Héi ®ång xuÊt b¶n ®µo duy tïng Chñ tÞch Héi ®ång

Ngµy 9-7-1925, nh÷ng ng­êi c¸ch m¹ng An Nam, Trung Quèc, Ên §é vµ TriÒu Tiªn ®· häp l¹i ®Ó thµnh lËp Héi liªn hiÖp c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc¹⁾. §©y lµ sù thøc tØnh cña c¸c d©n téc ch©u ¸. Nh©n dÞp träng ®¹i nµy, chóng t«i xin göi ®Õn c¸c b¹n lêi kªu gäi sau ®©y:

Hìi hÕt th¶y nh÷ng ng­êi bÞ ¸p bøc, anh em! NÕu bän ®Õ quèc ¸p bøc chóng ta vµ ®èi xö víi chóng ta nh­ loµi vËt, ®ã lµ v× chóng ta kh«ng ®oµn kÕt! NÕu chóng ta ®oµn kÕt chóng ta sÏ trë nªn ®¸ng gêm.

Sù nghiÖp cña chóng ta lµ sù nghiÖp cña hµng ngh×n, hµng ngh×n ng­êi. KÎ thï cña chóng ta chØ lµ mét nhóm ng­êi. Chóng ta kh«ng ®­îc sî chóng. Cho dï chóng cã sóng ®¹n dåi dµo, chóng còng kh«ng thÓ giÕt hÕt chóng ta ®­îc.

Hìi c¸c b¹n th©n yªu, chóng ta nªn sím kÕt ®oµn l¹i! H·y hîp lùc ®Ó ®ßi quyÒn lîi vµ tù do cña chóng ta! H·y hîp lùc ®Ó cøu lÊy nßi gièng chóng ta!

Hìi c¸c b¹n thî thuyÒn! TÊt c¶ c¸c b¹n ®Òu biÕt r»ng nh÷ng kÎ ¸p bøc chóng t«i vµ nh÷ng kÎ ng­îc ®·i c¸c b¹n chØ lµ mét. Ch¼ng ph¶i trong cuéc chiÕn tranh 1914-1918, bän t­ b¶n ®· dïng ng­êi da ®en vµ da vµng ®Ó tµn s¸t ng­êi da tr¾ng, còng nh­ chóng ®· dïng c«ng nh©n da tr¾ng ®Ó giÕt nh÷ng ng­íi da vµng vµ da ®en ®ã sao ? Nh­ vËy lµ, nÕu c¸c b¹n muèn tho¸t khái nanh vuèt cña nh÷ng kÎ ®ang hµnh h¹ c¸c b¹n th× c¸c b¹n h·y kÕt ®oµn víi chóng t«i! Chóng t«i cÇn sù gióp ®ì cña c¸c b¹n. Chóng ta cïng cã chung lîi Ých, nªn khi ®Êu tranh cho chóng t«i lµ c¸c b¹n còng chiÕn ®Êu cho c¸c b¹n. Khi gióp ®ì chóng t«i c¸c b¹n còng tù cøu m×nh.

C¸c b¹n th©n yªu! §oµn kÕt cña chóng ta sÏ lµm nªn søc m¹nh. Nã ®ñ ®Ó ®¸nh tan bän ®Õ quèc. Muèn v­ît qua vßng n« lÖ, chóng ta chØ cã thÓ cËy vµo søc cña m×nh mµ th«i. Toµn thÓ c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc, toµn thÓ thî thuyÒn trªn tr¸i ®Êt ®ang bÞ c­íp c«ng, h·y kÕt ®oµn víi chóng t«i lµm cuéc c¸ch m¹ng tèi th­îng.

§¶ ®¶o chñ nghÜa ®Õ quèc!

T×nh ®oµn kÕt gi÷a c¸c d©n téc ch©u ¸ mu«n n¨m!

T×nh ®oµn kÕt gi÷a c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc vµ thî thuyÒn trªn tr¸i ®Êt mu«n n¨m!

C¸ch m¹ng mu«n n¨m!

B¸o Thanh niªn, sè 5,

ngµy 19-7-1925.

DÞch l¹i tõ b¶n dÞch ra tiÕng Ph¸p.

H·y nghe c©u chuyÖn ngô ng«n nµy. TÊt c¶ c¸c b¹n, h·y im lÆng vµ l¾ng nghe!

Con rång mµy r©u ãng ¸nh, mµo vµ v¶y rùc rì lªn tiÕng tr­íc tiªn:

- Ta lµ thuû tæ cña gièng nßi An Nam tõng chøng kiÕn sinh ra biÕt bao vÞ anh hïng lõng lÉy.

§Õn l­ît t«m: - Anh b¹n nãi ®ïa ®Êy chø. PhËn t«i cßn s­íng h¬n phËn ng­êi An Nam. Anh h·y nh×n th©n h×nh t«i. Nã cßng xuèng lµ theo ý trêi, trong khi ®ã con ch¸u anh th× x­¬ng sèng gËp xuèng d­íi g¸nh nÆng s­u thuÕ vµ khæ sai.

Cõu nãi: - Lêi anh nãi khiÕn t«i buån. Thùc ra ng­êi An Nam còng tùa nh­ loµi thá. Anh biÕt ®Êy, mçi n¨m t«i bÞ c¾t l«ng cã mét lÇn, cßn nh÷ng con ng­êi téi nghiÖp kia th× bÞ Ph¸p bãc lét tø thêi.

Bß lªn tiÕng: - Ch­a hÕt ®©u nhÐ. T«i d¸m kh¼ng ®Þnh r»ng ng­êi An Nam cßn khèn khæ h¬n loµi bß. Chóng t«i cã n­íc da t­¬i t¾n, bông ®Çy cá vµ x­¬ng s­ên d¹ng mo cau, nh­ng chóng t«i cã thÓ kiªu h·nh v× ®­îc h­ëng mét thø tù do cßn lín h¬n tù do cña hä.

Cua c­êi chua ch¸t mµ r»ng:

- Chóng t«i h¬n ®øt nh÷ng ng­êi An Nam ®ang cói m×nh tr­íc mäi sù ®áng ®¶nh cña ng­êi Ph¸p vµ nh÷ng kÎ n« lÖ téi nghiÖp kia vÉn cam phôc vô bän chóng mµ kh«ng hÒ hÐ r¨ng nöa lêi.

