THỰC TRẠNG BỆNH TĂNG HUYẾT ÁP Ở NGƯỜI DÂN TỘC NÙNG

THỰC TRẠNG BỆNH TĂNG HUYẾT ÁP Ở NGƯỜI DÂN TỘC NÙNG

TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN

Chu Hồng Thắng*, Dương Hồng Thái**, Trịnh Văn Hùng**

Tăng huyết áp (THA) là bệnh phổ biến trên thế giới cũng như ở Việt Nam, là bệnh lý luôn mang tính thời sự, đ­ược Tổ chức Y tế Thế giới và các n­ước quan tâm nghiên cứu thường xuyên. THA là mối đe dọa rất lớn đối với sức khoẻ của con người, là nguyên nhân gây tàn phế và tử vong hàng đầu ở người cao tuổi. Trong số các trường hợp mắc và tử vong do tim mạch hàng năm có khoảng 35% - 40% nguyên nhân do THA [3], [4].

Theo Tổ chức Y tế thế giới năm ước tính đến 2025 tỷ lệ mắc THA trên thế giới là 29% [3]. Tại Việt Nam, các điều tra, nghiên cứu tại cộng đồng cũng cho thấy sự gia tăng của bệnh THA. Tăng huyết áp ở người từ 25 tuổi trở lên trong cộng đồng tăng từ 11,7% năm 1992, lên 27,2% năm 2008 (cả nước), cao ngang hàng với các nước trên thế giới [2]. Một số nghiên cứu mới đây cho thấy tỷ lệ THA người lớn (trên 25 tuổi) ở một số vùng Việt Nam đã lên đến 33,3% [4].

Đã có nhiều nghiên cứu về THA, song với khoảng 1 triệu người dân tộc Nùng đang sinh sống tại Việt Nam, đến thời điểm hiện nay chưa có một nghiên cứu nào về THA. Người Nùng là một dân tộc có nhiều nét văn hóa riêng, phong tục tập quán riêng trong đó có những phong tục tập quán bất lợi cho sức khỏe [7]. Kết quả thu được từ nghiên cứu sẽ giúp cho việc hoạch định chính sách, xây dựng kế hoạch phòng chống THA ở người Nùng tốt hơn. Do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với mục tiêu của nghiên cứu: Mô tả dịch tễ học bệnh tăng huyết áp ở người Nùng trưởng thành (25-64 tuổi) tại tỉnh Thái Nguyên năm 2012.

- Chọn hai huyện Võ Nhai và Đồng Hỷ là chọn chủ đích vì 2 huyện tập trung nhiều người dân tộc Nùng ở tỉnh Thái Nguyên.

- Chọn xã: Huyện Võ Nhai chọn chủ đích 3 xã: Lâu Thượng, Phú Thượng và Tràng Xá; Huyện Đồng Hỷ chọn chủ đích 3 xã Văn Hán, Tân Long và Minh Lập là các xã có nhiều người Nùng nhất huyện.

- Mỗi xã chọn ngẫu nhiên 105 người Nùng tuổi từ 25 – 64 bằng ph­ương pháp ngẫu nhiên đơn theo khoảng cách mẫu.

- Tỷ lệ tăng huyết áp ở ng­ười Nùng trưởng thành

- Phân bố tỷ lệ THA người Nùng theo tuổi, giới, nghề nghiệp, trình độ học vấn, theo điều kiện kinh tế, chỉ số khối cơ thể….

- Tỷ lệ THA và trị số HA trung bình theo các giai đoạn THA.

- Tỷ lệ THA mắc mới, hiện mắc.

2.4.4. Kỹ thuật thu thập số liệu

- Các Bác sĩ chuyên khoa Nội khám lâm sàng tim mạch, cân nặng, chiều cao, đo HA, khám nội khoa theo phiếu điều tra.

- Các cán bộ dự phòng phỏng vấn trực tiếp các đối tượng theo phiếu điều tra KAP. Phỏng vấn trực tiếp để thu thập thông tin của các đối t­ượng nghiên cứu.

- Đánh giá, phân loại THA: Theo Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị tăng huyết áp của Bộ y tế - 2010 [3].

