§¹I HéI C¤NG NH¢N Vµ N¤NG D¢N

 §©y lµ §¹i héi lÇn thø nhÊt cña n«ng d©n tØnh Qu¶ng §«ng vµ lµ §¹i héi lÇn thø hai cña c«ng nh©n toµn Trung Quèc, c¶ hai §¹i héi cïng häp chung.

§¹i héi lÇn thø nhÊt cña c«ng nh©n Trung Quèc häp n¨m 1922 ë Qu¶ng Ch©u. Lóc ®ã còng ®· quyÕt ®Þnh sÏ häp §¹i héi lÇn thø hai vµo n¨m sau. Nh­ng bän qu©n phiÖt ¸p bøc ®· giÕt h¹i vµ b¾t giam c¸c chiÕn sÜ, buéc c¸c tæ chøc c«ng nh©n miÒn B¾c ph¶i ®i vµo ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p. V× vËy, c¸c ®¹i biÓu nh÷ng tæ chøc Êy kh«ng thÓ häp ®¹i héi vµo thêi ®iÓm ®· Ên ®Þnh.

Khi Ng« Béi Phu vµ ®ång bän bÞ ®¸nh ®æ, ho¹t ®éng cña v« s¶n míi l¹i xuÊt hiÖn trë l¹i ë Hoa B¾c.

§iÒu cÇn chó ý lµ trong khi c¸c tæ chøc c«ng nh©n phÝa B¾c bÞ bän qu©n phiÖt gi¶i t¸n th× c¸c tæ chøc c«ng nh©n phÝa Nam dùa vµo ChÝnh phñ c¸ch m¹ng Quèc d©n ®¶ng l¹i ph¸t triÓn nhanh chãng.

Sau khi tËp hîp ®­îc lùc l­îng vµ chÊn chØnh l¹i ®éi ngò ë phÝa B¾c, v« s¶n trong toµn Trung Quèc míi triÖu tËp §¹i héi lÇn thø hai ë Qu¶ng Ch©u ngµy 1 th¸ng 5.

Nh÷ng ng­êi c¸ch m¹ng Qu¶ng §«ng, trong khi gióp ®ì v« s¶n ë thµnh phè còng kh«ng quªn v« s¶n ë n«ng th«n. Trong hai n¨m, hä ®· tËp hîp ®­îc h¬n 200.000 bÇn n«ng vµ c«ng nh©n n«ng nghiÖp vµo tæ chøc.

§Ó cã mét sù l·nh ®¹o thèng nhÊt vÒ c«ng t¸c vµ ®Êu tranh, n«ng d©n cã tæ chøc ë c¸c huyÖn quyÕt ®Þnh häp §¹i héi tØnh lÇn thø nhÊt.

Do ®· nhÊt trÝ víi nhau vµ nh»m thùc hiÖn mét mÆt trËn thèng nhÊt gi÷a nh÷ng ng­êi bÞ bãc lét ë c¸c thµnh phè víi nh÷ng ng­êi bÞ bãc lét ë n«ng th«n, nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o ®· triÖu tËp ®ång thêi vµo mét lóc hai §¹i héi häp ë cïng mét ®Þa ®iÓm.

Khai m¹c §¹i héi - Cæng chÝnh vµ ®¹i lÔ ®­êng Tr­êng ®¹i häc Qu¶ng Ch©u trang trÝ rÊt ®Ñp b»ng cê ®á vµ cê ®u«i nheo. ë ngay cöa vµo cã treo mét tÊm b¶ng lín kÕt toµn b»ng hoa, trªn cã c©u "V« s¶n vµ n«ng d©n ®oµn kÕt" (tÊt nhiªn lµ b»ng ch÷ Trung Quèc). Trªn lÔ ®µi cã ch©n dung b¸c sÜ T«n DËt Tiªn, ch©n dung C¸c M¸c, Lªnin, LipnÕch vµ R«da Lucx¨mbua. ë hai bªn phßng häp, cã treo ¶nh c¸c chiÕn sÜ ®· hy sinh v× sù nghiÖp cña v« s¶n Trung Quèc, cã tranh vÏ vµ khÈu hiÖu c¸ch m¹ng, nh÷ng lêi chóc mõng cña c¸c tæ chøc c«ng nh©n, binh lÝnh vµ n«ng d©n.

Tr­íc giê, phßng häp ®· chËt nÝch. LÔ khai m¹c më ®Çu b»ng b¶n nh¹c vµ bµi Quèc tÕ ca. Nh÷ng ng­êi ®¹i diÖn cña Quèc d©n ®¶ng vµ trong ban tæ chøc ®äc diÔn v¨n chµo mõng c¸c ®¹i biÓu. §¹i diÖn Quèc tÕ C«ng héi ®á³³ ®­îc nhiÖt liÖt hoan nghªnh; diÔn tõ cña vÞ ®¹i diÖn Êy bÞ ng¾t qu·ng b»ng nh÷ng trµng vç tay vang lªn nh­ sÊm.

