P. Traàn ñình Töù phuïng vuï nhaäp moân
ch. iii: phuïng vuï thôøi trung coå
tải về 1.38 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- 49. Nhöõng ñieåm Phuïng vuï noåi baät cuûa giai ñoaïn naøy
- 51. Chieàu höôùng phuïng vuï cuûa thôøi ñaïi
ch. iii: phuïng vuï thôøi trung coåiv. Töø trieàu ñaïi charlemagne ñeán ñöùc greâgoârioâ vii48. Giai ñoaïn söu taäp vaø hoøa nhaäpChuùng ta goïi giai ñoaïn töø theá kyû IV ñeán cuoái theá kyû VII laø thôøi kyø saùng taùc caùc coâng thöùc phuïng vuï. Nhö theá khoâng coù nghóa laø vieäc saùng taùc ñaõ chaám döùt sau theá kyû VII, vì chính hieän nay Giaùo Hoäi vaãn coøn tieáp tuïc saùng taùc nhöõng coâng thöùc vaø vaên baûn môùi trong phuïng vuï. Tuy nhieân, sau theá kyû VII, vieäc saùng taùc coù phaàn chaäm laïi. Töø ñaây, thay vì soaïn thaûo caùc kinh nguyeän môùi, ngöôøi ta lo söûa chöõa nhöõng kinh coù saün cho thích hôïp vôùi thôøi ñaïi. Vì theá giai ñoaïn naøy ñöôïc B. Botte goïi laø giai ñoaïn söu taäp vaø Adolf Adam goïi laø giai ñoaïn hoøa nhaäp caùc neàn phuïng vuï laïi vôùi nhau ñeå laøm neân moät phuïng vuï duy nhaát cho phöông Taây1. Thaät vaäy, ngay töø ñaàu theá kyû VII, taïi mieàn Baéc daõy Alpes, ngöôøi ta ñaõ thaáy xuaát hieän nhöõng coá gaéng du nhaäp nhöõng nghi thöùc cuûa Phuïng vuï Roma vaøo Phaùp ñeå keát hôïp vôùi nhöõng nghi thöùc saün coù cuûa Phuïng vuï Gallican. Sôû dó coù khuynh höôùng naøy, moät ñaøng vì Phuïng vuï Roma ñöôïc nhieàu ngöôøi quí meán, bôûi leõ noù laø Phuïng vuï cuûa Toøa Thaùnh Pheâroâ; ñaøng khaùc, vì Phuïng vuï Gallican coøn nhieàu thieáu soùt vaø khuyeát ñieåm, laïi chöùa ñöïng nhieàu khaùc bieät vaø nghi vaán. Chính vì lyù do ñoù maø Vua Peùpin le Bref naêm 754, ñaõ truyeàn cho caû nöôùc phaûi theo Phuïng vuï Roma, vaø sau, vua Charlemagne ñaõ ban haønh nhöõng luaät leä môùi (vaøo nhöõng naêm 785-786) ra leänh trieät ñeå thi haønh quyeát ñònh naøy trong toaøn theå laõnh thoå cuûa vöông quoác. Ñieån hình cho khuynh höôùng hoøa nhaäp naøy laø cuoán “Saùch Bí tích Gieâlasianoâ theá kyû VIII”. Ña soá caùc kinh nguyeän trong saùch naøy ñeàu laáy trong caùc saùch Bí tích Gieâlasianoâ vaø Greâgoârianoâ, roài theâm vaøo nhöõng lôøi nguyeän vaø nghi thöùc saün coù ôû Phaùp. Chính cuoán Bí tích Greâgoârianoâ maø Ñöùc Hadrianoâ gôûi taëng Vua Charlemagne vaøo cuoái theá kyû VIII, cuõng khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu phuïng