LM. jb. Hoaøng vaên khanh luaân lyù kitoâ giaùO



tải về 2.78 Mb.
trang15/22
Chuyển đổi dữ liệu18.11.2017
Kích2.78 Mb.
#34399
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   22

LOØNG NHAÂN TÖØ


Loøng nhaân töø laø gì? Ñoù laø ñoäng loøng traéc aån tröôùc söï khoán khoå baát haïnh (vaät chaát vaø tinh thaàn) cuûa ngöôøi khaùc (Toâma); ñoù laø söï traéc aån cuûa con tim tröôùc noãi ñau khoå cuûa tha nhaân, thuùc ñaåy ta giuùp ñôõ ngöôøi aáy neáu coù theå (Aug). Nhö theá, loøng nhaân töø laø moät tình caûm saâu saéc trôû thaønh söùc maïnh thuùc ñaåy ta haønh ñoäng caùch höõu hieäu ñeå phuïc vuï keû khaùc ñang laâm caûnh khoán khoå.

“Phuùc thay ai xoùt thöông vì hoï seõ ñöôïc thöông xoùt” (Mt 5,7). Kitoâ höõu phaûi coù loøng nhaân töø nhö Cha treân trôøi laø Ñaáng nhaân töø. Loøng nhaân töø ñöôïc theå hieän baèng haønh ñoäng maø giaùo lyù coâng giaùo toùm goàm trong 14 moái: thöông linh hoàn 7 moái vaø thöông xaùc 7 moái. Nhöõng haønh ñoäng ñoù coù theå ñöôïc thaâu toùm trong hai ñieàu: boá thí (vaät chaát) vaø söûa loãi cho nhau (thieâng lieâng).



  • Boá thí

Hieåu theo nghóa roäng, boá thí laø coâng vieäc cuûa loøng nhaân töø nhaèm laøm giaûm nheï caûnh khoán quaãn tinh thaàn vaø vaät chaát cuûa tha nhaân. Ñoù laø nhöõng coâng vieäc cuûa loøng nhaân töø veà maët thieâng lieâng vaø veà maët theå xaùc. Thaùnh Toâma goïi laø giuùp ñôõ keû ngheøo khoå vì loøng traéc aån vaø vì tình yeâu meán Chuùa.

Theo nghóa heïp, ñoù laø nhöõng coâng vieäc cuûa loøng nhaân töø veà maët theå xaùc nhö trôï giuùp tieàn baïc cho keû ngheøo. Noù noùi leân moái töông quan giöõa con ngöôøi vôùi nhau.

Trong Cöïu öôùc, vieäc boá thí theo nghóa heïp naøy ñöôïc ñeà cao: “Haõy môû roäng tay giuùp anh em khoán khoå ngheøo khoù” (Ñnl 15,11; Is 58,6-7); Vieäc chay tònh seõ khoâng coù giaù trò neáu khoâng coù coâng vieäc cuûa loøng nhaân töø: “Thieân Chuùa muoán tình yeâu chöù khoâng caàn cuûa leã” (Os 6,6).x. Tb 4,7-11. Taân öôùc laïi caøng nhaán maïnh veà söï boá thí nhö haønh ñoäng cuûa loøng nhaân töø: Lc 3,11; 6,30; 7,5. Haõy baùn cuûa caûi ñi maø boá thí (Lc 12,33; 14,1; 16,19; 18,22; Cv 9,36; 10,2; 4,31. Söï phaùn xeùt caùnh chung lieân quan ñeán nhöõng coâng vieäc cuûa loøng nhaân töø (Mt 25,33-46). “Neáu ai coù cuûa caûi maø thaáy anh em mình laâm caûnh tuùng thieáu maø chaúng ñoäng loøng thöông, thì laøm sao tình yeâu Thieân Chuùa ôû laïi trong ngöôøi aáy ñöôïc?” (1Ga 3,17; x. Gc 2,15-17).

Nhö theá, vieäc boá thí trôû thaønh moät söï buoäc naëng veà maët ñaïo ñöùc. Tröôùc heát vì ñoù laø moät boån phaän coâng baèng caên cöù vaøo nguyeân taéc söû duïng cuûa caûi phaûi laø chung. Thöù ñeán ñoù laø moät söï chia seû theo ñöùc meán Kitoâ giaùo: Ai coù hai aùo thì haõy cho ngöôøi khoâng coù, ai coù cuûa aên thì cuõng phaûi laøm nhö theá (Lc 3,11; 12,33; Mt 19,21).

Söï boá thí phaûi thöïc söï xuaát phaùt töø ñöùc meán vaø khoâng coù tính vuï lôïi naøo (1Cr 13,3), neáu khoâng thì cuõng chæ laø moät vieäc töø thieän xaõ hoäi (söù ñieäp cuûa ÑGH Benedictoâ XVI, ngaøy truyeàn giaùo 2006). Vieäc boá thí phaûi mang tính phoå quaùt, chöù khoâng giôùi haïn vaøo ñoái töôïng naøo, vaø chia seû caùch khieâm haï, traân troïng, chöù khoâng ñöôïc mang tính thöông haïi cuûa ngöôøi treân ñoái vôùi keû döôùi.


