LM. jb. Hoaøng vaên khanh luaân lyù kitoâ giaùO
I. THAÄP GIÔÙI NOÙI CHUNG
tải về 2.78 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- Truyeàn thoáng cuûa Giaùo hoäi.
- GIÔÙI RAÊN I THÔØ PHÖÔÏNG VAØ KÍNH MEÁN CHUÙA TREÂN HEÁT MOÏI SÖÏ ÑÖÙC THÔØ PHÖÔÏNG Baûn chaát vieäc thôø phöôïng
- Boån phaän thôø phöôïng
- Caùc hình thöùc thôø phöôïng
I. THAÄP GIÔÙI NOÙI CHUNG CÖÏU ÖÔÙC Xaùc ñònh töø ngöõ Thaäp giôùi, Thaäp ñieàu, Möôøi ñieàu raên, laø nhöõng kieåu noùi, dòch töø hy ngöõ “Dekaù – logos” , coù nghóa laø möôøi Lôøi. Ñaây laø teân goïi cuûa danh muïc caùc giôùi luaät cuûa Giao öôùc Sinai. Vì theá, ta taïm ñònh nghóa Thaäp giôùi laø Möôøi Lôøi do Thieân Chuùa maïc khaûi cho daân cuûa Ngöôøi treân nuùi thaùnh, giuùp daân tuaân giöõ ñeå trung thaønh vôùi Giao öôùc (Xh 20,1-7; Ñnl 5,6-22). Ñoái chieàu hai baûn vaên treân, ta nhaän ra ít khaùc bieät: Khaùc nhau veà lyù do nghæ ngaøy sabbat. Trong Xuaát haønh, vieäc nghæ aáy quy chieáu veà haønh ñoäng saùng taïo cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng Taïo Hoùa. Ngöôøi laøm vieäc saùu ngaøy vaø ngaøy Sabbat, Ngöôøi nghæ ngôi. Baûn vaên Ñnl laïi quy chieáu vieäc nghæ ngaøy Sabbat vaøo vieäc TC giaûi phoùng daân khoûi aùch noâ leä Ai caäp. Veà hình thöùc vaên chöông: Hai giôùi raên ñaàu ñöôïc trình baøy nhö Lôøi Chuùa noùi ôû ngoâi thöù nhaát; nôi caùc giôùi raên khaùc, Chuùa xuaát hieän ôû ngoâi thöù ba nhö theå ñaây chæ laø lôøi loan baùo thaùnh yù cuûa Chuùa. Hai giôùi raên veà giöõ ngaøy sabbat vaø thaûo kính cha meï ñöôïc vieát nhö leänh truyeàn; coøn caùc giôùi raên khaùc xuaát hieän nhö leänh caám. - Vieäc phaân chia thaønh hai bia chæ minh nhieân ñöôïc ñeà caäp trong Ñnl. Caùc giôùi raên ñöôïc goïi laø Lôøi, chöù khoâng phaûi saéc leänh, luaät leä, dieãn taû ñoù chính laø yù muoán cuûa TC, giaùo huaán cuûa Thieân Chuùa, qua ñoù Ngöôøi xaây döïng söï hieän höõu cuûa daân GU vaø keâu goïi hoï trôû neân daân rieâng (‘am sôgulla), moät daân thaùnh thieän ñeå chieáu toûa söï thaùnh thieän cuûa Chuùa giöõa chö daân. Boái caûnh cuûa Thaäp giôùi Giao öôùc. Trong khi caùc boä luaät cuûa caùc daân toäc Ñoâng phöông coå thôøi ñeàu ñeàu ñöôïc gaùn cho vua, tröôøng hôïp Thaäp giôùi hoaøn toaøn khaùc: chính TC laø nhaø laäp phaùp duy nhaát vaø toái cao. Ngöôøi ban Luaät cho daân trong khuoân khoå giao öôùc giöõa Ngöôøi vôùi daân maø Ngöôøi tuyeån choïn. Vì theá, vieäc ban Leà luaät laø thaønh phaàn cuûa Giao öôùc. Nhö theá, Thaäp giôùi ñöôïc truyeàn ñaït trong töông quan vôùi GU. Do ñoù, bia ñaù ghi Thaäp ñieàu ñöôïc goïi laø Bia chöùng öôùc (Xh 25,16) vì ghi khaéc nhöõng ñieàu khoaûn cuûa GU. Nhö theá, boái caûnh cuûa Thaäp ñieàu laø Giao öôùc, vaø lòch söû Israel qua caùc thôøi ñaïi luoân bò chi phoái bôûi GU. Vì ñöôïc hình thaønh trong boái caûnh GU, do ñoù Thaäp ñieàu, vôùi giôùi raên I, nhaéc laïi saùng kieán tình yeâu cuûa TC daønh cho daân ngöôøi vaø toaøn boä Thaäp giôùi mang hình thöùc moät ñoái thoaïi, trong ñoù Chuùa luoân ôû ngoâi thöù nhaát vaø con ngöôøi ôû ngoâi thöù hai; khoâng phaûi chæ vôùi toaøn daân maø coøn vôùi töøng caù nhaân. Nhö theà Thaäp giôùi laø heä luaän cuûa vieäc con ngöôøi thuoäc veà TC nhö GU ñaõ quy ñònh. Ñôøi soáng con ngöôøi laø moät ñaùp traû saùng kieán tình yeâu cuûa TC, ñoù laø: nhaän bieát, toân vinh vaø taï ôn Chuùa, nhôø ñoù con ngöôøi coäng taùc vaøo keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa trong lòch söû. Xuaát haønh. Boái caûnh cuûa Giao öôùc laïi gaén lieàn vôùi vieäc TC giaûi phoùng daân ñeå daân ñöôïc töï do maø thuoäc veà Ngöôøi qua Giao öôùc. Nhö theá, Thaäp ñieàu baét nguoàn töø lòch söû cöùu ñoä cuûa moät daân ñöôïc giaûi phoùng khoûi aùch noâ leä nhö caâu môû ñaàu trong Ñnl: “Ta laø Ñöùc Chuùa, TC TC cuûa ngöôi, Ñaáng ñaõ ñöa ngöôi ra khoûi caûnh noâ leä” (Ñnl 5,6). Vì theá, Thaäp giôùi coøn ñöôïc hieåu trong boái caûnh Xuaát haønh, töùc