TR¦êng đẠi học khoa học xã HỘI & nhân văN ĐẠi học quốc gia hà NỘi huy Liªn V¨n häc Mü: thi ph¸p vµ Kü x¶o
tải về 1.34 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- III. OÂNG GIAØ VAØ BIEÅN CAÛ VAØ SÖÏ CAÙCH TAÂN CUÛA HEMINGWAY ÑOÁI VÔÙI THEÅ LOAÏI VAÊN XUOÂI THEÁ KYÛ XX
- Ch¬ng 8 William Faulkner (1897 - 1962) I. Nhµ V¨n vµ T¸c PhÈm
| §Õn ®©y truyÖn ®· kÕt thóc. Nhng kÕt thóc ®Çy ý nghÜa ®ã gîi më trong t©m trÝ ngêi ®äc sù liªn tëng vÒ con ®êng t¬ng lai cña Nick. Nh÷ng th¸ch thøc míi ®ang chê ®îi anh, nhng chµng trai Êy cã niÒm tin kh«ng lay chuyÓn ®èi víi søc m¹nh cña chÝnh nghÜa vµ nghÞ lùc, ý chÝ cña b¶n th©n m×nh. Nh÷ng t¸c phÈm xuÊt s¾c cña Hemingway lu«n gîi nªn nh÷ng suy nghÜ vµ liªn tëng v« h¹n, bëi v× c¸c yÕu tè tÊn kÞch, sù kiÖn vµ ng«n tõ kh«ng chØ g¾n bã vµ t¸c ®éng lÉn nhau trong cÊu tróc cña v¨n b¶n nghÖ thuËt, mµ chóng cßn lu«n cã nh÷ng liªn hÖ më réng ra ngoµi cÊu tróc cña v¨n b¶n vµ cïng víi sù liªn tëng cña ngêi ®äc, nh÷ng liªn hÖ nµy më ra ®Õn v« tËn. Ngêi ®äc lu«n n¾m b¾t ®îc nhiÒu ý nghÜa s©u kÝn bªn ngoµi nh÷ng dßng ch÷, nh÷ng ®o¹n v¨n, nh÷ng sù kiÖn vµ t×nh tiÕt.
V× vËy víi mét phong c¸ch nghÖ thuËt hµm sóc, m·nh liÖt vµ ®Çy c¶m xóc, Hemingway ®· cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng vµo viÖc ®æi míi nghÖ thuËt v¨n xu«i cña thÕ kû nµy. III. OÂNG GIAØ VAØ BIEÅN CAÛ VAØ SÖÏ CAÙCH TAÂN CUÛA HEMINGWAY ÑOÁI VÔÙI THEÅ LOAÏI VAÊN XUOÂI THEÁ KYÛ XX Trong söïï nghieäp saùng taùc cuûa Hemingway, OÂng giaø vaø bieån caû thuoäc theå loaïi truyeän vöøa (Caùc taùc giaû trong hai boä Hôïp Tuyeån Vaên Hoïc Myõ Heath vaø Harper goïi taùc phaåm naøy laø truyeän vöøa (novella). Taùc giaû hoaøn thaønh taùc phaåm naøy trong moät thôøi gian ngaén, chæ trong taùm tuaàn leã. Trong khi ñoù taùc giaû ñaõ ñeå haøng naêm trôøi ñeå saùng taùc moät soá tieåu thuyeát maø trong ñoù coù moät soá raát thaønh coâng, nhöng cuõng coù moät soá khoâng xöùng ñaùng vôùi danh tieáng laãy löøng cuûa nhaø vaên. Vaäy maø OÂng giaø vaø bieån caû laïi laø ñænh cao ngheä thuaät cuûa Hemingway. Taát nhieân giaûi thöôûng Nobel naêm 1954 caên cöù vaøo toaøn boä thaønh töïu vaên hoïc cuûa oâng, nhöng ngöôøi ta cuõng coù theå nghó raèng giaù nhö khoâng coù OÂng giaø vaø bieån caû, thì vò taát nhaø vaên ñaõ ñöôïc taëng giaûi thöôûng ñoù. Trong vaên hoïc My,õ ngoaøi OÂng giaø vaø bieån caû ra, Con gaáu cuûa William Faulkner, Ñöøng buoâng troâi ngaøy hoâm nay cuûa Saul Bellow ... cuõng thöôøng chæ coù khoaûng 70, 80 trang (tieáng Anh), nhöng laïi coù söùc chöùa lôùn theå hieän nhöõng vaán ñeà coù yù nghóa roäng lôùn cuûa ñaát nöôùc vaø thaäm chí cuûa toaøn nhaân loaïi. Chính Hemingway ñaõ noùi veà moät ñaëc ñieåm trong caù tính saùng taïo cuûa oâng laø thích duøng moät hình thöùc vaên xuoâi töông ñoái nhoû nhöng coù söùc chöùa nhöõng hieän töôïng vaø nhöõng vaán ñeà to lôùn trong cuoäc soáng cuûa con ngöôøi vaø xaõ hoäi : “Toâi luoân coá gaéng vieát theo nguyeân lyù taûng baêng troâi. Coù baåy phaàn taùm cuûa noù chìm ngaàm döôùi maët nöôùùc ñeå cho moät phaàn noåi leân. (...)OÂng giaø vaø bieån caû voán coù theå daøi treân moät nghìn trang vaø coù caùc nhaân vaät ôû trong caùi laøng ...Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc caùc nhaø vaên khaùc vieát raâùt hay vaø xuaát saéc...”67. Nhaø vaên ñaõ thöïc hieän moät caùch tuyeät vôøi nguyeân lyù ngheä thuaät maø oâng ñaõ ñeà xuaát. OÂGVBC cho thaáy taâm lyù cuûa nhaân vaät cuøng nhöõng chi tieát veà söï soáng cuûa con ngöôøi vaø caùc sinh vaät treân bieån, cho ñeán töøng ñoäâng taùc trong ngheà nghieäp cuûa ngöôøi ñaùnh caù ñeàu ñöôïc taùc giaû mieâu taû moät caùch heát söùc chaân xaùc vaø soáng ñoäng. Maët khaùc, maëc duø cuoäc soáng trong quaù khöù cuøng nhöõng quan heä xaõ hoäi vaø nhöõng böôùc thaêng traàm treân ñöôøng ñôøi cuûa oâng giaø khoâng ñöôïc mieâu taû tröïc tieáp, maø chæ ñöôïc gôïi tôùi qua moät vaøi chi tieát, nhöng taàm voùc vaø theá giôùi tinh thaàn voâ cuøng phong phuù cuûa nhaân vaät ñaõ ñem laïi nhöõng caûm nghó vaø lieân töôûng voâ haïn trong taâm trí ngöôøi ñoïc. Maáy naêm gaàn ñaây ôû nöôùc ta ñaõ töøng coù moät soá baøi baùo coá gaéng lyù giaûi vaán ñeà nguyeân lyù taûng baêng troâi ñaõ ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo trong OÂGVBC, töùc laø vaán ñeà moät taùc phaåm coù moät hình thöùc töông ñoái nhoûû, nhöng laøm theá naøo ñeå coù söùc chöùa voâ cuøng to lôùn nhö vaäy. Coù nhöõng taùc giaû ñaõ phaùt hieän ñöôïc moät vaøi khía caïnh thuù vò, nhöng do khoâng ñi saâu phaân tích caùc yeáu toá ngheä thuaät treân cô sôû söï phaùt trieån cuûa theå loaïi, neân vaãn khoâng vaïch ra moät caùch thuyeát phuïc nhöõng saùng taïo vaø kinh nghieäm cuûa nhaø vaên – nhöõng ñieàu boå ích cho saùng taùc vaên hoïc hieän nay. Ñaëc ñieåm ñaàu tieân cuûa nguyeân lyù taûng baêng troâi, neáu dieãn ñaït moät caùch noâm na, ta coù theå noùi raèng : neáu nhaø vaên coù theå naém baét ñöôïc möôøi phaàn chaát lieäu thöïc teá, thì chæ neân ñöa ba phaàn cuûa chaát lieäu ñoù vaøo trong taùc phaåm, cuõng nhö baøi giaûng cuûa moät nhaø giaùo uyeân baùc bao giôø cuõng khieán hoïc sinh caûm nhaän thaáy kho taøng kieán thöùc voâ cuøng phong phuù cuûa thaày tieàm aån phía sau baøi giaûng. Chính Hemingway raáât kính phuïc vaø tieáp thu kinh nghieäm cuûa Tonstoi, nhöng oâng cuõng töøng toû ra khoâng thoaû maõn vôùi nhöõng trang baøn luaän veà lòch söû trong Chieán tranh vaø hoaø bình cuûa ñaïi vaên haøo: “Toâi yeâu Chieán tranh vaø hoaø bình vôùi nhöõng trang mieâu taû tuyeät vôøi veà chieán tranh vaø nhaân daân. Nhöng toâi khoâng bao giôø tin vaøo nhöõng suy nghó cuûa vò baù töôùc vó ñaïi. Toâi mong öôùc raèng ñaõ coù moät ai ñoù töøng taâm söï vôùi con ngöôøi danh tieáng löøng laãy aáy ñeå khuyeân oâng töôùc boû ñi nhöõng suy nghó naëng neà vaø chæ ñeå laïi söï khaùm phaù hieän thöïc. OÂng coù theå khaùm phaù nhieàu hôn nöõa vôùùi nhöõng hieåu bieát veà söï thaät nhieàu hôn baát cöù ai tröôùc ñoù. Nhöng nhöõng suy nghó nhö chuùa cöùu theá vaø doâng daøi cuûa oâng thì khoâng hôn gì nhieàu giaùo sö söû hoïc doøng Phuùc AÂâm. Toâi ñaõ hoïc ñöôïc ôû oâng... vaø coá gaéng vieát thaät chaân thöïc, roõ raøng, khaùch quan, giaûn dò “68
Taùc phaåm coù caáu truùc ñoäc ñaùo ôû choã chæ moät con ngöôøi duy nhaát ñoái dieän vôùi thieân nhieân bao la, neân nhaân vaäât chæ coù theå ñoäc thoaïi noäi taâm vaø ñoù laø cô sôû ñeå taùc giaû trieån khai ngheä thuaät doøng yù thöùc kieåu J. Joyce vaø Faulkner nhaèm khaéc hoïa nhöõng quan heä vöøa haøi hoøa vöøa maâu thuaãn giöõa con ngöôøi vaø thieân nhieân. Ngheä thuaät naøy chöa heà coù trong Moby-Dick cuûa Herman Melville. Nhöng Hemingway cuõng khaùc vôùi J. Joyce ôû choã oâng keát hôïp raát hoøa ñieäu doøng yù thöùc vôùi haøng loaït bieán coá döõ doäi cuøng cuoäc chieán ñaáu vaø vaät loän giöõa nhaân vaät oâng giaø vôùi soùng gioù, baõo buøng, con caù kieám vaø ñaøn caù maäp. Nhöõng bieán coá ñoù vöøa chaân thöïc laïi vöøa coù tính huyeàn thoaïi phi thöôøng nhö trong Moby-Dick. Ñieàu naøy cho thaáy saùng taùc cuûa Hemingway hieån nhieân laø söï toång hôïp vaø keát tinh nhöõng saùng taïo cuûa caùc tröôøng phaùi ngheä thuaät tröôùc ñoù. Ñaëêc bieät khaùc vôùi Faulkner, oâng khoâng heà coù yù ñoaïn tuyeät vôùi truyeàn thoáng cuûa chuû nghóa hieäïn thöïc. Chính Hemingway ñaõ töøng ph¸t bieåu raèng: “Toâi ñaõ coá gaéng taïo ra moät oâng giaø chaân thöïc, moät chuù beù chaân thöïc, moät ñaïi döông, con caù kieám vaø nhöõng con caù maäp chaân thöïc. Vaø neáu toâi mieâu taû chuùng tôùi möùc hay vaø chaân thöïc, thì chuùng seõ gôïi neân yù nghóa veà raát nhieàu ñieàu.” 