Nguyên tác: ven. Dr. K. Sri dhammananda việt dịch: thích long vâN & thiện phúC

Đối mặt với cái chết bằng 3 cách khác nhau trong vị trí bấp bênh đó, anh ta sẽ tham lam bắt đầu nếm những giọt mật rơi xuống. Sau đó, có người đi ngang qua, nhìn thấy tình huống bi đát của người khốn khổ, tình nguyện giúp một tay để cứu mạng sống của anh ta. Nhưng con người ham ăn và mê muội từ chối lắng nghe người cứu mình vì hương vị mạnh mẽ của mật ngọt mà anh ta đang thưởng thức. Hương vị của mật ngọt đã làm say sưa con người tại điểm người ấy thích quên đi tình trạng nguy hiểm đang đối mặt.

Ở đây, trong câu chuyện ngụ ngôn này, con đường đầy gai trong khu rừng ngang bằng với vòng luân hồi của vòng quay cuộc sống là một việc không thực tế và lắm phiền não. Một điều không dễ dàng để một người tiếp tục cuộc sống của mình đi qua được khu rừng ghồ ghề đầy gai của vòng xoay cuộc đời. Con voi ở đây đại diện cho sự chết, cái chết luôn luôn đi theo chúng ta và làm chúng ta đau khổ. Tuổi già của chúng ta cũng gây ra sự đau khổ và bất an trong tâm trí của chúng ta. Cái dây leo là sự sanh của chúng ta. Giống như một dây leo tiếp tục lớn và quấn cuộn mình vào những thực vật khác, sự sanh của chúng ta cũng tiếp tục tích lũy, nắm lấy bám víu vào nhiều thứ không cần thiết trên cuộc đời này. Hai con chuột trắng và đen đại diện tương ứng cho ngày và đêm. Từ cái ngày chúng ta được sinh ra trên đời này, quãng ngày và đêm tiếp tục cắt và làm ngắn quãng đời của chúng ta. Những giọt mật là những dục lạc ở thế gian, cảm nhận thoáng qua lại cám dỗ con người đến phần dư thừa của một cuộc đời vô thường và không tồn tại. Con người tốt bụng đến đưa tay cứu giúp để chỉ cho anh ta đường đi đúng và loại trừ tình cảnh hiểm nguy, đó chính là Đức Phật.

Một con người cứ nghĩ rằng tốt hơn, để anh ta ở trong cuộc sống thừa thọ hưởng dục lạc thế gian mà không cố gắng để đoạt đến giải thoát là hoàn toàn giống như người vô minh này từ chối mọi sự giúp đỡ thoát ra khỏi tình cảnh nguy hiểm đến tính mang chỉ vì nếm chút vị mật. Tạo hóa luôn luôn công bằng, tính vô tư của tạo hóa không hề bị xáo trộn.

Luật tạo hóa, vận hành không sai và bất lay chuyển, không bị chi phối bởi lời ca tụng, câu nguyện cầu và sự hy sinh để tế lễ. Chúng vận hành trong lĩnh vực vật lý và tâm thần không có sự can thiệp của người ban luật. Một trong những luật tạo hóa như thế có một ảnh hưởng mạnh mẽ trên phẩm hạnh con người là luật nhân quả trong vũ trụ. Luật này, chi phối ở lĩnh vực luân lý. Những hành vi toàn thiện hoặc bất toàn thiện thể hiện qua ý nghĩ, lời nói và việc làm sẽ ứng với thời gian phát khởi những kết quả tốt hoặc xấu tương ứng.

Nếu một người độc ác thể hiện những hành vi tội lỗi và không sống thích hợp với luật của vũ trụ, tự nhiên anh ta làm vẫn đục toàn thể bầu không khí với những hành động bất thiện. Với kết quả của những hành động bất thiện như thế, những hậu quả không trông đợi sẽ nảy sinh khó khăn để anh ta có thể sống một cuộc đời hạnh phúc hài lòng và an lành. Anh ta gây đau khổ cho chính mình và cho người khác với trí huệ đen tối của anh ta. Mặc khác, nếu sống thuận hợp theo lẽ tự nhiên của vũ trụ và đi theo một lối sống không tội lỗi và công bằng chính trực anh ta làm trong sạch bầu không khí với những ân sũng bởi những đức tính của mình. Với những rung cảm tâm thần tích cực, anh ấy gây ảnh hưởng đến những người xung quanh, cùng với việc gây tạo bầu không khí có ích cho sự an lạc và hạnh phúc.