vuï taïi Phaùp luùc baáy giôø. Vì theá Thaùnh Beâneâñitoâ Aniane ñaõ soaïn theâm moät phaàn phuï luïc goàm nhöõng kinh nguyeän laáy töø saùch Gieâlasianoâ theá kyû VIII vaø nhöõng saùch phuïng vuï Taây ban Nha khaùc. Moät thaày doøng ngöôøi Anh, Cha Alcuino, ñaõ gaây aûnh höôûng lôùn treân phuïng vuï vaø linh ñaïo cuûa thôøi ñaïi qua nhöõng taùc phaåm cuûa ngaøi, ñaùng keå laø nhöõng baøi leã ngoaïi lòch, nhöõng lôøi nguyeän ngaøi soaïn hay söu taàm töø nhöõng nguoàn phuïng vuï khaùc1 . Maëc daàu coù leänh thoáng nhaát phuïng vuï, nhöng nhöõng saùch Bí tích vaø Nghi thöùc Giaùm muïc cuûa thôøi naøy vaãn chöa ñöôïc ñoàng nhaát. Moãi Giaùo Hoäi, moãi mieàn, moãi Doøng tu ñeàu coù nhöõng saùch khaùc nhau. Nhöõng yeáu toá theâm vaøo nghi leã Roma tuy nhieàu, nhöng coù theå phaân ra töøng loaïi, töøng gia ñình, töøng mieàn. 49. Nhöõng ñieåm Phuïng vuï noåi baät cuûa giai ñoaïn naøya. Caùc saùch phuïng vuï Caùc thuû baûn phuïng vuï vieát tay cuûa thôøi Ca-roâ-lanh-gieâng coøn löu giöõ ñöôïc nhieàu hôn thôøi tröôùc. Vaøo thôøi naøy baét ñaàu xuaát hieän loaïi saùch phuïng vuï môùi, ñoù laø ‘Saùch nghi thöùc Giaùm muïc’, saùch ghi cheùp nhöõng kinh nguyeän, nhöõng nghi thöùc daønh rieâng cho Giaùm muïc. Quan troïng nhaát laø cuoán “Nghi thöùc Giaùm muïc Roma-Ñöùc” (Pontifical Romano-Germanique), do caùc thaøy doøng thuoäc Ñan vieän Saint Alban de Mayence bieân soaïn vaøo khoaûng nhöõng naêm 950-963. Saùch söu taàm nhöõng nghi thöùc phuïng vuï Gallo-Franc thôøi Ca-roâ-lanh-gieâng, keøm theo nhöõng ghi chuù cuûa ngöôøi bieân soïan. Döôùi thôøi Othon I, khoaûng haäu baùn theá kyû X, saùch ñöôïc gôûi veà Roma vaø ñöôïc Roma chaáp nhaän nhö saùch nghi thöùc cuûa rieâng mình. Nhö vaäy laø nghi leã Roma nguyeân thuûy ñaõ ñöôïc du nhaäp qua Phaùp vaø Ñöùc, hoøa nhaäp vôùi nhöõng nghi thöùc cuûa ñòa phöông, giôø ñaây laïi trôû veà Roma vaø laøm thaønh Phuïng vuï cuûa Giaùo Trieàu Roma, ñeå sau naøy trôû thaønh phuïng vuï thoáng nhaát cho caû phöông Taây. Caùc saùch Bí tích cuõ cuõng daàn daàn bieán thaønh nhöõng saùch leã ñaày ñuû, nhaát laø töø ngaøy caùc linh muïc baét ñaàu daâng leã rieâng taïi caùc ñan vieän. Beân caïnh nhöõng saùch leã ñaày ñuû naøy, hình nhö cuõng coù nhöõng saùch leã ruùt goïn, hay saùch leã töøng phaàn ñöôïc söû duïng trong caùc nhaø thôø nhoû. Theá kyû IX cuõng laø thôøi kyø ngöôøi ta baét ñaàu ghi cheùp laïi caùc