng ñònh naày thuoäc laõnh vöïc ñöùc tin. b) Caùc Coâng ñoàng lôùn veà Kitoâ-hoïc vaø kieán thöùc cuûa Ñöùc Kitoâ Coâng ñoàng ñaïi keát VI (Constantinople III, naêm 681), khi söû duïng laïi giaùo lyù cuûa Coâng ñoàng Chalceùdoine vaø cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Leùon ñaõ khaúng ñònh raèng nôi Ñöùc Kitoâ coù hai hoaït ñoäng, thaàn linh vaø nhaân loaïi, phaân bieät vaø khaùc nhau, neân, caên cöù treân Coâng ñoàng naày, treân quan ñieåm ñöùc tin, coù theå noùi raèng nôi Ñöùc Kitoâ, coù moät thöù kieán thöùc nhaân loaïi, ñöôïc hieåu nhö moät hoaït ñoäng ñaëc thuø vaø rieâng bieät, khaùc vôùi linh hoàn thuaàn lyù cuûa Ngaøi. Nhöng, ñoù khoâng phaûi laø ñieàu coù giaù trò ñònh tín, vì Coâng ñoàng khoâng neâu ñích danh loaïi kieán thöùc naày. Ñieàu ñoù chæ thuoäc laõnh vöïc nieàm tin, nhaèm buoäc phaûi thöøa nhaän trong baûn tính nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ coù taát caû moïi hoaït ñoäng nhö voán coù trong baûn tính cuûa chuùng ta, bôûi vì baûn tính nhaân loaïi cuûa Ngaøi ñoàng baûn theå vôùi baûn tính nhaân loaïi cuûa chuùng ta vaø voán hoaøn chænh. Chuùng ta cuõng phaûi hieåu hoaït ñoäng cuûa trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ theo nhö kieåu maø cuõng Coâng ñoàng ñoù ñaõ daïy veà yù chí nhaân loaïi cuûa Ngaøi. Hoaït ñoäng ñoù trong cuøng luùc vöøa vaän haønh theo vaän haønh voán coù cuûa rieâng mình, vöøa ñöôïc vaän haønh bôûi Ngoâi Lôøi. Hoaït ñoäng cuûa trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ, nhö vaäy, tuaân phuïc trí hieåu thaàn linh cuûa Ngoâi Lôøi vaø, ñöôïc höôùng daãn bôûi trí hieåu thaàn linh cuûa Ngoâi Lôøi, vì chöng, trí hieåu nhaân loaïi ñoù ñaõ trôû neân laø cuûa rieâng cuûa Ngoâi Lôøi vaø, nhö vaäy, duø khoâng coù gì thay ñoåi, trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ ôû trong tình traïng “ñöôïc thaàn linh hoùa”, töùc laø ñöôïc xaâm nhaäp bôûi aùnh saùng cuûa Ngoâi Lôøi. Trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ tö duy theo caùch maø Ngoâi Lôøi voán ñaõ cho noù tö duy, töùc laø ñoái töôïng hoùa Ngoâi Lôøi thaønh nhöõng khaùi nieäm, theo cung caùch bieåu töôïng hoùa cuûa con ngöôøi, roài xaây döïng neân “hình töôïng” Ngoâi Lôøi ñoù, qua con ñöôøng suy luaän, döïa treân heä thoáng ngoân ngöõ beân trong vaø beân ngoaøi. + Tín ñieàu veà söï keát hieäp döïa treân baûn vò (coâng ñoàng Epheøse) ñaõ ngaên caám khoâng cho pheùp ngöôøi ta quan nieäm nhaân tính cuûa Ñöùc Kitoâ nhö laø moät chuû theå tö duy rieâng reõ : trí hieåu cuûa Ngaøi khoâng phaûi laø trí hieåu cuûa moät con ngöôøi ñöôïc soi saùng bôûi Ngoâi Lôøi; ñoù laø trí hieåu nhaân