• 
  Theo tuổi: Lứa tuổi trưởng thành có tỷ lệ THA cao nhất là 45 – 54 (41,6%), tiếp theo là lứa tuổi 35-44 và 55-64 (khoảng 22,0%); Lứa tuổi có tỷ lệ THA thấp nhất là 25 – 34 (13,9%).
  
• 
  Giới: Chênh lệch không cao, nam cao hơn (55,5%), nữ là 44,5%.
  
• 
  Nghề nghiệp: Tỷ lệ người THA làm ruộng cao nhất (83,2%), thấp nhất là công chức, viên chức (4,4%).
  
• 
  Về trình độ học vấn: Người THA có trình độ ≤ tiểu học có tỷ lệ cao nhất (41,6%), tiếp theo là người trình độ trung học cơ sở (38,7%), thấp nhất là người có trình độ ≥ trung học phổ thông (19,7%).
  

• 
  Về qui mô gia đình: Tỷ lệ người Nùng THA trong hộ gia đình đông người thấp (7,3%). Tỷ lệ người Nùng THA trong hộ gia đình có từ 2 thế hệ trở xuống cao hơn (60,6%).
  

- Về kinh tế hộ gia đình: Tỷ lệ người Nùng THA trong hộ gia đình nghèo thấp (21,9%);

- Về nhà ở: Tỷ lệ người Nùng bị THA ở nhà bán kiên cố (nhà sàn) là chủ yếu (70,8%).

- Về phương tiện truyền thông: Tỷ lệ hộ gia đình người Nùng bị THA có phương tiện truyền thông khá cao (99,3%).

1) Qua nghiên cứu trên 1.466 người Nùng trưởng thành và phát hiện 274 người trưởng thành bị THA chiếm tỷ lệ 18,7%, nhưng chủ yếu mức độ nhẹ (70,%). Tỷ lệ này cao hơn khi so sánh với tỷ lệ mắc THA của người dân ở Hóa Thượng - Thái Nguyên năm 2008 (13,9%) [9], điều này có thể do đối tượng nghiên cứu của chúng tôi là người dân tộc Nùng với những thói quen uống rượu, hút thuốc, ăn mặn… ảnh hưởng đến huyết áp. Nhưng kết quả của chúng tôi lại thấp hơn tỷ lệ THA của người dân xã Linh Sơn Thái Nguyên 2007 (33,3%) [4]. Xã Linh Sơn cũng là một xã gần thành phố, có đặc điểm dân số, địa lý thuận lợi, kinh tế văn hóa xã hội tốt hơn với xã Văn Hán. Sự chênh lệch này có thể là nói người dân xã Linh Sơn có nhiều nguy cơ THA hơn. Điều này phù hợp với kết quả nghiên cứu của Phạm Gia Khải về tình hình THA của các tỉnh phía bắc Việt Nam [5]. Kết quả này của chúng tôi cũng tương đối phù hợp với kết quả của một số tác giả khác nghiên cứu về THA [1], [6], [8].

2) Phân bố THA của người Nùng theo các đặc điểm cá nhân như sau:

-Theo tuổi: Qua kết quả nghiên cứu tại xã Văn Hán, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên chúng tôi nhận thấy: Lứa tuổi trưởng thành có tỷ lệ THA cao nhất là 45 – 54 (41,6%), tiếp theo là lứa tuổi 35-44 và 55-64 (khoảng 22,0%); Lứa tuổi có tỷ lệ THA thấp nhất là 25 – 34 (13,9%). Điều này phù hợp với thực tế rằng tuổi càng cao thì xu hướng CSSK càng kém, số bị chết càng nhiều (do bệnh tật, tuổi cao…).

-Giới: Chênh lệch không cao, nam cao hơn (55,5%), nữ là 44,5%, tỷ lệ nam, nữ trong nghiên cứu này tương đối đều nhau. Điều này giúp đảm bảo sự tin cậy về giới trong nghiên cứu.

-Nghề nghiệp: Tỷ lệ người THA làm ruộng cao nhất (83,2%), thấp nhất là công chức, viên chức (4,4%). Nghề nghiệp của người bệnh chủ yếu là làm ruộng.