bieán coá giaûi phoùng vó ñaïi ôû ngay trung taâm GU cuû. Do ñoù thaäp giôùi khoâng phaûi laø moät aùp ñaët nhöng phöông theá giuùp daân töï nguyeän tuaân giöõ vaâng phuïc TC vôùi loøng bieât ôn. Thaäp giôùi coù giaøu trò vôùi toaøn theå daân Chuùa ñang cö nguï taïi Ñaát Höùa vaø ñoøi buoäc hoï toân thôø moät mình TC baèng vieäc tuaân giöõ caùc giôùi raên cuûa Ngöôøi, vì chæ mình Ngöôøi ñaõ giaûi phoùng hoï. Cö nguï trong Ñaát höùa coù nghóa laø ôû trong töï do maø TC ban. Ñoù laø töï do cuûa taâm hoàn vì thaäp giôùi ñöa ra nhöõng ñieàu kieän cuûa ñôøi soáng ñöôïc giaûi thoaùt khoûi noâ leä toäi loãi. Thaäp ñieàu laø ñieàu kieän ñeå con ngöôøi coù theå ôû laïi trong töï do. Khi ban töï do, Thieân Chuùa cuõng ban nhöõng tieâu chuaån ñeå gìn giöõ vaø baûo veä töï do aáy baèng caùch ban caùc giôùi raên vaø ñoøi buoäc tuaân giöõ. Khi soáng hieäp thoâng vôùi TC vaø tuaân giöõ caùc giôùi raên, daân ñöôïc töï do, vaø moãi ngaøy hoï laøm cho cuoäc giaûi phoùng cuûa Thieân Chuùa neân höõu hieäu vaø traûi roäng hôn. Chính vì theá cuoäc giaûi phoùng daân khoûi aùch noâ leä khoâng theå taùch rôøi khoûi vieäc trao ban leà luaät. Thaäp giôùi ñi vaøo cuoäc soáng daân Israel, vaø khoâng ngöøng tieán hoùa theo nhöõng hoaøn caûnh soáng vaø söï tieán trieån ñöùc tin cuûa daân Chuùa. Cöù 7 naêm, daân laïi hoïp ñeå cuøng nhau laëp laïi Giao öôùc (Ñnl 31,10-13) baèng vieäc coâng boá caùc giôùi raên. Ñoàng thôøi, nhôø vaøo giaùo huaán cuûa caùc ngoân söù, daân bieát aùp duïng luaät vaøo nhöõng hoaøn caûnh môùi cuûa cuoäc soáng. Lòch söû hình thaønh Thaäp giôùi Theo yù kieán cuûa caùc nhaø chuyeân moân, hai baûn vaên treân coù leõ ñöôïc bieân soaïn trong khoaûng thôøi gian töø khi Israel suïp ñoå (721 tcn) cho ñeán cuoäc phuïc höng do vua Giosia khôûi xöôùng treân ñaát Giuña (622 tcn). Vieäc bieân soaïn phaùt sinh töø nhu caàu caên baûn laø giuùp daân vöôït qua khuûng hoaûng toân giaùo, chính trò, xaõ hoäi ñang dieãn ra vaøo thôøi kyø naøy. Tuy nhieân, hình thöùc nguyeân thuûy coù leõ ñaõ ra ñôøi thôøi hoang ñòa vôùi nhöõng leänh truyeàn, leänh caám, veà sau môùi bieân soaïn. Ñoái chieáu hai baûn vaên, ngöôøi ta nhaän thaáy baûn Ñnl coå xöa hôn. Ñnl 5,11-16 duøng danh Giaveâ, ngaøy sabbat, toân kính cha meï. Ñnl 5,8 caám taïc aûnh töôïng coù leõ bieân soaïn thôøi löu ñaøy khi daân soáng chung ñuïng vôùi daân ngoaïi vaø thöôøng xuyeân bò caùm doã toân thôø ngaãu töôïng. Vì theá, trong Ñnl 5,6-10. 17-21 coù 7 luaät maø ta coù theå coi laø coå nhaát cuûa Thaäp ñieàu ñöôïc bieân soaïn tröôùc Löu ñaøy. Thôøi löu ñaøy, theâm vaøo luaät sabbat vaø vieäc toân kính cha meï. Caàn löu yù laø trong quaù trình hình thaønh bieân soaïn, khoâng theå khoâng nhaéc ñeán caùc boä luaät cuûa caùc daân Ñoâng phöông coå thôøi. Moâiseâ ñöôïc nuoâi daïy trong trieàu ñình Pharaon ñaõ haáp thuï ít nhieàu kieán thöùc veà luaät phaùp vaø caùc phong tuïc; ñieàu ñoù ñaõ giuùp oâng phaàn naøo trong vieäc ñöa ra moät soá caùc quy ñònh ñaïo ñöùc cho daân Chuùa maø oâng coù nhieäm vuï laõnh ñaïo. Tröôùc thôøi Abraham, taïi Löôõng Haø, coù boä luaät coå kính nhaát r-nammu (2050 tcn), tieáp ñeán naêm 1850 coù boä luaät Lipit-ishtar, khoaûng 1700 coù boä luaät noåi tieáng Hammurabi. Vua Babylon. Goïi laø boä luaät nhöng thöïc teá ñoù chæ laø nhöõng quy taéc quy ñònh ñôøi soáng xaõ hoäi cuûa daân. Sau ñoù ngöôøi ta thaáy coù nhöõng boä luaät thôøi Assyrie. Theá kyû 13, coù luaät leä ngöôøi Hittit nhaèm laøm giaûm nheï nhöõng phong tuïc cuûa quaù khöù. Caùc boä luaät treân ñaây coù theå ñaõ ñöôïc duøng nhö kieåu maãu ñeå bieân soaïn Thaäp giôùi vì ngöôøi ta thaáy ñöôïc ít nhieàu veát tích trong nhöõng ñoaïn lieân quan ñeán luaät leä trong saùch Xuaát haønh. Tuy nhieân, yù töôûng ñoäc ñaùo cuûa Israel ñoù laø: Luaät leä xuaát phaùt töø moät mình Thieân Chuùa duø ñöôïc ban haønh bôûi Moâiseâ, nhöng chính Thieân Chuùa laø taùc giaû.