“Những ai dẫn đưa đời sống bởi sự đi ngược lại với tự nhiên, phải đối mặt với hậu quả tất nhiên cả về thể chất lẫn tinh thần”.

5
THÁI ĐỘ ĐÚNG
Mối đe dọa từ việc lạm dụng Thuốc và Rượu
Rượu được mô tả là một trong nhiều nguyên nhân hàng đầu gây ra sự xuống cấp về thể chất và đạo đức. Hiện nay, một dạng thức lạm dụng khác xấu xa hơn đó là mối nguy hiểm và tác hại của thuốc, đặc biệt là Heroin (Bạch phiến) đã gây nên nhiều vấn nạn trầm trọng trong xã hội và con người. Bây giờ vấn đề này trên phạm vi toàn cầu. Hậu quả của việc lạm dụng thuốc trầm trọng và nguy hiểm hơn rượu. Các loại tội phạm ăn cắp vặt, cướp, quan hệ tình dục và lừa đảo những số tiền lớn đã xảy ra dưới ảnh hưởng độc hại của sự lạm dụng thuốc.

Những trùm thuốc, không bằng lòng với sự mua bán cái chết của người vô tội, thậm chí tìm cách kiểm soát những chính phủ yếu qua việc đảo chánh, hối lộ lật đổ và đánh bom. Vì vấn đề của một chính sách chung, những chính phủ phải bảo vệ công dân của họ chống lại sự lạm lụng thuốc. Vì thế, các tay trùm thuốc với những kế hoạch quỹ quyệt đã đe dọa đến từng tổ chức phẩm giá con người, xã hội. Những người có lương tâm và gia đình của họ thường xuyên liều chết bởi vì họ dám thách thức đường lối của những tay trùm không theo luật lệ.

Không có sự hợp tác quốc tế để xóa tan tội lỗi này, sự sống và tương lai của nhiều quốc gia thật sự sẽ ảm đạm. Trên toàn cầu, phí tổn công sức vô số tỷ đô la để loại bỏ sự nghiện tập quán xấu xa này, nhưng sự say mê điên cuồng vẫn còn tồn tại.

Bổn phận của chúng ta trong bất cứ thái độ nào có thể làm được, là trừ khử thói quen dẫn đến sự chết chóc này và ngăn ngừa con em mình trở thành những nạn nhân. Đời nghiện rượu và thuốc là một cuộc sống của cực hình và địa ngục, sớm đưa người ta đến cõi chết. Điều đáng buồn có nhiều quốc gia có những tôn giáo lớn sản xuất một số lượng lớn chất bạch phiến phân phối trên khắp thế giới.

Những thất bại là cột trụ của thành công. Học từ những thất bại dẫn ta đến thành công. Không thất bại là không bao giờ thành công. Trừ khi chúng ta trải nghiệm qua sự thất bại và những cay đắng của nó, chúng ta không bao giờ đánh giá đúng sự ngọt ngào của chiến thắng. Sự thất bại trở nên đơn giản là sự nhìn lại sự cố ít có hoặc không có những lợi ích. Sự thất bại không những giúp chúng ta thành công mà chúng còn giúp chúng ta cải tỉnh, mạnh mẽ, nhiệt tình và giàu có qua sự kinh nghiệm.

“Có nhiều người đi vào thanh cây với cặp mắt mở và trở ra với cập mắt mù”.
KHÔNG SO SÁNH VỚI NGƯỜI KHÁC
Bạn có thể tự mình loại bỏ những lo âu phiền muộn không cần thiết chỉ đơn giản bằng cách không tự so sánh mình với những người khác. Cho đến khi nào bạn còn nhìn người khác như là “sự ngang bằng”, “sự vượt trội” hoặc “sự phụ thuộc”của bạn, bạn sẽ có tính cố chấp và sự bất an. Nếu bạn không nhìn nhận một thái độ như thế, không có gì để bạn lo lắng. Nếu bạn nghĩ rằng bạn cao quý hơn những người khác bạn có thể trở nên tự mãn. Nếu bạn nghĩ bạn là thứ không là gì, những người khác sẽ cuối đầu với bạn. Nếu bạn nghĩ bạn là phụ thuộc, bạn có thể đánh mất sự tự tin của chính bạn.