LÔ kÕt thóc, c¸c ®¹i biÓu ra tham dù cuéc biÓu t×nh do nh©n d©n Qu¶ng Ch©u chuÈn bÞ. Binh lÝnh, sinh viªn, n«ng d©n tõ c¸c x· ®Õn, c«ng nh©n, häc sinh c¸c tr­êng qu©n sù, tÊt c¶ thanh niªn c¸ch m¹ng vµ lao ®éng ®Òu cã mÆt. Cã h¬n 100.000 ng­êi tham gia biÓu t×nh. C¸c b¸o ®Òu thõa nhËn ch­a khi nµo cã mét cuéc tËp trung ®«ng ®¶o vµ phÊn chÊn nh­ vËy.

Cê ®á dÉn ®Çu, ®oµn biÓu t×nh kÐo ®i qua c¸c ®­êng phè lín, võa ®i võa h¸t nh÷ng bµi ca c¸ch m¹ng. Lêi h« "§¶ ®¶o chñ nghÜa ®Õ quèc!", "C¸ch m¹ng mu«n n¨m!" vang ®Õn tËn c¸c t« giíi n­íc ngoµi. Hµng ngh×n thuyÒn bÌ tr­¬ng cê kÐo ®i trªn s«ng, h­ëng øng lêi h« cña nh÷ng ng­êi biÓu t×nh b»ng nh÷ng lêi hoan h« cña nh÷ng trµng ph¸o næ. ThËt lµ mét c¶nh t­îng hïng vÜ. Nh÷ng cô giµ ng­êi Trung Quèc, thÝch c¶nh phóng dô, cho r»ng rång ®á ®· gi¸ng trÇn trong thµnh phè. §óng nh­ vËy, nh÷ng ng­êi biÓu t×nh ai còng cÇm trong tay mét l¸ cê ®á, h×nh nhá, cã ghi mét trong nh÷ng khÈu hiÖu sau ®©y:

a) Liªn minh c«ng n«ng mu«n n¨m!

b) Trung Quèc gi¶i phãng mu«n n¨m!

c) V« s¶n tÊt c¶ c¸c n­íc, liªn hiÖp l¹i!

d) §¶ ®¶o chñ nghÜa ®Õ quèc!

®) §¶ ®¶o chñ nghÜa qu©n phiÖt!

e) V« s¶n Trung Quèc, chóng ta h·y ®oµn kÕt!

g) §¶ ®¶o bän ph¶n béi giai cÊp c«ng nh©n!

h) Ngµy lµm 8 giê mu«n n¨m!

v.v. vµ v.v..

Kh«ng x¶y ra mét sù cè g×. T«i ph¶i nãi ®Õn ®iÒu nµy, bëi v× trõ ë n­íc Nga X«viÕt vµ Qu¶ng Ch©u c¸ch m¹ng, giai cÊp t­ s¶n tÊt c¶ c¸c n­íc ®Òu cã thãi quen lîi dông ngµy 1 th¸ng N¨m³⁴ ®Ó tµn s¸t c«ng nh©n.

"KÝnh göi Quèc tÕ C«ng héi ®á, nhê chuyÓn cho c¸c tæ chøc c«ng nh©n vµ tæ chøc c¸ch m¹ng tÊt c¶ c¸c n­íc.

"BÞ nhiÒu tÇng ¸p bøc cña chñ nghÜa ®Õ quèc, chñ nghÜa qu©n phiÖt vµ chñ nghÜa t­ b¶n, tõ mÊy n¨m nay, giai cÊp v« s¶n Trung Quèc ®· ra søc tæ chøc nhau l¹i ®Ó chèng bãc lét.

Trong ngµy 1 th¸ng N¨m nµy, ngµy giai cÊp v« s¶n quèc tÕ biÓu t×nh chèng kÎ tö thï cña m×nh lµ chñ nghÜa t­ b¶n, chóng t«i, ®¹i biÓu cho quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng Trung Quèc häp §¹i héi toµn quèc lÇn thø hai ë Qu¶ng Ch©u.

"§ång thêi, chóng t«i ®· cã mét cuéc häp chung víi ®¹i biÓu cña 300.000 n«ng d©n ®· cã tæ chøc. Chóng t«i sÏ cïng nhau ho¹t ®éng v× lîi Ých cña c«ng nh©n, n«ng d©n nghÌo Trung Quèc.

"Chóng t«i ®Òu biÕt r»ng gi¶i phãng nh©n d©n lao ®éng ph¶i lµ sù nghiÖp cña b¶n th©n nh÷ng ng­êi lao ®éng. Chóng t«i còng biÕt r»ng bän ®Õ quèc cã mÆt trËn thèng nhÊt cña chóng, vµ r»ng nÕu v« s¶n n­íc Mü, v« s¶n ch©u ¢u vµ v« s¶n NhËt B¶n mµ kh«ng cïng nhau tay n¾m tay hµnh ®éng cïng víi c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc c¸c n­íc thuéc ®Þa vµ nöa thuéc ®Þa th× kh«ng thÓ nµo ®¸nh ®æ ®­îc chñ nghÜa ®Õ quèc. V× vËy, chóng ta ph¶i x©y dùng mét tæ chøc réng lín cña nh÷ng ng­êi v« s¶n toµn thÕ giíi vµ cña quÇn chóng bÞ ¸p bøc bãc lét ë tÊt c¶ c¸c n­íc. Cã ®oµn kÕt chóng ta míi chiÕn th¾ng ®­îc ®Õ quèc, chiÕn th¾ng ®­îc bän ph¶n ®éng vµ nh÷ng tªn ph¶n béi Quèc tÕ vµng AmxtÐc®am³⁵.