baøi haùt maø tröôùc ñaây ngöôøi ta chæ truyeàn tuïng baèng mieäng. b. Khuynh höôùng giaûi thích nghi thöùc PV theo hình boùng Vaøo khoaûng cuoái theá kyû VIII, ngöôøi ta thaáy xuaát hieän taäp quaùn ñoïc nhoû tieáng phaàn leã qui trong thaùnh leã. Taäp tuïc naøy ñöôïc hôïp thöùc hoùa vì ngöôøi ta nghó raèng ñaây laø luùc maø linh muïc ñi saâu vaøo maàu nhieäm, bôûi vaäy caàn phaûi giöõ cho ngoân töø cuûa ngaøi khoûi taát caû nhöõng gì coù theå tuïc hoùa noù.1 Vieäc giaûi thích thaùnh leã theo hình boùng (explication alleùgorique) cuõng noùi leân quan nieäm veà phuïng vuï cuûa nhöõng ngöôøi thôøi aáy. Ngöôøi ta daïy cho tín höõu nhìn thaáy yù nghóa thaâm saâu aån sau moãi chi tieát cuûa nghi leã. Ñaïi dieän cho nhoùm naøy laø Alcuino vaø hoïc troø cuûa oâng laø Amalaire, Giaùm muïc thaønh Metz vaø cuõng laø coá vaán cuûa hoaøng ñeá Charlemagne. Tuy nhieân ngay trong thôøi aáy, cuõng ñaõ coù nhöõng ngöôøi choáng laïi loái giaûi thích naøy, tieâu bieåu laø Florus. OÂng theo caùc Giaùo phuï Latinh, ñaëc bieät laø thaùnh Augustino, chuû tröông raèng: cöû haønh thaùnh leã laø moät maàu nhieäm vì thaùnh leã chöùa ñöïng nhieäm cuïc cöùu ñoä caùch toång theå. Coøn Amalaire, theo tröôøng phaùi Antiochia vaø Byzantino cho raèng moãi moät phaàn cuûa phuïng vuï ñeàu laø moät maàu nhieäm rieâng bieät. Amalaire ñaõ gaây aûnh höôûng lôùn cho nhöõng theá kyû sau vaø ñaõ gôïi höùng cho ña soá caùc taùc phaåm veà phuïng vuï thôøi aáy.2 c. Xöng toäi rieâng Trong thôøi naøy, ngöôøi ta coù yù thöùc saâu xa veà thaân phaän yeáu heøn toäi loãi cuûa mình. YÙ thöùc ñoù ñöôïc phôi baøy ra trong caùc saùch thuù toäi vaø trong nhöõng kinh nguyeän, nhaát laø khi cöû haønh thaùnh leã. Ñaây cuõng chính laø thôøi caùc ñan só AÙi nhó Lan truyeàn baù vieäc xöng toäi rieâng treân khaép luïc ñòa. Vaøo khoaûng naêm 800, coù luaät buoäc xöng toäi rieâng treân toaøn laõnh thoå vöông quoác Francoâ, vieäc ñeàn toäi coâng khai coù töø thôøi coå baét ñaàu bò daân chuùng boû qua, maëc daàu haøng Giaùo phaåm coøn muoán giöõ laïi. Thoaït tieân coøn buoäc ñeàn toäi coâng khai taát caû nhöõng toäi naëng coâng khai, vaø chæ chaáp nhaän cho xöng nhöõng toäi coøn kín. Nhöng roõ raøng laø thoùi quen xöng toäi rieâng ñaõ daàn daàn laán aùt vieäc ñeàn toäi coâng khai. Thaùnh Chrodegand de Metz (742-764) buoäc giaùo só cuûa ngaøi xöng toäi moät naêm ít laø 2 laàn. Cuoái cuøng