70 Nguyeân taéc saùng taïo coâ ñoïng vaø haøm xuùc cuûa OÂGVBC chuû yeáu xuaát phaùt töø nhu caàu ñoåi môùi caùc yeáu toâ åtrong caáu truùc theå loaïi. Taùc phaåm naøy khoâng coù moät caáu truùc hoaønh traùng bao quaùt caùc quan heä gia ñình vaø xaõ hoäi roäng lôùn vôùi voâ vaøn nhöõng chi tieát phong phuù veà ñôøi soáng nhö caùc boä tieåu thuyeát söû thi truyeàn thoáng. Hemingway ñaõ saùng taïo ra caáu truùc ngheä thuaät maø trong ñoù yeáu toá kòch keát hôïp vôùi chaát tröõ tình trôû thaønh phöông tieän thaâm nhaäp vaøo chieàu saâu cuûa moái quan heä vöøa haøi hoaø vöøa maâu thuaãn giöõa con ngöôøi vaø töï nhieân, con ngöôøi vaø theá giôùi. Caáu truùc naøy ñaõ taïo neân taàm voùc lôùn (thaäm chí lôùn ñeán möùc phi thöôøng ) cuûa hình töôïng nhaân vaät vaø caùc tình tieát. Taàm voùc lôùn môû roäng yù nghóa voâ haïn cuûa hình töôïng. Khoâng phaûi ngaãu nhieân moät soá ngöôøi trong giôùi nghieân cöùu Myõ goïi theå loaïi cuûa OÂGVBC laø truyeàn thuyeát hoaëc nguï ngoân, maëc duø taùc giaû hoaøn toaøn khoâng söû duïng caùc thuû phaùp cuûa huyeàn thoaïi. Hoaøn caûnh ñaày thaùch thöùc gay gaét vaø khoác lieät laøm noåi baät söùc maïnh tinh thaàn voâ song cuûa nhaân vaät. Caâu truyeän vöøa baét ñaàu, nhaân vaät ñaõ ñöôïc ñaët trong “tình huoáng cöïc haïn”. Luùc naøy oâng giaø vöøa traûi qua 84 ngaøy leânh ñeânh treân bieån vôùi nhöõng gian nan cô cöïc khieán oâng gaàn nhö kieät söùc maø khoâng coù chuùt thu hoaïch gì. Ngay ôû trang ñaàu söï xuaát hieän cuûa oâng laõo ñaõ keøm theo chieác buoàm laøm baèng nhöõng maûnh tuùi boät cuõ naùt, troâng “gioáng nhö moät laù côø ruû cuûa söï chieán baïi lieân tuïc.” Nhöng nhöõng thaùch thöùc vaø thaát baïi khoâng heà laøm cho oâng giaø naûn chí. Khaùc vôùi nhieàu taùc phaåm maø trong ñoù khaéc hoaï söï xung ñoät giöõa caùc tính caùch, trung taâm cuûa caáu truùc OÂGVBC laø söï xung ñoät giöõa tính caùch nhaân vaät chính vaø toaøn boä hoaøn caûnh soáng cuûa con ngöôøi. Sandiago thuoäc loaïi ngöôøi ngheøo khoå nhaát tromg xaõ hoäi. OÂng goaù vôï vaø soáng coâ quaïnh trong tuùp leàu toài taøn. Nhöõng doøng hoài töôûng cuûa oâng cho thaáy hoài treû oâng ñaõ töøng coù nhöõng thaønh ñaït vaø nhöõng nieàm vui khoâng bao giôø coù theå queân ñöôïc. Nhöng hieän nay thì oâng luoân gaëp ruûi ro. Tuy vaäy, bao giôø oâng cuõng coù nhöõng khaùt voïng lôùn vöôït xa nhöõng daân chaøi khaùc. Sau 84 ngaøy thaát baïi, laàn naøy oâng laïi ñi ra bieån xa, nôi khoâng coøn nhìn thaáy moät con thuyeàn naøo khaùc, vì muïc ñích cuûa oâng laø saên luøng loaøi caù lôùn. Trong caùc taùc phaåm hieän thöïc truyeàn thoáng, caùc taùc giaû khaéc hoaï söï xung ñoät giöõa nhaân vaät tích cöïc vôùi hoaøn caûnh xaõ hoäi baát coâng vaø taøn aùc. Hoaøn caûnh naøy ñöôïc bieåu hieän qua caùc nhaân vaät thuoäc ñuû caùc loaïi ngöôøi. Vì vaäy xung ñoät giöõa nhaân vaät trung taâm vôùi caùc loaïi ngöôøi khaùc nhau ñöôïc trieån khai qua nhieàu moâi tröôøng xuyeân suoát theo truïc doïc cuûa thôøi gian vaø khoâng gian, neân kích thöôùc vaø qui moâ cuûa noù gaàn vôùi nhöõng söï kieän xaåy ra trong thöïc taïi. Xung ñoät trong OÂGVBC coù qui moâ to lôùn vöôït leân treân kích thöôùc cuûa nhöõng quan heä xaõ hoäi bình thöôøng. Bieän phaùp ngheä thuaät ñoäc ñaùo cuûa nhaø vaênê laø ñaët nhaân vaät oâng giaø ôû theá ñoái dieän tröïc tieáp