  • Söûa Loãi

Thaùnh Toâma noùi veà söï söûa loãi nhö sau: Söï söûa loãi laø moät phöông thuoác maø ngöôøi ta duøng ñeå choáng laïi toäi loãi cuûa tha nhaân maø ngöôøi ta coù theå thaáy moái haïi do toäi aáy gaây ra cho ngöôøi phaïm, gaây aûnh höôûng xaáu vaø laøm xaùo troän traät töï coâng ích. Nhö theá, söï söûa loãi cöùu chöõa toäi nhaân khoûi söï döõ cuûa toäi loãi, vôùi muïc ñích cho ngöôøi phaïm toäi trôû neân toát hôn. Vì theá, söï söûa loãi treân bình dieän ñaïo ñöùc laø moät nghóa vuï baét buoäc (Mt 18,15-16).

Tuy nhieân, caàn löu yù: phaûi can thieäp khi thaáy ñoù laø vaán ñeà quan troïng ñöa ngöôøi phaïm toäi vaøo tình traïng nguy hieåm. Toâi khoâng phaûi laø thaåm phaùn nhöng laø ngöôøi naâng ñôõ anh em toâi. Nhöng neáu thaáy tröôùc keát quaû seõ tieâu cöïc hôn, seõ mang ñeán ñieàu xaáu hôn, thì söï can thieäp khoâng caàn. Neáu tha nhaân ñang trong voøng nguy haïi traàm troïng, moïi ngöôøi ñeàu phaûi cöùu giuùp, duø coù theå gaëp baát lôïi.

Vieäc söûa loãi cho nhau treân bình dieän tu ñöùc khaùc vôùi bình dieän ñaïo ñöùc veà nhöõng ñieåm naøy: Noù khoâng nhaèm ñeán toäi troïng nhöng nhaèm ñeán vieäc giuùp anh em tieán tôùi hôn treân ñöôøng troïn laønh, vaø noù khoâng mang tính baét buoäc nghieâm troïng.

    1. TÖØ BI – NHAÂN AÙI – BAÙC AÙI


  1. Töø bi Phaät giaùo

Töø bi laø moät danh töø nhaø Phaät, bieåu loä moät quan ñieåm saâu saéc veà ñau khoå vaø giaûi thoaùt cuûa Phaät giaùo.

Theo Phaät giaùo, töø bi laø tình thöông haïi (compassion), xoùt xa tröôùc nhöõng ñau khoå cuûa chuùng sinh vaø ra tay cöùu khoå. Ñaïo lyù cuûa Phaät giaùo xaây döïng treân Töù Thaùnh Ñeá quan nieäm “vaïn vaät khoå”. Ñeä nhaát thaùnh ñeá xaùc ñònh ñôøi laø khoå ñau: sinh laõo beänh töû. Ñeä nhò thaùnh ñeá cho thaáy nguyeân nhaân cuûa khoå heä taïi duïc, töùc loøng öôùc muoán, nhaát laø muoán soáng. Baûn thaân con ngöôøi laø keát tinh cuûa nguõ uaån: saéc (thaân xaùc), thuï (caûm thuï, caûm giaùc), töôûng (tri giaùc), haønh (taâm tö), thöùc. Moïi uaån ñeàu voâ thöôøng, taïo neân khoå. Ñeä tam thaùnh ñeá ñeà ra phöông phaùp dieät khoå, laø dieät duïc. Ñeä töù thaùnh ñeá cuõng goïi laø Ñaïo thaùnh ñeá töùc Baùt Chaùnh Ñaïo nhö phöông thöùc dieät khoå (chaùnh kieán, chaùnh tö duy, chaùnh ngöõ, chaùnh nghieäp, chaùnh maïng, chaùnh tinh thaàn, chaùnh nieäm vaø chaùnh ñònh. Thaáu hieåu vaø thöïc haønh Baùt chaùnh ñaïo thì seõ thoaùt kieáp luaân hoài, ñaït chaùnh quaû vaø nhaäp Nieát baøn.

Vì ñôøi laø beå khoå, trung taâm hoïc thuyeát cuûa Phaät laø töø bi, nghóa laø tình thöông xoùt ñoái vôùi ngöôøi bò khoå vaø ra tay cöùu giuùp. Quan nieäm naøy phaùt xuaát töø caûm nghieäm saâu saéc cuûa Phaät Thích Ca sau boán cuoäc vi haønh; moãi laàn vi haønh cho thaáy moät hình thöùc ñau khoå. Töø ñoù, Phaät Thích Ca töø boû laàu son gaùc tía, quyeát ra ñi tìm con ñöôøng giaûi thoaùt; vaø sau thôøi gian tònh thieàn döôùi goác boà ñeà, ngaøi ñaõ giaùc ngoä vaø tìm ra con ñöôøng giaûi thoaùt chuùng sinh.