Đối với hầu hết mọi người, khó mà chế ngự tính tự mãn. Điều đáng khuyên nhũ là học cách làm thế nào để giảm thiểu sự tự mãn của một người. Nếu bạn có thể hy sinh tính tự kiêu mạn, vậy bạn có thể tìm thấy sự an lạc bên trong. Bạn có thể hòa hợp chính bạn với những người khác từ đó trải nghiệm được sự an lạc và hạnh phúc. Điều nào là quan trọng hơn - giữ lại tính kiêu nạn hay là một trí huệ an lạc. Hãy cố gắng nhận thức rằng, sự bình đẳng, sự phụ thuộc hoặc sự tối thượng là tất cả trạng thái liên quan đang thay đổi. Hôm nay bạn có thể nghèo nhưng vào một thời điểm khác bạn có thể giàu có. Hôm nay bạn có thể ngu dốt nhưng sau này bạn có thể trở nên khôn ngoan. Hôm nay bạn có thể đau bệnh nhưng qua thời gian bạn có thể mạnh khỏe trở lại. Tuy nhiên, có nhiều phẩm nhân văn vô hình được nhìn nhận là thừa kế của nhân loại. Quyền lợi con người, bổn phận con người, địa vị của con người vv…Những người ngoài không có quyền xâm phạm một trong các quyền ấy của bạn.

“ Nếu bạn tốt với chính mình, bạn tốt với những người khác. Nếu bạn tốt với những người khác đó là bạn tốt với chính mình’’.
LÀM THẾ NÀO ĐỂ KIỂM SOÁT ĐƯỢC PHIỀN MUỘN
Bạn phải nhận thức rằng, có thể bạn đã góp một phần nào đó vào những phiền muộn và các vấn nạn hiện giờ đang xảy đến cho bạn. Điều quan trọng cho bạn là phải biết làm gì vượt qua những vấn nạn đến với bạn từ nhiều nguồn gốc khác nhau. Nếu bạn có hiểu biết sâu sắc đủ để vượt qua trách nhiệm đã nhận ra những vấn đề đang xảy đến, điều tất nhiên bạn sẽ có ý tưởng, làm thế nào để loại trừ những khó khăn một cách tốt nhất.

Sau đó bạn biết cách dàn xếp với những người việc gây khó khăn và các đối thủ của bạn. Những người chống đối bạn cũng có một trái tim của con người. Vì thế, không khó để hòa giải với họ, phát triển tình bạn với họ thay vì xa lánh họ.

Nếu bạn đủ sức đề kháng thái độ sai lầm của họ, thế nên không có lý do gì tránh sự liên kết với họ. Qua sự hợp tác với những người như thế, bạn có thể gây ảnh hưởng đến họ bởi những điều tốt đẹp hơn cho chính họ. Hãy nhớ rằng, chính sự hiểu biết của bạn mới giúp bảo vệ bạn khỏi những kẻ thù của bạn và cho phép bạn hướng dẫn họ trở thành tốt đẹp.

Nếu có người làm điều gì sai trái với bạn do sự vô minh hay sự kém hiểu biết, đó là thời cơ tốt nhất để bạn chứng tỏ sự lịch lãm, vốn học thức và kiến thức về tôn giáo của bạn.

Điều gì là việc sử dụng vốn học thức của bạn và kiến thức tôn giáo nếu bạn không học cách cư xử với chính mình là một con người chân chính thực sự đặc biệt vào thời gian thử thách. Khi người khác hành xử sai lầm với bạn, bạn phải xem hành động của họ là một cơ hội cho bạn để bạn phát huy sự kiên nhẫn và thông cảm của mình.

