Đánh giá về điều kiện đáp ứng để phát triển ngành công nghiệp thép Việt Nam theo vùng quy hoạch

6.1. Dự báo nhu cầu tiêu thụ và sử dụng thép của nền kinh tế

6.1.1. Sản xuất thép thế giới

Năm 2015, sản lượng thép thô thế giới đạt 1.621 triệu tấn (Mt), giảm 2,9% so với năm 2014. Trong đó, Trung Quốc chiếm 44,8% (về khối lượng) của thị trường toàn cầu về thép so với 45,9% trong năm 2014.

Bảng 6.1. Sản lượng thép thô thế giới giai đoạn 2006÷2015

Năm	Sản lượng, triệu tấn	Năm	Sản lượng, triệu tấn
2006	1.250	2011	1.538
2007	1.348	2012	1.560
2008	1.343	2013	1.650
2009	1.239	2014	1.670
2010	1.433	2015	1.621

Bảng 6.2. Tỷ lệ tăng trưởng thép trung bình trên thế giới giai đoạn 2000-2015

Hình 6.1. Tốc độ tăng trưởng sản lượng thép bình quân hàng năm

Tổng sản lượng thép thô thế giới năm 2014 và 2015 lần lượt là 1.670 triệu tấn và 1.621 triệu tấn, tiêu thụ năm 2014 là 1.537 triệu tấn và năm 2015 là 1.500 triệu tấn. Tỷ lệ về sản lượng và tiêu thụ được phân bố theo vùng địa lý như trên hình 4.2.

(a)

(b)

Do khủng hoảng kinh tế thế giới, sản lượng thép của Trung Quốc năm 2015 là 803,8 triệu tấn thép, giảm 2,2% so với năm 2013 (822,0 triệu tấn) và giảm 2,3% so với sản lượng năm 2014 là 822,8 triệu tấn. Sản lượng thép Trung Quốc vẫn sẽ giảm vào năm 2016.

Nhật Bản vẫn duy trì là quốc gia đứng thứ 2 về sản xuất thép sau Trung Quốc trong 2 năm qua. Trong khi đó, Ấn Độ vượt qua Mỹ để vươn lên vị trí thứ 3.

Bảng 6.4. Sản lượng thép của các nước Châu Á giai đoạn 2011÷2015

Trong giai đoạn từ 2011-2014, sản lượng thép thô khu vực Châu Á liên tục tăng. Đến năm 2015, sản lượng thép thô khu vực Châu Á sụt giảm ~ 2,2% so với năm 2014, nhưng vẫn chiếm 68,5% sản lượng thép trên thế giới.

Tại khu vực EU, sản lượng thép năm 2015 đạt mức 166,1 triệu tấn, giảm mạnh (~ 6,3%) so với năm 2011, giảm 1,9% so với năm 2014. Sản lượng thép thô tại các quốc gia sản xuất thép lớn thuộc khu vực này như Đức, Italia, Pháp đều giảm.

Sản lượng thép thô tại khu vực Bắc Mỹ và khối CIS trong năm 2015 cũng đều giảm so với năm 2014. Trong đó, nước giảm sâu khu vực Bắc Mỹ như Mỹ giảm 10,6% từ 88,2 triệu tấn xuống 78,8 triệu tấn. Nước giảm sâu thuộc CIS như Ucraina giảm từ 27,2 triệu tấn (năm 2014) xuống còn 23,0 triệu tấn năm 2015.

Các nước G7 là các nước công nghiệp phát triển từ lâu đời, do vậy ngành công nghiệp thép tại các nước này cũng được xây dựng và phát triển sớm. Cho đến nay, các nước G7 vẫn là những nước hàng đầu thế giới về ngành thép. Năm 2015, tổng sản lượng thép thô của Nhật Bản là 105,2 triệu tấn (đứng thứ 2 thế giới sau Trung Quốc).

Bảng 6.6. Sản lượng thép thô của các nước công nghiệp G7 giai đoạn 2011÷2015

Đặc điểm của các nước G7 là những nước có nền kinh tế rất phát triển, GDP bình quân đầu người đều ở mức cao, khoảng 43.000 USD. Tiêu thụ thép bình quân đầu người không còn ở mức cao (hiện trong khoảng 150-500 kg/người) do đã hoàn thành công nghiệp hóa. Mặc dù trải qua nhiều thời kỳ khủng hoảng, nhưng ngành thép các nước G7 vẫn được duy trì phát triển và hướng mạnh sang xuất khẩu. Sản lượng thép sản xuất không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước mà còn để xuất khẩu với tỷ lệ cao.

