BAØI I. LUAÂN LYÙ KITOÂ GIAÙO LAØ GÌ?

BAØI II. TIEÁNG GOÏI ÑAÏO ÑÖÙC

Moïi nôi moïi thôøi, con ngöôøi luoân khaùt khao kieám tìm haïnh phuùc. A. Camus ñaõ moâ taû trong taùc phaåm “Con ngöôøi noåi loạn” (l’homme reùvolteù) noåi khaùt khao haïnh phuùc cuûa con ngöôøi baát chaáp taát caû. Moïi löïa choïn cuûa con ngöôøi ñeàu nhaèm ñeán haïnh phuùc. Pascal thaät chí lyù khi noùi: Moïi ngöôøi ñeàu ñi tìm haïnh phuùc, keå caû ngöôøi thaét coå töï töû. Quaû vaäy, neùt ñaëc tröng nôi con ngöôøi coù lyù trí, yù chí vaø töï do laø coá tìm cho ñôøi mình moät yù nghóa, chòu traùch nhieäm veà chính mình, töï xaây döïng ñeå hoaøn thaønh chính mình. Moïi phaùt trieån vôùi nhöõng löïa choïn ñeàu bò thu huùt bôûi moät muïc tieâu laø söï haïnh phuùc. Tuy nhieân, ngöôøi ta cuõng coù kinh nghieäm thöïc teá ñoù laø moïi söï ôû ñôøi ñeàu choùng qua, haïnh phuùc coù ñöôïc trong cuoäc soáng chæ laø taïm thôøi; do vaäy maø phaùi höôûng laïc chuû tröông phaûi caáp toác höôûng thuï, chôi xuaân keûo heát xuaân ñi laø theá! Khao khaùt haïnh phuùc vaø muoán ñaït ñöôïc haïnh phuùc baèng moïi giaù, nhöng haïnh phuùc khoâng beàn vöõng. Vaû laïi nhöõng phöông caùch tìm kieám “baèng moïi giaù” aáy laïi taïo khoå ñau baát haïnh cho con ngöôøi!

Con ngöôøi sinh ra ñeå ñöôïc haïnh phuùc. Kinh thaùnh minh chöùng vaø quaû quyeát ñieàu aáy. Nhöng trôù treâu thay, con ngöôøi laïi ñi tìm hoaëc ñaët haïnh phuùc ôû choã khoâng coù hoaëc khoâng theå coù haïnh phuùc. Ñaøng khaùc, nôi con ngöôøi laïi coù khaùt voïng voâ bieân. Con ngöôøi khoâng bao giôø thoûa maõn vôùi nhöõng gì mình ñang coù hoaëc ñaït ñöôïc. Khaùt voïng naøy keùo theo khaùt voïng khaùc ñeán voâ taän. Vöøa ñoùn nhaän moät nhu caàu, roài laïi quay ra buoàn naûn vaø khaùt khao moät nhu caàu môùi. Luùc naøo con ngöôøi cuõng muoán ñi tìm caùi môùi maø hoï cho laø hoaøn haûo vaø troïn veïn hôn. Moät ñöùa treû vöøa ñöôïc moùn ñoà chôi, thì laïi chaùn vaø mong thöù ñoà chôi khaùc. Ñieàu ñoù thöôøng hay dieãn ra trong laõnh vöïc tình yeâu, nhaát laø loaïi tình yeâu naëng veà khoaùi laïc theå xaùc. Trong laõnh vöïc quyeàn löïc, quyeàn haønh, khi daønh ñöôïc moät chuùt quyeàn haønh thì laïi caûm thaáy muoán hôn nöõa. Trong laõnh vöïc tìm kieám chaân lyù cuõng vaäy. Sau cuøng, con ngöôøi baát haïnh vì phaûi ñöông ñaàu vôùi söï döõ. Söï döõ xuaát hieän döôùi nhieàu hình thöùc: tai öông thieân nhieân, söï döõ do con ngöôøi taïo ra cho nhau (baát coâng, aùp böùc, chieán tranh …), söï döõ do beänh taät, ñau khoå vaø cuoái cuøng laø söï döõ luaân lyù (beân trong cuõng nhö beân ngoaøi) phaùt xuaát do toäi.