Tánh nhẫn là một đức tính hàng đầu mà mọi người cần phải vun bồi. Bạn cần thực hiện đức tính này bao nhiêu, bạn càng có khả năng sẽ duy trì chân giá trị của bạn bấy nhiêu. Bạn phải biết cách sử dụng tốt các kiến thức và nguyên tắc để cư xử với những người thù địch với bạn.

Không sớm thì muộn, họ sẽ nhận ra sự rồ dại của họ và thay đổi thái độ thù địch về bạn. Thỉnh thoảng có người muốn thụ đắc ơn huệ lòng quãng đại và chữ nhẫn của bạn dưới dấu hiệu của người yếu đuối. Đó là cơ hội để bạn hành xử khôn khéo không trở thành nạn nhân của những con người ích kỷ đó. Lòng từ ái, tính trung thực và sự nhẫn nhục là mảnh đất màu mỡ dành cho người ích kỷ thụ đắc ơn huệ đối với chính lợi ích của họ.
TIẾN BỘ VÀ SỰ Ô NHIỄM
Trong khi kiến thức khoa học trả lại con người một kẻ hoài nghi xa lánh, sự kế thừa nền văn hóa, kỷ thuật lại cướp đoạt luôn của anh ta khả năng sáng tạo. Máy móc với sức mạnh sản xuất rộng lớn đã giảm bớt, con người biến thành một con người bấm nút và đã ném hàng triệu công nhân vào nạn thất nghiệp. Bắp thịt và năng lực sáng tạo của họ đã bị tháo bỏ, gây trở ngại và làm thất vọng. Như kết quả, nghệ thuật dân gian và các ngành thủ công bản địa của tất cả mọi quốc gia, trong thực tế biểu cảm được sự thăng hoa của mọi cảm xúc, hầu hết đã trở nên vắng bóng. Con người trong sự tán thán dành cho sáng tạo và cuộc chiến đấu yếu ớt để tự biểu hiện mình nay đã trở thành một nhà sưu tầm đồ cổ.

Vì vậy, để có một cái nhìn bao quát những nguyên nhân chủ yếu có trách nhiệm về khuynh hướng xã hội hiên đại, thật có ích lợi nhìn về các hậu quả của chúng. HIV và AIDS đã không còn kiềm chế được. Người ta đã báo cáo rằng có một sự gia tăng đến 300% chỉ trong vòng 1 thập kỷ ở Hoa Kỳ. Sự mở rộng chưa từng có trên lĩnh vực các bệnh về tâm lý chứng minh rằng sự lành mạnh về tâm hồn đang bị giảm giá trị một cách nhanh chóng. Nghiện rượu và thuốc lá vấn nạn sức khỏe chủ yếu.

Tỉ lệ tội phạm tăng cao chưa từng thấy. Sự ràng buộc trong đời sống hôn nhân trở nên dễ tan vỡ một cách đáng buồn và tỉ lệ ly dị đang tăng cao một cách đáng báo động. Định chế có thể tồn tại phát triển nơi gia đình đang bị đe dọa, và theo nhiều nhà xã hội học, những định chế về gia đình có thể bị dứt tuyệt trong một tương lai không xa. Sự đổ vỡ trong đời sống gia đình đã ảnh hưởng đến cuộc sống con trẻ là đáng thương tâm nhất.

Một báo cáo của tổ chức kinh tế y tế Anh Quốc tiết lộ rằng, các trẻ sơ sinh là nạn nhân của tội giết người phổ biến nhất tại Anh. Chúng bị đánh đập đến chết khi gia đình xảy ra sự cố trầm cảm. Nạn ghiền thuốc và tội phạm thanh thiếu niên đã trở thành những vấn nạn đáng báo động của xã hội ngày nay. Những hiện tượng xã hội này có liên quan trực tiếp đến thái độ của con người hướng đến những thú vui dục lạc. Sự suy nghĩ lại và sự tái giáo dục nghiêm túc xem là cấp thiết nhất hiện nay nếu con người được cứu thoát ra khỏi mối nguy cơ của sự tự hủy diệt sắp xảy ra qua sự thụ hưởng dục lạc.

