Héi ®ång xuÊt b¶n ®µo duy tïng Chñ tÞch Héi ®ång

M

M¸C, C¸c (1818-1883): L·nh tô cña giai cÊp v« s¶n thÕ giíi, nhµ t­ t­ëng vÜ ®¹i, ng­êi s¸ng lËp ra chñ nghÜa céng s¶n khoa häc. M¸c lµ ng­êi s¸ng t¹o ra lý luËn vµ s¸ch l­îc cña c¸ch m¹ng v« s¶n. Tõ sù ph©n tÝch sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp v« s¶n, M¸c ®· ®Ò ra häc thuyÕt vÒ chuyªn chÝnh v« s¶n lµ c«ng cô cña b­íc qu¸ ®é c¸ch m¹ng tõ chñ nghÜa t­ b¶n sang chñ nghÜa x· héi. Tõ sù ph©n tÝch x· héi t­ b¶n, M¸c ®Ò ra häc thuyÕt vÒ gi¸ trÞ thÆng d­.

M¸c kh«ng chØ lµ nhµ lý luËn thiªn tµi mµ tr­íc hÕt M¸c lµ nhµ c¸ch m¹ng vÜ ®¹i. N¨m 1847, M¸c vµ ¡ngghen gia nhËp Liªn minh nh÷ng ng­êi céng s¶n. N¨m 1864, M¸c s¸ng lËp vµ lµ linh hån cña Quèc tÕ thø nhÊt, M¸c ®· ®Êu tranh chèng c¸c thø chñ nghÜa c¬ héi trong phong trµo c«ng nh©n, chèng bän v« chÝnh phñ vµ ®Þnh ra s¸ch l­îc c¸ch m¹ng cho cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n.

M¸C§¤NAN I, Giªm Ramx©y (1866-1937): Ng­êi l·nh ®¹o §¶ng C«ng nh©n ®éc lËp Anh vµ C«ng ®¶ng Anh; ñng hé chÝnh s¸ch hîp t¸c giai cÊp vµ c¸i gäi lµ "Chñ nghÜa x· héi nhËp dÇn vµo chñ nghÜa t­ b¶n". N¨m 1924 vµ 1929-1935 lµm Thñ t­íng. M¸c®«nan ®· ra søc b¶o vÖ lËp tr­êng cña chñ nghÜa ®Õ quèc Anh vµ ®· gieo r¾c nh÷ng ¶o t­ëng c¶i l­¬ng chñ nghÜa trong phong trµo c«ng nh©n Anh.

m¹nh tö (-372-239): Tªn Kha, quan ®¹i thÇn thêi ChiÕn quèc (Trung Quèc). ¤ng cã tµi hïng biÖn, ®· ®i kh¾p ®Êt n­íc Trung Quèc tuyªn truyÒn, ph¸t triÓn triÕt lý cña Khæng Tö lªn thµnh Quèc gi¸o. ¤ng cã c©u nãi næi tiÕng: "D©n vi quý, x· t¾c thø chi, qu©n vi khinh" (Lîi Ých cña d©n tr­íc hÕt, sau ®ã ®Õn lîi Ých cña nhµ n­íc, lîi Ých cña vua kh«ng ®¸ng kÓ).

M¡NGGIANH, S¸cl¬ (1866-1925): T­íng Ph¸p. Sau khi tèt nghiÖp tr­êng vâ bÞ Xanh Xia, M¨nggianh lµm viÖc nhiÒu n¨m ë c¸c n­íc ch©u Phi ®en, ë B¾c Kú (1901-1904), lµm Phã Cao uû Ph¸p ë Marèc n¨m 1912. Trong nh÷ng n¨m ë c¸c thuéc ®Þa cña Ph¸p, M¨nggianh chñ tr­¬ng ®µn ¸p tµn b¹o c¸c cuéc næi dËy cña ng­êi b¶n xø gi¶i phãng d©n téc, chèng chñ nghÜa thùc d©n.

M¨nggianh lµm Tæng thanh tra qu©n ®éi Ph¸p ë c¸c thuéc ®Þa vµ Uû viªn Héi ®ång quèc phßng n­íc Ph¸p ®Çu nh÷ng n¨m 20.

mÐcLANH, M¸cxian H¨ngri (1860-?): Vµo qu©n ®éi n¨m 1880-1885. Lµm viªn chøc ë nhiÒu thuéc ®Þa cña Ph¸p (Haiti, C«ngg«, Gua®¬lóp, T©y Phi, ch©u Phi xÝch ®¹o, Ma®ag¸txca) vµ Toµn quyÒn §«ng D­¬ng n¨m 1923-1925.

M£RÝCH, VÝchto Xªlextanh (1876-1933): Nhµ b¸o Ph¸p, ®¶ng viªn §¶ng X· héi; ®¹i biÓu cña quËn Xen t¹i §¹i héi lÇn thø XVIII §¶ng X· héi ë Tua, bá phiÕu cho Quèc tÕ thø ba; ®­îc bÇu vµo Ban l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n n¨m 1920-1921 vµ Héi ®ång qu¶n trÞ b¸o L'HumanitÐ. N¨m 1923, bÞ khai trõ khái §¶ng Céng s¶n.

M¤NGTEXKI¥, S¸cl¬ Lu-i (1689-1755): Nhµ x· héi häc t­ s¶n lçi l¹c cña Ph¸p, nhµ kinh tÕ vµ nhµ v¨n. §¹i diÖn cña ph¸i Khai s¸ng thÕ kû XVIII, nhµ lý luËn cña chñ nghÜa qu©n chñ lËp hiÕn.