vôùi toaøn boä theá giôùi töï nhieân. Tình huoáng aáy ñaõ giuùp cho nhaân vaät vöøa coù moät phaåm chaát bình thöôøng, laïi vöøa mang moät taàm voùc phi thöôøng. Quan heä giöõa nhaân vaät vaø theá giôùi töï nhieân laø moät quan heä phöùc taïp, vöøa haøi hoaø vöøa maâu thuaãn. OÂng giaø raát quen thuoäc, hieåu bieát töôøng taän vaø coù moät tình caûm trìu meán ñoái vôùi nhöõng con caù, con ruøa vaø caùc loaøi chim bieån. Nhöng muïc ñích cuûa oâng laø phaûi ñaùnh baét con caù kieám coù thaân hình daøi hôn caû chieác thuyeàn cuûa oâng. OÂng laõo suy nghó: “Coù leõ mình gieát con caù naøy cuõng laø coù toäi ñaáy nhæ? Nhöng mình thì vaãn thaáy coù quyeàn ñöôïc laøm nhö theá, vì mình gieát noù laø ñeå khoûi cheát ñoùi, maø thòt noù thì laïi nuoâi soáng ñöôïc bao nhieâu con ngöôøi”. Theá giôiù töï nhieân bao la voâ taän trôû thaønh moät ñaáu tröôøng trong ñoù dieãn ra cuoäc ñaáu tranh giöõa oâng giaø vaø con caù kieám, roài sau ñoù giöõa oâng giaø vôùi baày caù maäp. Treân ñaáu tröôøng naøy, ta nhaän thaáy oâng giaø ñaõ trôû thaønh ñaïi dieän öu tuù cuûa nhaân loaïi trong cuoäc ñua tranh vôùi töï nhieân ñeå toàn taïi. Trong taùc phaåm, ngheä thuaät hieän thöïc trong vieäc mieâu taû chi tieát veà ngöôøi vaø caûnh coøn ñöôïc keát hôïp vôùi buùt phaùp laõng maïn trong vieäc khaéc hoaï hình töôïng oâng giaø vaø hình töôïng thieân nhieân. Laø moät ngöôøi ñaùnh caù ít ñöôïc hoïc haønh, nhöng oâng ham hieåu bieát, luoân say meâ vaø ngöôõng moä nhöõng nhaø theå thao, nhöõng danh thuû noåi tieáng. Trong ngheà ñaùnh caù oâng ñaõ ñaït tôùi trình ñoä kheùo leùo vaø ñieâu luyeän vaøo baäc nhaát. Chuù beù yeâu meán vaø phuïc oâng giaø voâ cuøng, chuù noùi :”Coù nhieàu ngöôøi ñaùnh caù taøi gioûi vaø moät soá raát tuyeät vôøi, nhöng chaúng coù ai gioáâng ñöôïc nhö baùc.”71 Moät maët, nhaø vaên vôùùi nhieàu kinh nghieäm vaø töøng traûi trong thuù vui ñaùnh caù ñaõ mieâu taû moät caùch chaân thöïc vaø soáng ñoäng moïi coâng vieäc cuûa ngöôøi ñaùnh caù thöïc thuï. Maët khaùc, töø vieäc mieâu taû nhaân vaät ñaët moài vaøo löôõi caâu, cho ñeán vieäc thaû nhieàu daây caâu song song, roài tính toaùn khoân kheùo sao cho caù deã ñôùp moài, sao cho caù nuoát goïn con moài vaø kieân nhaããn chôø suoát hai ñeâm ngaøy cho ñeán khi con caù kieät söùc...Nhaân vaät oâng laõo ñaõ haønh ngheà vôùi nhieät tình, söï ham meâ vaø tinh teá voâ cuøng. Trình ñoä ñieâu luyeän trong ngheà nghieäp cuøng vôùi nieàm say meâ voâ haïn aáy chæ coù theå coù ôû ngöôøi ngheä só coù taâm hoàn noàng chaùy, yeâu ngheà nghieäp hôn caû baûn thaân mình. Chính oâng laõo khoâng lo nghó tôùi söï ñoùi khaùt, nhoïc nhaèn cuøng vôùi nhöõng hieåm nguy ñang chôø mình, maø chæ nhaèm vaøo moät muïc ñích duy nhaát: baét cho ñöôïc con caù lôùn chöa töøng thaáy bao giôø. Söï kieân trì chòu ñöïng cuûa oâng cuõng ñöôïc theå hieän ôû möùc ñoä phi thöôøng, khieán oâng coù phaåm chaát cao caû cuûa nhöõng baäc töû vì ñaïo. Trong giôùi nghieân cöùu Myõ, moät soá cho raèng: Ñoù laø söï kieân nhaãn chòu ñöïng ngang vôùi taàm voùc cuûa chuùa Jesus. Khoâng phaûi laø khoâng coù lyù, khi nhaø nghieân cöùu Carlos Baker cho raèng taùc giaû ñaõ theå hieän caûm giaùc ñau xoùt cuûa oâng laõo khi baày caù maäp aên thòt con caù kieám gioáng nhö neám traûi cuûa chuùa luùc bò ñoùng ñinh treân thaùnh giaù. Khi nhìn thaáy con caù maäp thöù hai, Santiago thoát leân moät tieáng oái. “Khoâng theå naøo giaûi thích ñöôïc caùi tieáng keâu aáy vaø coù leõ noù chæ laø tieáng keâu maø moät ngöôøi baát giaùc thoát leân khi caûm thaáy caùi ñinh xuyeân qua baøn tay mình vaø caém phaäp vaøo goã.”72 Ñeå taïo neân taàm voùc lôùn lao cuûa oâng