CÁC BIỆN PHÁP CHỦ ĐỘNG ỨNG PHÓ SỰ CỐ TRÀN DẦU

5.2.2Các biện pháp lâu dài

Chính phủ cần coi việc sử dụng hợp lý và bảo vệ môi trường và các hệ sinh thái biển là một vấn đề ưu tiên, trong đó mục tiêu bảo vệ các hệ sinh thái và bảo tồn tính đa dạng sinh học biển là trọng tâm. Để đạt được điều đó cần tiến hành các chương trình quản lý tổng hợp vùng ven biển trong mối quan hệ với quản lý các lưu vực lân cận. Một chương trình như vậy cần phải được xây dựng trên cơ sở khoa học, phù hợp với bản chất tự nhiên và đặc thù tài nguyên của từng khu vực, cũng như phải lôi cuốn được các cấp chính quyền địa phương và các ngành cùng tham gia thực hiện, kể cả cộng đồng nhân dân ven biển.

Một trong những công cụ quản lý môi trường biển quan trọng được đề cập là việc xây dựng các chính sách quản lý môi trường biển trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước (đến 2020), trong đó ưu tiên xây dựng các chính sách sau: Hướng dẫn qui hoạch vùng ven biển, chính sách quản lý chất thải đổ ra biển, hướng dẫn quản lý và qui hoạch du lịch biển, hướng dẫn khai hoang lấn biển, chính sách bảo vệ môi trường biển liên quốc gia và chính sách về thuế tài nguyên biển. Ngoài ra, cần tăng cường hiệu lực của Luật bảo vệ môi trường trong tình hình mới, xây dựng hệ thống tiêu chuẩn về chất lượng môi trường biển, thi hành tốt pháp lệnh về bảo vệ nguồn lợi thủy sản, tiến hành qui hoạch xây dựng và quản lý các khu bảo tồn thiên nhiên, ưu tiên các dự án phục hồi các hệ sinh thái và các loài đã bị suy thoái.

Quản lý biển và vùng bờ hiệu quả phải dựa trên cơ sở tiếp cận hệ thống, đa ngành và tiếp cận hệ sinh thái, phải cân nhắc tính hữu hạn của các hệ thống tự nhiên ở vùng bờ và nhu cầu phát triển của các ngành khác nhau ở đây. Từ góc nhìn đó, có thể hiểu phát triển bền vững biển và vùng bờ nước ta theo mấy khía cạnh cụ thể sau:

- Duy trì chất lượng môi trường và bảo toàn chức năng của các hệ sinh thái biển và vùng ven bờ;

- Phát triển một nền kinh tế biển hiệu quả, bảo đảm lợi ích lâu dài;

- Bảo đảm quyền lợi của cộng đồng dân cư ven biển, góp phần xoá đói, giảm nghèo cho người dân, cân bằng hưởng dụng nguồn lợi giữa các thế hệ;

- Chấp nhận phát triển đa ngành ở vùng bờ, tối ưu hoá việc sử dụng đa mục tiêu các hệ thống tài nguyên vùng biển, giảm thiểu mâu thuẫn lợi ích trong sử dụng tài nguyên biển và ven bờ.

Nguyên tắc cơ bản

Để thực hiện được các mục tiêu phát triển bền vững biển và vùng bờ nói trên cần chú ý các nguyên tắc cơ bản sau:

- Bảo đảm cân bằng, sử dụng hợp lý và bảo vệ các hệ sinh thái quan trọng đối với phát triển kinh tế biển, đặc biệt kinh tế thủy sản. Coi trọng phục hồi và bảo tồn nguồn lợi thủy sản;

- Ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất của các ngành kinh tế biển, đặc biệt trong khai thác biển xa và mở rộng nuôi thâm canh năng suất cao, bảo đảm an toàn sinh thái biển và vùng bờ;

- Nâng cao nhận thức cộng đồng, lôi cuốn cộng đồng tham gia vào sử dụng và quản lý hiệu quả tài nguyên biển và bảo vệ môi trường và các hệ sinh thái vùng ven biển;

- Tăng cường thể chế và chính sách quản lý hiệu quả và bền vững theo cách tiếp cận liên ngành. Lồng ghép các cân nhắc về môi trường vào các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội biển và vùng bờ;

- Vì “Trăm sông đổ về biển cả” cho nên phần lớn các nguồn gây tác động đến môi trường biển lại xuất phát từ bên ngoài vùng biển quản lý. Cho nên, quản lý biển hiệu quả phải gắn chặt với quản lý lưu vực sông ven biển, trước hết là các lưu vực sông lớn có ảnh hưởng quan trọng đến môi trường biển.

Khuyến nghị chính

Các chính sách quan trọng và những hoạt động cần thiết để đảm bảo quản lý tốt môi trường và các hệ sinh thái biển ở Việt Nam:

- Tăng cường năng lực và đưa vào hoạt động có hiệu quả Trung tâm Ứng cứu sự cố tràn dầu quốc gia;

- Ban hành các văn bản hướng dẫn của Chính phủ nhằm đẩy mạnh công tác quy hoạch phát triển kinh tế biển theo ngành, vùng và lồng ghép các cân nhắc môi trường vào từng bước của quá trình quy hoạch;

- Tăng cường chính sách hỗ trợ và cải thiện sinh kế các cộng đồng dân cư nghèo; hoàn thiện chính sách phân cấp, giao quyền sử dụng, khai thác và quản lý tài nguyên biển và ven biển, trước hết là nguồn lợi thủy sản ven bờ;