R¾n nãi: - C¸c chÞ ch©m chäc mØa mai n÷a k×a. Thö xem, ai lµ ng­êi chiÕn th¾ng b»ng sù cao quÝ cña t×nh c¶m ? T«i, hay lµ nh÷ng ng­êi Ph¸p khÈu PhËt t©m xµ mµ ng­êi An Nam ®­a vµo n­íc hä?

Voi nãi: - Ng­êi An Nam sÏ mu«n ®êi ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ nh÷ng lÇm lçi mµ hä v« t×nh ph¹m ph¶i. Hä ®· r­íc voi vÒ giµy m¶ tæ l¹i cßn bá mÆc cho ng­êi Ph¸p c¸i quyÒn l·nh ®¹o c¶ Tæ quèc cña hä n÷a.

L­¬n nãi: - NghÜ ®Õn ng­êi An Nam mµ t«i buån.

Hä ®Ó cho ®ång tiÒn c¸m dç cø nh­ mËt dô ruåi. Víi nh÷ng kÎ n« lÖ Êy, cói m×nh h¹ nhôc cèt ®Ó kiÕm chót danh t­íc b¹c bÏo cã hÒ g×.

Chuét nãi: - H·y xem loµi chuét chóng t«i, ai còng cã b¶n mÖnh cña m×nh. Cßn ng­êi An Nam kh«ng cßn nghÜ g× ®Õn ®Êt n­íc cña hä n÷a. U mª v× cña c¶i vµ giµu cã, hä ®ang thê ¬ can dù vµo cuéc diÖt chñng gièng nßi vµ vong quèc.

Gµ trèng nãi: - Ta lµ «ng hoµng trªn s©n gµ. Ta sèng hoµ hîp víi c¸c ¶ thÇn d©n cña ta vµ chóng ta kh«ng bao giê tranh nhau miÕng ¨n ngon lµnh nh­ bän ng­êi An Nam v× tiÒn b¹c mµ béi b¹c ph¶n tr¾c.

C¸ chÐp: - N­íc víi t«i cïng nhau sung s­íng, råi nhÊt ®Þnh cã ngµy hãa ®­îc thµnh rång, t«i sÏ bay ®Õn tËn cung tiªn. Cßn ng­êi An Nam th× suèt ®êi chØ khoanh tay quú gèi trong c¶nh n« lÖ mµ kh«ng d¸m vïng lªn.

Õch: - Hìi anh em, suy ®i tÝnh l¹i, nÕu thùc sù chóng ta th­¬ng xãt ng­êi An Nam th× h·y cïng nhau ®i cøu hä. Loµi Õch hÌn män chóng t«i nhê cã kªu ca mµ lµm trêi ph¶i mñi lßng, vµ lÏ nµo v« cí trêi l¹i bá ngoµi tai lêi cÇu khÈn mµ ®Ó loµi Õch vÜnh viÔn bÞ tËn diÖt? NÕu hä ®ång t©m vµ ®ång søc, nÕu hä kÕt liªn trong, ngoµi th× ng­êi Ph¸p sÏ mÊt tinh thÇn, kinh h·i vµ ph¶i tr¶ l¹i cho hä nh÷ng quyÒn tù do cña hä.

«i, nh÷ng ng­êi An Nam, c¸c anh ph¶i lu«n nhí r»ng ®oµn kÕt lµm nªn søc m¹nh!
DÞch l¹i tõ b¶n dÞch ra tiÕng Ph¸p,

l­u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

C¸c b¹n cña chóng ta phµn nµn nhiÒu lÇn r»ng c¸c bµi b¸o cña ta qu¸ thiÕu trau chuèt ®Ó cã thÓ g©y ¶nh h­ëng ®Õn t©m trÝ d©n chóng.

Chóng t«i xin b¸o víi c¸c ®éc gi¶ cña m×nh r»ng chóng t«i bÊt chÊp (xem th­êng) viÖc sö dông nh÷ng tõ mü miÒu, v¨n phong lÞch l·m, c©u ch÷ ®ong ®­a, nhÞp c©u ®¨ng ®èi song hµnh, nh÷ng sù t« vÏ v¨n ch­¬ng mµ c¸c nhµ nho ham chuéng. Nh­ng ng­îc l¹i chóng t«i g¾ng søc, v× lîi Ých cña tÊt c¶ mäi ng­êi, dïng mét v¨n phong s¸ng sña, chÝnh x¸c vµ dÔ hiÓu.

V× môc ®Ých cña chóng t«i lµ: l- ®¸nh tr¶ sù tµn b¹o cña ng­êi Ph¸p, 2- khÝch lÖ d©n téc An Nam kÕt liªn l¹i, 3- lµm cho hä thÊy ®­îc nguyªn nh©n nh÷ng ®au khæ, ®ãi nghÌo cña hä vµ chØ ra cho hä lµm c¸ch nµo ®Ó tr¸nh ®­îc nh÷ng ®iÒu ®ã, nªn b¶n b¸o chóng t«i lµm trßn nhiÖm vô lµ håi kÎng b¸o ®éng mµ ng­êi ta giãng lªn khi cã ®¸m ch¸y ®Ó b¸o cho ng­êi ®ang trong ng«i nhµ ch¸y, giôc gi· hä ch¹y tho¸t th©n ®Ó khái bÞ ch«n vïi hoÆc bÞ thiªu ch¸y, vµ gäi nh÷ng ng­êi xung quanh ®Õn øng cøu.

TiÕng ®µn cÇm ch¾c ch¾n hay h¬n tiÕng kÎng; nh­ng tr­íc mèi ho¹ ®ang ®e do¹ chóng ta, tèt nhÊt lµ ®¸nh kÎng cßn h¬n gÈy ®µn.

Cã nhiÒu c¸ch lµm rung ®éng lßng ng­êi. Khãc lãc, than v·n, ®äc KiÒu hay Tam Quèc ®Òu khiÕn ta mñi lßng. Nh­ng ®ã chØ lµ nh÷ng c¶m xóc tho¶ng qua vµ hêi hît mµ chóng t«i kh«ng muèn gîi lªn trong lßng ®éc gi¶ cña chóng t«i. Ng­îc l¹i, chóng t«i muèn r»ng v¨n cña chóng t«i g©y ®­îc cho hä mét ¶nh h­ëng s©u s¾c vµ l©u dµi.