Mối quan hệ hôn nhân của con người trong đời sống hiện đại quá mong manh và dễ tan vỡ bởi vì sức mạnh kết nối tình cảm đã bị đánh mất trong thú vui dục lạc. Điểm nhấn phần nhiều nằm vào những thú vui về nhục thể, trong khi sự nhận định cá nhân và sự đồng cảm để khêu gợi lòng hy sinh và tánh không ích kỷ đáng tôn trọng lại bị cố ý phớt lờ và quên lãng. Mặc dù tình dục là một nhu cầu căn bản quan trọng trong hôn nhân, nó không phải là mặc quan trọng nhất trong đời sống gia đình. Sự nuông chìu vì lợi ích cho tình dục không bao giờ mang đến sự thỏa mãn, biết đến bao giờ mới đủ cho? Những ham muốn không thể thỏa mãn được minh họa một cách vô tư trong văn học Phật giáo qua phép đối chiếu truyền thống, một con chó liếm khúc xương để qua cơn đói. Nhưng tình dục là sự biểu lộ tình yêu thương vợ chồng là sự trải nghiệm qua tình cảm được thỏa mãn.

Nếu chỉ đề cập đến tình dục, con người không cần phát triển một định chế như gia đình. Các con vật cũng thỏa mãn bản năng tình dục của chúng, nhưng không thể nào so sánh với gia đình con người đã tiến hóa với vương quốc động vật. Chức năng quan trọng của đời sống gia đình đúng là để dạy con người bài học lớn về luân lý đạo đức để vượt qua bạn chất ích kỷ của con người tự xem mình là quan trọng.

Các bậc cha mẹ bắt đầu đời sống trong bào thai người mẹ là kẻ sống bám ích kỷ nhất. Sau đó, họ bước qua những giai đoạn tình cảm tự yêu bản thân mình, yêu thương chồng vợ và yêu thương cha mẹ. Khi con người trưởng và trở thành cha mẹ họ hoàn toàn đánh mất chính mình trong việc phụng sự cho con cái của họ. Họ có thể từ chối bỏ thậm chí đến những của cải cá nhân thụ đắc do một đời làm việc vất vả. Sau cùng, họ tạo ra một thứ tình cảm tự hy sinh khi họ có một người bạn đời cho các con của họ để yêu thương và nuôi nấng. Đến lúc tuổi già họ xem con cái với vẻ bình thản và hài lòng. Sự hoàn thành đầy đủ và trưởng thành về tình cảm này hoàn toàn không thể có nếu ta xem nhục dục là mục tiêu của đời sống hôn nhân.
PHÓ THÁC VIỆC TỰ SÁT
Tự sát là hành động có chú ý và tự nguyện lấy đi mạng sống của chính mình. Tự sát rơi vào hai loại: Làm theo nghi lễ và theo cá nhân. Loại thứ nhất xảy ra như là kết quả của tập tục và sức ép cả công luận. Điển hình như tập tục Ha-ra-kiri nghi thức tự sát thực hiện bằng cách rạch bụng bởi những người có giái cấp ở Nhật Bản khi anh ta đối mặt với sự nhục nhã.

Tự sát cá nhân là tiêu biểu hơn trong thời đại tân tiến. Thông thường người ta thừa nhận lý lẽ rằng sự tự sát là kết quả thất bại trong việc điều chỉnh những trầm cảm trong đời sống của một người, và sự căng thẳng quá mức chịu đựng của người ấy. Tự sát là cách giải quyết nhiều vấn nạn thuộc cá nhân khác nhau. Cô đơn, bị bỏ rơi, bị thù ghét, khát vọng trả thù, sợ hãi, đau đớn do bệnh lý cảm giác tội lỗi vv…Nam giới ký thác sự tự sát nhiều hơn nữ giới, và điều này áp dụng vào tất cả mọi lứa tuổi. Dù vậy, nữ giới thực hiện nhiều cố gắng không thành công hơn nam giới, do bởi thiếu kỷ năng tự giết cùng bởi những cảm xúc khác nhau.