"MÆt trËn thèng nhÊt v« s¶n quèc tÕ mu«n n¨m!

"C¸ch m¹ng v« s¶n mu«n n¨m!"

§ã lµ ngµy ®Çu tiªn cña hai cuéc §¹i héi.

ViÖc gia nhËp Quèc tÕ C«ng héi ®á vµ gia nhËp Héi ®ång Quèc tÕ N«ng d©n ë M¸txc¬va ®· ®­îc ghi vµo biªn b¶n.

S¾p tíi t«i sÏ göi b¸o c¸o chi tiÕt cho c¸c ®ång chÝ.

Qu¶ng Ch©u ngµy 2-5-1925

HOWANG T.S

Tµi liÖu tiÕng Ph¸p,

l­u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

Do søc Ðp cña c«ng luËn ë Ph¸p vµ ë §«ng D­¬ng, «ng Varen ®· nöa chÝnh thøc høa sÏ ch¨m sãc vô Phan Béi Ch©u. ¤ng høa thÕ; gi¶ thö cø cho r»ng mét vÞ toµn quyÒn §«ng D­¬ng mµ l¹i biÕt gi÷ lêi høa ®i ch¨ng n÷a, th× chóng ta vÉn ®­îc phÐp tù hái liÖu quan toµn quyÒn Varen sÏ "ch¨m sãc" vô Êy vµo lóc nµo vµ ra lµm sao.

Tr­íc hÕt, ngµi chØ muèn ch¨m sãc ®Õn khi nµo yªn vÞ thËt xong xu«i ë bªn Êy ®·.

Nh­ng ngµi l¹i chØ võa míi xuèng tµu, mµ hµnh tr×nh tõ M¸cx©y ®Õn Sµi Gßn kÐo chõng bèn tuÇn lÔ c¬. Nh­ vËy cã nghÜa lµ trong bèn tuÇn lÔ ®ã, Phan Béi Ch©u vÉn bÞ giam trong tï.

*
* *

§Õn Sµi Gßn th× «ng Varen, cã g× mµ kh«ng l­êng tr­íc ®­îc, sÏ bÞ quÊn quýt lÊy, l«i kÐo ®i, gi»ng co, ru vç, Êp ñ trong mí bßng bong nh÷ng buæi chiªu ®·i, nh÷ng cuéc tiÕp víi r­íc, nh÷ng lêi chóc víi tông. TiÕp ®Êy lµ mét cuéc tuÇn du linh ®×nh qua khu phè b¶n xø, gi÷a hµng ngh×n ng­êi da vµng ®· ®­îc n­íc Ph¸p hµng phôc b»ng søc m¹nh cña l­ìi lª, nay giao phã vËn mÖnh trong tay quan toµn quyÒn. Vµ ®ã còng lµ lÇn ®Çu tiªn trong ®êi m×nh, hai con m¾t cña «ng Varen ®­îc thÊy hiÓn hiÖn c¸i huyÒn diÖu cña mét thµnh phè §«ng D­¬ng, d­íi lßng ®­êng, trªn vØa hÌ, trong cöa tiÖm. Nh÷ng cu li xe¹⁾ kÐo xe tay phãng cËt lùc, ®«i bµn ch©n trÇn giÉm l¹ch b¹ch trªn mÆt ®­êng nãng báng; nh÷ng qu¶ d­a hÊu bæ phanh ®á lßm lßm; nh÷ng x©u l¹p x­êng lñng l¼ng d­íi m¸i hiªn c¸c hiÖu c¬m; c¸i rèn mét chó kh¸ch tr­ng ra gi÷a trêi; mét viªn quan uÓ o¶i b­íc qua, tay phe phÈy c¸i qu¹t, ngùc ®eo tÊm b¾c ®Èu béi tinh¹⁾ h×nh ch÷ thËp. ThËt lµ lén xén! ThËt lµ nhèn nh¸o!

Bçng d­ng tÊt c¶ dõng l¹i, d­íi c©y ®òa thÇn, hay ®óng h¬n d­íi ngän roi g©n bß mµ viªn ®éi xÕp T©y võa vung lªn võa qu¸t th¸o: "C¸i gièng tëm nhµ mµy! Cã cót ®i kh«ng, c¸i gièng tëm!". ThÕ lµ c¸i ®¸m ®«ng lóc nhóc ®øng s¾p hµng, võa yªn l¹i võa lÆng, hai bªn lÒ ®­êng. G× thÕ nhØ ? Xe « t« quan toµn quyÒn s¾p ®i qua ®Êy ... Xe kia råi! L¹i c¶ «ng Toµn quyÒn ®©y råi!

- Quan cã c¸i mò hai sõng trªn chãp sä! Mét chó bÐ con thÇm th×.

- å! C¸i ¸o dµi ®Ñp chöa! Mét chÞ con g¸i thèt ra.

- Ngµi s¾p diÔn thuyÕt ®Êy! Mét anh sinh viªn kªu lªn.

- §«i b¾p ch©n ngµi bäc ñng! Mét b¸c cu li xe thë dµi.