YÙ nghóa thaäp giôùi Ñoái vôùi daân Israel, Thaäp giôùi ñoùng vai troø chuaån taéc chung vaø ñöôïc coi laø Luaät treân caùc luaät. Noù noùi leân thaùnh yù cuûa Thieân Chuùa vaø ñöa ra phöông theá giuùp con ngöôøi hieäp thoâng vôùi thaùnh yù aáy. Do ñoù, hoï bieán toân giaùo Israel thaønh moät thaùnh luaät, nghóa laø neáu con ngöôøi muoán soáng haïnh phuùc treân traàn gian thì phaûi giöõ luaät. Luaät laø treân heát, laø taát caû ñôøi soáng. Raát nhieàu laàn trong Tin möøng, Chuùa Gieâsu ñaõ ñaû kích thaùi ñoä treân cuûa Do thaùi. Thaùnh Phaoloâ nhaéc nhôû luaät chæ laø giai ñoaïn ñaàu, chuaån bò ñöa con ngöôøi ñeán Luaät Tin möøng. Lyù do hieän höõu duy nhaát cuûa Luaät laø Giao öôùc; vì theá Thaäp giôùi ñoái vôùi Do thaùi khoâng phaûi laø quy luaät töï nhieân, cuõng khoâng phaûi boä luaät mang tính phaùp lyù thieát ñònh vôùi nhöõng chæ daãn ñaày ñuû veà caùch soáng cuûa con ngöôøi, nhöng laø Lôøi maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ giaûi phoùng daân khoûi noâ leä vaø Giao öôùc vôùi daân. Vì theá, Thaäp giôùi laø moät baûo ñaûm söï hieäp thoâng giöõa con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa, nhôø ñoù con ngöôøi thuoäc veà Thieân Chuùa. Ñoù laø nhöõng Lôøi ngoû thaân thöông cuûa Thieân Chuùa vôùi con ngöôøi töï do, laø chaân lyù cuûa Thieân Chuùa môû ra cho con ngöôøi vaø trao ban cho hoï, ñeå khi tuaân giöõ trong töï do, hoï thuoäc veà Ngöôøi vaø ñaùp traû tình yeâu cuûa Ngöôøi. Do ñoù, chaáp nhaän Thaäp giôùi khoâng chæ laø moät vaâng phuïc luaân lyù ñoái vôùi leänh truyeàn cuûa Giaveâ, maø coøn laø vaø nhaát laø söï ñoùn nhaän baèng ñöùc tin vaø haønh ñoäng chính yù muoán vaø haønh ñoäng giaûi thoaùt cuûa Thieân Chuùa. Noùi cuï theå, laø söï ñaùp traû tích cöïc ñoái vôùi ôn giaûi thoaùt cuûa Thieân Chuùa, vaø nhôø söï ñaùp traû aáy maø Giao öôùc ñöôïc hieän thöïc. TAÂN ÖÔÙC Caùc saùch Taân öôùc khoâng heà trích daãn toaøn boä Thaäp giôùi, chæ trích daãn ñaây ñoù vaøi giôùi raên. Neáu vaäy, Thaäp giôùi ñöôïc ban boá trong boái caûnh GU cuû coù coøn choã ñöùng trong GU môùi khoâng? Cöïu öôùc loan baùo vaø Taân öôùc hoaøn thaønh. Vaäy TU noùi gì veà Thaäp Giôùi? Trong Nhaát laõm (Mt 19, 16-22 //Mc 10,17-22// Lc 18, 18-23), khi traû lôøi cho chaøng trai veà ñieàu phaûi laøm ñeå ñöôïc soáng ñôøi ñôøi, tröôùc tieân Chuùa Gieâsu khaúng ñònh chæ coù Thieân Chuùa laø Ñaáng toát laønh. Lôøi khaúng ñònh aáy ñöa veà baûng thöù nhaát cuûa Thaäp giôùi (Xh 20, 2-11). Ñoàng thôøi Ngöôøi tuyeân boá roõ raøng: Neáu anh muoán vaøo coõi soáng, thì haõy giöõ caùc giôùi raên (Mt 19,17). Vaø Ngöôøi lieät keâ moät soá caùc giôùi raên thuoäc baûng thöù hai veà loøng yeâu ngöôøi (Mt 19,18-19). Sau cuøng Ngöôøi theâm: “Neáu muoán neân hoaøn thieän, haõy veà baùn taøi saûn maø boá thí cho ngöôøi ngheøo, anh seõ ñöôïc kho taøng treân trôøi vaø haõy ñeán theo Ta” (Mt 19,21). Khi traû lôøi nhö theá, Chuùa Gieâsu bieåu loä söï toân troïng Thaäp giôùi, nhöng Ngöôøi theâm caùc lôøi khuyeân Phuùc aâm. Nhöõng lôøi khuyeân naøy khoâng taùch khoûi caùc giôùi raên. Ngöôøi ñeán khoâng baõi boû luaät nhöng kieän toaøn (Mt 5,17). Ngöôøi cho thaáy nhöõng ñoøi hoûi cuûa caùc giôùi raên: Anh em ñaõ nghe luaät daïy ngöôøi xöa raèng... coøn Thaày, Thaày baûo anh em... (Mt 5,21-22.27). Ngöôøi khoâng coù yù ñaët ñoái nghòch giöõa CU vaø TU, nhöng cho thaáy söï ñoái nghòch giöõa caùch giaûi thích cuûa luaät só vaø cuûa Ngöôøi (Mt 15, 3-6; Mc 7,9-13). (v/d: vieäc thaûo kính cha meï, vieäc nghæ ngaøy sabbat (Mc 2,27, hoaëc nôi