Coâng ñoàng Laterano IV (1215) ñaõ ra luaät buoäc phaûi xöng toäi moät naêm ít laø moät laàn1 . d. Daân chuùng xa rôøi phuïng vuï Vaøo khoaûng theá kyû IX, khi Phuïng vuï Roma-Phaùp baét ñaàu thaønh hình, daân chuùng khaép nôi khoâng coøn noùi tieáng Latinh nöõa. Ñang laø moät sinh ngöõ, Latinh baét ñaàu trôû thaønh töû ngöõ. Nhöng Giaùo Hoäi laïi buoäc haøng giaùo só phaûi hoïc La ngöõ, coi ñoù laø ngoân ngöõ chính thöùc trong caùc hoïc vieän vaø Chuûng vieän, vaø cuõng laø ngoân ngöõ duy nhaát ñöôïc söû duïng trong phuïng vuï. Caùc vaên baûn, kinh nguyeän, ca nhaïc, phuïng vuï ñeàu ñöôïc vieát baèng tieáng Latinh. Söï kieän ñoù daãn tôùi haäu quaû naøy laø Phuïng vuï ñaõ trôû thaønh sôû höõu rieâng cuûa haøng giaùo só, trong khi daân chuùng, vì khoâng hieåu tieáng Latinh, neân caûm thaáy phuïng vuï xa laï ñoái vôùi hoï, vaø vì theá hoï tìm loái thoaùt baèng nhöõng vieäc ñaïo ñöùc beân leà hay ngoaøi phuïng vuï. ii. töø ñöùc gregorio vii ñeán coâng ñoàng trento50. Thoáng nhaát phuïng vuïTöø Ñöùc Greâgoârioâ VII (1073-1085) vaø töø cuoäc canh taân Giaùo Hoäi maø ngöôøi khôûi xöôùng, ñôøi soáng Giaùo hoäi noùi chung vaø tình hình phuïng vuï cuûa Giaùo hoäi noùi rieâng, baét ñaàu ñi leân. Töø ñaây, Toøa Thaùnh Roma daønh quyeàn toå chöùc vaø ñieàu haønh Phuïng vuï cuûa toaøn theå Giaùo hoäi Latinh cho mình, vaø ñoøi caùc Giaùm muïc caùc nôi phaûi theo phuïng vuï cuûa giaùo trieàu Roma, vì theá Ñöùc Gregorio VII ñaõ ra leänh baõi boû Phuïng vuï Taây ban Nha vaø nhöõng gì coøn laïi trong phuïng vuï Celtiques (Phaùp-Ñöùc-Anh). Thaàn vuï cuûa Roma vaø cuûa doøng Bieån Ñöùc ñöôïc coâng nhaän laø thaønh phaàn chính thöùc cuûa Phuïng vuï. Caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng baét ñaàu daønh cho mình quyeàn phong thaùnh, quyeàn chæ ñònh ngaøy leã kính vaø soaïn thaûo baøi leã. Tuy nhieân phaûi ñôïi tôùi theá kyû XIII, khi caùc thaøy doøng Phanxicoâ tieáp nhaän phuïng vuï cuûa giaùo trieàu ñeå ñem ñi phoå bieán khaép nôi, thì phuïng vuï Roma môùi thöïc söï ñöôïc moïi Giaùo Hoäi cöû haønh. Saùch phuïng vuï chính yeáu cuûa Giaùo trieàu laø cuoán ‘Nghi thöùc Giaùm muïc cuûa Giaùo trieàu Roma’. Saùch ñöôïc bieân soaïn döôùi trieàu Ñöùc Inocenteâ III vaø duyeät laïi döôùi thôøi Ñöùc Gregorioâ IX hay Inocenteâ IV, sau, Guillaume Durand, Giaùm muïc thaønh Mende ñaõ soaïn laïi cho giaùo phaän cuûa mình (1292-1295) vaø ñaõ ñöôïc caùc giaùo phaän khaùc noàng nhieät tieáp nhaän. 