VÝ dô: NÕu gÆp mét n«ng d©n An Nam quÇn ¸o t¶ t¬i, chóng t«i sÏ b»ng mét giäng ®Çy th­¬ng c¶m, nh­ng che giÊu ®i niÒm xóc ®éng vµ nuèt n­íc m¾t mµ nãi r»ng: "Than «i! sao mµ sè phËn anh khæ ®Õn thÕ nµy. Anh mua gièng hÕt 2 ®ång, mua ph©n 4 ®ång; anh thuª tr©u 3 ®ång, thuª thî 5 ®ång vµ nép thuÕ 1 ®ång. TiÒn anh chi ®· lªn ®Õn 15 ®ång, anh b¸n thãc ®­îc 18 ®ång. Nh­ng v× anh ®· ph¶i nép thuÕ chî 1 ®ång nªn thùc ra anh chØ ®­îc 2 ®ång, mµ tiÒn Êy anh còng bÞ Ph¸p c­íp mÊt. V× thÕ t«i míi b¶o r»ng anh khèn khæ".

Anh n«ng d©n cña chóng t«i sÏ kh«ng khãc, kh«ng than. Nh­ng anh ta suy nghÜ, hiÓu ra vµ cuèi cïng sÏ vïng lªn vµ lµm c¸i viÖc tuyªn truyÒn chèng chñ nghÜa ®Õ quèc.

Cßn nh÷ng ai yªu th¬, th× hä cø tù do ®¾m ch×m mµ ®äc Cung O¸n hay NhÞ §é Mai.

B¸o Thanh niªn, sè 28.

DÞch l¹i tõ b¶n dÞch ra tiÕng Ph¸p.

MôC DµNH CHO PHô N÷:
VÒ Sù BÊT C¤NG

Qu¶ng Ch©u, 4-4-1926

§¹i §øc Khæng Tö nãi: Chång ph¶i d¹y vî.

§øc M¹nh Tö l¹i l­u ý r»ng: §µn bµ vµ trÎ con khã d¹y b¶o: nÕu cho hä gÇn th× hä khinh nhên; nÕu bá mÆc hä th× hä thï o¸n.

Ng­êi Trung Quèc th­êng so s¸nh phô n÷ víi con gµ m¸i: "Gµ m¸i g¸y b¸o s¸ng lµ ®iÒm gë cho c¶ gia ®×nh".

ë An Nam, chóng ta nãi: §µn bµ ph¶i quanh quÈn trong bÕp.

Trong x· héi vµ trong gia ®×nh, ng­êi phô n÷ bÞ h¹ thÊp tét bËc vµ kh«ng ®­îc h­ëng chót quyÒn g×. Hìi chÞ em! V× sao chÞ em l¹i ph¶i chÞu sù ¸p bøc bÊt c«ng nµy?

MéNG LI£N

B¸o Thanh niªn, sè 40.

DÞch l¹i tõ b¶n dÞch ra tiÕng Ph¸p.

NG¦êI C¸CH M¹nG MÉU MùC

Qu¶ng Ch©u, ngµy 18-9-1926

Sù nghiÖp c¸ch m¹ng réng lín vµ khã thùc hiÖn; nã kh«ng thÓ do mét ng­êi hay mét nhµ lµm mµ tèt ®­îc. C¸ch m¹ng cña c¸c nßi gièng cã môc ®Ých lµ gi¶i phãng c¸c d©n téc yÕu, sau tiÕn lªn lµm c¸ch m¹ng thÕ giíi, sÏ gi¶i phãng toµn nh©n lo¹i khái ¸ch ®Õ quèc chñ nghÜa vµ t­ b¶n chñ nghÜa. §Ó hoµn thµnh vÎ vang vai trß nµy, ng­êi c¸ch m¹ng kiÓu mÉu ph¶i:

1. §ªm ngµy nghÜ ®Õn sù nghiÖp c¸ch m¹ng vµ cøu ®é nh©n lo¹i.

2. Hy sinh tiÒn b¹c, thêi gian vµ c¶ m¸u v× lîi Ých c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc; tãm l¹i, ph¶i vÞ tha vµ kh«ng Ých kû, ph¶i tu©n thñ theo ph­¬ng ch©m "Tæ QUèC TR£N HÕT" ë mäi n¬i vµ mäi lóc.

3. Lµm viÖc kh«ng mÖt mái tuú theo ph­¬ng tiÖn vµ n¨ng lùc cña m×nh, ng­êi giµu gãp tiÒn, ng­êi trÝ thøc gãp tri thøc vµ thî thuyÒn gãp søc, kh«ng g× ng¨n trë ®­îc sù nghiÖp c¸ch m¹ng tiÕn lªn.

4. Xem th­êng c¸i chÕt, bÊt chÊp hiÓm nguy, v× c¸ch m¹ng lµ mét cuéc chiÕn ®Êu tr­êng kú vµ gian khæ do nh÷ng ng­êi v« s¶n tiÕn hµnh chèng l¹i bän ¸p bøc hä.

5. ThuËn theo hoµn c¶nh vÒ thêi gian, kh«ng gian, kh«ng bá qua ®iÒu g×. Cã thÓ, hoÆc g©y b·i kho¸ vµ b·i c«ng, hoÆc khÝch ®éng n«ng d©n kh«ng ®ãng thuÕ vµ ®i phu khæ sai, hoÆc giÕt chÕt nh÷ng tªn kÎ thï gian ¸c, hoÆc chiÕm ®ån víi néi øng cña lÝnh b¶n xø. Ng­êi c¸ch m¹ng ph¶i lu«n lu«n nãi vµ hµnh ®éng mét c¸ch cã ý thøc.