loaïi ñaëc thuø cuûa Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa voán ñang tö duy trong noù “caùch töï nhieân” (naturellement) treân danh nghóa laø chuû vò (suppoât) cuûa nhaân tính. Chính söï thoáng nhaát baûn vò ñoù ñaõ taïo ra khaû theå voâ cuøng voâ taän cho nhöõng thoâng ban kieán thöùc maø Ngoâi Lôøi thoâng ban cho nhaân tính cuûa Ngaøi. Nhöng, söï thoâng ban thöïc söï laø gì, töï baûn chaát, vaãn coøn hoaøn toaøn aån kín ñoái vôùi chuùng ta. Ñieàu maø chuùng ta coù theå noùi, ñoù laø söï thoâng ban ñoù töông hôïp vôùi nhöõng muïc ñích nhaân hoùa Ngoâi Lôøi vaø höôùng veà vai troø trung gian cuûa Ngaøi. + Caên cöù treân Tín ñieàu veà vieäc phaûi phaân bieät coù hai baûn tính (Coâng ñoàng Chalceùdoine), ngöôøi ta baét buoäc phaûi gaùn cho nhaân tính, ñaõ ñöôïc Ngoâi Lôøi ñaûm nhaän nhö laø cuûa mình ñoù, moät thöù nhaän thöùc ñaëc thuø naøo ñoù, phaân bieät (trong hoaït ñoäng cuûa noù) vaø khaùc bieät (trong theå thöùc cuûa noù) so vôùi nhaän thöùc thaàn linh cuûa Ngaøi vaø, gioáng nhö nhaän thöùc cuûa chuùng ta, vì theá, chæ coù theå coù ñöôïc nhôø qua kinh nghieäm vaø suy luaän. Vì theá, cuõng caên cöù treân tín ñieàu ñoù, ngöôøi ta khoâng ñöôïc gaùn cho trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ yeáu toá ñaëc thuø cuûa thaàn linh laø toaøn tri. Khoâng ngaên caám gaùn cho trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ nhöõng theå thöùc nhaän thöùc bieät loaïi, nhöng tín ñieàu ñoù môøi goïi toát hôn khoâng neân taùch bieät trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ngaøi ra khoûi nhöõng giôùi haïn chung cuûa loaøi ngöôøi noùi chung vaø, caàn toân troïng caùch nghieâm nhaët nhöõng ñoøi hoûi cuûa ñaëc tính ñoàng baûn theå maø voán ñoàng thôøi cuõng laø nhöõng ñoøi hoûi cuûa Maàu nhieäm Nhaäp theå. / Döõ kieän maø Coâng ñoàng Chalceùdoine mang laïi vaø tröïc tieáp ñöôïc boå sung bôûi ñònh nghóa cuûa Coâng ñoàng Constantinople III, ñöôïc vieän daãn ôû ñaây, tröôùc tieân, nhö moät thöù chuaãn möïc veà maët tín lyù maø, treân cô sôû luaän lyù vaø lòch söû, voán gaàn guõi nhaát vaø thích hôïp nhaát ñeå coù theå laøm saùng toû ñöôïc vaán ñeà lieân quan ñeán kieán thöùc cuûa Ñöùc Kitoâ. / + Giaùo thuyeát veà nhöõng haønh vi nhaän laøm cuûa mình (appropriations) vaø nhöõng haønh vi thoâng ban (communications) (Coâng ñoàng Constantinople II) ñoøi buoäc ngöôøi ta phaûi thöøa nhaän nôi Ñöùc Kitoâ coù moät thöù kieán thöùc, coù nguoàn goác nhaân loaïi, voán ñöôïc Ngoâi Lôøi nhaän laøm cuûa mình vaø, moät thöù kieán thöùc voán ñöôïc Ngoâi Lôøi thoâng ban cho nhaân tính, vì theá, coù nguoàn goác thaàn linh, nhöng vaãn laø