Mc 3,1-6). CG kieän toaøn theá naøo? Ngöôøi ban cho leà luaät tinh thaàn môùi, ñoù laø tình yeâu, vaø ñaët naëng ôû vieäc thöïc thi luaät chöù khoâng chæ mang tính maùy moùc vaên töï. Chính tình yeâu môùi laø yeáu toá chính vöøa chi phoái vöøa keát noái caùc leà luaät, ñeán noãi thaùnh Phaoloâ daïy yeâu thöông laø chu toaøn leà luaät. Chính vì theá khi traû lôøi cho luaät só veà giôùi raên troïng nhaát, CG ñaõ quaû quyeát giôùi raên troïng nhaát laø yeâu meán Chuùa heát loøng heát söùc treân heát moïi söï, vaø Ngöôøi theâm: haõy yeâu tha nhaân nhö chính mình. Toaøn boä luaät vaø caùc tieân tri ñeàu quy veà giôùi raên aáy (Mt 22,37-40). Ñieåm ñaëc bieät laø Chuùa ñaõ noái keát hai tình yeâu thaønh moät; cuoái cuøng Ngöôøi khaúng ñònh ñoù laø giôùi raên môùi: Caùc con haõy yeâu thöông nhau nhö Thaày ñaõ yeâu thöông caùc con (Ga 13,34; 15,12). Muoán hieåu ñöôïc taàm möùc hoaøn thieän vaø môùi meû maø CG ñem ñeán cho Thaäp giôùi, phaûi ñaët noù trong vieãn töôïng baøi giaûng treân nuùi, ñaëc bieät baùt phuùc. Thaùnh Phaoloâ nhaán maïnh ñeán tình thöông nhö coát loõi leà luaät (Rm 13,8-10). Ngaøi noùi treân heát moïi söï haõy coù loøng baùc aùi (Cl 3,14). Phaoloâ nhaán maïnh moái töông quan giöõa leà luaät vaø aân suûng, töùc luaät cuû vaø luaät môùi do ÑK mang laïi. Luaät cuû chæ coù vai troø sö phaïm giuùp con ngöôøi nhaän ra söï baát löïc cuûa mình ñeå môû roäng taâm hoàn ñoùn nhaän söï soáng môùi do Thaùnh thaàn: “Neân coâng chính vì tin chöù khoâng do leà luaät” (Rm 3,28) Thaùnh Gioan cuõng minh nhieân khaúng ñinh tình yeâu laø hình thöùc cuï theå hoùa vieäc tuaân giöõ leà luaät (1 Ga 4,20). Truyeàn thoáng cuûa Giaùo hoäi. Trong boán theá kyû ñaàu, thaäp giôùi ít ñöôïc trích daãn, vì caùc giaùo phuï sôï söï quy chieáu veà thaäp giôùi coù nguy cô laøm maát ñi tính môùi meû cuû Luaät môùi do ÑK ban. Suoát thôøi gain ñoù, luaân lyù kitoâ giaùo ñöôïc nuoâi döôõng baèng baøi giaûng treân nuùi, ñaëc bieät baùt phuùc. Töø theá kyû 5, thaùnh Augustinoâ ñöa thaäp giôùi vaøo chöông trình giaùo lyù döï toøng, vaø trôû thaønh khung cho vieäc xeùt mình vaø xöng toäi. Aug ñaõ toång hôïp suy tö cuûa Phaoloâ veà luaät tình yeâu vaø caùc giôùi raên: leà luaät ñöôïc ban ñeå ngöôøi ta xin aân suûng, aân suûng ñöôïc ban ñeå ngöôøi ta chu toaøn nhöõng ñoøi buoäc cuûa caùc leà luaät. Truyeàn thoáng Giaùo hoäi hoäi ñaõ xeáp thaäp giôùi nhö ta coù hieän nay. Thaäp giôùi neâu leân nhöõng boån phaän caên baûn cuûa con ngöôøi ñoái vôùi Chuùa vaø vôùi tha nhaân. Nhöõng boån phaän aáy con ngöôøi coù theå bieát vöøa do lyù trí, löông taâm, vöøa do maïc khaûi vaø lôøi daïy cuûa Hoäi thaùnh, neân Thaäp giôùi trôû thaønh baát bieán vaø coù giaù trò vónh vieãn cho taát moïi ngöôøi moïi nôi moïi thôøi. Thaùnh Bonaventura ñöa ra boán lyù do khieán tuaân giöõ caùc giôùi raên: uy quyeàn vaø phaåm giaøu cuûa Ñaáng ban Leà luaät, ich lôïi cuûa vieäc giöõ caùc giôùi raên, nguy haïi cuûa vieäc khoâng giöõ, vaø tính chaát ñuùng ñaén khoâng theå cheâ traùch cuûa caùc giôùi raên. GIÔÙI RAÊN I THÔØ PHÖÔÏNG VAØ KÍNH MEÁN CHUÙA TREÂN HEÁT MOÏI SÖÏ ÑÖÙC THÔØ PHÖÔÏNG Baûn chaát vieäc thôø phöôïng Thôø phöôïng laø gì? Laø haønh ñoäng ñöa ta höôùng veà Thieân Chuùa laø Ñaáng Taïo Hoùa vaø chaân nhaän mình laø thuï taïo thaáp heøn hoaøn toaøn tuøy thuoäc Ngaøi. Nhieäm vuï cuûa thuï taïo laø nhìn nhaän Thieân Chuùa laø chuû theå duy nhaát baèng caùch toân vinh Ngaøi qua vieäc thôø phöôïng Ngaøi trong suoát cuoäc ñôøi. Ñoàng thôøi Thieân Chuùa laø Cha yeâu thöông, do