Tin möøng thuaät laïi caâu chuyeän moät chaøng trai giaøu coù, ñaïo ñöùc ñeán tìm gaëp Chuùa Gieâsu ñeå xin Ngöôøi daïy con ñöôøng ñaït tôùi haïnh phuùc ñích thöïc. Xöa, ngöôøi Do thaùi, ñaëc bieät caùc kinh sö bieät phaùi, nghó raèng vieäc tuaân giöõ luaät ñem laïi cöùu ñoä, töùc ñaït ñöôïc haïnh phuùc. Giaøu sang, soáng thoï, ñoâng con nhieàu chaùu laø nhöõng phuùc laønh Chuùa aân thöôûng cho nhöõng ai tuaân giöõ Leà luaät. Nay, thieân haï quan nieäm haïnh phuùc laø giaøu sang cuûa caûi, danh cao chöùc troïng, ñöôïc hoaøn thaønh chính mình, thoûa maõn nhöõng ñam meâ khaùt voïng… Moät chaøng treû vöøa giaøu laïi vöøa ñaïo ñöùc vì giöõ luaät töø beù tìm ñeán Ñöùc Gieâsu ñeå xin chæ daïy con ñöôøng ñaït haïnh phuùc. Ñaây quaû laø ñieàu ñaùng khaâm phuïc vaø ñaày kinh ngaïc cho caû ngöôøi xöa laãn nay. Tröôùc maét ngöôøi ñôøi, chaøng treû aáy ñaõ hoäi ñuû ñieàu kieän ñeå coù haïnh phuùc, tuy nhieân chaøng vaãn caûm thaáy moät thieáu vaéng saâu xa vaø thao thöùc tìm kieám moät haïnh phuùc ñích thöïc. Chaøng ñaõ hieåu haïnh phuùc thaät khoâng heä taïi nhöõng gì theá gian trao taëng vì moïi söï ñeàu choùng qua, ngay caû baûn thaân vaø cuoäc soáng. Ñaõ coù moät thôøi K. Marx vôùi chuû thuyeát duy vaät, roài caùc nhaø khoa hoïc vôùi chuû thuyeát duy khoa hoïc, tieáp ñeán laø caùc chuû thuyeát hieän sinh nghó raèng coù theå xaây döïng Thieân ñaøng traàn theá ñeå mang laïi haïnh phuùc cho con ngöôøi. Hoï ñaõ thaät söï laàm laãn. Tieán boä khoa hoïc, vaät chaát, höôûng thuï chæ taïo ra neàn vaên minh söï cheát maø khoâng theå cöùu ñoä con ngöôøi. Chæ coù tình thöông vaø neàn vaên minh tình thöông môùi ñem laïi söï haïnh phuùc thaät söï cho con ngöôøi. Haïnh phuùc ñích thöïc laø khi ñaït ñöôïc söï soáng ñôøi ñôøi nhö thaùnh Augustinoâ ñaõ than thôû: Laïy Chuùa, linh hoàn con khaéc khoaûi baên khoaên cho ñeán khi ñöôïc nghæ yeân trong Chuùa. Ñöùc Gieâsu ñaõ töøng quaû quyeát khoâng phaûi giaøu sang cuûa caûi coù theå ñaûm baûo söï soáng… Ñöôïc lôïi caû theá gian maø thieät maát söï soáng thì ñöôïc ích gì. Ngöôøi khaúng ñònh haïnh phuùc ñích thaät laø ñaït ñöôïc Nöôùc Trôøi baèng con ñöôøng baùt phuùc. Vì theá, cuoäc ñôøi con ngöôøi laø moät haønh höông tieán veà cöùu caùnh laø Nöôùc Trôøi. Ñoù laø Trôøi môùi Ñaát môùi, Ñòa ñaøng môùi, khoâng coøn tang cheá khoå ñau, maø chæ coù söï soáng hoøa ñieäu moïi töông quan vaø söï hieäp thoâng vieân maõn vôùi Thieân Chuùa (Kh 21).