cuûa loaøi ngöôøi, neáu xeùt veà theå thöùc vaø ñòa chæ phaùt xuaát cuûa noù. Ñoù laø hai maët cuûa kieán thöùc cuûa Ñöùc Kitoâ, trong tö caùch Ñaáng Trung gian. Vì chöng, kieán thöùc nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ, töï yeáu tính, voán nhaèm muïc ñích phuïc vuï cho söù maïng trung gian cuûa Ngaøi; kieán thöùc nhaân loaïi ñoù, theo nghóa nghieâm nhaët nhaát cuûa haïn töø ñoù,voán coù tính toân giaùo : kieán thöùc nhaân loaïi ñoù coát ôû vieäc lieân keát Thieân Chuùa vôùi con ngöôøi, vaø theo chieàu ngöôïc laïi, chính vì theá, coù moät söï trao ñoåi qua laïi giöõa nhau : Thaät vaäy, moät ñaøng, Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa nhaän laøm cuûa mình moät thöù trí hieåu nhaân loaïi nhaèm coù theå giao thöông vôùi con ngöôøi vaø, maëc khaûi cho con ngöôøi bieát söù ñieäp cuûa Ngaøi. Vì theá, Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa töï nhaän laøm cuûa rieâng mình taát caû moïi thöù phöông tieän nhaän thöùc vaø bieåu hieän voán coù trong trí hieåu nhaân loaïi vaø, taát caû moïi ñoái töôïng kieán thöùc maø trí hieåu nhaân loaïi coù theå sôû ñaéc hay thaâu ñaït ñöôïc. Ñöùc Kitoâ, vì theá, coù taát caû moïi thöù nhaän thöùc caàn thieát nhö baát kyø ai muoán thieát laäp vôùi tha nhaân moät dieãn töø naøo ñoù, vôùi muïc ñích laøm cho ngöôøi ta coù theå nhaän ra ñöôïc söï thaät voán coù ôû nôi mình. Ñaøng khaùc, Ñöùc Kitoâ coøn phaûi thoâng truyeàn cho con ngöôøi nhöõng bí maät lieân can ñeán nhöõng söï thaàn linh vaø sieâu ñoä, trong chöøng möïc maø Thieân Chuùa ñaõ muoán cho chuùng ta bieát ñöôïc vaø trong chöøng möïc maø chuùng ta coù khaû naêng ñoùn nhaän ñöôïc. Ñöùc Kitoâ, vì theá, trong trí hieåu nhaân loaïi cuûa Ngaøi, ñaõ coù theå bieát ñöôïc ñieàu maø Ngaøi voán khoâng theå nhaän thöùc ñöôïc neáu duy chæ bôûi chính trí hieåu nhaân loaïi ñoù maø thoâi, töùc laø phaûi nhôø coù söï thoâng ban kieán thöùc thaàn linh nöõa. Vì theá, taát caû gì maø Ngaøi ñaõ maëc khaûi cho chuùng ta ñeàu taïo ra nôi Ngaøi moät thöù kieán thöùc ñöôïc thoâng ban, chung cho caû thaàn tính vaø nhaân tính cuûa Ngaøi, thaàn linh do töï nguoàn goác, nhaân loaïi do thao taùc cuûa noù. Keát luaän : Ñoù laø nhöõng yeáu toá coù tính giaùo thuyeát, maø ngöôøi ta coù theå ruùt ra ñöôïc töø cuoäc khuûng hoaûng Agnoeøte vaø, nhôø vaøo vieäc loaïi suy tröïc tieáp ruùt ra töø ñöùc tin, töø giaùo huaán cuûa caùc Coâng ñoàng, veà chuû ñeà kieán thöùc nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ. Ñieàu quan troïng laø phaûi thaâu löôïm chuùng laïi caùch nguyeân xi, baèng caùch caån troïng taùch baïch chuùng ra khoûi naõo traïng thaàn