ĐÁnh giá chất lưỢng của máY ĐẾm tế BÀo t cd4 – pima lê Chí Thanh, Vũ Xuân Thịnh, Khưu Văn Nghĩa Trần Tôn, Trương Thị Xuân Liên

3. Amplicor HIV-1 DNA Test, version 1.5, Roche Molecular System, USA.

4. Fischer, A., Lejczak, C., Lambert, C., Servais, J., Makombe, N., Rusine, J., Staub, T., Hemmer, R., Schneider, F., Schmit, J.C., Arendt, V. (2004), Simple DNA Extraction Method for Dried Blood Spots and Comparison of Two PCR Assays for Diagnosis of Vertical Human Immunodeficiency Virus Type 1 Transmission in Rwanda. In Journal of Clinical Microbiology, Vol. 42, No. 1, p 16-20, Available from < http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed /14715726> (Accessed on 23 March, 2010).

5. Leelawiwat, W., Young, N.L., Chaowanachan, T., Ou, C.Y., Culnane, M., Vanprapa, N., Waranawat, N., Wasinrapee, P., Mock, P.A., Tappero, J., McNicholl, J.M. (2008), DBS for the diagnosis and quantitation of HIV-1: Stability status and evaluation of sensitivity and specificity for the diagnosis of infant HIV-1 infection in Thiland. In Journal of Viological Methods, p 109-117, Availiable from < http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18952125 > (Accessed Febuary 10, 2010).

6. McCabe, E.R.B., Huang, S., Seltzer, W.K., Law, M.L. (1987), DNA microextraction from dried blood spots on filter paper blotters: potential applications to newborn screening. In Human Genetics, Vol 75, No 3, p 213-216, Available form (Accessed on Feb 19, 2010).

7. Mitchell, C., Jennings, C., Brambilla, D., Aldrovandi, G., Amedee, A.M., Beck, I., Bremer, J.W., Coombs, R., Decker, D., Fiscus, S., Fitzgibbon, J., Luzuriaga, K., Moye, J., Balumbo, P., Reichelderfer, P., Somasundaran, M., Stevens, W., Frenkel, L. (2008), Diminished HIV type-1 DNA Yield from DBS after storage in a Humid Incubator at 37º C compared to -20º C, In Journal of Clincal Microbiology, Vol 46, No. 9, p 2945-2949, Availiable from (Accessed Febuary 10, 2010).

8. Pediatric HIV Diagnosis and Laboratory Monitoring (2006), Report of a forum for collaborative HIV research working group meeting, Department of Prevention Community Health, The George Washingtom University, School of Public Health and Health Services, p 4-24.

9. Spooner, N., Lad, R., Barfield, M. (2009), The Use of Dried Blood Spot Samples for the Quantitative Bioanalysis of Drugs in PreClinical & Clinical Studies, GlaxoSmithKline, UK, Available

Xét nghiệm HIV là một bước thiết yếu để dự phòng, chăm sóc - điều trị HIV/AIDS và thực hiện các dịch vụ hỗ trợ. Việc phát hiện và điều trị sớm nhiễm HIV còn giúp giảm khả năng lây truyền HIV từ người nhiễm sang bạn tình của họ; những người có HIV âm tính có thể tiếp tục bảo vệ mình khỏi lây nhiễm qua các biện pháp phòng ngừa như tiêm chích an toàn và tình dục an toàn [1].

Tính đến 30/11/2012, lũy tích số trường hợp HIV và AIDS còn sống trên cả nước lần lượt là 208.866 và 59.839. Số tử vong do AIDS là 62.184 trường hợp [2].Ước tính vào năm 2012, tỷ lệ hiện nhiễm HIV ở người Việt Nam trưởng thành (15-49 tuổi) vào khoảng 0,47%, tỷ lệ này ở nam cao gấp 2,5 lần ở nữ [3]. Tuy nhiên, độ bao phủ của xét nghiệm để phát hiện nhiễm HIV vẫn còn hạn chế, đặc biệt ở những vùng xa không có triển khai hoạt động phòng chống HIV/AIDS [1] hay vùng nông thôn[4]. Trong khi đó, hai dân tộc Khơ-me và Hoa Nùng (KM-HN) chiếm gần 25% số lượng người các dân tộc thiểu số cả nước, phần lớn lại tập trung ở khu vực nông thôn phía Nam [5].Các dân tộc này được biết còn nhiều hạn chế về trình độ học vấn, kiến thức phòng chống HIV/AIDS và thái độ tích cực với người nhiễm HIV; tỷ lệ XN HIV còn thấp, trong khi tỷ lệ tường thuật từng mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục lại khá cao[6].

Mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá các yếu tố liên quan đến việc xét nghiệm HIV ở nam giới trưởng thành người KM-HN, hai quần thể có thể tiềm tàng nhiều yếu tố nguy cơ lây nhiễm HIV trong khi điều kiện tiếp cận với các hoạt động phòng chống HIV/AIDS còn hạn chế[6].