Các nước G7 đều có ngành công nghiệp chế tạo phát triển với công nghệ cao, sản xuất hàng hóa xuất khẩu khắp thế giới. Ngành thép các nước này đều có khả năng sản xuất, cung ứng vật liệu chất lượng cao và đa dạng về chủng loại. Tại các nước này, sản phẩm thép dẹt được sản xuất nhiều hơn thép dài.

Sản lượng thép thô năm 2015 của Hàn Quốc và Đài Loan đạt 69,7 triệu tấn và 21,4 triệu tấn; đứng thứ 6 và thứ 12 trên thế giới. Mức tiêu thụ thép của 2 quốc gia và vùng lãnh thổ này cũng xấp xỉ sản lượng sản xuất. Như vậy, tỷ lệ sản xuất đáp ứng nhu cầu trong nước là rất cao (xấp xỉ 100% đối với Hàn Quốc và 88% đối với Đài Loan).

Do các nước công nghiệp mới nổi đang ở giai đoạn đỉnh cao của quá trình công nghiệp hóa nền kinh tế nên mức tiêu thụ thép bình quân đầu người cũng đang ở mức cao (mức tiêu thụ thép bình quân đầu người năm 2014 của Hàn Quốc và Đài Loan tương ứng khoảng 1.100 kg và 840 kg).

Bảng 6.7. Sản lượng thép thô của NIC giai đoạn 2011÷2015

Nhóm BRIC bao gồm các quốc gia Braxin, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc, đây là các nền kinh tế đang nổi lên có tiềm lực kinh tế hùng hậu, đang cải cách mạnh mẽ và đều có tốc độ tăng trưởng kinh tế khá cao. Cả bốn quốc gia này đều là những siêu cường tiềm năng và sẽ ảnh hưởng lớn đến kinh tế thế giới.

Trung Quốc và Ấn Độ là hai trong số những quốc gia vươn lên nhanh chóng trong ngành công nghiệp thép với sản lượng chiếm tới 54% sản lượng thép toàn cầu trong năm 2015, cao hơn gấp 1,9 lần so với mức 35% năm 2005. Do tốc độ phát triển của ngành thép Trung Quốc quá nhanh cũng như hiệu quả của nó mang lại nên đã và đang làm ngành công nghiệp thép ở nhiều quốc gia trên thế giới bị ảnh hưởng khá nhiều. Hơn 10 năm qua, Trung Quốc luôn là nước dẫn đầu về sản xuất thép. Ấn Độ là nước sản xuất thép đứng thứ năm vào năm 2006 đã vươn lên vị trí thứ 3 thế giới (sau Trung Quốc và Nhật Bản).

Bảng 6.8. Sản lượng thép thô của BRIC giai đoạn 2011÷2015

Tính đến hết năm 2015, trên thế giới có 38 nhà sản xuất thép có sản lượng trên 10 triệu tấn bằng số nhà sản xuất thép đạt sản lượng này năm 2014. Tổng sản lượng thép của 10 nhà sản xuất thép lớn nhất thế giới năm 2015 vào khoảng 428,57 triệu tấn, chiếm khoảng 26,4% sản lượng thép toàn thế giới.

Bảng 6.9. Những tập đoàn/công ty sản xuất thép hàng đầu thế giới

Tập đoàn/Công ty	2014		2015
	Thứ hạng	Sản lượng Triệu tấn	Thứ hạng	Sản lượng Triệu tấn
ArcelorMittal	1	98,09	1	97,14
Hebei Steel Group	3	47,09	2	47,75
NSSMC	2	49,30	3	46,37
POSCO	5	41,43	4	41,97
Baosteel Group	4	43,35	5	34,94
Shagang Group	6	35,33	6	43,21
Ansteel Group	7	34,35	7	32,50
JFE Steel Corporation	9	31,41	8	29,83
Shougang Group	10	30,78	9	28,55
Tata Steel Group	11	26,20	10	26,31

Nguồn: World Steel Association

Tập đoàn ArcelorMittal, được thành lập năm 2006 bởi sự sáp nhập của Arcelor (Luxembourg) và Mittal Steel (Ấn Độ), vẫn là tập đoàn sản xuất thép có sản lượng lớn nhất thế giới, gấp khoảng 2 lần tập đoàn đứng ngay sau nó là Hebei Steel Group của Trung Quốc.