51. Chieàu höôùng phuïng vuï cuûa thôøi ñaïia. Cöû haønh phuïng vuï caùch tö rieâng Thôøi ñaïi naøy laø thôøi ñaïi ‘Goâ-tích’ (gothique). Noù khoâng chæ thuaàn tuùy lieân quan tôùi loái kieán truùc, nhöng ñeán moïi laõnh vöïc coâng cuõng nhö tö. Ñoù laø moät loái suy nghó, moät caùch soáng. Vì theá caû trong phuïng vuï noù cuõng coù moät hình thöùc rieâng ñöôïc bieåu loä baèng chieàu höôùng caù nhaân, chuû quan vaø naëng maàu saéc luaân lyù.1 Theo baûn tính, phuïng vuï luoân ñöôïc quan nieäm vaø cöû haønh caùch coäng ñoàng, theá nhöng khuynh höôùng thôøi naøy laïi bieán noù thaønh haønh ñoäng caù nhaân coù tính chuû quan. Nhöõng saùch leã ñaày ñuû ñöôïc thaønh hình trong thôøi kyø naøy ñaõ laøm cho vieäc daâng leã moät mình neân deã daøng, khoâng caàn ca ñoaøn, cuõng khoâng caàn ngöôøi ñoïc saùch. Thaäm chí, caû khi coù ca ñoaøn, chuû teá vaãn thaáy caàn phaûi ñoïc rieâng nhoû tieáng nhöõng gì ca ñoaøn haùt lôùn tieáng. Ñoái vôùi Phuïng vuï caùc giôø cuõng vaäy, chieàu höôùng caù nhaân ñöôïc nhaän thaáy roõ reät. “Saùch Nguyeän” hay ñuùng hôn “Saùch toùm löôïc caùc kinh nguyeän’ (Breùviaire) ñöôïc caùc thaøy doøng Phanxicoâ phoå bieán, laøm cho vieäc ñoïc caùc giôø kinh phuïng vuï maø tröôùc kia do caû coäng ñoaøn cöû haønh caùch coâng khai, thì nay coù theå ñoïc rieâng moät mình caùch deã daøng.
Naêm phuïng vuï cuõng ñöôïc nôùi roäng baèng vieäc theâm nhieàu leã môùi veà Chuùa, veà Ñöùc Meï vaø caùc thaùnh. Ñaïo binh Thaùnh giaù coå voõ vaø phoå bieán loøng suøng kính nhaân tính cuûa Chuùa Kitoâ cuõng nhö nhöõng chaëng ñôøi traàn theá vaø ñaëc bieät laø cuoäc khoå naïn cuûa Ngöôøi. Nhöõng taùc phaåm ngheä thuaät ñaùp öùng chieàu höôùng naøy ñöôïc tröng baøy trong caùc nhaø thôø, nhaø nguyeän vaø caû taïi nhöõng coâng thöï, tö gia nöõa. Lieân keát vôùi vieäc toân kính caùc thaùnh, phong traøo toân kính xöông thaùnh vaø haønh höông caùc nôi thaùnh cuõng ñöôïc phoå bieán. Coù theâm nhieàu nôi haønh höông môùi. Viø theo ngöôøi ta keå: Chuùa, Ñöùc Meï ñaõ hieän ra ôû ñoù; hay caùc thaùnh ñaõ laøm nhieàu pheùp laï ôû ñoù; hay ñaõ xaûy nhöõng bieán coá khaùc laï ôû ñoù. Nhieàu tín höõu saün saøng ñi ñöôøng xa vaø chòu gian khoå lôùn ñeå ñeán nôi haønh höông, mong ñöôïc nhöõng ôn phaàn xaùc ñaõ vaäy, maø nhieàu khi vaø nhieàu ngöôøi chæ ñeán ñaáy ñeå xin nhöõng ôn veà phaàn hoàn.