hoïc voán lan traøn trong cuøng thôøi kyø vaø, ñaõ baét ñaàu coù khuynh höôùng giaûi thích chuùng theo nghóa roäng, nhaân danh “nguyeân lyù caàu toaøn” vaø, nhôø söï trôï giuùp cuûa nhöõng loái dieãn dòch chæ döïa treân lyù thuyeát suoâng maø nhöõng keát quaû cuûa chuùng thöôøng khoâng ñöôïc kieåm soaùt bôûi noã löïc thöôøng haèng qui chieáu veà vôùi Thaùnh Kinh. Daãu chæ coù vaäy thoâi, nhöng nhöõng yeáu toá ñoù coù theå trôû thaønh moät cöïc chuaån möïc cho noã löïc suy tö thaàn hoïc, coù khaû naêng vaïch ra ñöôïc nhöõng ranh giôùi roõ raøng cho noã löïc suy tö : caùch tieâu cöïc, nhöõng yeáu toá ñoù giuùp loaïi tröø moät soá giaû thuyeát, vì theá : nôi Ñöùc Kitoâ, khoâng coù söï voâ tri tích cöïc (ignorance positive), khoâng coù sai laàm ; caàn phaûi loaïi tröø ngay moïi thöù giaûi thích cho raèng vì nôi Ñöùc Kitoâ coù thöù kieán thöùc nhaân loaïi neân coù theå chuû tröông nôi Ngaøi coù hai chuû theå nhaän thöùc vaø, vì theá, coù hai ngoâi vò. Caùch tích cöïc, chuùng chæ roõ cho thaáy nhöõng ñieåm lôùn, thoâng thöôøng töông phaûn nhau, caàn phaûi ñöôïc duøng nhö laø nhöõng qui chieáu quan troïng cho taát caû moïi noã löïc giaûi thích : ñoù laø söï keát hieäp döïa treân baûn vò cuûa Ngoâi Lôøi-Maëc khaûi vôùi nhaân tính cuûa Ñöùc Chuùa nhöng, ñoù coøn laø söï ñoàng baûn theå cuûa linh hoàn nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ vôùi linh hoàn chuùng ta ; ñoù laø söù maïng trung gian cuûa Ngoâi Lôøi nhaäp theå, nhöng, laïi ôû trong moät keá ñoà haï mình vaø töï huûy. Sau cuøng, duø vôùi taát caû nhöõng yeáu toá ñoù, ngöôøi ta vaãn phaûi thaúng thaén thöøa nhaän raèng caû theå thöùc cuï theå, laãn noäi dung vaø tröông ñoä cuûa kieán thöùc nhaân loaïi cuûa Ñöùc Kitoâ vaãn laø moät maàu nhieäm aån kín ñoái vôùi chuùng ta. Каталог: wp-content -> uploads -> downloads -> 2011 2011 -> CÔng đỒng vatican II qua bốn thập niêN 2011 -> TÒa giám mục xã ĐOÀi chỉ nam giáo phận vinh lưỢC ĐỒ TỔng quáT 2011 -> 1. phép lạ thánh thể ĐẦu tiên khoảng năm 700 Tại làng Lanciano, nước Ý (italy) 2011 -> Thiên chúa giáo và tam giáO Đường Thi Trương Kỷ 2011 -> Tác giả Võ Long Tê chưƠng I bối cảnh lịch sử 2011 -> LỊch sử truyền giáo tại việt nam quyển II lm. Nguyễn hồng chưƠng I: MỘt cha dòng têN Ở việt nam tới rôMA 2011 -> Các mẫu thức MẠc khải lm. Lê Công Đức 2011 -> Một lời nói đầu không phải là nơi nhiều chỗđể tóm lược lập luận của một cuốn sách cũng như định vị hoặc phát biểu về sựquan trọng của nó. Đây quả thực là một cuốn sách rất quan trọng 2011 -> LỜi giới thiệu suy tư ban đẦu về MẦu nhiệm giêSU tải về 1.47 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|