ñoù phaûi heát loøng ñaùp traû baèng tình con thaûo. Vì vaäy, thôø phöôïng laø moät nhaân ñöùc giuùp ta nhìn nhaän, toân vinh vaø suy phuïc uy quyeàn cuûa Thieân Chuùa baèng taát caû loøng yeâu meán vaø tri aân. Hình aûnh Thieân Chuùa uy quyeàn vaø yeâu thöông ñöôïc toû hieän nôi Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Con Moät cuûa Ngöôøi. Ñöùc Gieâsu ñaõ bieåu loä uy quyeàn vaø vinh quang nôi nhöõng haønh ñoäng quyeàn naêng, nhaát laø nôi söï soáng laïi hieån vinh cuûa Ngöôøi, vaø seõ baøy toû troøn ñaày trong ngaøy caùnh chung khi Ngöôøi quang laâm phaùn xeùt toaøn theå nhaân loaïi. Ñöùc Gieâsu ñaõ daïy ta caùch thôø phöôïng ñích thöïc, khoâng phaûi nôi naøy nôi kia, nhöng trong thaàn khí vaø söï thaät. Ngöôøi ñaõ hoaøn toaøn vaâng phuïc thaùnh yù Cha, toân vinh Cha vaø quy chieáu taát caû cuoäc soáng veà Cha. Vieäc thôø phöôïng chæ daønh rieâng cho moät mình Thieân Chuùa vì chæ coù Ngöôøi laø Ñaáng Chí toân ñaùng cho ta toân thôø. Toäi naëng nhaát cuûa daân Do thaùi laø ñaõ boäi aân vaø chaïy theo caùc thaàn ngoaïi vaø ngaãu töôïng. Ñieàu ñoù daãn ñeán hình phaït xaâm laêng vaø löu ñaøy. Tuy nhieân Thieân Chuùa luoân thaønh tín, yeâu thöông vaø hay tha thöù. Vì Ngöôøi quyeàn naêng neân Ngöôøi cuõng laø Ñaáng haèng thöông xoùt vaø tha thöù. Ngöôøi mong chôø con ngöôøi hoái caûi ñeå tha thöù. Boån phaän thôø phöôïng Döïa treân lòch söû vaø taâm lyù. Lòch söû caùc toân giaùo cho thaáy vieäc thôø phöôïng vaø teá töï coù töø khi baét ñaàu coù con ngöôøi. Tín ngöôõng luoân ñi ñoái vôùi caùc hình thöùc leã baùi, duø hình thöùc coù khaùc nhau tuøy theo caùc daân toäc vaø trình ñoä phaùt trieån. Khoa taâm lyù cuõng xaùc nhaän con ngöôøi coù nhu caàu thieát laäp moái töông quan ñuùng ñaén vôùi Thieân Chuùa trong tình thaàn suy phuïc vaø thôø phöông. K.Jung nhaän ñònh moät trong nhöõng nguyeân nhaân ñöa tôùi beänh taâm thaàn laø con ngöôøi thieáu ñònh höôùng toân giaùo, vaø oâng coi toân giaùo nhö ñieàu kieän thieát yeáu ñeå con ngöôøi coù ñöôïc söùc khoûe taâm thaàn vì taâm hoàn con ngöôøi luoân bò thoâi thuùc höôùng tôùi caùi tuyeät ñoái. Caên cöù vaøo caùc söï kieän lòch söû vaø taâm lyù, ta coù theå keát luaän con ngöôøi coù boån phaän cuùi ñaàu kính sôï tröôùc Thieân Chuùa laø Ñaáng Chuû theå. Göông cuûa Chuùa Gieâsu. Trong Thaäp giôùi, vò trí thöù nhaát ñöôïc daønh cho vieäc thôø phöôïng Thieân Chuùa; vaø ñieàu naøy luoân ñöôïc nhaéc ñi laëp laïi treân moâi mieäng caùc ngoân söù. Chuùa Gieâsu cuõng ñaõ nhaéc laïi boån phaän naøy khi noùi vôùi ma quyû trong caùm doã III: “Ngöôi phaûi thôø phöôïng moät mình Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa ngöôi vaø chæ thôø phöôïng moät mình Ngöôøi” (Mt 4,10). Chuùa Gieâsu ñaõ neâu göông thôø phöôïng khi sieâng naêng caàu nguyeän, leân ñeàn thôø vaø hoäi ñöôøng, tuaân phuïc thaùnh yù Cha. Hoäi thaùnh sô khai cuõng xaùc ñònh boån phaän haøng ñaàu naøy khi haèng chuyeân chaêm leân ñeàn thôø caàu nguyeän... (Cv 2). Do lyù trí vaø yù chí. Boån phaän thôø phöôïng phaùt xuaát töø vieäc con ngöôøi ñöôïc Chuùa ban lyù trí vaø yù chí töï do, neân coù khaû naêng vaø boån phaän tìm kieám chaân lyù laø nhaän bieát vaø thôø phöôïng Thieân Chuùa. Theá nhöng vieäc thôø phöôïng Thieân Chuùa khoâng theå taùch rôøi khoûi cuoäc soáng thöïc teá. Caùc ngoân söù ñaõ töøng ñaû kích vieäc thôø phöôïng mang tính hình thöùc trình dieãn maø ñôøi soáng thì ñaày nhöõng baát coâng (Am, Os, Is, Gieâreâmia). Chuùa Gieâsu trong caùc Tin möøng cuõng thöôøng laëp laïi ñieàu naøy khi