Tröôùc heát, quan nieäm Töø bi döøng laïi ôû ñau khoå. Töø bi coù chuû ñích dieät khoå nôi chuùng sinh vaø vì quaù troïng cöùu khoå neân laõng queân nhaân vò con ngöôøi. Vì töø bi laø con ñöôøng moät chieàu ñi töø toâi ñeán tha nhaân: Toâi coù loøng töø bi vaø tha nhaân laø keû ñaùng thöông haïi, ñaùng ñöôïc cöùu vôùt; nhö theá tha nhaân nhö moät vaät ñoäng. Ñaøng khaùc, ñoái vôùi Phaät, tình caûm laø moät trong nhöõng “phöôïc” (daây troùi buoäc); do ñoù moïi tình caûm duø cao quyù ñeàu laø daây troùi; vì theá caàn phaûi döùt boû. Khoâng yeâu, khoâng gheùt seõ khoâng bò troùi buoäc. Khoâng yeâu khoâng gheùt laø dieät duïc.



  1. Nhaân aùi cuûa Khoång giaùo

Theo töø Haùn Vieät, chöõ Nhaân goàm nhaân (ngöôøi) vaø nhò (hai), chæ caùi ñöùc nhaân loaïi phaûi coù ñoái vôùi nhau. Coù nhaân thì môùi coù nhöõng tình caûm ñoái vôùi tha nhaân vaø söï vaät; do ñoù maø coù aùi. Vì theá, nhaân ñi ñoâi vôùi aùi: nhaân aùi. Nhaân giaû aùi nhaân, nghóa laø ngöôøi coù ñöùc nhaân laø ngöôøi bieát yeâu ngöôøi (Luaän ngöõ). Chöõ aùi luoân tieàm taøng trong chöõ nhaân, neân ít khi duøng moät mình; traùi laïi chöõ nhaân bao haøm chöõ aùi, vì theá coù theå ñöùng moät mình.

Nhaân aùi laø gì?

Theo phaàn duïng, töùc phaàn hieän töôïng theo trieát Taây phöông, nhaân phaùt loä ra ngoaøi döôùi nhieàu hình thöùc, ñöôïc thöïc hieän baèng nhieàu nhaân ñöùc, thaùi ñoä, cöû chæ. Coù theå toùm goàm trong hai ñieàu: nhaân ñöùc caên baûn vaø nhaân ñöùc dieãn xuaát.

Nhaân laø ñöùc caên baûn vaø ñaàu tieân trong caùc ñöùc lôùn: nhaân, nghóa, leã, trí, tín.

Nhaân cuõng laø ñöùc caên baûn cuûa boä ba: nhaân, trí, duõng. “Quaân töû ñaïo giaû tam: nhaân baát giaû öu, trí giaû baát hoaëc, duõng giaû baát cuï” (Luaän ngöõ).

Nhaân coøn ñöôïc thöïc hieän döôùi nhieàu hình thöùc. Khoâng coù ñöùc naøo maø khoâng coù nhaân. Sau cuøng, nhaân giuùp ñieàu hoøa moïi haønh ñoäng, khoâng thaùi quaù, khoâng baát caäp, luoân trung dung, hoøa mình vôùi tha nhaân vaø hoøa ñieäu vôùi vuõ truï vaïn vaät.

Theo phaàn theå, nhaân laø moät, laø ñôn nhaát. Nhaân chính laø nhaân caùch cuûa con ngöôøi goàm taát caû nhöõng gì toát ñeïp coù theå coù nôi ngöôøi aáy. Nhaân laø ngöôøi quaân töû, laø baäc thaùnh hieàn. Nhaân laø yeâu ngöôøi vaø coi töù haûi giai huynh ñeä; ñaïo nhaân coøn bao goàm caû vuõ truï vì nhaân moâ phoûng trôøi ñaát, laø nguyeân lyù ñieàu hoøa vaø toång hôïp ñeå duy trì söï hoøa ñieäu ñaïi ñoàng cuûa vuõ truï.

Nhö theá, Nhaân coù öu ñieåm laø ñeà cao tính caùch nhaân baûn cuûa Ñaïo Khoång, ñöa con ngöôøi veà vôùi phaåm giaù cuûa chính mình. Thuyeát nhaân aùi coù tính toaøn dieän: con ngöôøi, vaïn vaät vaø vuõ truï. Thuyeát nhaân aùi khaùc vôùi töø bi Phaät giaùo, vì töø bi mang tính bi quan, coøn nhaân aùi luùc naøo cuõng laïc quan, luoân höôùng thieän, nhöng quaù thieân veà phieám luaän, nhaán maïnh ñeán ñaïi ñoàng, neân thieáu söï phaân bieät chuû theå vaø khaùch theå; do ñoù, con ngöôøi döôøng nhö bò cheït cöùng trong vuõ truï ñaïi ñoàng aáy. Trong khi töø bi mang tính xuaát theá vì bi quan, thì nhaân aùi laïi nhaäp theá, hoøa mình trong vuõ truï thieân nhieân, daán thaân vaøo ñôøi.