- RËm r©u, s©u m¾t^1*2) ! Mét nhµ nho lÈm bÈm.

ThÕ lµ « t« «ng Varen ch¹y qua gi÷a hai hµng rµo con ng­êi, l­ng khom l¹i khi ngµi ®Õn gÇn. Cïng lóc, mét tiÕng rµo rµo næi lªn: "L¹y quan lín! BÈm l¹y quan lín ¹!"³⁾.

Trong khi ®ã th× Phan Béi Ch©u vÉn n»m tï.

*
* *

Tõ Sµi Gßn ra Hµ Néi, «ng Varen sÏ dõng l¹i HuÕ. TriÒu ®×nh An Nam, do hoµng ®Õ hay h×nh bãng hoµng ®Õ dÉn ®Çu sÏ tÊt t­ëi ®i nghªnh tiÕp hiÖn th©n t«n nghiªm cña n­íc Ph¸p. §øc kim th­îng Kh¶i §Þnh sÏ thØnh «ng Varen th¨m hoµng cung, vµ «ng Varen sÏ vµo. Hoµng th­îng Kh¶i §Þnh sÏ thØnh «ng Varen dù yÕn, vµ «ng Varen sÏ ¨n. §Õn lóc tr¸ng miÖng, hoµng th­îng ®øng dËy, ngµi uy nghi tiÕn ®Õn gÇn quan toµn quyÒn; ®­a nh÷ng ngãn tay dµi vµ m¶nh, lÊp l¸nh ch©u ngäc ®á xanh, ngµi cµi lªn ngùc «ng Varen lo¹i t­ëng lÖ phong tÆng cao quý nhÊt cña hoµng triÒu: Nam long béi tinh, vµ thÕ lµ «ng Varen ®­îc g¾n mÒ ®ay.

Trong khi ®ã th× Phan Béi Ch©u vÉn n»m tï.

*

* *

¤i thËt lµ mét tÊn kÞch! ¤i thËt lµ mét cuéc ch¹m tr¸n! Con ng­êi ®· ph¶n béi giai cÊp v« s¶n Ph¸p, tªn chÝnh kh¸ch ®· bÞ ®ång bän ®uæi ra khái tËp ®oµn, kÎ ®· ruång bá qu¸ khø, ruång bá lßng tin, ruång bá giai cÊp m×nh, lóc nµy mÆt ®èi mÆt víi ng­êi kia, con ng­êi ®· hy sinh c¶ gia ®×nh vµ cña c¶i ®Ó xa l¸nh khái thÊy mÆt bän c­íp n­íc m×nh, sèng xa l×a quª h­¬ng, lu«n lu«n bÞ lò nµy s¨n ®uæi, bÞ chóng nhö vµo mu«n ngh×n c¹m bÉy, bÞ chóng kÕt ¸n tö h×nh v¾ng mÆt, vµ giê ®©y ®ang bÞ, vÉn chóng, ®eo g«ng lªn vai, ®µy ®o¹ trong nhµ giam, ngµy ®ªm bÞ bãng d¸ng cña m¸y chÐm nh­ mét bãng ma ¸m kÒ bªn cæ.

Gi÷a kÎ ph¶n béi nhôc nh· vµ bËc anh hïng, vÞ thiªn sø, ®Êng x¶ th©n v× ®éc lËp, ®­îc 20 triÖu con ng­êi trong vßng n« lÖ t«n sïng, gi÷a hai con ng­êi ®ã x¶y ra chuyÖn g× ®©y?

- T«i ®em tù do ®Õn cho «ng ®©y! Varen tuyªn bè vËy, tay ph¶i gi¬ ra b¾t tay Phan Béi Ch©u, cßn tay tr¸i th× n©ng c¸i g«ng to kÖch ®ang xiÕt chÆt Béi Ch©u trong nhµ tï ¶m ®¹m.

"Nh­ng, cã ®i ph¶i cã l¹i, t«i yªu cÇu «ng lÊy danh dù høa víi t«i lµ sÏ trung thµnh víi n­íc Ph¸p, h·y céng t¸c, h·y hîp lùc víi n­íc Ph¸p ®Ó tiÕn hµnh ë §«ng D­¬ng mét sù nghiÖp khai ho¸ vµ c«ng lý.

"¤ng Phan Béi Ch©u, t«i biÕt râ t©m hån cao th­îng vµ cuéc ®êi ®Çy hy sinh, nhiÒu nguy nan cña «ng, vµ chÝnh t«i, t«i xin lµ ng­êi ®Çu tiªn, víi t­ c¸ch lµ toµn quyÒn §«ng D­¬ng, ®­îc bµy tá tÊm lßng rÊt mùc quý träng «ng. Song nh÷ng ý t­ëng hµo hiÖp nhÊt ph¶i ch¨ng bao giê còng hay nhÊt? Ph¶i ch¨ng bao giê còng thùc hiÖn ®­îc? Than «i, kh«ng ®©u, «ng ¹! V¶ l¹i, trêi ¬i! T¹i sao chóng ta l¹i cø cè chÊp c·i lén nhau m·i thÕ nµy, trong lóc «ng vµ t«i, tay n¾m chÆt tay, chóng ta cã thÓ lµm ®­îc biÕt bao c«ng viÖc tèt ®Ñp cho xø §«ng D­¬ng nµy? Chóng ta cã thÓ cïng nhau lµm cho n­íc «ng trë thµnh mét quèc gia t©n tiÕn lín, mét xø tù trÞ, mét n­íc Ph¸p ë ch©u ¸!