6. Suy nghÜ kü cµng tr­íc khi hµnh ®éng, v× viÖc thùc hiÖn mét kÕ ho¹ch phô thuéc vµo c«ng t¸c chuÈn bÞ; ch¼ng h¹n: Cã 2 chiÕn

7. L·nh ®¹o nh©n d©n v× søc m¹nh cña hä kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi sù thµnh c«ng cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng. D©n chóng vèn Ýt häc, ng©y th¬, khã liÒu m¹ng, dÔ bÞ lõa vµ bÞ mua chuéc. VËy ng­êi c¸ch m¹ng mÉu mùc ph¶i gi¸o dôc hä, söa ch÷a cho hä vµ chiÕm ®­îc sù tin cËy cña d©n chóng ®Ó cã thÓ sö dông søc m¹nh cña hä ®óng lóc.

8. Thµnh lËp thËt nhiÒu nh÷ng tæ chøc hïng m¹nh thóc ®Èy mau ®Õn th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng.

9. Xem th­êng danh vÞ, ng«i thø vµ tiÒn b¹c, v× chóng lµ céi nguån sinh ra ®è kþ vµ hËn thï vµ lµ nguyªn nh©n cña nh÷ng hµnh ®éng chØ ®iÓm, ph¶n béi lµm tæn h¹i nghiªm träng ®Õn sù nghiÖp c¸ch m¹ng.

l0. Kh«ng côc bé, bëi v× c¸ch m¹ng ph¶i v× lîi Ých cña d©n téc chø kh«ng ph¶i cña mét c¸ nh©n. V× vËy, nÕu mét ng­êi c¸ch m¹ng t×m c¸ch côc bé th× tham väng cña anh ta sÏ khiÕn anh ta hµnh ®éng v× m×nh chø kh«ng v× mäi ng­êi.

ll. Kh«ng kiªu ng¹o. KÎ kiªu ng¹o th× xa l¸nh nh©n t©m quÇn chóng vµ t¹o cho m×nh kÎ thï. Ng­êi c¸ch m¹ng mÉu mùc ph¶i khiªm tèn, khoan hoµ, l­îng thø, can ®¶m khi sa c¬, b×nh tÜnh khi th¾ng thÕ, kh«ng bao giê ®­îc quªn r»ng cuéc ®êi m×nh vµ sù nghiÖp cña m×nh thuéc vÒ toµn nh©n lo¹i chø kh«ng thuéc vÒ m×nh.

12. Kiªn tr× vµ nhÉn n¹i. Sù nghiÖp c¸ch m¹ng lµ l©u dµi, khã kh¨n vµ nguy hiÓm. NÕu ng­êi c¸ch m¹ng thiÕu kiªn tr× vµ nhÉn n¹i, th× nh÷ng khã kh¨n sÏ lµm anh ta thèi chÝ vµ sÏ ®µo ngò gi÷a trËn tiÒn.

B¸o Thanh niªn, sè 61.

DÞch l¹i tõ b¶n dÞch ra tiÕng Ph¸p.

Nh©n §øC CñA PH¸P

M­a to giã lín. N­íc ch¶y trµn trÒ. S«ng Hång (Hång Hµ)¹⁾ mªnh m«ng. §­êng ®ª trµn ngËp. V× thµnh Hµ Néi cã nhiÒu T©y ë cho nªn nã hÕt søc gi÷ g×n. Cßn c¸c n¬i d©n x· An Nam th× nã kh«ng nh×n ®Õn.

Khi n­íc lÊp le vµo Hµ Néi, T©y nã sai mét ng­êi lÝnh ta qua ph¸ c¸i ®ª bªn kia s«ng, ®Ó cho n­íc trµn qua phÝa d©n ta ë. T©y nã vÉn biÕt khi ®ª lë th× n­íc sÏ µo vµo, nÕu ng­êi lÝnh kia kh«ng dù bÞ tr­íc th× ch¾c chÕt tr«i. Nã còng biÕt r»ng nÕu n­íc µo vµo th× d©n x· ta bªn kia ch¾c ch×m hÕt. ThÕ mµ nã kh«ng b¶o cho ng­êi lÝnh biÕt. Còng kh«ng b¶o cho lµng xãm dän ®i.

Qu¶ nhiªn, ng­êi lÝnh ph¸ ®ª råi th× chÕt ®uèi ngay. Vµ 20.000 d©n ta bÊt th×nh l×nh bÞ n­íc ïa vµo lµm cho chÕt tr«i hÕt.

Th­¬ng «i! D©n ta bÞ T©y nã giÕt mßn, giÕt mái. GiÕt c¸ch nµy kh«ng chÕt hÕt, th× nã giÕt c¸ch kh¸c. Nã lÊy r­îu vµ a phiÕn lµm cho d©n ta chÕt nhiÒu. Nã b¾t ®i ®µo s«ng, ®µo ®­êng, bÞ n­íc ®éc mµ chÕt. Nã b¾t ®i lÝnh ®i lµm n« lÖ bªn c¸c xø ®en²⁾ mµ chÕt. Nay nã l¹i nhËn ch×m c¶ xø!

§ång bµo ¬i! Mau mau dËy cøu lÊy nßi!

KÎo mµ Nam ViÖt ®i ®êi nhµ ma!

B¸o Thanh niªn, sè 66,

ngµy 24-l0-1926.

KHæNG Tö

Qu¶ng Ch©u, 20-2- 1927

Ngµy 15-2, ChÝnh phñ Trung Hoa d©n quèc ban hµnh quyÕt ®Þnh: tõ nay vÒ sau, xãa bá nh÷ng nghi lÔ t­ëng niÖm Khæng Tö vµ nh÷ng kho¶n dù chi cho nh÷ng cuéc nghi lÔ Êy còng nh­ nh÷ng ®Òn thê Khæng Tö sÏ ®­îc sö dông lµm c¸c tr­êng häc c«ng.

Khæng Tö sèng tr­íc chóng ta 2478 n¨m. Tõ 2400 n¨m nay, «ng ®· ®­îc nh©n d©n Trung Hoa t«n thê. TÊt c¶ c¸c hoµng ®Õ Trung Hoa ®Òu gäi Khæng Tö lµ vÞ ®øng ®Çu c¸c nhµ hiÒn triÕt vµ tÆng nh÷ng danh hiÖu t«n vinh cho nh÷ng ng­êi kÕ nghiÖp «ng.