Loøng yeâu thích nhöõng thöïc taïi cuï theå laøm naûy sinh loøng ao öôùc muoán nhìn thaáy Chuùa hay caùc thaùnh toû mình ra. Vôùi heát söùc coù theå, ngöôøi ta muoán nhìn thaáy taän maét nhöõng ñieàu ñöùc tin ñaõ höùa hay loan baùo. Vì theá nhöõng nhaø thôø chaùnh toøa ‘goâ-tích’ ñaõ trôû thaønh nhöõng bieåu töôïng huøng vó cuûa Gieârusalem treân trôøi. Vaøo khoaûng naêm 1200, vieäc naâng Mình Thaùnh leân sau luùc truyeàn pheùp laàn ñaàu ñöôïc thöïc hieän taïi Paris, thì nhieàu ngöôøi thôøi aáy cho raèng, thaùnh leã ñaõ ñaït tôùi moät ñænh cao môùi1. Baét ñaàu töø haäu baùn theá kyû XIII, leã Mình Thaùnh coù toå chöùc kieäu vaø leã Giaùng Sinh coù tröng baøy Maùng Coû, laø nhöõng leã ñöôïc yeâu thích nhaát. Theá roài, trong thaùnh leã, ngay töø luùc baét ñaàu, ngöôøi ta ñaõ muoán ñöôïc chieâm ngaém Ñaáng Cöùu Theá ngöï trong hình baùnh. Vì theá ngöôøi ta ñaõ tröng baøy Mình Thaùnh trong khi cöû haønh thaùnh leã. Vieäc naøy coøn keùo daøi tôùi theá kyû cuûa ta, maëc daàu Toøa Thaùnh ñaõ nhieàu laàn toû yù khoâng chaáp thuaän. Tuy vaäy daân chuùng ñaõ daàn daàn boû röôùc leã, khoâng phaûi vì thieáu loøng ñaïo ñöùc cho baèng vì quaù kính sôï söï uy nghi cao caû cuûa Chuùa. Söï sôï haõi naøy coøn ñöôïc bieåu loä qua taäp tuïc boû röôùc leã treân tay ñeå röôùc leã treân löôõi, cuõng nhö boû khoâng cho uoáng Maùu Thaùnh trong cheùn, sôï ñoå hay vöông vaõi Maùu Thaùnh, daàu chæ moät gioït1. Tình traïng caøng ngaøy caøng teä hôn, khieán Coâng ñoàng Lateranoâ IV (1215) ñaõ ban haønh luaät buoäc caùc tín höõu, töø khi coù trí khoân, phaûi röôùc leã moãi naêm ít laø moät laàn2 d. Loøng suøng kính Ñöùc Meï Töø theá kyû XI vaø nhöõng theá kyû sau, vieäc toân kính Ñöùc Meï ñöôïc môû roäng trong Phuïng vuï vaø chung quanh Phuïng vuï. Ngoaøi Tieåu Thaàn vuï kính Ñöùc Meï, ñaây cuõng laø thôøi gian saùng taùc caùc kinh ‘Laïy Nöõ Vöông’ vaø nhöõng kinh khaùc kính Ñöùc Meï, döôùi daïng kinh caàu, trong ñoù moät soá chòu aûnh höôûng cuûa thaùnh thi ‘khoâng ngoài’ (acathiste) cuûa Giaùo Hoäi Byzantinoâ ñaõ ñöôïc dòch sang tieáng Latinh töø thôøi Charlemagne. Trong caùc leã veà Ñöùc Meï môùi ñöôïc thieát laäp, quan troïng nhaát laø leã thuï thai Ñöùc Meï. Leã naøy baét nguoàn töø Anh Quoác. Leã ñöôïc nhieàu ngöôøi uûng hoä nhöng cuõng bò nhieàu ngöôøi choáng ñoái . Leã Ñöùc Meï saàu bi (la Compassion de la Vierge) cuøng vôùi ca tieáp lieân ‘Stabat Mater’ bieåu thò loøng suøng kính nghieâng veà tình caûm, ñi soùng ñoâi vôùi vieäc toân suøng cuoäc khoå naïn Chuùa Kitoâ, caû trong tuaàn thaùnh, caû khi toân thôø Thaùnh Theå3 Каталог: Document -> files -> GiaoLy Document -> Sè: 90/2003/Q§-ub Document -> Chương 1 Các khái niệm căn bản về mạng và giao thức mạng Mạng máy tính Document -> BÀi học kinh nghiệM & giới thiệu mô HÌnh giám sát Cộng đồng TỪ CÁc dự Án vid 2009 & vaci 2011 Document -> Qcvn 01 -124: 2013/bnnptnt Document -> TIẾp cận c-d-i-o đỂ NÂng cao chất lưỢng đÀo tạO GiaoLy -> NHÖÕng chöÕ vieát taéT GiaoLy -> NHỮng chữ viết tắT GiaoLy -> HỌc hỏi tông thư rosarium virginis mariae (kinh mân côi kính đỨc trinh nữ maria) CỦA ĐỨc thánh cha gioan phaolô II tải về 1.38 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|