"¤! ¤ng nghe t«i, «ng Phan Béi Ch©u nµy! ¤ng h·y ®Ó mÆc ®Êy nh÷ng ý nghÜ phôc thï cña «ng, h·y tõ bá ®i nh÷ng m­u ®å x­a cò, vµ, th«i, chí t×m c¸ch xói giôc ®ång bµo «ng næi lªn chèng l¹i chóng t«i n÷a; tr¸i l¹i, «ng h·y b¶o hä céng t¸c víi ng­êi Ph¸p, vµ, lµm nh­ vËy lµ «ng sÏ ®­îc tÊt c¶, ®­îc cho ®Êt n­íc «ng, ®­îc cho b¶n th©n «ng!

"VÒ chuyÖn nµy, t«i cã thÓ kÓ «ng nghe g­¬ng cña mét trong nh÷ng trî thñ cò cña «ng, lµ «ng NguyÔn B¸ Tr¸c; «ng biÕt ®Êy, «ng nµy ®· biÕt ®iÒu råi vµ hiÖn nay th× ®· ®øng vÒ phÝa chóng t«i. Nh­ng nÕu g­¬ng cña ng­êi ®ång bµo «ng, «ng cho lµ ch­a ®ñ, th× t«i xin kÓ g­¬ng ®ång bµo cña chÝnh t«i cho «ng nghe, g­¬ng c¸c b¹n häc cña t«i tõ håi cßn nhá, c¸c chiÕn h÷u cña t«i, Guyxtav¬, AlÕchx¨ng, ArixtÝt, Anbe, P«n vµ Lª«ng^1*1). Nh÷ng vÞ Êy, ngµy nay lõng danh c¶, ®Òu ®· lÇn l­ît ®èt ch¸y nh÷ng c¸i mµ m×nh ®· t«n thê vµ ®ang t«n thê nh÷ng c¸i mµ m×nh ®· ®èt ch¸y. Nh­ vËy c¸c vÞ Êy cã sao kh«ng ? Ch¼ng sao c¶. NÒn d©n chñ cña chóng t«i, nhê Chóa! RÊt lµ tèt! ThËt thÕ, nÒn d©n chñ hµo hïng cña n­íc Ph¸p, mµ h«m nay t«i ®­îc vinh dù thay mÆt gi÷a c¸c «ng, khoan dung víi nh÷ng ng­êi, nh­ t«i, ®· ®o¹n tuyÖt víi nh÷ng lÇm l¹c cña tuæi trÎ.

"Nh­ng sao thÕ, «ng h·y nh×n t«i nµy, «ng Phan Béi Ch©u! Tr­íc t«i lµ ®¶ng viªn x· héi ®Êy, vµ giê ®©y th× t«i lµm toµn quyÒn...!".

õ th× Phan Béi Ch©u nh×n Varen. Nh­ng, l¹ ch­a! Nh÷ng lêi nãi cña Varen h×nh nh­ lät vµo tai Béi Ch©u ch¼ng kh¸c g× "n­íc ®æ l¸ khoai"^1*, vµ c¸i im lÆng döng d­ng cña Béi Ch©u suèt buæi gÆp gì h×nh nh­ lµm cho Varen söng sèt c¶ ng­êi.

Kh«ng ph¶i v× mét bªn nãi tiÕng Nam, mét bªn nãi tiÕng T©y: ®· cã mét viªn quan ë ®Êy lµm th«ng ng«n c¬ mµ. Nh­ng cø xÐt binh t×nh, th× ®ã chØ lµ v× Béi Ch©u kh«ng hiÓu Varen còng nh­ Varen kh«ng hiÓu Béi Ch©u

*

* *

NÕu qu¶ thËt thÕ, th× cã thÓ lµ lóc Êy Béi Ch©u cã mØm c­êi, mØm c­êi mét c¸ch kÝn ®¸o, v« h×nh vµ im lÆng, nh­ c¸nh ruåi l­ít qua vËy^2*.

T.B. - Mét nh©n chøng thø hai cña cuéc héi kiÕn Varen - Phan Béi Ch©u (xin ch¼ng d¸m nªu tªn nh©n chøng nµy) l¹i qu¶ quyÕt r»ng Béi Ch©u¹⁾ ®· nhæ vµo mÆt Varen; c¸i ®ã th× còng cã thÓ.

NGUYÔN ¸I QUèC

B¶n nghÞ quyÕt më ®Çu r»ng, cuéc c¸ch m¹ng d©n téc kh«ng thÓ hoµn thµnh nÕu kh«ng cã sù ñng hé cña quÇn chóng; vµ r»ng, ë Trung Quèc, 85% quÇn chóng lµ n«ng d©n. NhËn thøc râ ®iÒu quan träng ®ã, Quèc d©n ®¶ng - tõ khi ®­îc c¶i tæ - ®· chó ý ®Õn møc tèi ®a vÊn ®Ò n«ng d©n.