Tõ rÊt xa x­a, ng­êi An Nam vµ c¸c vua chóa An Nam rÊt t«n kÝnh nhµ hiÒn triÕt nµy. ThÕ mµ ChÝnh phñ Trung Hoa võa míi quyÕt ®Þnh tõ nay vÒ sau kh«ng cßn sù t«n thê chÝnh thøc nµo n÷a ®èi víi Khæng Tö. Xem ®ã cã ph¶i lµ mét hµnh vi thËt sù c¸ch m¹ng kh«ng?

Nh­ng h·y xem Khæng Tö lµ ng­êi thÕ nµo? T¹i sao c¸c hoµng ®Õ l¹i t«n sïng ®Õn thÕ? T¹i sao ®­îc t«n sïng nh­ thÕ mµ ChÝnh phñ Trung Hoa l¹i vøt bá ®i?

Khæng Tö sèng ë thêi ChiÕn quèc¹⁾. §¹o ®øc cña «ng, häc vÊn cña «ng vµ nh÷ng kiÕn thøc cña «ng lµm cho nh÷ng ng­êi cïng thêi vµ hËu thÕ ph¶i c¶m phôc. ¤ng nghiªn cøu vµ häc tËp kh«ng mÖt mái, «ng kh«ng c¶m thÊy xÊu hæ tÝ nµo khi häc hái ng­êi bÒ d­íi, cßn viÖc kh«ng ®­îc mäi ng­êi biÕt ®Õn, ®èi víi «ng ch¼ng quan träng g×. C«ng thøc næi tiÕng cña «ng "Nh×n ngoµi, nh×n vµo viÖc tõ chç nµo ®i ®Õn nh­ thÕ, xem c¸i ng­êi ta ®i tíi chç ®ã, xÐt c¸i ng­êi ta hoµ lßng, th× ng­êi ta giÊu lµm sao ®­îc m×nh"¹⁾ biÓu hiÖn chiÒu s©u vÒ trÝ tuÖ cña «ng.

Nh­ng c¸ch ®©y 20 thÕ kû, ch­a cã chñ nghÜa t­ b¶n vµ chñ nghÜa ®Õ quèc vµ c¸c d©n téc ch­a bÞ ¸p bøc nh­ chóng ta ngµy nay, cho nªn bé ãc Khæng Tö kh«ng bao giê bÞ khuÊy ®éng v× c¸c häc thuyÕt c¸ch m¹ng. §¹o ®øc cña «ng lµ hoµn h¶o, nh­ng nã kh«ng thÓ dung hîp ®­îc víi c¸c trµo l­u t­ t­ëng hiÖn ®¹i, gièng nh­ mét c¸i n¾p trßn lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ ®Ëy kÝn ®­îc c¸i hép vu«ng?

Nh÷ng «ng vua t«n sïng Khæng Tö kh«ng ph¶i chØ v× «ng kh«ng ph¶i lµ ng­êi c¸ch m¹ng, mµ cßn lµ v× «ng tiÕn hµnh mét cuéc tuyªn truyÒn m¹nh mÏ cã lîi cho hä. Hä khai th¸c Khæng gi¸o nh­ bän ®Õ quèc ®ang khai th¸c Kit« gi¸o.

Khæng gi¸o dùa trªn ba sù phôc tïng: qu©n - thÇn; phô - tö, phu- phô vµ n¨m ®øc chñ yÕu: nh©n, nghÜa, lÔ, trÝ, tÝn.

Khæng Tö ®· viÕt Kinh Xu©n Thu ®Ó chØ trÝch "nh÷ng thÇn d©n næi lo¹n" vµ "nh÷ng ®øa con h­ háng", nh­ng «ng kh«ng viÕt g× ®Ó lªn ¸n nh÷ng téi ¸c cña "nh÷ng ng­êi cha tai ¸c" vµ "nh÷ng hoµng tö thiÓn cËn". Nãi tãm l¹i, «ng râ rµng lµ ng­êi ph¸t ng«n bªnh vùc nh÷ng ng­êi bãc lét chèng l¹i nh÷ng ng­êi bÞ ¸p bøc.

Theo Khæng gi¸o th× c¸c n­íc Nga, Ph¸p, Trung Quèc, Mü vµ c¸c n­íc d©n chñ lµ nh÷ng quèc gia ë ®ã thiÕu quy t¾c vÒ ®¹o ®øc vµ nh÷ng thÇn d©n næi dËy chèng nhµ vua ®Òu lµ nh÷ng tªn ph¶n lo¹n. NÕu Khæng Tö sèng ë thêi ®¹i chóng ta vµ nÕu «ng kh¨ng kh¨ng gi÷ nh÷ng quan ®iÓm Êy th× «ng sÏ trë thµnh phÇn tö ph¶n c¸ch m¹ng. Còng cã kh¶ n¨ng lµ siªu nh©n nµy chÞu thÝch øng víi

hoµn c¶nh vµ nhanh chãng trë thµnh ng­êi kÕ tôc trung thµnh cña Lªnin.

Víi viÖc xo¸ bá nh÷ng lÔ nghi t­ëng niÖm Khæng Tö, ChÝnh phñ Trung Quèc ®· lµm mÊt ®i mét thÓ chÕ cò vµ tr¸i víi tinh thÇn d©n chñ. Cßn nh÷ng ng­êi An Nam chóng ta h·y tù hoµn thiÖn m×nh, vÒ mÆt tinh thÇn b»ng c¸ch ®äc c¸c t¸c phÈm cña Khæng Tö, vµ vÒ mÆt c¸ch m¹ng th× cÇn ®äc c¸c t¸c phÈm cña Lªnin.

B¸o Thanh niªn, sè 80,
DÞch l¹i tõ b¶n dÞch ra tiÕng Ph¸p.