- Xây dựng và hoàn thiện, tiến tới ban hành một bộ luật về các vấn đề biển và vùng bờ Việt Nam, nhằm bảo đảm tính đồng bộ, loại bỏ sự chồng chéo và tăng cường cơ chế phối hợp giữa các ngành liên quan;

- Thực hiện kế hoạch quản lý tổng hợp vùng bờ biển dựa trên cơ sở các chính sách liên ngành, điều chỉnh và kết nối các hoạt động phát triển của các ngành trên biển và vùng ven bờ;

- Quản lý tài nguyên biển có sự tham gia của cộng đồng, tiến tới đồng quản lý, gắn liền với nâng cao nhận thức về biển và vùng bờ cho cộng đồng;

- Thiết lập và quản lý hiệu quả các khu bảo tồn và các khu dự trữ biển trong khuôn khổ quản lý tổng hợp vùng bờ. Phấn đấu đến năm 2012 khoảng 7-10% diện tích vùng biển được quản lý và bảo tồn hiệu quả theo Cam kết Johanesburg;

- Tăng cường năng lực quản lý nhà nước về môi trường và tài nguyên biển - ven biển trên cơ sở thiết lập một thiết chế tổ chức liên ngành;

- Hạn chế việc mở rộng nuôi quảng canh thủy sản ven biển, khuyến khích nuôi thâm canh, nuôi trên biển và triển khai các tiến bộ kỹ thuật tiến bộ để tăng năng suất nuôi trồng, giảm thiểu ô nhiễm biển ven bờ;

- Xây dựng và áp dụng có hiệu quả các tiêu chuẩn môi trường theo ngành và các chỉ số phát triển bền vững vùng bờ;

- Thực hiện có hiệu quả Luật Bảo vệ môi tường, Luật Thủy sản và các luật pháp trong nướng và quốc tế có liên quan đến biển.

Thế kỷ 21 là kỷ nguyên của biển và đại dương, biển sẽ là cứu tinh của cả thế giới, vì biển là nơi dự trữ cuối cùng của loài người về lương thực, thực phẩm và nguyên, nhiên liệu. Đầu tư bao nhiêu cho biển để đạt đuợc hiệu quả, bảo đảm cân bằng giữa kinh tế - xã  hội - môi trường là việc của các nhà hoạch định chiến lược phát triển.

Nhận diện "Việt Nam biển" cũng chính là bắt đầu một cách nhìn mới và đầy đủ về chân dung kinh tế Việt Nam - một Việt Nam mang sóng biển Đông hòa vào bể lớn của thương trường quốc tế theo cách tiếp cận phát triển bền vững.

(Phỏng vấn người dân khu vực Cửa Đại, Hội An và Cù Lao Chàm)

1. 
   Chưa qua trường lớp nào 29 (9.65)
   
2. 
   Tiểu học 111 (37%)
   
3. 
   Trung học cơ sở 119 (40%)
   
4. 
   Trung học phổ thông, trung học chuyên nghiệp 32 (11%)
   
5. 
   Cao đẳng, đại học 3 (1%)
   
6. 
   Sau đại học 0%
   

1. 
   Ngư dân 149 (49.3%)
   
2. 
   Diêm dân 1 (0.33%)
   
3. 
   Doanh nghiệp 4 (1,325)
   
4. 
   Cán bộ viên chức 8 (2.65%)
   
5. 
   Nội trợ 24 (7.95%)
   
6. 
   Buôn bán nhỏ 39 (12.9%)
   
7. 
   Công nhân 17 (5.63%)
   
8. 
   Sinh viên 3(1%)
   
9. 
   Nông dân 21 (6.9%)
   
10. 
    Khác (ghi rõ) 36 (12%)
    

(Xếp loại mức độ quan trọng của mỗi nguyên nhân: Số 1 là nguyên nhân quan trọng nhất; Số 2 là nguyên nhân quan trọng thứ nhì; Số 3 là nguyên nhân quan trọng thứ 3, … Nếu yếu tố nào không phải là nguyên nhân của sự suy giảm thì không đánh số.

Nguồn thu nhập	Mức thu nhập hàng tháng			Số hộ có thu nhập
	TB	Max	Min
Đánh bắt hải sản tự nhiên ngoài khơi	1,800,000	21,000,000	400,000	86
Đánh bắt hải sản tự nhiên ven bờ	1,900,000	12,500,000	200,000	93
Nuôi hải sản lồng	3,000,000	9,500,000	800,000	17
Trồng, thu hoạch rong, tảo, cỏ biển	800,000	1,000,000	200,000	4
Kinh doanh khách sạn, nhà hàng, nhà nghỉ	4,000,000	6,000,000	1,500,000	6
Cho khách du lịch thuê đồ	na	na	na	0
Sản xuất đồ thủ công, mỹ nghệ	na	na	na	0
Bán đồ lưu niệm, mỹ nghệ	3,000,000	7,000,000	1,000,000	4
Làm ruộng	900,000	2,200,000	200,000	17
Khai thác nguồn lợi từ rừng ngập mặn	na	na	na	0
Khai thác vật liệu xây dựng từ biển, cửa sông	na	na	na	0
Thu hoạch, bán dược liệu tự nhiên	na	na	na	0
Nguồn thu khác (ghi rõ)	1,800,000	7,000,000	1,500,000	198
Tính chung	2,690,000	21,000,000	500,000	299