Ngµy 1 th¸ng 5, mét héi nghÞ cã 117 ®¹i biÓu dù - ®¹i diÖn cho 210.000 n«ng d©n ®· tham gia tæ chøc -, thµnh lËp Héi n«ng d©n tØnh. Ch­a ®Çy 6 th¸ng sau, ®· cã thªm 11 Héi n«ng d©n huyÖn n÷a ®­îc thµnh lËp, n©ng tæng sè Héi n«ng d©n huyÖn lªn tíi 33 héi víi 450.000 héi viªn.

Ngay c¶ nh÷ng n«ng d©n sèng d­íi sù ¸p bøc cña bän qu©n phiÖt §Æng Phï Ninh vµ bÌ lò, cïng nh÷ng anh em cña hä ë HuÖ Nam, Qu¶ng T©y, Hµ Nam, Hå Nam vµ c¸c tØnh kh¸c ®Òu noi g­¬ng. Hä tæ chøc mét c¸ch bÝ mËt hoÆc c«ng khai, nh­ng hä ®· cã tæ chøc.

Tinh thÇn c¸ch m¹ng cña hä. Khi b¸c sÜ T«n tiÕn hµnh cuéc kh¶o s¸t ë miÒn B¾c th× chÝnh tù vÖ n«ng d©n cïng víi tù vÖ c«ng nh©n ®· hé vÖ «ng tíi ThiÒu Ch©u. Trong thêi gian x¶y ra cuéc b¹o ®éng cña bän hæ th­¬ng, chÝnh tù vÖ n«ng d©n ®· hîp t¸c víi tù vÖ c«ng nh©n ®Ó b¶o vÖ ChÝnh phñ c¸ch m¹ng, trong khi n«ng d©n §«ng San ®· dïng vò lùc ng¨n chÆn bän lÝnh t×nh nguyÖn cña th­¬ng nh©n huyÖn nµy kh«ng ®Ó chóng xuÊt qu©n ®i ®¸nh Qu¶ng Ch©u. Trong cuéc chiÕn tranh s«ng §«ng võa qua, n«ng d©n ë §«ng Hoµn, H¶i Phong, Lôc Phong vµ Phï Nguyªn ®· lµm tÊt c¶ mäi viÖc ®Ó gióp ®ì qu©n ®éi cña §¶ng. Trong thêi gian cuéc ph¶n lo¹n cña L­u vµ D­¬ng, n«ng d©n nhiÒu huyÖn ®· næi dËy vµ tiÕn c«ng nh÷ng ®éi qu©n ph¶n lo¹n vµ gióp ®ì ChÝnh phñ c¸ch m¹ng tiªu diÖt bän qu©n phiÖt ph¶n lo¹n trong vßng mÊy ngµy. GÇn ®©y, n«ng d©n §«ng Hoµn ®· hç trî mét c¸ch cã hiÖu qu¶ binh lÝnh cña ChÝnh phñ t­íc vò khÝ khi bän lÝnh ngoan cè cña Lam Sooyai vµ nh÷ng tªn kh¸c. LÇn nµy n«ng d©n H¶i Phong l¹i chÞu ®ùng nh÷ng sù hy sinh lín ®Ó gióp ®ì qu©n ®éi cña §¶ng trong cuéc chinh ph¹t s«ng §«ng hiÖn nay.

Sù ®au khæ cña hä. ThÕ nh­ng nh÷ng n«ng d©n anh dòng ®ã l¹i lµ nh÷ng ng­êi bÞ bãc lét vµ bÞ ¸p bøc h¬n ai hÕt! Tr­íc hÕt, hä bÞ ®éi h­¬ng dòng ¸p bøc. Tæ chøc nµy do bän ®Þa chñ lín vµ bän hµo lý x©y dùng nªn, chóng trang bÞ vò khÝ cho nh÷ng ng­êi n«ng d©n ®Ó chèng l¹i nh÷ng ng­êi anh em cïng giai cÊp cña m×nh. Bän ®Þa chñ vµ bän hµo lý cã ý ®Þnh dïng ®éi h­¬ng dòng ®Ó b¶o vÖ n«ng d©n chèng l¹i bän phØ, nh­ng trong thùc tÕ tæ chøc nµy cßn tåi tÖ h¬n c¶ bän phØ.

ë mét x· nh­ Lisao, n«ng d©n bÞ buéc ph¶i nép mçi n¨m 100.000 ®«la ®Ó duy tr× ®éi h­¬ng dòng. ë mét lµng nhá nh­ HuÖ §øc ng­êi ta lét cña n«ng d©n mçi n¨m h¬n 20.000 ®«la. ë ThuËn §øc, viªn chØ huy ®éi h­¬ng dòng cø mçi n¨m kiÕm lîi ®­îc 70.000 ®«la. ë c¸c huyÖn kh¸c, n«ng d©n còng bÞ bãc lét nh­ vËy. §Ó moi tiÒn cña n«ng d©n, ®éi h­¬ng dòng ®· thu Ýt nhÊt lµ 20 lo¹i thuÕ.