NG­êI AN NAM ë XI£M

Tõ khi T©y c­íp n­íc An Nam, d©n An Nam l­u ly thÊt së, tan cöa tan nhµ, ph¶i bá quª cha ®Êt tæ, d¹t ra ®Êt kh¸ch quª ng­êi. Cø vßng duyªn biªn An Nam mµ xem th× Tµu, DiÕn §iÖn, Xiªm La ®Òu lµ cã ng­êi d¹t qua c¶. B©y giê ®em t×nh c¶nh ng­êi An Nam ë Xiªm ®iÒu tra nh­ sau nÇy ®Ó cho c¸c ®ång bµo tham kh¶o:

1. Ng­êi An Nam ë Xiªm cã ®Õn h¬n 3 v¹n ng­êi, cã chç tù lËp ra thµnh lµng, thµnh chî, cã chç th× ë lÉn víi ng­êi Xiªm. Nh÷ng ng­êi ë tôm l¹i víi nhau th× nh©n t×nh, phong tôc vÉn cßn gi÷ thãi cò cóng tÕ lÔ, cóng tang ma, ®­êng ¨n nãi th× kh«ng thay ®æi chót nµo c¶. Cßn nh÷ng ng­êi ë lÉn víi d©n Xiªm th× bän ng­êi cò, nhiÒu ng­êi quªn mÊt c¶ tiÕng An Nam mµ häc thãi ¨n bèc, mÆc vÊn nh­ d©n Xiªm vËy.

2. Trong 3 v¹n cã ng­êi tin PhËt, kÎ tin thÇn, cã ng­êi tin Thiªn chóa, cø kÓ ra th× ®Òu bÞ ng­îc chÝnh¹⁾ ¸p bøc mµ ch¹y c¶. Nh­ng ®Õn ®Êt Xiªm v× lµm ¨n dÔ d·i, trÝ thøc ®æi dÇn, ®­îc chç yªn th©n, quªn mÊt sØ nhôc nªn b©y giê nhiÒu ng­êi chØ biÕt n­íc Xiªm mµ quªn mÊt Tæ quèc.

3. Chøc nghiÖp ng­êi An Nam ë Xiªm cã ng­êi lµm ruéng, cã ng­êi ®¸nh c¸, ng­êi lµm thî méc, ng­êi lµm thî c­a, thî may, lµm ¨n rÊt dÔ kiÕm tiÒn nh­ng v× ®Êt Xiªm hay cê b¹c, thuèc phiÖn, ®Ü tho· nªn lµm ®­îc ®ång nµo th× phung ph¸ ®ång Êy.

4. ChÝnh phñ Xiªm ®èi ®·i ng­êi An Nam vÒ ®­êng ®ãng gãp

còng nh­ Xiªm vËy. Mçi n¨m ph¶i nép thuÕ th©n 6 b¹t (b¹c Xiªm) vµ c¸c tiÒn phô cÊp, ruéng th× mçi rµy (mÉu Xiªm) 80 xa tang (xu Xiªm). Nh­ng chØ khi c¸ch gi¸o dôc vµ TuÊt phñ th× nã coi ng­êi nã h¬n ng­êi An Nam. ThÕ lµ nhÏ ®ãng gãp th× cã phÇn, mµ quyÒn lîi th× kh«ng ®­îc. Th­¬ng thay! D©n mÊt n­íc ®i ®Õn ®©u th× bÞ ng­êi ta hµ hiÕp ®Êy.

5. T×nh c¶nh ng­êi m×nh nh­ vËy ®Òu lµ l­u l¹c quª ng­êi, cø kÓ b×nh th­êng th× ng­êi An Nam ë Xiªm tr«ng thÊy nhau nªn th­¬ng yªu nhau, gióp nhau lµ ph¶i, nµo ngê vÉn gi÷ lÊy thãi d· man nµo l­¬ng gi¸o giÕt nhau, lîi h¹i tranh nhau, lõa ®¶o nhau, chÐm giÕt nhau ®Õn nçi ®em nhau ®i kiÖn c¸o cho Xiªm Lµo sØ nhôc. V× mét tÝnh kh«ng biÕt ®oµn thÓ, ®· ®Õn nçi bá n­íc mµ ®i, l¹i cßn vÉn kh«ng gi¸c ngé thÕ th× cßn tr¸ch ng­êi Xiªm nã khinh, nã chöi. Nãi ra thËt ®au lßng.

B¸o Thanh niªn, sè 71,

ngµy 28-11-1926.

Bµ Tr­ng Tr¾c ng­êi n­íc ta sinh ra thÕ kû ®Çu hÕt¹⁾ lµ n¨m 23 ë huyÖn Mª Linh, tØnh Phóc Yªn, xø B¾c Kú. N¨m thø 40 bµ võa 17 tuæi. Lóc Êy n­íc ta bÞ qu©n Tµu cai trÞ, chÝnh s¸ch rÊt b¹o ng­îc nh­ Ph¸p cai trÞ b©y giê. Bµ thÊy c¶nh n­íc suy vi, ®ång bµo khèn khæ, bÌn quªn th©n bå liÔu phËn hÌn, liÒn ra cøu n­íc, cøu d©n. Lóc bÊy giê cïng víi em lµ Tr­ng Nh× khëi binh lªn ®¸nh giÆc. D©n Cöu Ch©n, NhËt Nam, Hîp Phè ®Òu ¶nh h­ëng næi lªn c¶. Ch¼ng bao l©u ®¸nh ®uæi ngay T« §Þnh, lÊy ®­îc 65 thµnh, dùng lªn cê ®éc lËp. §Õn n¨m 44, nhµ H¸n sai M· ViÖn sang ®¸nh, ®¸nh ®· nhiÒu trËn, qu©n hai Bµ vÉn kh«ng thua. §Õn trËn ë CÊm Khª, tØnh VÜnh Yªn, thÕ qu©n Ýt qu¸, ph¶i thua, hai Bµ ®Òu gieo m×nh xuèng s«ng §¸y tù tËn. Can ®¶m thay! PhËn thuyÒn quyªn v× n­íc quªn m×nh! Tuy chØ trong 3, 4 n¨m nh­ng còng ®ñ lµm cho bän tu mi qu©n giÆc mÊt vÝa.

Nh­ buæi Êy lµ buæi phong kiÕn mµ ®µn bµ, con g¸i cßn biÕt K.m⁶⁾. Huèng chi b©y giê hai ch÷ "n÷ quyÒn" ®· rÇm rÇm kh¾p thÕ giíi⁷⁾, chÞ em ta l¹i gÆp c¶nh n­íc suy vi, nì lßng nµo ngåi yªn ®­îc! ChÞ em ¬i! Mau mau ®oµn kÕt l¹i!

H.T.

ngµy 12-12-1926.