laõo, baèng bieäân phaùp ñoái chieáu, taùc giaû coøn nhaân caùch hoaù vaø laõng maïn hoaù hình töôïng con caù kieám - ñoái thuû cuûa oâng laõo. Khi laàn ñaàu tieân Sandiago nhìn thaáy caù kieám, noù coù veû ñeïp lung linh röïc rôõ nhö nhöõng con vaät trong huyeàn thoaïi. ”Noù vöôn mình leân maõi ñeáùn voâ taän vaø nöôùc chaûy roøng roøng töø hai beân söôøn noù. Con caù röïc rôõ döôùi aùnh maët trôøi, ñaàu vaø löng noù maøu tím saãm vaø maët trôøi chieáu roïi vaøo nhöõng ñöôøng vaân maøu hoa caø ô hai beân söôøn noù. Muõi noù daøi nhö caùi coân ñaùnh boùng chaøy vaø nhoïn nhö moät löôõi kieám. Toaøn thaân noù vöôn leân khoûi maët nöôùc roài laïi nguïp xuoáng uyeån chuyeån nhö moät thôï laën vaø oâng giaø coøn kòp nhìn thaáy caùi ñuoâi cuûa noù gioáng nhö löôõi haùi lôùn chìm xuoáng nöôùc”73. Quan heä giöõa Sandiago vaø con caù kieám khaù phöùc taïp. OÂng ñang coá chinh phuïc noù baèng ñöôïc, nhöng ñoàng thôøi laïi voâ cuøng thaùn phuïc vaø ngöôõng moä noù. OÂng giaø noùi moät mình thaønh tieáng:”...Ta chöa bao giôø nhìn thaáy con vaät naøo lôùn hôn, ñeïp hôn, bình tónh hôn vaø cao quí hôn caäu ñaáy, ngöôøi anh em aï”74. Roài oâng giaø ñaõ chinh phuïc ñöôïc con vaät coù söùc maïnh to lôùn aáy. Tieáp theo tình tieát naøy, cuoäc ñaáu tranh giöõa Sandiago vôùi baày caù maäp ñöôïc mieâu taû nhö moät traän chieán ñaáu gian nan, gay gaét vaø thaàn kyø. Laïi moät laàn nöõa oâng giaø toû roõ taøi trí, möu löôïc vaø söï gan goùc cuûa mình vaø dieät ñöôïc nhieàu con vaät quaùi aùc. Nhöng thaát baïi döôøng nhö laø moät ñònh meänh khoâng traùnh khoûi cuûa oâng laõo. Ñaây chính laø moät nghòch lyù ngheä thuaät cuûa Hemingway. Cuõng nhö trong nhieàu taùc phaåm khaùc cuûa oâng, thaát baïi thöôøng laø moät moâ-tip nhaèm theå hieän tinh thaàn baát khuaát cuûa nhaân vaät. Peter Conn vieát :”Khoâng phaûi laø thaéng lôïi maø chính laø moâ-típ beá taéc vaø thaát baïi ñaõ loâi cuoán ngoøi buùt cuûa Hemingway.”75 Song song vôùi moâ-típ thaát baïi thöôøng coù moâ-típ coâ ñôn ñi keøm theo. Moâ-típ thöù hai naøy cuõng nhaèm theå hieän nghò löïc vaø söùc beàn bæ cuûa nhaân vaät. So vôùi caùc tieåu thuyeát khaùc cuûa nhaø vaên, trong OÂGVBC , caùi coâ ñôn ñöôïc mieâu taû vôùi kích thöôùc lôùn hôn nhieàu. Noù bao truøm leân toaøn boä cuoäc ñôøi nhaân vaät. Traïng thaùi naøy khieán cho ñoäc thoaïi noäi taâm trôû thaønh yeáu toá quan troïng vaø noåi baät cuûa caáu truùc, ñoàng thôøi chaát tröõ tình keát hôïp vôùi tính kòch trôû thaønh thi phaùp chuû ñaïo cuûa taùc phaåm. Trong OÂGVBVC khoâng coù nhöõng chi tieát phong phuù ñaäm ñaëc nhaèm mieâu taû moïi traïng thaùi cuûa ñôøi soáng vôùi nhöõng quan heä nhieàu maët trong gia ñình vaø xaõ hoäi nhö trong Chuøm nho noåi giaän cuûa J. Steinbeck. Haønh ñoäng chöùa ñaày tính kòch khaéc hoaï cuoäc phieâu löu cuûa nhaân vaät, theå hieän loøng quaû caûm vaø yù chí ngoan cöôøng cuûa con ngöôøi tieâu bieåu cho khaùt voïng cuûa nhaân loaïi luoân höôùng tôùi chieán coâng vaø muïc ñích cao caû. Doøng yù thöùc laïi theå hieän cuoäc phieâu löu cuûa nhaân vaät ñi vaøo chieàu saâu cuûa theá giôùi noäi taâm. Trong cuoäc phieâu löu aáy, oâng giaø ñaõ khôi thaùc ñöôïc söùc maïnh tieàm taøng voâ taän cuûa chính mình ñeå khoâng bao giôø khuaát phuïc vaø guïc ngaõ. Cuoäc phieâu löu trong taâm töôûng ñöôïc taïo neân baèng nhöõng doøng ñoäc thoaïi noäi taâm (xen keõ vôùi lôøi keå chuyeän ngaén goïn veà caûnh vaät cuøng nhöõng bieán coá xaûy ra vôùi oâng laõo suoát ba ngaøy ñeâm treân bieån). Laõo baát giaùc noùi chuyeän vôùi con chim gaùy nhoû yeáu, laõo thöông noù vì noù cuõng coâ ñôn nhö laõo. Nhieàu luùc, nhaát laø luùc gaëp khoù