chæ trích hình thöùc giaû hình cuûa caùc bieät phaùi vaø kinh sö. Ñoäng löïc saâu xa thuùc ñaåy con ngöôøi thôø phöôïng Thieân Chuùa, theo KT, chính laø vieäc Thieân Chuùa töï maïc khaûi vaø ban ôn cöùu ñoä cho con ngöôøi. Do ñoù, thôø phöôïng laø moät nhaân ñöùc vì ñoù laø moät boån phaän toân giaùo vaø luaân lyù. Caû hai boån phaän naøy gaén keát maät thieát vôùi nhau. Vieäc thôø phöôïng tröôùc heát laø thaùi ñoä beân trong vaø tieáp ñeán laø hình thöùc toû hieän beân ngoaøi. Thaùi ñoä noäi taâm laø taâm tình suy phuïc ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø hieán daâng cho ngöôøi troïn cuoäc soáng cuûa ta. Ñoù laø thôø phöôïng trong thaàn khí vaø söï thaät. Thaùi ñoä beân trong aáy ñöôïc dieãn taû ra beân ngoaøi do ñoøi hoûi cuûa baûn tính con ngöôøi coù xaùc vaø hoàn. Nhöõng gì loøng ñaày öù thì mieäng môùi noùi ra (Mt 12,34). Vieäc thôø phöôïng vöøa coù tính caù nhaân nhöng vöøa mang tính taäp theå. Do ñoù caùc kitoâ höõu caàn yù thöùc vaø hieåu bieát nhöõng cöû haønh chung cuûa coäng ñoaøn. Caùc hình thöùc thôø phöôïng Thôø laïy. Thôø laïy laø caùch bieåu loä ra beân ngoaøi loøng toân kính vaø tuyeät ñoái thaàn phuïc cuûa mình tröôùc Ñaáng Toái Cao, vaø nhaän ra söï leä thuoäc cuûa mình vaøo Ngöôøi. Söï thôø laïy chæ daønh cho moät mình Thieân Chuùa nhaèm dieãn taû söï sieâu vieät vaù chí thaùnh cuûa Ngöôøi. Söï thôø laïy bieåu loä nôi cöû chæ haønh ñoäng: quyø goái, saáp mình thôø laïy, saáp maët xuoáng ñaát, hoân kính (adorare: ad, os: ñöa leân mieäng) Thôø laïy lieân keát vôùi yeâu meán. Caàu nguyeän Caàu nguyeän laø naâng taâm hoàn leân vôùi Chuùa ñeå thôø laïy, ca tuïng, caûm taï, xin tha thöù vaø caàu xin ôn laønh hoàn xaùc. Caàu nguyeän laø moät ñoái thoaïi thaân tình vôùi Chuùa ñeå thaàm thì vôùi Chuùa vaø laéng nghe Chuùa noùi trong taâm hoàn. Caàu nguyeän laø moät chaáp nhaän thaùnh yù Chuùa, moät chaáp nhaän trong vaâng phuïc yeâu thöông. Ñieàu naøy daãn tôùi thaùi ñoä phoù thaùc vaø ñaùp traû tình yeâu. Taát caû nhöõng ñieàu ñoù ñöa ñeán keát luaän, ñoù laø caàu nguyeän laø thieát laäp giao öôùc thaùnh thieän vôùi Chuùa: Chuùa ban ôn khi con ngöôøi bieát thöa vaâng baèng tin töôûng phoù thaùc. Caàu nguyeän coù nhieàu hình thöùc: trong loøng vaø beân ngoaøi, caù nhaân vaø taäp theå, kinh nguyeän rieâng vaø phuïng vuï (kinh nhaät tuïng trong tö caùch Giaùo hoäi). Söï caàn thieát cuûa caàu nguyeän Ngaøy nay, ngöôøi ta ngaøy caøng boû caàu nguyeän vì cho raèng voâ ích, voâ boå, maát thôøi giôø vaø mang caûm tính. Nhöng caàu nguyeän laø moät boån phaän nhö TK ñaõ khaúng ñònh (Ñenl 6,13; Tv 33,1-3; 95). Tin möøng cho thaáy caàu nguyeän coù choã ñöùng raát quan trong trong cuoäc ñôøi cuûa Chuùa Gieâsu, vì ñoái vôùi Ngöôøi, caàu nguyeän laø giaây phuùt keát hieäp maät thieát vôùi Chuùa Cha ñeå tìm thaùnh yù Chuùa Cha. Chuùa Gieâsu caàu nguyeän chung vôùi daân taïi Hoäi ñöôøng, Ñeàn thôø. Ngöôøi caàu nguyeän thöôøng xuyeân töø saùng ñeán toái, tröôùc khi laøm ñieàu quan troïng (nhö thieát laäp nhoùm 12). Ngöôøi daïy ta chuyeân caàn caàu nguyeän, khieâm nhöôøng vaø kieân trì caàu nguyeän... Kinh laïy Cha. Caàu nguyeän tröôùc heát xuaát phaùt töø boån phaän thôø phöôïng vaø loøng yeâu meán Chuùa. Caøng yeâu meán caøng chuyeân chaêm caàu nguyeän nhö phöôïng theá ñeå gaëp gôõ ñoái thoaïi vaø soáng beân Chuùa. Caàu nguyeän ñeå nuoâi döôõng ñöùc tin, caäy, meán. Caàu nguyeän ñeå thöïc thi caùc nhaân ñöùc luaân lyù. Cuoái cuøng vì nhaän ra söï yeáu ñuoái baát toaøn, neân caàn caàu nguyeän ñeå ñöôïc