  1. Baùc aùi Kitoâ giaùo.

Nhö ñaõ trình baøy treân veà Ñöùc Meán Kitoâ giaùo, ñaïo lyù Kitoâ giaùo toùm goàm trong chöõ Yeâu: Yeâu Chuùa vaø yeâu ngöôøi. Yeâu Chuùa vì Ngöôøi raát toát laønh, Ngöôøi ñaùng ñöôïc yeâu, Ngöôøi yeâu ta tröôùc (Ga 3,16; 1Ga; Ngöôøi laø Tình yeâu (1Ga 4,8); Yeâu ngöôøi vì taát caû ñeàu laø hình aûnh Thieân Chuùa, laø con cuûa moät Cha treân trôøi. Tình yeâu aáy xuaát phaùt töø chính Thieân Chuùa vaø ñoå traøn ñaày treân tín höõu baèng Thaàn Khí tình yeâu.

Thaùnh Toâma phaân bieät ba loaïi tình yeâu: tröôùc heát, ñoù laø yeâu thích laø tình yeâu ñoái vôùi söï vaät; tha nhaân bieán thaønh söï vaät thoûa maõn sôû thích cuûa toâi, ñoù laø thöù tình yeâu nhuïc duïc, ích kyû (eros). Thöù ñeán laø tình yeâu thöông cuûa ngöôøi treân ñoái vôùi keû döôùi mang tính thöông haïi: cho keû khaùc ñieàu hoï thieáu thoán, nhöng chöa cho taám loøng. Sau cuøng laø tình yeâu meán (caritas), töùc tình yeâu tha thieát giöõa hai ngöôøi ñoàng haøng, tình baïn höõu. Baùc aùi coâng giaùo laø chính tình yeâu meán naøy vì “yeâu meán tha nhaân nhö chính mình”. YÙ nghóa caên baûn cuûa baùc aùi laø tình yeâu thieát tha ñoái vôùi tha nhaân. Khi ñaõ yeâu meán aét laøm moïi söï cho ngöôøi mình yeâu meán. Thaùnh Augustin quaû quyeát: Haõy yeâu meán roài muoán laøm gì haõy laøm (ama et fac quod vis). Tình yeâu ñoù baét nguoàn töø chính Thieân Chuùa, Ñaáng laø Tình yeâu. Vaø ta yeâu meán tha nhaân cuõng vôùi chính tình yeâu maø Thieân Chuùa ñaõ yeâu ta vaø ñoå ñaày treân ta. Chuùa Gieâsu ñaõ truyeàn daïy: “Yeâu meán Thieân Chuùa heát loøng, heát trí khoân, heát söùc löïc; vaø yeâu tha nhaân nhö chính mình. Ñoù laø giôùi raên quan troïng nhaát, toùm keát moïi ñieàu luaät vaø lôøi caùc ngoân söù” (Mt 22,37-39). Ñöùc Gieâsu coøn ñaåy xa hôn khi ban boá luaät môùi: “Yeâu nhau nhö chính Thaày ñaõ yeâu chuùng con”. Ñöùc Gieâsu ñaõ yeâu vaø yeâu ñeán taän cuøng, ñeán cheát treân thaäp giaù. Moät tình yeâu nhö theá seõ laø tieâu chuaån cuûa söï phaùn xeùt caùnh chung vaø laø daáu hieäu cuûa ngöôøi moân ñeä.

Yeáu tính cuûa baùc aùi laø nhìn nhaän tha nhaân nhö moät nhaân vò (tình baïn höõu), vaø yeâu tha nhaân caùch phoå quaùt. Tình yeâu aáy nhaèm thaêng tieán phaåm giaù, thoâng caûm hai chieàu taïo ñieàu kieän cho moät hy voïng vöôn leân trong ñôøi soáng môùi.

Yeâu meán tha nhaân khoâng phaûi caùch toång quaùt, nhöng saùng taïo cuï theå vaø nhieàu saéc thaùi: Yeâu cha meï, anh em ruoät thòt, thaân baèng quyeán thuoäc, baïn beø thaân höõu vaø moïi ngöôøi.

Toùm laïi, baùc aùi Kitoâ giaùo nhö 1Cr trình baøy xuaát phaùt töø Thieân Chuùa, yeâu tha nhaân vì taát caû ñeàu laø hình aûnh Thieân Chuùa vaø con moät Cha treân trôøi, yeâu nhau nhö nhaân vò ñeå giuùp nhau thaêng tieán vaø yeâu ñeán trao hieán chính mình theo göông Ñöùc Kitoâ.