Kh«ng cã th¸ng nµo mµ kh«ng cã mét vµi Héi n«ng d©n bÞ triÖt ph¸ hoÆc mét vµi chiÕn sÜ bÞ s¸t h¹i. §©y lµ b¶n tãm t¾t mét sæ ®en: 1924 - th¸ng 5 - th¸ng 6, hai Héi n«ng d©n ë Qu¶ng Ninh bÞ triÖt ph¸. Th¸ng 7 - th¸ng 8, Héi n«ng d©n Nam Phè vµ Nam Héi bÞ triÖt ph¸. Th¸ng 9 - th¸ng 10, Héi n«ng d©n §«ng Hoµn còng cïng chung mét sè phËn. Th¸ng 11 - th¸ng 12, th× Héi n«ng d©n cña vïng 2 thuéc Qu¶ng Ninh, Héi n«ng d©n Hoa huyÖn vµ Héi n«ng d©n Phiªn Ngung bÞ triÖt ph¸. Bän hµo lý vµ bän ®Þa chñ thuª bän phØ c­íp ph¸ c¸c vïng, ®èt trô së cña Héi n«ng d©n vµ giÕt h¹i c¸c héi viªn cña héi.

Chuçi téi ¸c ®ã mçi th¸ng mét tiÕp tôc kÐo dµi thªm, téi ¸c cña bän hµo lý Hå Giang g©y ra th¸ng 5 võa qua ®Æc biÖt d· man. NhiÒu nhµ cöa cña n«ng d©n bÞ ®èt, c¸c c¸n bé cña Héi n«ng d©n bÞ giÕt h¹i, phô n÷ vµ n÷ thanh niªn trong lµng bÞ h·m hiÕp.

Míi gÇn ®©y th«i, bän hµo lý ë ThuËn §øc, Phï Nguyªn, Th«ng San ®· ph¹m cïng mét téi ¸c ®¸ng xÊu hæ nh­ vËy ®èi víi n«ng d©n ë huyÖn cña chóng.

V× vËy ®¶ng bé Qu¶ng §«ng cña Quèc d©n ®¶ng quyÕt ®Þnh ®Ò nghÞ ChÝnh phñ gi¶i t¸n c¸c ®éi h­¬ng dòng ë nh÷ng n¬i cã ®éi tù vÖ n«ng d©n vµ xo¸ bá - cµng sím cµng tèt - c¬ quan tæng chØ huy c¸c ®éi ®ã. §ång thêi yªu cÇu ChÝnh phñ tæ chøc ®éi tù vÖ n«ng d©n ®Ó gi÷ g×n an ninh vµ trËt tù ë c¸c lµng vµ c¸c huyÖn, phï hîp víi ch­¬ng tr×nh n«ng d©n cña §¶ng.

Môc ®Ých duy nhÊt cña chóng lµ kiÕm tiÒn. ChÝnh s¸ch duy nhÊt cña chóng lµ hîp t¸c víi bän hµo lý xÊu bãc lét n«ng d©n vµ ¸p bøc Héi n«ng d©n.

Qu©n ®oµn 3 ®ãng ë Qu¶ng Ninh vµ huyÖn tr­ëng Tµi ®· nhóng tay vµo vô ®æ m¸u ë huyÖn ®ã. Binh lÝnh cña Phóc ë ThuËn §øc vµ viªn huyÖn tr­ëng T¨ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp vÒ viÖc tµn s¸t ®· x¶y ra ë 6 lµng. ë §«ng San hiÕn binh tr­ëng Ng«, ®¹i uý YiÐp thuéc qu©n ®oµn 2 vµ binh lÝnh cña Phóc - cïng víi bän hµo lý - ®· ®èt ph¸ vµ c­íp bãc 30 lµng.

N¬i nµo cã phong trµo n«ng d©n th× ®Òu cã t×nh h×nh nh­ vËy. Nh÷ng hµnh ®éng ®ã cña qu©n ®éi vµ cña bän quan l¹i kh«ng nh÷ng lµm cho n«ng d©n xa l×a §¶ng, mµ cßn ph¸ ho¹i kÕ ho¹ch cña §¶ng.

§Ó g¹t bá nh÷ng trë ng¹i ®ã vµ ®Ó lµm cho sù hîp t¸c gi÷a §¶ng vµ n«ng d©n trë thµnh mét sù hîp t¸c thùc sù, cÇn ph¶i xö sù quyÕt liÖt ®èi víi bän qu©n nh©n ph¶n béi vµ bän quan l¹i còng nh­ bän hµo lý môc n¸t. ChØ cã b»ng c¸ch nh­ vËy Héi n«ng d©n míi cã thÓ ph¸t triÓn ®­îc, ch­¬ng tr×nh n«ng d©n cña §¶ng míi cã thÓ thùc hiÖn ®­îc.

Bän cho vay nÆng l·i. Bän cho vay tiÒn nÆng l·i lµ nh÷ng kÎ kh«ng th­¬ng xãt g× n«ng d©n c¶. ë c¸c huyÖn quanh Qu¶ng Ch©u, chóng lÊy l·i Ýt nhÊt lµ 36%. ë huyÖn Cao Yªn chóng lÊy l·i 73% vµ ë L«i Ch©u 108%! H¬n n÷a, nÕu ng­êi cha kh«ng tr¶ ®­îc nî th× con anh ta bÞ buéc ph¶i lµm c¸i viÖc tr¶ nî ®ã.