khaên, laõo laïi nhôù ñeán chuù beù vaø noùi raèng :”Gía nhö coù thaèng beù ôû ñaây vôùi mình!” Laõo noùi chuyeän caû vôùi baøn tay teâ cöùng cuûa mình. Ñaëc bieät laõo troø chuyeän raát nhieàu vaø raát taâm tình vôùi con caù kieám. Luùc ñaàu noù laø ñoái thuû cuûa laõo, nhöng roài laõo ñaõ coi noù laø ngöôøi baïn gaén boù khaêng khít vôùi mình. Khi baày caù maäp xuaát hieän, laõo nhaéc nhôû mình duøng moïi vaät duïng nhö caùi saøo nhoïn, caû caùi chaøy vaø hai maùi cheøo ñeå laøm vuõ khí ñaùnh nhau vôùi chuùng. Roài laõo coøn suy nghó veà danh thuû boùng chaøy Dimaggio vaø khi töïa ngöôøi vaøo vaùn muõi thuyeàn maø nguû, laõo laïi naèm mô thaáy nhöõng con sö töû beân bôø bieån Chaâu Phi... Trong cuoäc haønh trình cuûa Sandiago, moïi chi tieát ñöôïc mieâu taû giöõa khoâng gian bao la ñeàu gaén lieàn vôùi theá giôiù beân trong raát phong phuù vaø traøn treà caûm xuùc cuûa nhaân vaät. Taùc giaû coøn söû duïng thuû phaùp ñieäp khuùc nhaèm taïo neân aâm höôûng vang voïng xung quanh nhaân vaät coù soá phaän cay ñaéng, nhöng laïi coù khaû naêng laøm neân nhöõng ñieàu phi thöôøng vöôït leân khoûi cuoäc soáng nhoû nhoi vaø taàm thöôøng. Giaác mô veà nhöõng con sö töû ñöôïc nhaéc laïi nhieàu laàn. Boä xöông caù khoång loà maø oâng laõo mang veà vöøa laø daáu hieäu cuûa söï thaát baïi, nhöng hieån nhieân ñoù cuõng laø chieán tích phi thöôøng khieán moïi ngöôøi phaûi kinh ngaïc. Ñaùm ñoâng daân chaøi xuùm quanh chieác thuyeàn toø moø ngaém nghiaù boä xöông. Moät ngöôøi ñaøn baø vaø moät ngöôøi ñaøn oâng ñi du lòch ñeàu ngaïc nhieân traàm troà tröôùc caùi ñuoâi caù khoång loà maø hoï khoâng ngôø laø coù hình daùng ñeïp ñeõ ñeán nhö theá. Hoï hoûi ngöôøi haàu baøn xem noù laø loaïi caù gì. Anh naøy do khoâng bieát, neân cuõng traû lôøi böøa. Taát caû boïn hoï laøm sao coù theå hieåu ñöôïc vieäc laøm phi thöôøng cuûa oâng giaø. Hình töôïng caùi muõi daøi vaø nhoïn nhö moät muõi kieám cuõng xuaát hieän nhieàu laàn. Trong khi ñöông ñaàu vôùi luõ caù maäp, oâng giaø tieác raèng khoâng theå chaët vaø laáy caùi muõi caù daøi vaø nhoïn ñeå laøm vuõ khí ñaùnh nhöõng con vaät hung döõ. Nhöng khi veà nhaø oâng ñaõ cho chuù beù löôõi kieám aáy ñeå laøm vaät kyû nieäm cho chuù. Chuù beù meán phuïc oâng giaø voâ cuøng. Trong noãi coâ ñôn voâ haïn, tình thöông yeâu cuûa chuù beù nhö ngoïn löûa söôûi aám traùi tim oâng giaø vaø löu laïi trong loøng ngöôøi ñoïc nhöõng dö aâm trong treûo vaø ngoït ngaøo. Phaûi chaêng trong con ngöôøi chuù beù ñang hình thaønh moät tính caùch ngoan cöôøng kieåu Sandiago? Coâ ñôn vaø tình thöông yeâu, thaát baïi ñaéng cay vaø ngoan cöôøng beàn bæ, tính kòch caêng thaúng vaø chaát tröõ tình ñaày xuùc ñoäng- nhöõng caëp phaïm truø ngheä thuaät töông phaûn naøy ñaõ khieán cho taùc phaåm coù söùc loâi cuoán maõnh lieät, nhöng tröôùc heát noù laø phöông tieän ngheä thuaät ñeå toå chöùc caùc hình töôïng, söï kieän vaø chi tieát vaøo trong caáu truùc ngheä thuaät vaø laøm cho caáu truùc ñoù coù söùc bieåu ñaït nhöõng vaán ñeà coù yù nghóa to lôùn vaø vónh haèng trong cuoäc soáng cuûa nhaân loaïi.
William Faulkner sinh ra ë thÞ trÊn New Albany, bang Mississippi, nhng Ýt l©u sau gia ®×nh «ng chuyÓn ®Õn mét n¬i c¸ch ®ã kh«ng xa, ®ã lµ thÞ trÊn Oxford mµ sau nµy nhµ v¨n sèng phÇn lín nh÷ng n¨m th¸ng cña ®êi m×nh. Faulkner bá dë viÖc häc hµnh ë trêng trung häc. Tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 11 n¨m 1918, anh tham gia trêng huÊn luyÖn phi c«ng cña Kh«ng qu©n Hoµng Gia Canada. Nhng thÕ chiÕn I kÕt thóc, nªn anh kh«ng cã dÞp ra chiÕn trêng, mµ l¹i trë vÒ thÞ trÊn Oxford. T¹i ®©y, anh trë thµnh sinh viªn dù thÝnh cña