LUAÂN LYÙ KITOÂ GIAÙO

TAÄP II. LUÂN LÝ CHUYÊN BIỆT

PHAÀN I. TOÄI LOÃI


    1. KHAÙI NIEÄM VEÀ TOÄI

  1. Toäi laø gì?

Toäi laø chuû yù phaïm luaät Chuùa. Theo Augustinoâ, toäi laø chuû yù vi phaïm luaät vónh cöûu cuûa Chuùa trong tö töôûng, lôøi noùi hay vieäc laøm. Qua ñònh nghóa naøy, ta nhaän ra nhöõng ñieàu kieän ñeå thaønh toäi (toäi troïng hay toäi nheï):

  • Ñieàu vi phaïm laø xaáu theo baûn chaát cuûa noù

  • Lyù trí yù thöùc roõ tính chaát xaáu ñoù

  • YÙ chí töï do chaáp thuaän ñeå laøm.

Neáu thieáu moät trong ba yeáu toá ñoù thì khoâng thaønh toäi.

Neáu moät yeáu toá naøo ñoù chöa roõ reät haún (ví duï: yù thöùc lôø môø) hay öng thuaän chöa hoaøn toaøn, hoặc bản chất là nhẹ, thì chæ laø toäi nheï.



          1. Veà tính chaát xaáu:

Ta bieát ñöôïc tính chaát xaáu do Kinh thaùnh, do giaùo huaán cuûa Hoäi thaùnh, do söï ñoàng yù cuûa caùc Giaùo phuï vaø caùc thaàn hoïc gia löøng danh, vaø do lyù trí hieåu bieát roõ raøng. Cuï theå, döïa treân caùc ñieàu raên cuûa Chuùa vaø Hoäi thaùnh.

          1. Veà söï yù thöùc cuûa lyù trí:

Caàn coù yù thöùc hieän taïi, tænh taùo, ít laø lôø môø.

  • YÙ thöùc hieän taïi laø yù thöùc trong khi haønh ñoäng, hoaëc khi bieát roõ caên côù ñöa ñeán toäi. Ví duï: Moät ngöôøi heã nhaäu laø say, maø say thì boû leã chuùa nhaät vaø quaäy phaù. Bieát roõ theá nhöng anh vaãn theo baïn ñi nhaäu ngaøy chuùa nhaät vaø phaïm toäi.

  • YÙ thöùc tænh taùo laø bieát phaân bieät roõ raøng khi haønh ñoäng. Ngöôøi nöûa say nöûa tænh, nöûa thöùc nöûa nguû khoâng coù yù thöùc tænh taùo

  • YÙ thöùc lôø môø nghóa laø ñaõ coù söï nghi ngôø ñieàu mình laøm coù tính chaát xaáu naëng.

          1. Veà söï chaáp thuaän cuûa yù chí:

Phaûi laø söï chaáp thuaän toaøn veïn, nghóa laø hoaøn toaøn töï do. Do ñoù, chöa kòp suy nghó hay bò cöôõng cheá caùch naøo ñoù laøm maát töï do, thì söï chaáp thuaän aáy seõ khoâng veïn toaøn.

Löu yù: Nhöõng ñieàu treân laø noùi veà toäi troïng, coøn ñieàu kieän ñeå thaønh toäi nheï laø:

  • Tính chaát xaáu nheï

  • Trí khoân yù thöùc ñaày ñuû

  • YÙ chí töï do chaáp thuaän

  • Tính chaát xaáu naëng, nhöng trí khoân chöa yù thöùc ñaày ñuû, hoaëc yù chí chöa hoaøn toaøn töï do khi chaáp thuaän.

  1. Nhöõng tröôøng hôïp toäi troïng thaønh nheï

Toäi troïng trôû thaønh nheï do 3 yeáu toá:

  • Do söï sai laàm baát khaû thaéng cuûa löông taâm (töôûng noù laø nheï)

  • Do haønh vi baát toaøn vì thieáu suy nghó, thieáu töï do öng thuaän

  • Tính chaát xaáu nheï (ví duï: aên caép ít). Tuy nhieân, laáy nhieàu laàn cuûa moät ngöôøi, moãi laàn moät ít, goäp laïi thaønh con soá lôùn, thì thaønh toäi naëng.



  1. Nhöõng tröôøng hôïp toäi nheï thaønh naëng

    • Do löông taâm sai laàm. A sang chôi nhaø baïn, thaáy chieác nhaãn vaøng, töôûng vaøng thaät, neân aên caép. Ñem thöû thì môùi bieát laø vaøng giaû. Khi aên caép, A coù chuû yù vaø töï do laáy chieác nhaãn vaøng thaät, neân A phaïm toäi naëng.

    • Do hoaøn caûnh. Noùi chuyeän tieáu laâm tuïc ñeå gaây cöôøi laø toäi nheï; nhöng noùi vôùi phuï nöõ coá yù khích duïc hoï phaïm toäi thì thaønh naëng. AÊn caép con choù laø toäi nheï, nhöng ñoù laïi laø con choù daãn ngöôøi muø laøm cho oâng phaûi khoán quaãn thì thaønh toäi naëng.

    1. 7 MOÁI TOÄI ÑAÀU

Laø nhöõng toäi hoaëc neát xaáu laøm caên côù phaùt sinh caùc toäi hoaëc caùc neát xaáu khaùc.