Đây là một nghiên cứu cắt ngang, thực hiện trên 1.076 nam giới dân tộc thiểu số 15-49 tuổi cư trú tại Đồng Nai, An Giang và Kiên Giang, từ tháng 7 đến tháng 12/2012, áp dụng phương pháp điều tra hộ gia đình dựa vào cách chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống theo danh sách do địa phương cung cấp.Tại mỗi hộ gia đình được chọn, toàn bộ nam giới15-49 tuổi sống trong cùng hộ gia đình từ 12 tháng trở lên được phỏng vấn bằng bộ câu hỏi thiết kế sẵn, bao gồm các thông tin về dân số xã hội, tình dục, sức khỏe sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục, kiến thức và thái độ liên quan đến HIV/AIDS, xét nghiệm HIV. Tất cả những người tham gia nghiên cứu đều tự nguyện và có xác nhận bằng phiếu đồng ý tham gia.

Số liệu được nhập bằng phần mềm Epidata 3.1, làm sạch và phân tích bằng Stata 10. Phân tích hồi qui đơn biến và đa biến được dùng để xác định các yếu tố liên quan đến việc từng có xét nghiệm HIV ở những người tham gia nghiên cứu.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Về đặc tính dân số xã hội, Bảng 1. cho thấy phần lớn nam giới KM-HN có trình độ học vấn từ trung học cơ sở trở lên (87,4%); gần 2/3 đang có vợ/ chồng hoặc sống chung không kết hôn (61,7%) và có theo ít nhất một tôn giáo (65,9%). Tỷ lệ biết nói, đọc và viết thành thạo tiếng dân tộc mình và tiếng Kinh lần lượt là 20,5% và 32,3%. Nghề nghiệp phần lớn là lao động chân tay (58,5%); tuổi trung bình là 30,3. Hầu hết người KM-HN tham gia nghiên cứu sống tại địa phương từ 10 năm trở lên (95,4%) và hơn 2/3 đã từng quan hệ tình dục (67,7%). Tỷ lệ tường thuật từng mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục chiếm 1,2%.

Về kiến thức, thái độ liên quan đến HIV/STI, tỷ lệ đạt kiến thức cần thiết về HIV và có thái độ tích cực với người nhiễm HIV theo chỉ số dự phòng quốc gia lần lượt là 15,2% và 12,9%. Gần 2/3 nam giới DTTS đã từng nghe nói về các bệnh lây truyền qua đường tình dục (58,5%). Tỷ lệ thường xuyên đọc báo/ tạp chí, nghe đài và xem truyền hình ít nhất 1 lần/ tuần lần lượt là 18,9%; 39,6% và 86,1% (Bảng 1.).

Tỷ lệ từng xét nghiệm HIVở nam giới người DTTS tham gia nghiên cứu là 8,1% (KTC 95%: 6,5-9,7); tỉ lệ tương ứng ở Đồng Nai, An Giang và Kiên Giang lần lượt là 5,0% (KTC 95%: 2,8-7,2); 6,8% (KTC 95%: 4,1-9,4) và 12,6% (KTC 95%: 9,1-16,1) (Bảng 1.).

Bảng 1. Một số đặc tính dân số xã hội, kiến thức, thái độ, thói quen và xét nghiệm HIV ở nam giới KM-HNtại Việt Nam, 2012

Các yếu tố tương quan đến việc từng xét nghiệm HIV ở nam giới KM-HN: Mô hình phân tích hồi quy đa biến ở Bảng 2 cho thấy nam giới KM-HN sống tại Kiên Giang và An Giang, có trình độ học vấn từ cấp 3 (phổ thông trung học) trở lên, đã từng QHTD, có thói quen đọc sách báo và tường thuật đã từng mắc bệnh LTQĐTD có tỉ lệtừng XN HIV cao hơn các nhóm khác. Nam giới DTTS sống tại An Giang và Kiên Giang có tỷ lệ từng XN HIV cao hơn tại Đồng Nai lần lượt gấp2,5 (KTC 95%: 1,2-5,2) và 3,3 (KTC 95%: 1,8-6,3) lần; Những người có trình độ học vấn từ cấp 3 trở lên có tỷ lệ từng XN HIV cao hơn 2,4 lần (KTC 95%: 1,2-4,8) so với nhóm có trình độ học vấn thấp hơn. Những người đã từng quan hệ tình dục cũng có tỷ lệ từng XN HIV gấp 3,4 lần (KTC 95%: 1,6-7,0) so với những người chưa từng QHTD. Những người có thói quen đọc sách báo, tạp chí có tỷ lệ từngXN HIV cao hơn gấp 2,4 lần (KTC 95%: 1,4-4,2) những người không đọc. Đặc biệt, những người tường thuật đã từng mắc bệnh LTQĐTD có tỷlệ từngXN HIV cao gấp 8,7 lần (KTC 95%: 2,3-32,2) so với những người chưa từng mắc bệnh LTQĐTD.

Bảng 2. Các yếu tố liên quan đến XN HIV ở nam giới KM-HN tại Việt Nam, 2012