trêng ®¹i häc Mississippi vµ vÏ tranh minh ho¹ cho c¸c cuèn s¸ch vµ mét vµi tËp th¬ cña anh do trêng xuÊt b¶n n¨m 1924. T¸c phÈm ®Çu tay cña Faulkner (1924) lµ mét tËp th¬ l·ng m¹n mang tiªu ®Ò ThÇn ®ång ¸ng b»ng cÈm th¹ch (1924). N¨m 1925, Faulkner chuyÓn ®Õn thµnh phè New Orleans. T¹i ®©y, anh tham gia ho¹t ®éng trong nhãm v¨n häc cña nhµ v¨n Sherwood Anderson. Anh b¾t ®Çu t×m hiÓu c¸c lý thuyÕt vÒ t×nh dôc vµ v« thøc cña Freud vµ t¸c phÈm cña c¸c nhµ v¨n tiªn phong cña v¨n häc hiÖn ®¹i chñ nghÜa nh T.S. Eliot vµ James Joyce. Cuèn tiÓu thuyÕt ®Çu tiªn cña anh - §ång l¬ng cña ngêi lÝnh (1925) thÓ hiÖn t©m tr¹ng thÊt väng cña thÕ hÖ mÊt m¸t trong chiÕn tranh. Tõ n¨m 1929 cho ®Õn n¨m 1942 l¹i lµ thêi kú s¸ng t¸c dåi dµo nhÊt mµ giíi phª b×nh gäi lµ “nh÷ng n¨m tuyÖt vêi” ®Çy høng khëi cña nhµ v¨n. ¤ng cho ra ®êi 20 cuèn tiÓu thuyÕt, trong ®ã cã 7 cuèn ®îc ®¸nh gi¸ lµ nh÷ng kiÖt t¸c, nhiÒu h¬n bÊt cø mét t¸c gi¶ lín nµo trong lÞch sö v¨n häc Mü. PhÇn lín nh÷ng kiÖt t¸c cña «ng x©y dùng c©u chuyÖn trªn ®Þa ®iÓm mµ «ng gäi lµ m¶nh ®Êt ®îc d¸n b»ng mét con tem nhá víi c¸i tªn lµ huyÖn Yoknapatawpha vµ thÞ trÊn Jefferson. Trong thùc tÕ, ®ã chÝnh lµ thÞ trÊn Oxford vµ huyÖn Lafayette mµ nhµ v¨n h»ng sinh sèng. Më ®Çu cho nh÷ng s¸ng t¹o tµi t×nh nµy lµ tiÓu thuyÕt Sartoris (1929). Do híng c¶m høng vµo viÖc tËp trung kh¾c ho¹ nh÷ng tÝnh c¸ch vµ chñ ®Ò cña mét vïng ®Êt ®Æc thï mµ «ng rÊt th©n quen, nªn Faulkner cã thÓ s¸ng t¹o ra mét vò trô huyÒn tho¹i cña chÝnh m×nh, trong ®ã «ng x©y dùng nhiÒu tÝnh c¸ch vµ m«-tip cã liªn quan víi nhau, «ng ®Æc biÖt kh¾c ho¹ sè phËn vµ nh÷ng tr¶i nghiÖm cña líp ngêi phô n÷ vµ c¶ nh÷ng ngêi da ®en, da ®á; thÓ nghiÖm s©u s¾c nçi hoµi niÖm ®èi víi truyÒn thèng tèt ®Ñp vµ sù hoang s¬ trinh b¹ch cña tù nhiªn ®ang bÞ tµn ph¸, ®ång thêi phª ph¸n nÒn v¨n ho¸ vËt chÊt chñ nghÜa lan trµn vµ sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ chñng téc. Nh÷ng ®Ò tµi vµ m«-tÝp vèn thÓ hiÖn trong Sartoris ®îc më réng v« cïng phong phó trong kiÖt t¸c ®Çu tiªn cña «ng lµ ¢m thanh vµ cuång né. T¸c phÈm nµy cïng víi cuèn tiÓu thuyÕt T«i ®ang n»m hÊp hèi (1930) ®Òu nãi vÒ sù ®æ vì cña t×nh th©n ¸i gia ®×nh vµ v¨n ho¸ truyÒn thèng. C¶ hai cuèn tiÓu thuyÕt ®îc giíi phª b×nh ®¸nh gi¸ cao, nhng lîng tiªu thô vµ thu nhËp ®Òu rÊt kÐm. Cã thêi gian «ng ®Õn ë thµnh phè New York vµ tËp trung nhiÒu th× giê vµo viÖc viÕt tiÓu thuyÕt ¸nh s¸ng th¸ng t¸m (1932). Trong t¸c phÈm nµy t¸c gi¶ ph¸t hiÖn nh÷ng chiÒu s©u bÊt ngê vÒ t«n gi¸o, chñng téc, giíi tÝnh vµ vÒ vai trß cña ký øc qu¸ khø trong ý thøc cña con ngêi. Absalom! Absalom! (1936) ®îc giíi phª b×nh coi lµ thµnh tùu ®å sé nhÊt cña nghÖ thuËt Faulkner. Bèn ngêi kÓ chuyÖn xen kÏ nhau ®iÒu tra vµ ph¸t hiÖn nh÷ng bÝ mËt xung quanh lÞch sö ph¸t triÓn vµ tiªu vong cña c¸i gia ®×nh bÒ thÕ cña Thomas Sutpen, mét kÎ tay kh«ng nhng do th¸o v¸t vµ l¾m thñ ®o¹n ®· ngoi lªn trë thµnh chóa tÓ cña trang tr¹i Supten’s Hundreds mªnh m«ng ngót ngµn. Khi cßn trÎ, Sutpen sèng víi vî vµ ®øa con trai trong kh«ng khÝ gia ®×nh hoµ thuËn, tuy kinh tÕ ®¹m b¹c, nhng v× nghi ngê vî m×nh cã gèc g¸c da ®en, h¾n ®· bá ®i biÖt t¨m. Råi khi Sutpen trë thµnh «ng chñ lín vµ g©y dùng nªn mét gia ®×nh giÇu sang, danh gi¸, th× t×nh cê c¸c ®øa con da ®en vµ da tr¾ng cña l·o l¹i gÆp gì nhau, thËm chÝ mét con trai vµ mét con g¸i cïng huyÕt thèng cña l·o cßn dù ®Þnh cíi nhau. Nh mét ®Þnh mÖnh tai qu¸i, c¸c con c¸c ch¸u cña Sutpen lao vµo nh÷ng cuéc x©u xÐ, h·m h¹i lÉn nhau vµ cuèi cïng c¶ trang tr¹i bÒ thÕ bÞ thiªu ch¸y trong mét ®¸m löa ngót trêi. Trong h¬n hai m¬i n¨m cuèi ®êi, nhµ v¨n tiÕp tôc s¸ng t¸c mét c¸ch ®Çy