Hầu hết những người tự sát đều bị bế tắc. Cơ hội cao nhất xảy đến với những người bế tắc tháp tùng với cảm giác ngập tràn nổi vô vọng (không còn hy vọng)và một sự thua thiệt về quyền lợi hoặc thú vui trong mọi hoạt động. Ngoài ra, những người cao tuổi, cô đơn, ly dị, góa bụa chồng vợ, đặc biệt những người nghiện rượu và thuốc đều ở mức thiệt hại cao hơn. Những người không nhà ở cũng là những người tham gia tự sát nghiêm trọng hơn những người khác.

Điều đặc biệt là tự sát ở lứa tuổi thanh thiếu niên là một vấn nạn gây kinh sợ. Tỉ lệ tự sát ở nam giới trưởng thành đã tăng gấp đôi. Vì nhiều lý do khác nhau sự gia tăng tương tự đã không xảy ra ở nữ giới.

Nhiều chuyên gia cảm thấy rằng sự gia tăng tỉ lệ tự sát nơi thanh thiếu niên do bởi tính phức tạp và áp lực của đời sống hiện tại. Người ta cũng biết rằng, nhiều vỡ kịch truyền hình và những chuyện kể tin tức về tự sát cung cấp sự tăng gia theo mùa về con số những người trẻ hủy đi cuộc sống của họ. Nạn thất nghiệp và áp lực tìm việc làm cũng là những yếu tố.


Chúng ta có thể làm gì để phòng tránh việc tự sát của một người nào đó ?
Có nhiều dấu hiệu báo trước để nhìn thấy, bao gồm việc xa lánh bạn bè hoặc các hoạt động thường ngày, quên đi sự hiện diện cá nhân, thay đổi hẳn thói quen ăn và ngủ, uống nhiều thuốc hoặc rượu. Nhiều thanh thiếu niên thực hiện ý định của họ thậm chí rõ ràng hơn. Họ có thể từ bỏ những gì trân quí hoặc nói: “Tôi sẽ không bao giờ gây phiền hà nữa’’. Hành vi tự sát thường đi theo sau một tổn thất về tinh thần chẳng hạn như đổ vỡ tình cảm giữa bạn trai và bạn gái hoặc là một cuộc ly dị gia đình.

Từ đó bạn hãy nên điểm qua bất cứ một trong những thái độ thay đổi này - và chúng phải được thực hiện một cách nghiêm túc - là bạn phải nên khuyên bảo đứa con đau khổ của bạn. Chẳng hạn đặt những câu hỏi đặc biệt và trực tiếp về điều gì nó đang dự định làm. Mang những vật ra ngoài nơi trống trống trãi có thể giảm bớt mối lo sợ của nó và nó sẽ cảm nhận sự giúp đỡ của bạn. Chỉ có lúc đó, bạn có khả năng can thiệp vào chính vấn đề và tìm thấy giải pháp giúp đỡ chuyên sâu nếu cần thiết.

Sự buông thả của xã hội tân tiến, ám chỉ sự khoan dung to lớn hơn thái độ của người vô đạo đức có thể có một phần nào có trách nhiệm đối với sự gia tăng những hành động tự sát, đặc biệt qua sự uống thuốc độc. Thái độ của xã hội trong cư xử với những người tự sát đã tăng phần kém đạo đức và xử phạt. Hiện nay, có một sự sẵn lòng to lớn hơn để hiểu hơn là để kết tội, nhưng khuynh hướng che đậy những hành vi tự sát vẫn còn tồn tại. Một hành vi tự sát không tránh khỏi có khuynh hướng gây ra những phản ứng đau buồn và cảm giác tội lỗi nơi những người cảm thấy rằng đúng ra họ có thể ngăn ngừa bởi sự chăm sóc và thương yêu nhiều hơn họ đã làm .

Lòng tham không thỏa mãn và sự thất bại không đạt điều con người muốn, có thể gây ra sự tự sát. Chưa hề có một tôn giáo nào tha thứ hành vi độc ác này.

Hiện nay, điện thoại thông dụng là một phương tiện liên lạc giữa những người cô độc và tách biệt đang dự định tự sát và tìm kiếm sự trợ giúp và tư vấn từ những thành viên hiệp hội chăm sóc.