MuyxtaPHA K£man (1881-1938): Cßn cã tªn Kªman AtatuyÕch, nghÜa lµ Cha cña ng­êi Thæ NhÜ Kú. Häc tr­êng qu©n sù Xal«nÝch. N¨m 1905, tèt nghiÖp ViÖn Hµn l©m qu©n sù víi qu©n hµm ®¹i uý. N¨m 1915, lµ t­ lÖnh binh ®oµn thø 7 qu©n Palextin, ®¸nh th¾ng liªn qu©n Anh - Ph¸p ë quÇn ®¶o Galip«li. Kªman l·nh ®¹o c¸ch m¹ng d©n téc t­ s¶n Thæ NhÜ Kú chèng chñ nghÜa ®Õ quèc n­íc ngoµi vµ bän m¹i b¶n phong kiÕn trong n­íc, kÕt thóc th¾ng lîi n¨m 1922. Sau ®ã lµm Tæng thèng n­íc Thæ NhÜ Kú ®éc lËp. Kªman chñ tr­¬ng x©y dùng vµ cñng cè t×nh h÷u nghÞ víi Liªn X«. Nh­ng Kªman vÉn mang ý thøc hÖ cña giai cÊp t­ s¶n, cÊm c¸c héi c«ng nh©n ho¹t ®éng vµ ®µn ¸p nh÷ng cuéc b·i c«ng cña ng­êi lao ®éng.

N

N¨m 1815, chiÕm l¹i ng«i hoµng ®Õ nh­ng sau thÊt b¹i t¹i OatÐcl« (22-6-1815) l¹i bÞ lËt ®æ.

NAP¤L£¤NG III, (B¤NAP¸C, LU-I NAP¤L£¤NG) (1808 - 1873): Hoµng ®Õ Ph¸p tõ 1852 ®Õn 1870, lµ ch¸u gäi Nap«lª«ng I b»ng b¸c. Sau khi c¸ch m¹ng 1848 thÊt b¹i, ®­îc bÇu lµm Tæng thèng n­íc Céng hoµ Ph¸p, ngµy 2-12-1851 lµm ®¶o chÝnh lËt ®æ chÕ ®é céng hoµ vµ lªn lµm hoµng ®Õ.

Nanx¨n (1861 - 1930): Nhµ th¸m hiÓm, nhµ h¶i d­¬ng häc vµ nhµ ho¹t ®éng x· héi næi tiÕng ng­êi Na Uy. Lµ ng­êi cã c¶m t×nh víi Liªn X«, «ng lµ mét trong nh÷ng ng­êi tæ chøc viÖc gióp ®ì nh©n d©n c¸c vïng bÞ ®ãi ë n­íc Nga håi n¨m 1921. Tæ chøc quèc tÕ, do nh÷ng cè g¾ng cña Nanx¨n ®· göi sang ®Êt n­íc X«viÕt kho¶ng 5 triÖu pót l­¬ng thùc (1 pót = 16,38 kg). N¨m 1922 «ng ®· ®­îc gi¶i th­ëng quèc tÕ N«ben vÒ nh÷ng ho¹t ®éng nh©n ®¹o.

NGHIªU: Mét «ng vua mang nhiÒu tÝnh huyÒn tho¹i trong lÞch sö Trung Quèc thêi m¹t kú c«ng x· thÞ téc. ¤ng næi tiÕng vÒ lßng yªu n­íc, nh©n tõ. Thêi «ng trÞ v×, ®Êt n­íc thanh b×nh, nh©n d©n no Êm. ¤ng nh­êng l¹i ng«i vua cho «ng ThuÊn chø kh«ng truyÒn l¹i cho con.

NG¤ BéI PHU (1874 - 1939): Quª tØnh S¬n §«ng (Trung Quèc), thuéc ph¸i qu©n phiÖt B¾c D­¬ng hÖ Trùc (tØnh Trùc LÖ). N¨m 1920, Ng« Béi Phu ®¸nh th¾ng ph¸i qu©n phiÖt §oµn Kú Thuþ råi thao tóng chÝnh phñ qu©n phiÖt B¾c D­¬ng, lµm tay sai cho ®Õ quèc Anh - Mü. Ng« Béi Phu chñ tr­¬ng tµn s¸t d· man c«ng nh©n ®­êng s¾t B¾c Kinh - Vò H¸n n¨m 1923. N¨m 1926, qu©n Quèc d©n xuÊt ph¸t tõ Qu¶ng §«ng tiÕn hµnh B¾c ph¹t, ®¸nh th¾ng ph¸i qu©n phiÖt Ng« Béi Phu.

NGuyÔN KH¾C VÖ (1896-?): Sinh ë tØnh Trµ Vinh, ®ç tiÕn sÜ luËt khoa n¨m 1921, tiÕn sÜ khoa chÝnh trÞ vµ kinh tÕ n¨m 1922. Th¸ng 6-1948, NguyÔn Kh¾c VÖ tham gia c¸c chÝnh phñ bï nh×n do thùc d©n Ph¸p lËp ra, lµm Bé tr­ëng Bé T­ ph¸p råi Phã Thñ t­íng kiªm Bé tr­ëng Bé T­ ph¸p, sau ®ã lµm §¹i sø cña chÝnh quyÒn Sµi Gßn ë Anh n¨m 1952-1954.

NGuyÔn thÕ TRUyÒN (1898-1969): Quª lµng Hµnh ThiÖn, huyÖn Xu©n Tr­êng, tØnh Nam §Þnh, sang Ph¸p du häc. Thêi kú ®Çu cã tham gia viÕt b¸o Le Paria vµ ho¹t ®éng trong Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa. Nh­ng sau ®ã ®· ®i theo xu h­íng chÝnh trÞ kh¸c, lËp §¶ng ViÖt Nam ®éc lËp.