-Về trình độ học vấn: Trình độ học vấn của người THA còn thấp, người THA có trình độ ≤ tiểu học có tỷ lệ cao nhất (41,6%), tiếp theo là người trình độ trung học cơ sở (38,7%), thấp nhất là người có trình độ ≥ trung học phổ thông (19,7%). So với những nghiên cứu ở địa bàn lân cận của Nguyễn Thu Hiền (2007) tại xã Linh Sơn, huyện Đồng Hỷ (Tiểu học trở xuống: 37%, THCS:48,4%; THPT trở lên: 14,6%) [5], hay của Chu Hồng Thắng (2008) tại xã Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ (Tiểu học trở xuống: 45,6%; THCS: 37,9%, THPT trở lên 16,5%) [9]. Thì trình độ học vấn của người dân xã Văn Hán có thấp hơn (THPT trở lên chiếm 2,3% so với 14,6% và 16,5%). Điều này có thể giải thích được do người Nùng thường sống ở vùng sâu, vùng xa. Cuộc sống của người dân còn nhiều khó khăn, trình độ học vấn thấp hơn so với các nghiên cứu khác. Kết quả của chúng tôi cũng phù hợp với kết quả nghiên cứu của Trần Thúy Liễu và CS (2009) [6].

3) Phân bố THA của người Nùng trưởng thành THA theo hộ gia đình như sau: Về qui mô gia đình: Tỷ lệ người Nùng THA trong hộ gia đình đông người thấp (7,3%). Tỷ lệ người Nùng THA trong hộ gia đình có từ 2 thế hệ trở xuống cao hơn (60,6%); Về kinh tế hộ gia đình: Tỷ lệ người Nùng THA trong hộ gia đình có thu nhập binh quân từ 500.000 – 1000.000đ cao nhất (55,5%). Về thu nhập bình quân đầu người trong gia đình: Tỷ lệ người Nùng THA trong hộ gia đình nghèo thấp (21,9%); tiếp theo là thu nhập <500.000đ/người/tháng (36,5%). Về nhà ở: Tỷ lệ người Nùng bị THA ở nhà bán kiên cố (nhà sàn) là chủ yếu (70,8%). Về phương tiện truyền thông: Tỷ lệ hộ gia đình người Nùng bị THA có phương tiện truyền thông khá cao (99,3%). Các kết quả của chúng tôi cũng phù hợp với kết quả nghiên cứu của một số tác giả khác [6].

4. Kết luận

1) Tỷ lệ THA chung của người Nùng trưởng thành khá cao (18,7%), nhưng chủ yếu mức độ nhẹ (70,%).

2) THA phân bố theo đặc điểm cá nhân như theo tuổi: Lứa tuổi trưởng thành có tỷ lệ THA cao nhất là 45 – 54 (41,6%), tiếp theo là lứa tuổi 35-44 và 55-64 (khoảng 22,0%); Lứa tuổi có tỷ lệ THA thấp nhất là 25 – 34 (13,9%); Theo giới: Chênh lệch không cao, nam cao hơn (55,5%), nữ là 44,5%. Nghề nghiệp: Tỷ lệ người THA làm ruộng cao nhất (83,2%), thấp nhất là công chức, viên chức (4,4%). Về trình độ học vấn: Người THA có trình độ ≤ tiểu học có tỷ lệ cao nhất (41,6%), tiếp theo là người trình độ trung học cơ sở (38,7%), thấp nhất là người có trình độ ≥ trung học phổ thông (19,7%).

3) Phân bố THA theo các yếu tố gia đình như qui mô gia đình: Tỷ lệ người Nùng THA trong hộ gia đình đông người thấp (7,3%). Tỷ lệ người Nùng THA trong hộ gia đình có từ 2 thế hệ trở xuống cao hơn (60,6%). Về kinh tế hộ gia đình: Tỷ lệ người Nùng THA trong hộ gia đình có thu nhập binh quân từ 500.000 – 1000.000đ cao nhất (55,5%); Về thu nhập bình quân đầu người trong gia đình: Tỷ lệ người Nùng THA trong hộ gia đình nghèo thấp (21,9%); tiếp theo là thu nhập < 500.000đ/người/tháng (36,5%); Về nhà ở: Tỷ lệ người Nùng bị THA ở nhà bán kiên cố (nhà sàn) là chủ yếu (70,8%); Về phương tiện truyền thông: Tỷ lệ hộ gia đình người Nùng bị THA có phương tiện truyền thông khá cao (99,3%).