Chuùa naâng ñôõ vaø ban ôn trôï giuùp: “Khoâng coù thaày, anh em khoâng laøm ñöôïc gì”. Caàu nguyeän nhö phöông theá toàn taâm döôõng taùnh, naïp naêng löïc cho ñöùc tin vaø ñieàu chænh cuoäc soáng voán nhieàu khi loøng ngoaèn ngoeøo. Caàu nguyeän moïi nôi, moïi luùc, trong moïi hoaøn caûnh. Caàu nguyeän rieâng, caàu nguyeän chung trong gia ñình, caàu nguyeän vôùi coäng ñoaøn trong phuïng vuï. Ñieàu kieän caàu nguyeän Caàu nguyeän laø thaùi ñoä beân trong ñöôïc dieãn taû baèng lôøi noùi vaø cöû chæ beân ngoaøi; ñoù laø haønh ñoäng cuûa caû con ngöôøi höôùng veà Thieân Chuùa. Nhöõng ñieàu kieän: Loøng soát saéng taïo neân nieàm vui vaø laøm vôi caûm giaù khoâ khan. Caàu nguyeän soát saéng ñi vôùi loøng chaân thaønh taïo neân söï thôø phöôïng thaät loøng chöù khoâng phaûi maùy moùc, hình thöùc ñeå ñöôïc khen ngôïi. Söï chuù yù, töùc chuû taâm caàu nguyeän, chöù khoâng phaûi laûi nhaûi nhieàu lôøi nhö daân ngoaïi. Chuù taâm beân trong laø ñaët heát taâm trí vaøo lôøi caàu nguyeän vôùi Chuùa ñang hieän dieän. Goïi laø chuù yù hieän toû. Coøn chuù yù tieàm aån laø ñaõ coù saün yù höôùng veà Chuùa, nhöng luùc naøy taâm trí bò chi phoái bôûi nhöõng lo ra khoâng coá tình. Chuù yù beân ngoaøi laø ñeå yù ñoïc kinh caàu nguyeän vôùi thaùi ñoä vaø cöû chæ taäp trung. Muoán coù chuù yù beân trong thì caàn coù chuù yù beân ngoaøi. Chia trí coá yù khi töï mình gaây ra vaø öng thuaän; voâ yù laø khoâng do mình gaây ra hoaëc khoâng öng thuaän theo khi bò chi phoái bôûi meät moûi, ngoaïi caûnh hoaëc töôïng töôûng. Chia trí coá yù laø coù toäi hay ít ra coù khuyeát ñieåm. Chia trí voâ yù thì khoâng. Cuõng coù nhöõng khi vöøa laøm vieäc vöøa caàu nguyeän ñeå thaùnh hoùa mình vaø coâng vieäc. Kinh caån vaø khieâm toán, ñoù laø ñaëc tính cuûa söï caàu nguyeän chaân thöïc. Chuùa Gieâsu ñeà cao söï khieâm nhöôøng khi caàu nguyeän (Lc 18,9-14). Tin töôûng vaø beàn chí (duï ngoân quan toøa vaø baø goùa, ngöôøi baïn xin baùnh) Ñieàu caàu xin phaûi chính ñaùng. V/d: Taïi sao caàu xin maõi maø khoâng ñöôïc Chuùa nhaäm lôøi? Leã teá Hình thöùc cao nhaát cuûa caàu nguyeän laø leã teá. Caùc daân toäc baùn khai ñeàu nghó khoâng theå caàu xin maø khoâng coù leã vaät keøm theo. Leã teá hay hy leã (sacrificum = sacrum facere: laøm cho neân thaùnh). Lòch söû toân giaùo trong caùc hình thöùc vaø quan nieäm khaùc nhau vaãn chung moät ñieåm, ñoù laø: con ngöôøi daâng leã teá khi hoï töôùc boû moät caùi gì cuûa mình vaø daønh rieâng cho thaàn minh ñeå toû daáu nhìn nhaän quyeàn toái thöôïng cuûa thaàn treân hoï vaø qua ñoù maø thaàn seõ ban laïi cho hoï ñieàu hoï caàu xin (do ut des). Leã teá trong Kinh thaùnh coù yù nghóa khaùc, ñoù laø baøy toû söï tuøng phuïc vaø daâng hieán chính mình cho Thieân Chuùa vôùi loøng ca tuïng vaø tri aân. Kinh thaùnh ghi laïi caùc loaïi leã teá: toaøn thieâu, hieäp thoâng vaø xaù toäi. Leã teá quan troïng nhaát vaãn laø leã teá beân trong, töùc taâm hoàn. Caùc ngoân söù khoâng ngöøng keát aùn nhöõng hình thöùc leã teá beân ngoaøi xa caùch vôùi ñôøi soáng (Amos, Os, Is, Gr). Ñöùc Gieâsu khaúng ñònh Thieân Chuùa muoán loøng hesed chöù khoâng caàn leã teá. Ngöôøi nhaän yù kieán cuûa vò kinh sö: Yeâu Chuùa heát loøng vaø yeâu tha nhaân heát mình thì quyù hôn moïi leã toaøn thieâu vaø hy leã (Mc 12,33). Troïn veïn cuoäc ñôøi cuûa Chuùa Gieâsu laø moät hy teá baèng söï vaâng phuïc hoaøn toaøn thaùnh yù Chuùa Cha trong moïi söï, vaø hy leã thaäp giaù laø cao ñieåm. Thö Do thaùi quaû quyeát Ñöùc Kitoâ laø vò Thöôïng teá ñích