høng khëi vµ nhiÒu kÕt qu¶. ¤ng kh«ng hÒ cho ra ®êi nh÷ng t¸c phÈm non kÐm nh trêng hîp ë mét sè nhµ v¨n næi tiÕng kh¸c. TiÓu thuyÕt KÎ kh«ng hÒ chiÕn b¹i (1938) më ®Çu víi phong c¸ch hµi híc råi chuyÓn dÇn thµnh ©m hëng bi kÞch thèng thiÕt. TiÓu thuyÕt Nh÷ng c©y cä rõng (1939) ph¸t triÓn song song hai tuyÕn truyÖn. TuyÕn thø nhÊt miªu t¶ hµnh vi cao thîng cña mét ngêi ®µn «ng ®ang bÞ kÕt ¸n oan øc, nhng ®· can ®¶m cøu tho¸t hai mÑ con mét ngêi phô n÷ ra khái vïng Mississippi ngËp lôt. TuyÕn thø hai miªu t¶ mèi t×nh bÊt h¹nh, nhiÒu tr¾c trë gi÷a mét ®«i trai g¸i. Hai kiÖt t¸c cuèi cïng cña nhµ v¨n lµ tiÓu thuyÕt Xãm quª (1940) vµ tËp truyÖn ng¾n vµ truyÖn võa Moses, h·y ®i ®i (1942). Xãm quª tiªu biÓu cho phong c¸ch hµi híc ®Æc s¾c nhÊt cña nhµ v¨n vµ lµ tËp 1 cña t¸c phÈm bé ba kh¾c ho¹ qu¸ tr×nh x«ng x¸o, vËt lén ®Ó lµm giÇu cña dßng hä Snopes víi nh÷ng hµnh vi tham lam vµ liÒu lÜnh ®Õn møc qu¸i gë vµ g©y nªn nh÷ng tÊn bi-hµi kÞch trong céng ®ång x· héi. Hai tËp tiÕp theo cña t¸c phÈm bé ba lµ ThÞ trÊn (1957) vµ Toµ nhµ (1959). TruyÖn võa Con gÊu lµ t¸c phÈm ®éc ®¸o vµ thó vÞ nhÊt trong tËp truyÖn Moses, h·y ®i ®i. Qua viÖc kh¾c ho¹ nh÷ng cuéc ®i s¨n cña nh÷ng ngêi da tr¾ng trong gia ®×nh McCaslin cïng víi mét bÇy gia nh©n ngêi da ®á vµ da ®en, t¸c gi¶ th©m nhËp vµo c¸c vÊn ®Ò quan hÖ gi÷a con ngêi vµ lÞch sö, con ngêi vµ tù nhiªn, con ngêi vµ chñng téc. §Æc biÖt lµ ¸nh m¾t nghÖ thuËt tinh têng vµ s¾c s¶o cña Faulkner ®· räi s¸ng lÞch sö chñng téc rÊt phøc t¹p cña miÒn nam níc Mü vµ cã gi¸ trÞ nh nh÷ng lêi tiªn ®o¸n c¶nh tØnh vÒ cuéc khñng ho¶ng chñng téc trÇm träng sÏ bïng næ sau khi nhµ v¨n qua ®êi vµo n¨m 1962. Ngoµi s¸ng t¸c ra, Faulkner cßn c«ng bè trªn b¸o chÝ nh÷ng ý kiÕn phª ph¸n t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng vÒ chñng téc. Do viÖc lµm nµy, «ng ®· nhËn ®îc tõ dßng hä vµ x· héi nh÷ng lêi h¨m do¹ cay ®éc, thËm chÝ cã kÎ ®e do¹ sÏ s¸t h¹i «ng. Lóc sinh thêi, c¸c t¸c phÈm cña «ng chØ ®îc xuÊt b¶n víi sè lîng Ýt. N¨m 1946, sù kiÖn TuyÓn tËp Faulkner, s¸ch khæ nhá do Malcolm Cowley biªn tËp ®îc xuÊt b¶n cho thÊy r»ng giíi phª b×nh vµ c«ng chóng Mü b¾t ®Çu ®¸nh gi¸ cao nh÷ng thµnh tùu nghÖ thuËt rùc rì cña nhµ v¨n. Faulkner ngµy cµng coi träng vai trß cña v¨n häc trong viÖc t¸c ®éng vµo ý thøc vµ tinh thÇn cña nh©n d©n. Víi môc ®Ých ®ã, «ng miÖt mµi s¸ng t¸c trong nhiÒu n¨m bé tiÓu thuyÕt Ngô ng«n (1954) mµ «ng tin tëng sÏ lµ t¸c phÈm xuÊt s¾c nhÊt cña m×nh. TiÓu thuyÕt ®îc x©y dùng trªn bèi c¶nh lÞch sö cña níc Ph¸p thêi thÕ chiÕn I. §©y lµ c©u chuyÖn vÒ nh÷ng binh lÝnh Ph¸p vµ §øc cïng bu«ng vò khÝ, tham gia ph¶n chiÕn vµ dòng c¶m nªu cao lý tëng hoµ b×nh vµ nh©n ®¹o tríc toµ ¸n binh. Nhng tríc ©m mu hiÓm ®éc cña bän cÇm quyÒn trong c¸c níc ®Õ quèc, ngêi chØ huy cuéc ph¶n chiÕn ®· bÞ xö tö mét c¸ch oan øc. MÆc dï ®îc tÆng gi¶i thëng Quèc Gia vµ gi¶i thëng Pulitzer, nhng do tÝnh chÊt gi¸o huÊn lé liÔu, t¸c phÈm nµy kh«ng ®îc giíi phª b×nh vµ c«ng chóng t¸n thëng. Do nh÷ng cèng hiÕn to lín cña Faulkner ®èi víi sù nghiÖp v¨n häc cña níc Mü vµ thÕ giíi, n¨m 1954, «ng ®· ®îc tÆng gi¶i thëng quèc tÕ Nobel.
Каталог: jspui -> bitstream -> 123456789 -> 2352 123456789 -> Vò Quúnh Thu Cao häc K18 123456789 -> Khoa Báo chí Đhkhxh&NV 123456789 -> Acknowledgements 123456789 -> Danh mục chữ viết tắT 123456789 -> Chương TỔng quan vật liệu mao quản trung bình (mqtb) trật tự 1 Giới thiệu chung 123456789 -> Khoa hóa họC (141 142 báo cáo) 2352 -> TR¦êng đẠi học khoa học xã HỘI & nhân văN ĐẠi học quốc gia hà NỘi huy Liªn V¨n häc Mü: thi ph¸p vµ Kü x¶o tải về 1.34 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|