Nh÷ng th¾ng lîi míi ®©y chèng c¸c lùc l­îng ph¶n quèc gia cña c¸c qu©n ®oµn do tæng t­ lÖnh lùc l­îng quèc gia T­ëng Giíi Th¹ch chØ huy chØ râ sù tÊn c«ng m¹nh mÏ h¬n lªn ph­¬ng B¾c. ViÖc chiÕm Khóc Giang, trung t©m c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i, quan träng bËc nhÊt cña thung lòng s«ng D­¬ng Tö, vµ Nam X­¬ng -, thñ phñ cña Giang T©y, chøng tá thèng chÕ T«n TruyÒn Ph­¬ng bÞ lo¹i khái tØnh nµy. Thñ lÜnh qu©n sù nµy cã ®Þnh b¶o vÖ TriÕt Giang kh«ng? C¸c trËn x¶y ra ë vïng l©n cËn V« TÝch kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ tèt søc chiÕn ®Êu cña qu©n «ng ta, mét ®éi qu©n hçn lo¹n khi rót lui bá l¹i vò khÝ vµ hµnh lý. Sù gióp ®ì cña thèng chÕ Tr­¬ng T¸c L©m ch­a ch¾c ch¾n, v× «ng kh«ng muèn mét lÇn n÷a cè g¾ng më réng quyÒn lùc cña m×nh ë thung lòng D­¬ng Tö. Nh­ thÕ, ng­êi ta cã thÓ kÕt luËn r»ng, nÕu bÞ bá l¹i víi lùc l­îng cña riªng m×nh, thèng chÕ T«n TruyÒn Ph­¬ng ch¼ng bao l©u sÏ bÞ bá r¬i, chØ lµ mét nh©n tè phô kh«ng mÊy quan träng. Sù ph©n c«ng cña Ng« Béi Phu mµ b¸o chÝ n­íc ngoµi ë Th­îng H¶i vµ H¸n KhÈu coi rÊt träng, ®· kh«ng x¶y ra. Còng kh«ng x¶y ra cuéc tÊn c«ng nµo cña c¸c trung ®oµn do mét trong c¸c t­íng cña «ng ta, Nguyªn S©m, vÒ phÝa Hå Nam, xuÊt ph¸t tõ Tø Xuyªn vµ ph¸t triÓn ra phÝa nam Hå B¾c nh»m Ng« Ch©u vµ Vò X­¬ng. Kh«ng x¶y ra mét cuéc tÊn c«ng cña phe ph¶n quèc gia vµo con ®­êng Vâ D­¬ng Quan, cöa ngâ phÝa B¾c cña tØnh Hå B¾c. Ng­êi ta còng ch¼ng biÕt hiÖn nay thèng chÕ Ng« Béi Phu ë ®©u. RÊt cã thÓ «ng ta sÏ chÞu sè phËn gièng Tr­¬ng T¸c L©m, kÎ thï cò cña «ng, sau trë thµnh ®ång minh trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i Quèc d©n qu©n. Tãm l¹i, Ng« Béi Phu vµ T«n TruyÒn Ph­¬ng ®Òu bÞ coi lµ bÞ lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu vÒ mÆt chÝnh trÞ vµ qu©n sù v× hä kh«ng nhËn ®­îc sù gióp ®ì nµo cña thèng chÕ Tr­¬ng T¸c L©m, l¹i bÞ c¸c lùc l­îng quèc gia ®¸nh b¹i nhiÒu lÇn vµ bÞ c¸c phô t¸ bá r¬i.

ChÝnh phñ quèc d©n, ®­îc tÊt c¶ c¸c thñ lÜnh qu©n sù thõa nhËn quyÒn lùc trªn thùc tÕ ®· quyÕt ®Þnh thùc thi mét kÕ ho¹ch nh»m thµnh lËp mét tæ chøc trung ­¬ng, ®Ó phèi hîp c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng theo mét ch­¬ng tr×nh duy nhÊt. Trô së cña ChÝnh phñ quèc d©n, t¹m thêi ë Qu¶ng Ch©u, sÏ dêi vÒ Vò X­¬ng khi t×nh h×nh qu©n sù ®­îc gi¶i quyÕt trong c¸c tØnh ë miÒn Trung. Nh÷ng héi nghÞ ®­îc chuÈn bÞ tr­íc sÏ diÔn ra gi÷a nh÷ng quan chøc cai trÞ c¸c tØnh nµy vµ nh÷ng thµnh viªn cña ChÝnh phñ quèc d©n ®Ó quyÕt ®Þnh mét kÕ ho¹ch thùc hiÖn mµ thµnh c«ng ®­îc b¶o ®¶m b»ng sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn vµ nh÷ng cè g¾ng cña c¸c nh©n viªn thõa hµnh.

ViÖc c¶i tæ ë tØnh Qu¶ng §«ng ®· xong. HÖ thèng c¸c uû ban vÉn cßn hiÖu lùc, nh­ng ph©n giíi vïng th× bÞ xo¸ bá.

Cè g¾ng cña ChÝnh phñ trung ­¬ng lµ nh»m thèng nhÊt tr­íc hÕt c¸c Bé Tµi chÝnh, Giao th«ng vµ Quèc phßng. Bé Giao th«ng ®· ®­îc thiÕt lËp. Bé t¸i thiÕt quèc gia, mµ Bé nµy thay thÕ, trë thµnh mét c¬ quan cÊp tØnh. C¬ quan t­ ph¸p còng trë thµnh mét Bé chø kh«ng ph¶i mét uû ban, tuy r»ng hÖ thèng uû ban vÉn cßn hiÖu lùc trong Bé míi.

Do nh÷ng nguyÖn väng chung cña c¸c thñ lÜnh qu©n sù vµ d©n sù ®Òu muèn céng t¸c ®Ó thiÕt lËp mét chÝnh phñ d©n chñ theo nh÷ng nghÞ quyÕt ®­îc th«ng qua ë §¹i héi gÇn ®©y cña Quèc d©n ®¶ng, nªn viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña Quèc d©n ®¶ng cho mét thiÕt chÕ nh­ vËy ®· ®­îc b¶o ®¶m.

