BỘ giáo dục và ĐÀo tạo bộ NÔng nghiệp và ptnt viện chăn nuôi ngô thành vinh nghiên cứu sinh trưỞNG, sinh sảN, cho thịt và MỘt số giải pháp nâng cao năng suất thịt của cừu phan rang luậN Án tiến sĩ NÔng nghiệP

4.1. Đặt vấn đề

Các tính trạng sinh sản là nhóm tính trạng quan trọng là cơ sở khởi đầu cần tác động để nâng cao hiệu quả kinh tế. Các tính trạng sinh sản là các tính trạng có hệ số di truyền thấp, thường chịu ảnh hưởng đồng thời của một số nhân tố di truyền và không di truyền (điều kiện của hệ thống sản xuất cụ thể). Do vậy, tính trạng sinh sản thường là cơ sở để đánh giá thích nghi, khả năng sản xuất cũng như quy hoạch phát triển chăn nuôi.

Mặc dù cừu Phan Rang đã được đưa ra nuôi tại Ba Vì gần 15 năm, nhưng chưa có nghiên cứu nào đánh giá đồng thời khả năng sinh sản của cừu Phan Rang nuôi tại Ba Vì và Ninh Thuận cũng như một số yếu tố ảnh hưởng. Xuất phát từ cơ sở đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Khả năng sinh sản của cừu Phan Rang nuôi tại Ba Vì và Ninh Thuận và một số yếu tố ảnh hưởng” với mục đích đánh giá khả năng sinh sản của cừu nuôi tại hai địa điểm khác nhau và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sinh sản của chúng.

4.2. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu

Tại Ninh Thuận nghiên cứu được tiến hành 49 cừu cái sinh sản, có độ tuổi bắt đầu phối giống từ 7,5-9 tháng tuổi. Lứa đẻ theo dõi 215 lứa (lứa 1: 49; lứa 2: 48; lứa 3: 45; lứa 4: 39; lứa 5;6: 34 lứa).

Số cừu đực sử dụng tại Ba Vì là: 12 con và tại Ninh Thuận là: 8 con, có độ tuổi bắt đầu đưa vào sử dụng từ 15 tháng đến 36 tháng tuổi.

Các yếu tố nghiên cứu bao gồm: ảnh hưởng của vùng (Ba Vì, Ninh Thuận), lứa đẻ, đực sử dụng và mùa phối giống và mùa cừu sinh con (khô, mưa) đến các tính trạng sinh sản ở cừu. Các tính trạng sinh sản nghiên cứu bao gồm các tính trạng sinh sản trên mẹ và các tính trạng trên đàn cừu con như: thời gian mang thai (ngày), số con sơ sinh/lứa, số con sơ sinh đực/lứa, số con cai sữa (con/lứa), khối lượng sơ sinh (kg/con), khối lượng cai sữa (kg/con), khoảng cách lứa đẻ (ngày) và hệ số lứa đẻ lứa/năm.

Các cá thể cừu được gắn số thẻ tai nhựa và ngày tháng năm sinh, cân nặng lúc sinh, số hiệu con mẹ, số hiệu đực giống, mùa sinh và các thông tin khác có liên quan để được theo dõi trong suốt quá trình nghiên cứu.

Ở Ninh Thuận: Cừu được chăn thả ở đồng cỏ tự nhiên hàng ngày. Cừu mẹ và cừu con được ở với nhau cho đến khi cai sữa và tách cừu con lúc 90 ngày tuổi.

Cừu chủ yếu nuôi chăn thả 6-7 giờ/ngày và có bổ sung thức ăn tinh hỗn hợp tại chuồng 0,15 kg cám hỗn hợp/ngày loại cám C40 cho bò sữa, cỏ thô xanh cho ăn thêm ở chuồng 0,5-1 kg cỏ/ngày.

Ở Ba Vì: Cừu được nuôi bán chăn thả (2-3 giờ) kết hợp bổ sung thức ăn thô xanh 2-2,5 kg/ngày, loại cỏ ghine, cỏ voi và cám hỗn hợp tại chuồng 0,15 kg/ngày cám C40 cho bò sữa.

Trong những ngày mưa gió, cừu không được chăn thả tự do mà được nuôi nhốt hoàn hoàn tại chuồng, chế độ chăm sóc nuôi dưỡng áp dụng như sau: thức ăn thô xanh được chia thành 3 bữa: sáng từ 7:00 đến 8:00, trưa từ 10:00 đến 11:00 và chiều từ 15:00 đến 17:30. Thức cám hỗn hợp 0,2 kg/ngày được chia đều hai lần và cho ăn với 5 kg thức ăn thô xanh chia 3 lần/ngày. Nước uống được cung cấp tự do hàng ngày. Cừu được tẩy giun sán 3 lần/năm và được định kỳ tiêm phòng một số loại vaccin lở mồm long móng, viêm ruột hoại tử, tụ huyết trùng…

Địa điểm nghiên cứu Ba Vì và Ninh Thuận khá khác biệt về khí hậu thời tiết và nhiều đặc điểm tự nhiên khác. Ở Ba Vì mùa mưa bắt đầu từ tháng 4 và kết thúc vào tháng 10 với nhiệt độ trung bình 23⁰C, tháng 6 và tháng 7 có nhiệt độ trung bình cao nhất là 28,6⁰C. Tổng lượng mưa là 1832,2 mm (chiếm 90,87% lượng mưa cả năm). Lượng mưa các tháng đều vượt trên 100 mm với 104 ngày mưa và tháng mưa lớn nhất là tháng 8 (339,6 mm). Mùa khô bắt đầu từ tháng 11 và kết thúc vào tháng 3 với nhiệt độ xấp xỉ 20⁰C, tháng 1 có nhiệt độ thấp nhất 15,8⁰C; Lượng mưa các tháng biến động từ 15,0 đến 64,4mm và tháng mưa ít nhất là tháng 12 chỉ đạt 15mm. Độ ẩm không khí biến động rất lớn, mùa khô hanh độ ẩm không khí ở mức thấp 35-55% nhưng lúc trời ẩm ướt mưa dầm, gió bấc độ ẩm không khí khá cao từ 75-92%.

Ở Ninh Thuận có khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo với 2 mùa mưa và khô rõ rệt. Mùa khô kéo dài 9 tháng (từ tháng 12 đến tháng 8), lượng mưa trung bình thấp 15-20% lượng mưa cả năm, lượng bốc hơi rất cao, chiếm 80-85% tổng lượng bốc hơi cả năm, bức xạ mặt trời cao đã làm tăng quá trình bốc hơi nước làm cho đất đai khô hạn và cây trồng thiếu nước. Mùa mưa Ninh Thuận kéo dài 3 tháng từ tháng 9 đến tháng 11, với lượng mưa lớn và tập trung, chiếm 80-85% lượng mưa trong cả năm, lượng bốc hơi và nền nhiệt độ thấp hơn mùa khô, nhiệt độ trung bình mùa mưa là 21-25⁰C, trong các tháng hè nhiệt độ trung bình là 28-36⁰C. Ninh thuận là vùng có lượng mưa thấp nhất cả nước.

Phương pháp xử lý số liệu:

Số liệu thô được tính toán sơ bộ bằng phần mềm Excel, sau đó được tiến hành xử lý theo phương pháp thống kê mô tả (Basic statistics) và so sánh các chỉ tiêu của hai vùng bằng phép thử so sánh 2 số trung bình mẫu (2-sample test), của phần mềm bằng phần mềm Minitab 16.0 (2010).