thöïc vaø vónh cöûu nhôø vaøo hy leã thaäp giaù (Dt 10,5-7). Leã teá thaäp giaù laø neàn taûng vaø khuoân maãu cho moïi leã teá cuûa Kitoâ höõu. Thaùnh Phaoloâ daïy: Haõy hieán daâng mình laøm cuûa leã soáng ñoäng thaùnh thieän vaø ñeïp loøng Thieân Chuùa (Rm 12,1). Khaán höùa. Trong Do thaùi giaùo vaø Kitoâ giaùo, khaán höùa ñöôïc ñaùnh giaù raát cao (Ñnl 23,22-24). Khaán höùa lieân quan maät thieát vôùi lôøi caàu xin ôn vaø vieäc daâng leã teá. Lôøi khaán höùa laøm cho lôøi nguyeän neân tha thieát hôn (x. tröôøng hôïp meï Samuel 1 Sm 1,1; Giacoùp (St 28.20). Khaán höùa laø lôøi höùa vôùi Chuùa coù suy nghó vaø töï do veà moät vieäc khaû thi; vì theá noù thuoäc nhaân ñöùc thôø phöôïng. Do ñoù, khaán höùa buoäc phaûi thöïc hieän. Khaán coâng laø ñöôïc beà treân nhaän nhaân danh Giaùo Hoäi (v/d: Ba lôøi khaán doøng: vaâng lôøi, khoù ngheøo, khieát tinh), khaán tö laø rieâng mình vôùi Chuùa. Lôøi khaán coù ñieàu kieän laø höùa thöïc hieän moät ñieàu toát neáu ñöôïc Chuùa ban cho ñieàu caàu xin; voâ ñieàu kieän khi khoâng gaén lieàn vôùi lôøi caàu xin maø phaùt xuaát töø loøng tri aân ñoái vôùi nhöõng ôn laønh Chuùa ban. Theo Toâma, khaán höùa vöøa coù tính toân giaùo vöøa luaân lyù. Giaù trò cuûa khaán höùa phaùt xuaát töø ba lyù do: khaán höùa laø ñoäng taùc cuûa ñöùc thôø phöôïng; nhôø khaán höùa maø ta theâm kieân ñònh trong ñöôøng söï thieän; vôùi lôøi khaán höùa ta suy phuïc Thieân Chuùa khoâng nhöõng trong haønh ñoäng maø coøn trong yù chí vaø toaøn theå con ngöôøi. Nhöõng ñieàu kieän naøo ñeå lôøi khaán höùa coù giaù trò vaø hieäu löïc? Ngöôøi khaán phaûi coù khaû naêng phaùn ñoaùn vaø töï do (haønh vi nhaân linh). Ngöôøi khaán phaûi hieåu bieát ñaày ñuû ñieàu mình khaán vaø ñoái töôïng cuûa lôøi khaán (khaùc vôùi treû em, ngöôøi say, ñieân). Ngöôøi khaán phaûi coù suy nghó khoân ngoan vaø töï do ñaày ñuû ñeå vieäc khaán höùa coù quyeát ñònh vöõng chaéc chöù khoâng chæ laø söï doác loøng. Ñoái töôïng vaø noäi dung lôøi khaán laø ñieàu khaû thi, hôïp vôùi ñieàu kieän söùc khoûe vaø hoaøn caûnh cuûa mình. Lôøi khaán phaûi phuø hôïp vôùi baûn chaát vaø yù muoán cuûa Giaùo hoäi. Ñoái vôùi lôøi khaán coâng, caàn ñöôïc söï chaáp nhaän cuûa Giaùo Hoäi; Giaùo Hoäi cuõng coù quyeàn xaùc ñònh caùc ñieàu kieän phaûi tuaân giöõ vaø coù quyeàn giaùm saùt, thaùo gôõ lôøi khaán. Lôøi khaán laø ñieàu ta töï raøng buoäc mình vôùi Chuùa vaø vôùi löông taâm, neân phaûi thöïc hieän, neáu khoâng seõ maéc toäi. Lôøi khaán chaám döùt do maõn thôøi haïn aán ñònh, do thay ñoåi noäi dung lôøi khaán, do thieáu ñieàu kieän, do muïc ñích lôøi khaán khoâng coøn, do ñöôïc mieãn chuaån hoaëc ñöôïc thay theá. (Gl 1194). Каталог: wp-content -> uploads -> downloads -> 2011 2011 -> CÔng đỒng vatican II qua bốn thập niêN 2011 -> TÒa giám mục xã ĐOÀi chỉ nam giáo phận vinh lưỢC ĐỒ TỔng quáT 2011 -> 1. phép lạ thánh thể ĐẦu tiên khoảng năm 700 Tại làng Lanciano, nước Ý (italy) 2011 -> Thiên chúa giáo và tam giáO Đường Thi Trương Kỷ 2011 -> Tác giả Võ Long Tê chưƠng I bối cảnh lịch sử 2011 -> LỊch sử truyền giáo tại việt nam quyển II lm. Nguyễn hồng chưƠng I: MỘt cha dòng têN Ở việt nam tới rôMA 2011 -> Các mẫu thức MẠc khải lm. Lê Công Đức 2011 -> Một lời nói đầu không phải là nơi nhiều chỗđể tóm lược lập luận của một cuốn sách cũng như định vị hoặc phát biểu về sựquan trọng của nó. Đây quả thực là một cuốn sách rất quan trọng 2011 -> LỜi giới thiệu suy tư ban đẦu về MẦu nhiệm giêSU tải về 2.78 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|