Như trường hợp của tổ chức “Những người nghiện rượu giấu mặt’’ và những tổ chức tương tự khác, những công nhân tình nguyện phục vụ như những nhà tư vấn làm việc không ngừng nghĩ và việc làm của họ là sẵn sàng cho những vụ tự sát có thể xảy ra vào bất cứ lúc nào. Có bằng chứng rằng loại hoạt động phục vụ này giúp phần ngăn ngừa hành vi tự sát trên phạm vi rộng.

Một người giận dữ thở ra chất độc và anh ta tự hại mình nhiều hơn là anh ta làm hại người khác. Một người giận hét vào người khác sẽ không thể nhìn mọi vật trong viễn cảnh đúng, như thể khói đang bay vào mặt anh ta. Không có bất cứ người giận nào dù thông minh đến đâu mà không bị giận dữ làm tổn hại. Luôn luôn nhớ rằng, không ai có thể hại bạn trừ khi bạn lót đường cho người khác làm như thế. Nếu bạn vâng theo con đường ngay thẳng của đời sống sẽ bảo vệ bạn. Đức Phật nói: “ Bất cứ người nào làm hại một con người không có hại, một người hoàn toàn trong sạch và vô tội, kẻ làm như thế rất khờ dại vì tội ác phản ứng lai giống như bụi ném ngược lại gió’’(Kinh Pháp Cú).

Nếu bạn kích thích cơn giận của người khác, bạn phải chịu trách nhiệm về những phản ứng nó gây ra. Biểu lộ thái độ tấn công, bạn chỉ có thể đong đầy những ước muốn của kẻ thù. Kết hợp và hòa hợp là 2 mặt quan trọng nhất trong đời ta.

“Khi những sợi tơ nhện kết hợp lại chúng có thể trói cột một con sư tử’’.

Bạn phải biết cách làm thế nào để bảo vệ bất cứ sự an lạc và trạng thái bình tĩnh bên trong bạn vừa phát triển trong trí huệ. Để gìn giữ an lạc nội tại, bạn phải biết giảm thiểu tánh tự cao của bạn, bạn nên biết khi nào phớt lờ tính kêu ngạo, khi chế ngự sự sai lầm của cái tôi, bạn kiên quyết khi cần lọai bỏ và khi nào cần thực hành tánh kiên nhẫn. Bạn không nên để cho những người khác lấy đi sự an lạc nội tại của bạn. Bạn có thể gìn giữ sự an lạc bên trong của bạn nếu bạn biết cách hành sử một cách khôn ngoan.

Sự khôn ngoan đến qua sự hiểu biết. “Con người là một sinh vật đang lớn lên” các nhà khoa học nói rằng, chúng ta đã mất hàng triệu năm mới được đứng trên vị thế làm người như hôm nay. Hãy dùng sự nổ lực đầy đủ với sự vững vàng để đứng vững bằng những nguyên tắc chặt chẽ và nhẹ nhàng của bạn. Đồng thời hãy hạ mình vì lợi ích cho sự an lạc và lòng bao dung để tránh sự xung đột và bạo lực. Làm được như thế bạn sẽ không bao giờ đánh mất điều gì cả. Thay vào đó, bạn đạt được mục đích.

Nếu chúng ta mong muốn mang hòa bình đến cho thế giới, chúng ta hãy bắt đầu bằng sự thay đổi thái độ và sự ích kỷ sai lầm của chúng ta. Hòa bình thế giới đi ngược lại hòa bình nội tại chúng ta phải học cách tự canh giữ chính mình chống lại sự phê bình không xác thực và cách thức tạo ra sự xử dụng có cảm ứng về cách phê bình để xây dựng. Chúng ta phải luôn luôn nhìn vào sự phê bình một cách khách quan. Nếu phê bình nhắm vào chúng ta không đúng, thiếu cơ sở có chủ ý xấu, chúng ta không nên đầu hàng phẩm giá của chúng ta trong một thái độ ngu xuẩn. Nếu chúng ta biết rằng không có tội lỗi nhận thức nơi chúng ta, thái độ của chúng ta đúng đắn và được đánh giá bởi những người khôn ngoan, vì thế chúng ta không cần lo lắng về sự phê bình thiếu cơ sở. Sự hiểu biết của chúng ta về cả hai sự phê bình xây dựng lẫn phá hại đều quan trọng giúp chúng ta đều chỉnh lối sinh hoạt để sống trong bất cứ cộng đồng nào. Tất cả chúng ta đều nghiêng về sự chê trách người khác về những sự yếu kém và bất hạnh của chính mình. Có bao giờ bạn có ý nghĩ rằng chính bạn cũng có phần trách nhiệm về những vấn nạn của bạn.