  1. Kieâu ngaïo

Kieâu ngaïo laø ñeà cao mình quaù ñaùng maø khoâng phuïc tuøng caùc giôùi raên cuûa Thieân Chuùa vaø nhöõng ñieàu luaät do Hoäi thaùnh truyeàn daïy. Kieâu ngaïo coøn laø töï naâng mình leân maø khinh deå keû khaùc, phaïm ñeán phaåm giaù cuûa ngöôøi khaùc. Kieâu ngaïo laø neát xaáu lôùn vaø laø toäi naëng maø Tin möøng ñaõ töøng keát aùn: “Ai naâng mình leân seõ bò haï xuoáng” (Lc 14,11; x. Caâu chuyeän ngöôøi bieät phaùi vaø ngöôøi thu thueá leân Ñeàn thôø caàu nguyeän). Toäi ñaàu tieân maø nguyeân toå ñaõ phaïm trong Eñen ñoù chính laø toäi kieâu ngaïo (St 3). Caùc Tin möøng, ñaëc bieät Gioan noùi ñeán loøng cöùng tin vaø söï coá chaáp cuûa bieät phaùi vaø giôùi laõnh ñaïo Do thaùi daãn ñeán vuï aùn Chuùa Gieâsu phaùt xuaát töø söï kieâu ngaïo töï cho mình coâng chính ñeå phuû nhaän Chuùa Gieâsu laø Ñaáng Thieân sai Cöùu theá.

Kieâu ngaïo sinh ra nhieàu thöù toäi: tham voïng, haùo danh, töï kieâu, töï maõn, töï thò (laøm nhöõng ñieàu vöôït quaù khaû naêng mình), khoa tröông, giaû hình, tranh chaáp, coá chaáp, ghen gheùt, khinh deå ngöôøi khaùc…Taát caû ñeàu daãn tôùi söï khoâng vaâng lôøi Thieân Chuùa vaø Hoäi thaùnh, phaïm baùc aùi vôùi tha nhaân.

Ñeå söûa ñoåi tính kieâu ngao, caàn yù thöùc söï yeáu heøn cuûa mình, söï phuø vaân choùng qua cuûa danh voïng vaø ñeå taâm suy nieäm nhöõng ñieàu Chuùa daïy. Haõy luoân chieâm ngaém vaø suy nieäm göông khieâm nhöôïng töï haï cuûa Chuùa Gieâsu, Ñöùc Meï vaø caùc thaùnh.


  1. Haø tieän

Haø tieän laø ham meâ cuûa caûi quaù ñoä ñeán noãi trôû thaønh noâ leä cho tieàn baïc cuûa caûi maø Tin möøng goïi ñoù laø thaàn Mamoân (ngẫu tượng cho con người thời nay). Chuùa Gieâsu ñaõ töøng daïy phaûi coù thaùi ñoä ñuùng ñaén ñoái vôùi tieàn baïc cuûa caûi, coi noù nhö phöông theá Chuùa ban ñeå soáng ñuùng phaåm giaù laøm ngöôøi vaø ñeå phuïc vuï tha nhaân (x. Lc 12). Khoâng ai coù theå laøm toâi hai chuû, hoaëc laø tieàn taøi hoaëc laø Thieân Chuùa. Laïc ñaø chui qua loã kim coøn deã hôn ngöôøi giaøu vaøo Nöôùc Trôøi….Haø tieän laø neát xaáu nghòch vôùi ñöùc quaûng ñaïi vaø caùc nhaân ñöùc khaùc nhö coâng baèng, hieáu thaûo, baùc aùi, thanh baàn… Ngöôïc laïi vôùi haø tieän laø phung phí. Phung phí khaùc vôùi roäng raõi vaø trôû thaønh toäi naëng neáu gaây hieäu quaû nghieâm troïng.

Haø tieän sinh ra caùc toäi: phaûn boäi, gian manh, xaûo traù, theà gian, aâu lo, thoâ baïo, taâm hoàn chæ chaát ñaày söï ham thích cuûa caûi vaø trôû neân ích kyû, chai ñaù, döûng döng tröôùc söï ngheøo ñoùi cuûa ngöôøi khaùc.



  1. Daâm oâ

Daâm oâ laø chieàu theo khoaùi laïc nhuïc duïc trong tö töôûng, lôøi noùi, vieäc laøm. (x. giới răn 6 và 9)

Khi tröïc tieáp chuû yù thì duø haønh vi hoaøn taát hay baát toaøn ñeàu laø toäi naëng, ngoaïi tröø tröôøng hôïp chöa yù thöùc roõ trong tình traïng nöûa tænh nöûa mô, hoaëc bò cöôõng baùch caùch naøo ñoù, thì laø toäi nheï.

Daâm oâ laøm cho lyù trí ra muø toái, yù chí suy nhöôïc, soáng ích kyû chi bieát höôûng thuï khoaùi laïc, chaùn gheùt caùc vieäc ñaïo ñöùc, ham meâ vui thuù ñôøi naøy.