1. Đào Duy An (2003), “Điều tra ban đầu chỉ số huyết áp và tỷ lệ tăng huyết áp ở người dân tộc thiểu số thị xã Kon Tum”, Tạp chí Tim mạch học Việt Nam, số 35, tr 47–50.

2. Bộ Y tế (2003), “Thực trạng huyết áp cao ở Việt Nam”, Điều tra y tế quốc gia 2001 – 2002, Hà Nội, tr 99 –105.

3. Bộ y tế (2010), Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị tăng huyết áp (Ban hành kèm theo Quyết định số 3192 /QĐ-BYT ngày 31 tháng 08 năm 2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế), Hà Nội, tr 21-23.

4. Nguyễn Thu Hiền (2007), “Bước đầu tìm hiểu thực trạng bệnh tăng huyết áp tại xã Linh Sơn, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên”, Khoá luận tốt nghiệp Bác sỹ đa khoa, Trường đại học Y Dược Thái Nguyên, tr 23–34.

5. Phạm Gia Khải và cộng sự (2002) “Báo cáo kết quả điều tra dịch tễ học THA tại 12 phư­ờng nội thành Hà Nội” tại Đại hội tim mạch học toàn quốc 4.2002, Hà Nội.

6. Trần Thúy Liễu, Lê Văn Tuấn và cộng sự (2010), Nghiên cứu thực trạng THA ở NCT xã Thanh Xuân, huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội, Trường CĐ Y tế Hà Nội.

7. Bùi Đức Long (2006), “Điều tra hiện trạng bệnh THA ở người trưởng thành tỉnh Hải Dương và đề xuất giải pháp can thiệp ở cộng đồng”, Hà Nội, tr 17-25.

8. Cao Thị Yến Thanh, Nguyễn Công Khẩn, Đăng Tuấn Đạt (2006), “Thực trạng và các yếu tố liên quan đến tăng huyết áp ở người từ 25 tuổi trở lên tại tỉnh ĐăkLăk, năm 2005”, Tạp chí Dinh dưỡng và thực phẩm, số 2, tr 92–98.

9. Chu Hồng Thắng (2008), “Nghiên cứu thực trạng bệnh THA và rối loạn chuyển hóa ở người THA tại xã Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên năm 2008”, Luận văn thạc sỹ y học, Thái Nguyên, tr 1-2.

10. Ha Anh Duc, Nguyen Lan Hoa, Robert Goldberg, Jeroan Allison, Chu Hong Thang (2013), “Awareness, treatment and control of hypertension in Thai Nguyen, Vietnam”, Health and Utilization of Health Services of the poor, Ethnic Minorrities, and Women in Thai Nguyen, Viet Nam, PHAD, tr 35-54.


HYPERTENSION’S FACT OF NUNG ETHNIC IN THAI NGUYEN PROVINCE
Chu Hong Thang*, Duong Hong Thai**, Trinh Van Hung**

*Thai Nguyen Health Division

**Thai Nguyen University

SUMMARY

Objective: To describe epidemiological features of hypertention of Nung ethnic aldult (from 25 to 64 ages) in Thai Nguyen province in 2012. Method: cross-sectional description study was conducted, subjects were 1.400 aldult of Nung people at high population density communes in Thai nguyen. Results: general THA proportion of aldult Nung people is 18.7% but at light level (70,%). THA distributed by personal characteristics, such as age, gender, job, education level. THA also distributed by family factors, such as scale, generations, economy, accomodation, media. Recommendationn: Need more research in knowlege, attitude and practice to determine relationship between patients’life style and behaviours and disease

Key words: Hypertension, Epidemiology, knowledge, attitude in experiment