Sự đau buồn của bạn không có gì để làm trong một gia đình nguyền rủa hoặc là tội lỗi có nguồn gốc từ tổ tiên. Nó không phải việc làm của thánh thần hoặc của ma quỷ. Sự đau buồn của bạn là do chính bạn gây ra. Vì thế, bạn chính là viên cai ngục hay là người giải phóng của chính bạn. Chính bạn là người tạo ra địa ngục hoặc thiên đàng của chính bạn. Bạn có tiềm năng để trở thành một người tội lỗi hay một vị thánh. Không một người nào khác có thể làm cho bạn là người tội lỗi hay là một vị thánh được.

Bạn phải học hỏi, phải gánh vác trách nhiệm cho chính cuộc đời của bạn. Bạn phải học hỏi để chấp nhận sự yếu kém của chính bạn mà không trách mắng hoặc quấy rầy kẻ khác. Hãy ghi nhớ câu nói của người xưa. “Người không học thức luôn luôn trách người khác, người có học thức phân nửa tự trách mình, còn người học thức đầy đủ không trách mắng ai cả’’.

Bất cứ lúc nào một vấn nạn phát sinh, người hiểu biết như chúng ta phải nên tự mình cố gắng tìm ra đâu là nơi lầm lỗi không trách người khác. Nếu mỗi người cố gắng tự hành xử đúng đắn với chính mình, sẽ không có bất cứ vấn nạn nào hoặc một sự xung đột trên thế giới này. Nhưng mọi người không chỉ cố gắng cải thiện sự hiểu biết của mình bằng các hành xử không có thành kiến. Người ta thích tìm người trách lỗi của người khác hơn. Bên ngoài của chính họ lộ vẻ ra ngoài gốc mọi vấn nạn của họ vì họ miễn cưỡng chấp nhận sự yếu kém của họ.

Đầu óc của con người được ban cho quá nhiều điều lừa dối, cho nên anh ta sẽ cố gắng tìm lời xin lỗi để chứng minh việc làm gây ra ảo tưởng rằng anh ta không có lỗi.

Đức Phật nói “Dễ dàng nhìn thấy lỗi người, thật rất khó nhìn thấy lỗi của chính mình’’(Kinh Pháp Cú).

Để che dấu sự yếu kém cùng với chối bỏ lỗi lầm của mình, nhiều người chấp nhận thái độ hiếu chiến hướng về những người khác, họ nghĩ rằng bởi việc làm như thế, họ có thể tránh né tình huống xấu hổ hoặc nguyên nhân của sự phàn nàn hướng về họ. Họ không nhận thức rằng, một thái độ như thế chỉ sinh ra nhiều vấn nạn hơn cho chính họ bên cạnh việc làm tăng một bầu không khí không lành mạnh xung quanh.

Bạn phải biết thừa nhận khi bạn sai, đừng theo cách của những người không có văn hóa luôn luôn chỉ trích người khác.

Xa hơn Đức Phật nói: “Người không nhận mình ngu là người ngu thật sự.Và người ngu biết mình ngu là người khôn đối với phạm vi đó’’Kinh Pháp Cú.

Bạn có trách nhiệm với những sự đau buồn đến với bạn. Khi bạn để cho một sự cố thậm chí nhỏ nhoi làm xáo trộn trí huệ của bạn, chính nơi đó sẽ phát sinh ra sự buồn khổ của bạn. Bạn phải hiểu rằng không có điều gì là sai trong cuộc đời này, nhưng có điều gì sai lầm trong lối sống của chúng ta khi chúng ta gánh nhận sự khổ đau.