Toäi daâm oâ khoâng nhöõng gaây taùc haïi cho chính baûn thaân maø thöôøng taùc haïi tôùi nhieàu ngöôøi khaùc: gaây ñoå vôõ caùc gia ñình, laøm xaõ hoäi baêng hoaïi, luaân lyù suy ñoài… Thaùnh Phaoloâ quaû quyeát:“ Taát caû nhöõng keû cheø cheùn say söa, chôi bôøi daâm ñaõng, ñeàu bò loaïi khoûi Nöôùc Trôøi”(1Cr 6,10; 2Cr 12,21).

Ñeå xa laùnh daâm oâ, phöông theá caàn thieát laø sieâng naêng caàu nguyeän, giöõ gìn nguõ quan (nhaát laø con maét), xa traùnh caùc dòp toäi, soáng tieát ñoä, chuyeân caàn laøm vieäc vì ôû nhöng khoâng deã sinh toäi, suy nieäm Tin möøng vaø sieâng naêng laõnh nhaän caùc bí tích Hoøa giaûi vaø Thaùnh Theå.


  1. Hôøn giaän

Giaän döõ laø caûm xuùc quaù ñoä veà söï thuø oaùn vaø laøm haïi tha nhaân.

Khi thònh noä vì lyù do chính ñaùng nhö söûa phaït hôïp lyù nhaèm ñem laïi ích lôïi chung hoaëc rieâng thì khoâng phaïm toäi hôøn giaän. Giaän döõ maø la loái naëng lôøi chæ laø toäi nheï, nhöng giaän maø thuø oaùn, öôùc muoán cho ngöôøi khaùc phaûi gaëp ñau khoå thì nghòch baùc aùi vaø laø toäi naëng.

Giaän döõ sinh oaùn gheùt, caõi coï, phaïm thöôïng, aåu ñaû, göông xaáu trong lôøi noùi vieäc laøm. Luyeän taäp nhaãn nhuïc, hy sinh, hieàn laønh ñeå söûa ñoåi söï giaän döõ. Chuùa Gieâsu phaùn: Haõy hoïc cuøng Ta vì Ta hieàn laønh vaø khieâm nhöôïng (Mt 11,29) vaø Ngöôøi chuùc phuùc cho keû hieàn laønh (Mt 5,4).


  1. Meâ aên uoáng

Meâ aên laø chieàu theo khoaùi caûm veà aên uoáng quaù ñoä. Neáu chæ tìm khoaùi caûm trong aên uoáng caùch chöøng möïc thì khoâng phaûi toäi, vì khoaùi caûm cuõng laø phöông theá töï nhieân ñeå giuùp ngon mieäng vaø keát thaân baïn beø, hoaëc xaõ giao.

Meâ ăn uống thường chỉ là tội nhẹ, nhưng trở thành tội nặng nếu coi ăn uống là mục đích tối hậu để hương thụ ích kỷ, phí phạm. Meâ ăn uống sinh say sỉn làm mất lý trí, mất nhân phẩm, và gây biết bao sự dữ khác.



  1. Ghen tương

Ghen töông laø buoàn khi ngöôøi khaùc ñöôïc söï laønh vì coi ñoù nhö moät söï thieät haïi cho mình.

Neáu chæ buoàn vì mình khoâng ñöôïc may maén thì ñoù khoâng phaûi ghen töông, hoaëc buoàn vì ngöôøi khaùc ñöôïc may maén maø khoâng xöùng ñaùng (coù khi do baát coâng), thì cuõng khoâng phaûi ghen töông. Nhöng neáu buoàn khi mình mong söï döõ cho ngöôøi khaùc maø hoï laïi gaëp ñöôïc may maén, thì ñoù laø toäi ghen gheùt.

Buoàn vì thaáy keû khaùc may maén hôn mình vaø tìm caùch laøm haïi hoï laø toäi naëng.

Toäi ghen töông laø toäi naëng vì Keû ghen töông bò loaïi ra khoûi Nöôùc Trôøi (Gl 5,21). Ghen töông nghòch ñöùc AÙi, nhaát laø khi ghen töông keû khaùc ñöôïc söï laønh thieâng lieâng, thì toäi caøng naëng hôn. Ghen töông sinh nhieàu toäi khaùc loãi Ñöùc AÙi vaø ñöùc coâng bình: thuø oaùn, laøm haïi keû khaùc, phaûn boäi, giaän hôøn.

Ñeå chöõa trò, caàn taâm nieäm Lôøi Chuùa: Mt 7,12; Ga 13,34-35; Mt 7,2



  1. Löôøi bieáng

Löôøi bieáng laø moät neát xaáu vì chaùn ngaùn laøm vieäc, nhaát laø vieäc thieâng lieâng, khoâng thích laøm vieäc laønh. Theo nghóa naøy, löôøi bieáng chæ laø toäi nheï. Nhöng trôû thaønh toäi troïng khi gaây haäu quaû nghieâm troïng, nhö löôøi maø boû leã Chuùa nhaät, löôøi khoâng lo laøm aên sinh baát hoøa trong gia ñình, löôøi maø sinh röôïu cheø gaây ñoå vôõ gia ñình, khoâng daïy baûo con caùi&

Löôøi bieáng laø moái toäi ñaàu vì chaùn ngaùn tình nghóa cuûa Chuùa, khoâng taäp luyeän nhaân ñöùc, haõm deïp xaùc thòt. Löôøi bieáng sinh ghen gheùt ñieàu laønh vaø ngöôøi ñaïo ñöùc, mô moâng haõo huyeàn. Muoán chöõa trò, caàn caàu nguyeän, ñoïc göông caùc thaùnh, noi göông nhöõng keû chuyeân caàn & Nhôù lôøi daïy vaø göông Thaùnh Phaoloâ (2Tx 3,7-14)).