• 
  Chaøng treû aáy ñaõ khoâng tìm ñeán moät vò thaày naøo khaùc maø tìm ñeán vôùi Thaày Gieâsu. Chaøng hieåu raát roõ chæ coù Thaày Gieâsu môùi coù khaû naêng ñem ra caâu giaûi ñaùp thoûa ñaùng cho baên khoaên thao thöùc cuûa chaøng. Ñöùc Gieâsu ñaõ quaû quyeát Ngöôøi laø Ñöôøng, laø Söï Thaät vaø laø Söï soáng. Ai khao khaùt chaân lyù, haõy ñeán vôùi Ngöôøi. Ai öôùc muoán söï soáng haõy tìm gaëp Ngöôøi. Vì Ngöôøi laø Söï thaät vaø Söï Soáng neân Ngöôøi chính laø Ñöôøng. Chæ coù Ngöôøi – qua Tin möøng, qua baûn thaân, cuoäc soáng, haønh ñoäng, nhaát laø Töû naïn Phuïc sinh – môùi coù khaû naêng ñem laïi cho nhaân loaïi lôøi giaûi ñaùp thoûa ñaùng veà moïi vaán naïn nhaân sinh vaø laøm ñaày nhöõng khaùt voïng cuûa hoï.
  
• 
  Traû lôøi cho vaán naïn thích ñaùng treân cuûa chaøng treû, tröôùc heát Ñöùc Gieâsu gôïi nhaéc laïi cho chaøng nhöõng giôùi luaät phaûi tuaân giöõ trong ñôøi soáng laøm ngöôøi. Phaûi chaêng Ñöùc Gieâsu muoán nhaán maïnh tröôùc heát phaûi soáng ñuùng giaù trò laøm ngöôøi. Khoâng ai coù theå neân thaùnh khi chöa soáng ñuùng phaåm giaù con ngöôøi trong ôn goïi laøm ngöôøi cuûa mình. Sieâu nhieân khoâng phaù huûy töï nhieân nhöng ñaët neàn treân töï nhieân vaø thaêng hoa töï nhieân. Neân vaên chöông khoân ngoan Kinh thaùnh laø caû moät khaûo luaän saâu xa veà nhaân hoïc ñoái thaàn, daïy soáng ôn goïi laøm ngöôøi ñeå coù theå soáng ñuùng ôn goïi laøm con Thieân Chuùa. Giaùo duïc Kitoâ giaùo vöøa daïy con ngöôøi nhaân baûn vöøa höôùng daãn hoï soáng phaåm giaù con Thieân Chuùa caùch hoaøn haûo.
  
• 
  Ñöùc Gieâsu khoâng döøng laïi ñoù, Ngöôøi tieán xa hôn khi ñöa ra nhöõng ñoøi hoûi cuûa Tin möøng: Haõy veà baùn taát caû nhöõng gì anh coù, boá thí cho ngöôøi ngheøo, roái ñeán theo Ta. Ñeå ñaït tôùi cöùu ñoä, töùc haïnh phuùc ñích thaät, caàn phaûi ñi vaøo con ñöôøng tình yeâu vaø trao daâng: “Ai muoán maïng soáng thì seõ maát, ai ñaønh maát maïng soáng vì Ta vaø vì Tin möøng thì seõ cöùu ñöôïc söï soáng… Haït gioáng gieo vaøo loøng ñaát phaûi naùt aûi thì môùi sinh nhieàu boâng haït… Con ñöôøng ñi tôùi haïnh phuùc ñích thaät khoâng laø gì khaùc ngoaøi con ñöôøng tình yeâu. Ñöùc Gieâsu ñaõ vaïch ra vaø höôùng daãn ta ñi treân con ñöôøng aáy. Caû moät ñôøi cuûa Ngöôøi laø söï xin vaâng thaùnh yù Cha caùch troïn veïn vì söï haïnh phuùc cuûa nhaân loaïi. Ngöôøi ñaõ hieán daâng troïn cuoäc ñôøi döông theá cho vaø vì tình yeâu. Ngöôøi ñaõ yeâu vaø yeâu ñeán taän cuøng, ñeán trao hieán maïng soáng treân thaäp giaù. Ngöôøi môøi goïi: Ai muoán theo Ta, haõy töø boû mình, vaùc thaäp giaù maø ñi. Thaäp giaù khoâng phaûi laø söï chòu ñöïng tieâu cöïc, nhöng laø bieåu loä tình yeâu ñeán cuøng, laø hình thaùi cuûa söï töï huûy ra khoâng noùi leân söï khieâm haï toät ñoä ñeå naâng daây con ngöôøi, laø tinh thaàn lieân ñôùi vôùi moïi khoå ñau cuûa nhaân loaïi ñeå cheát cho hoï haàu giaûi thoaùt hoï, laø nieàm hy voïng ñi vaøo vinh quang.