B¸o chÝ n­íc ngoµi ë Trung Quèc ®· dµnh mét sù quan t©m

Mét sù kiÖn quan träng lµ viÖc Tr­ëng ®oµn l·nh sù ë Qu¶ng Ch©u ®· kh¸ng nghÞ ChÝnh phñ quèc d©n ph¶n ®èi "phô thu kh«ng hîp ph¸p" ®¸nh vµo "th­¬ng m¹i cña n­íc ngoµi" theo nh÷ng chØ thÞ nhËn ®­îc tõ Tr­ëng ®oµn ngo¹i giao ë B¾c Kinh. ChÝnh phñ quèc d©n kh«ng thõa nhËn t­ c¸ch Tr­ëng ®oµn cña §oµn ngo¹i giao ë B¾c Kinh vµ muèn chÊm døt sù can thiÖp liªn tôc cña giíi ngo¹i giao n­íc ngoµi vµo c¸c c«ng viÖc néi bé cña Trung Quèc, nªn ®· tr¶ l¹i khiÕu n¹i cho ng­êi ®­a ®¬n, ®ång thêi cßn cÈn thËn nªu râ ChÝnh phñ quèc d©n s½n sµng bµn luËn mäi vÊn ®Ò dÝnh ®Õn nh÷ng quan hÖ víi c¸c c­êng quèc n­íc ngoµi.

Mét sù kiÖn kh¸c cho thÊy sù rèi lo¹n ®ang ngù trÞ trong giíi ngo¹i giao ë Trung Quèc vµ nh÷ng biÓu hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i giao cña n­íc nµy còng chøng minh ®iÒu ®ã.

Mét l·nh sù n­íc ngoµi bÞ giÕt ë Long Ch©u - LiÔu Ch©u (tØnh Qu¶ng T©y), gÇn biªn giíi Trung Quèc - §«ng D­¬ng. §¹i diÖn cña n­íc Êy ë Qu¶ng Ch©u ®· ph¶n kh¸ng víi ChÝnh phñ quèc d©n. TiÕp theo cuéc th¨m cña «ng lµ mét bøc th­ nªu râ nh÷ng yªu cÇu cña ChÝnh phñ m×nh. Sau ®ã, ng­êi ta ®­îc biÕt chÝnh quyÒn cÊp huyÖn ë Qu¶ng T©y, thuéc ChÝnh phñ quèc d©n, nhËn ®­îc mét bøc th­ cña vÞ l·nh sù ®Õn thay thÕ ng­êi ®· chÕt ®ßi båi th­êng vµ ®Þnh ra thêi h¹n tr¶ sè tiÒn yªu cÇu. ThËt l¹ lïng lµ cuéc th­¬ng l­îng ®· diÔn ra gi÷a l·nh sù cña n­íc nµy víi ChÝnh phñ quèc d©n, song vÞ l·nh sù ®ã l¹i kh«ng ®­îc th«ng b¸o vÒ nh÷ng ng­êi ®ång nghiÖp cña «ng ®· lµm trong thµnh phè, n¬i diÔn ra sù kiÖn khèn khæ trªn.

Viªn l·nh sù bÞ giÕt trªn ®­êng trë vÒ B¾c Kú thuéc Ph¸p. ¤ng ta kh«ng b¸o cho chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng biÕt viÖc ra ®i cña m×nh, còng kh«ng yªu cÇu ®­îc b¶o vÖ trong chuyÕn ®i nµy, ®iÒu ®ã tr¸i víi nh÷ng thñ tôc ngo¹i giao. MÆc dï thÕ, ChÝnh phñ quèc d©n hoµn toµn kh«ng ph¶n ®èi mét gi¶i ph¸p th©n thiÖn, dï r»ng nh÷ng tr¸ch nhiÖm vÒ vô ¸m s¸t nµy ph¶i ®­îc t×m ra tõ phÝa Hång C«ng h¬n lµ tõ phÝa Qu¶ng Ch©u.

Kû niÖm ngµy sinh cña T«n DËt Tiªn

Chóng t«i kh«ng thÓ kh«ng nªu nhiÖt t×nh cña d©n chóng Qu¶ng Ch©u vµ c¶ tØnh Qu¶ng §«ng khi hä kû niÖm ngµy sinh cña T«n DËt Tiªn. Sù nång nhiÖt cña nh©n d©n chøng tá ng­êi Trung Quèc biÕt ¬n d­êng nµo vÞ l·nh tô vÜ ®¹i qu¸ cè ®· kh¬i dËy n¬i hä ý chÝ tù gi¶i phãng khái ¸ch ¸p bøc vÒ ngo¹i giao mµ b©y giê kh«ng g× cã thÓ biÖn hé ®­îc.

ChuyÕn ®i cña Tr­¬ng T¸c L©m ®Õn B¾c Kinh ch­a x¶y ra lóc chóng t«i viÕt nh÷ng dßng nµy. Ngµy nay, ng­êi ta b¶o r»ng «ng ta ë Thiªn T©n, trªn ®­êng tiÕn vÒ thñ ®« ph­¬ng b¾c. ¤ng ta cã ®Õn ®ã kh«ng ? LiÖu «ng ta cã nhËn ®øng ®Çu c¸i gäi lµ ChÝnh phñ B¾c Kinh kh«ng, ngay c¶ khi §oµn ngo¹i giao ®éng viªn, khuyÕn khÝch. Cïng víi viÖc Tr­¬ng T¸c L©m ®Õn Thiªn T©n, ng­êi ta b¸o tin r»ng thñ t­íng Wellington Kou xin tõ chøc víi tÊt c¶ c¸c thñ lÜnh qu©n sù, c¸c quan thÇy cña «ng. Tr­¬ng T¸c L©m ®· kh«ng hµnh ®éng, th¸i ®é kh«ng vån v· khi cøu trî khÈn cÊp cho Ng« Béi Phu hay cho T«n TruyÒn Ph­¬ng chøng tá r»ng «ng kh«ng chÞu céng t¸c víi hai thñ lÜnh qu©n sù nµy. Ho¹t ®éng cña Quèc d©n qu©n ë S¬n T©y vµ Cam Tóc lµ ®¸ng chó ý vµ d­êng nh­ lµ khóc d¹o ®Çu cña trËn chiÕn mµ nay mai hä sÏ ®¸nh vµo kÎ thï cña m×nh. Còng cÇn l­u ý ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc d©n téc chñ nghÜa ë c¸c tØnh phÝa B¾c.

X.

B¸o L'Annam, sè 118,