PHẦN II. THẬP GIỚI



Daãn nhaäp

Tin möøng Mt thuaät laïi vieäc moät chaøng trai giaøu coù ñeán ngoû lôøi vôùi Chuùa Gieâsu: “Thöa Thaày, toâi phaûi laøm gì ñeå ñöôïc soáng ñôøi ñôøi?”. Vaán naïn noùi leân caên baûn vaø taát yeáu cuûa ñôøi soáng moãi ngöôøi. Soáng ôû ñôøi, con ngöôøi luoân khaùt khao vaø tìm kieám haïnh phuùc. Haïnh phuùc ñích thöïc khoâng heä taøi giaøu sang, danh voïng, chöùc quyeàn, höôûng laïc. Ñieàu naøy, chaøng trai giaøu coù kia hieåu roõ, vì theá anh tìm ñeán xin Chuùa Gieâsu chæ daïy phöông caùch ñaït tôùi haïnh phuùc ñích thaät laø söï soáng ñôøi ñôøi. Chæ moät mình Chuùa Gieâsu môùi coù theå ñöa ra caâu giaûi ñaùp thoûa ñaùng vì Ngöôøi laø söï Thieän tuyeät ñoái.

Thieân Chuùa taïo thaønh con ngöôøi ñeå con ngöôøi ñöôïc höôûng haïnh phuùc vónh cöûu vôùi Thieân Chuùa. Ngöôøi ban nhöõng chæ daãn vaø phöông tieän caàn thieát ñeå ñaït muïc ñích aáy. Ngöôøi ghi vaøo loøng con ngöôøi luaät töï nhieân; sau ñoù qua doøng lòch söû, Ngöôøi ban Thaäp giôùi ñeå giuùp daân Chuùa tuyeån choïn soáng Giao öôùc haàu ñöôïc höôûng Ñaát höùa laøm gia nghieäp.

Traû lôøi cho chaøng treû thieän chí, Chuùa Gieâsu nhaéc laïi caùc giôùi raên: “Neáu anh muoán vaøo coõi soáng, haõy giöõ caùc giôùi raên” (Mt 19,17). Chuùa Gieâsu ñaõ minh nhieân khaúng ñònh moái lieân heä chaët cheõ giöõa söï soáng vónh cöûu vaø vieäc tuaân giöõ giôùi raên, vì caùc giôùi raên chæ cho thaáy con ñöôøng söï soáng vaø daãn ñeán ñoù. Ngöôøi döùt khoaùt xaùc nhaän caùc Giôùi raên nhö con ñöôøng vaø ñieàu kieän caên baûn cuûa ôn cöùu ñoä (Veritatis splendor,12). Nhö theá, Thaäp giôùi coù taàm quan troïng ñaëc bieät ñeå ñaït ôn cöùu ñoä. Ñoù laø böôùc ñaàu tieân vaø caên baûn treân haønh trình tieán tôùi söï hoaøn thieän haàu ñaït söï soáng ñôøi ñôøi.



  1. Каталог: wp-content -> uploads -> downloads -> 2011
    2011 -> CÔng đỒng vatican II qua bốn thập niêN
    2011 -> TÒa giám mục xã ĐOÀi chỉ nam giáo phận vinh lưỢC ĐỒ TỔng quáT
    2011 -> 1. phép lạ thánh thể ĐẦu tiên khoảng năm 700 Tại làng Lanciano, nước Ý (italy)
    2011 -> Thiên chúa giáo và tam giáO Đường Thi Trương Kỷ
    2011 -> Tác giả Võ Long Tê chưƠng I bối cảnh lịch sử
    2011 -> LỊch sử truyền giáo tại việt nam quyển II lm. Nguyễn hồng chưƠng I: MỘt cha dòng têN Ở việt nam tới rôMA
    2011 -> Các mẫu thức MẠc khải lm. Lê Công Đức
    2011 -> Một lời nói đầu không phải là nơi nhiều chỗđể tóm lược lập luận của một cuốn sách cũng như định vị hoặc phát biểu về sựquan trọng của nó. Đây quả thực là một cuốn sách rất quan trọng
    2011 -> LỜi giới thiệu suy tư ban đẦu về MẦu nhiệm giêSU

    tải về 2.78 Mb.

    Chia sẻ với bạn bè của bạn:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   22




Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý

    Quê hương