Nh÷ng cöa hiÖu cÇm ®å, nh÷ng th­¬ng nh©n v« l­¬ng t©m còng ch¼ng nh©n tõ g× h¬n. ThuÕ kho¸ nÆng nÒ dån thªm søc nÆng lªn g¸nh nÆng cña n«ng d©n vèn ®· qu¸ nÆng råi!

Ng­êi lÜnh canh lµm viÖc vÊt v¶ quanh n¨m mµ chØ ®­îc 35 hoÆc 40% s¶n l­îng. Ngay c¶ víi c¸i phÇn cßm câi ®ã, mçi vô gÆt hä vÉn ph¶i biÕu xÐn ®Þa chñ. ThÕ vÉn ch­a hÕt. §Þa chñ cã thÓ lÊy l¹i ruéng, kh«ng cho ng­êi lÜnh canh thuª vµo bÊt kú lóc nµo y muèn. §Þa chñ dïng hai thñ ®o¹n kh¸c nhau: ®Þa chñ nhá th× cho thuª, ®Þa chñ lín h¬n th× tËp hîp c¸c kho¶n cho thuª.

C¸c c«ng ty ®éc quyÒn ruéng ®Êt gi÷ chÆt n«ng d©n nghÌo d­íi gãt giµy tµn b¹o cña chóng. Chóng c­íp hÕt ruéng ®Êt råi sau ®ã cho thuª ruéng víi møc l·i 80%.

Hoµn c¶nh cña nh÷ng ng­êi së h÷u nhá thËt qu¸ xa víi ®iÒu mong muèn. Hä bÞ buéc ph¶i nép 30 lo¹i thuÕ. ë H¶i Phong vµ L«i Ch©u ch¼ng h¹n, bän qu©n phiÖt ®· thu thuÕ ruéng ®Õn n¨m 1930.

Xo¸ bá sù n« dÞch cña nî nÇn, c¸c thø thuÕ nÆng vµ ngo¹i ng¹ch, sù ®éc quyÒn ruéng ®Êt.

CÊm cho vay nÆng l·i, cÊm thu håi ruéng ®Êt, kh«ng cho n«ng d©n thuª n÷a mµ kh«ng cã ®ñ lý do; ®ßi Ên ®Þnh ®Þa t« tèi ®a, thèng nhÊt ®o l­êng, miÔn thuÕ khi mÊt mïa.

§ßi thiÕt lËp ng©n hµng vµ c¸c hîp t¸c x· n«ng d©n, c¶i c¸ch hÖ thèng n«ng nghiÖp, hoµn thiÖn c«ng tr×nh t­íi n­íc.

VÒ nh÷ng ng­êi lµm thuª cho c¸c n«ng tr¹i, §¶ng bé yªu cÇu rót ng¾n ngµy lao ®éng, t¨ng l­¬ng, ®èi xö b×nh ®¼ng ®èi víi c«ng nh©n nam n÷ trÎ tuæi.

§ßi xo¸ bá ®éi h­¬ng dòng, ®éi h­¬ng vÖ, côc b¶o vÖ b·i c¸t vµ c¸c tæ chøc ¨n b¸m kh¸c. C¸c quü vµ c¸c nguån tiÒn cña c¸c tæ chøc nµy ph¶i ®­îc chuyÓn cho Héi n«ng d©n ®Ó sö dông vµo viÖc c¶i thiÖn n«ng nghiÖp.

§ßi chuÈn bÞ cho viÖc trång rõng ë tÊt c¶ nh÷ng ®Êt c«ng vµ ®Êt ch­a canh t¸c.

Ngoµi ra §¶ng bé cßn yªu cÇu cÊp ruéng cho nh÷ng n«ng d©n kh«ng cã ruéng.

Tæ chøc líp häc buæi tèi cho ng­êi lín vµ tr­êng kh«ng thu häc phÝ cho trÎ con.

§Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh nµy, §¶ng bé yªu cÇu ChÝnh phñ më réng hÖ thèng gi¸o dôc kh«ng thu tiÒn ®Õn tÊt c¶ c¸c huyÖn vµ lËp mét ng©n s¸ch ®Æc biÖt ®Ó dïng vµo môc ®Ých ®ã. §¶ng bé cßn ®Ò nghÞ thªm r»ng tÊt c¶ c¸c chïa chiÒn, ®Òn ®µi, c¸c quü vµ c¸c nguån cña c¶i c«ng ph¶i ®­îc sö dông cho c«ng viÖc gi¸o dôc.

Tµi liÖu tiÕng Anh,

l­u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

PHONG TRµO N¤NG D¢N TØNH QU¶NG §¤NG

1. Phong trµo Héi n«ng d©n b¾t ®Çu tõ huyÖn H¶i Phong vµo th¸ng 5-1922. N«ng d©n vèn bÞ tÇng líp quý téc nhá, bän ®Þa chñ, bän quan l¹i vµ bän qu©n phiÖt ¸p bøc vµ bãc lét. Nh­ng ch­a bao giê hä bÞ bãp nÆn nÆng nÒ nh­ bÞ TrÇn Quýnh Minh bãp nÆn hiÖn nay.

Tho¹t ®Çu, n«ng d©n H¶i Phong nghÜ r»ng TrÇn lµ ng­êi quª qu¸n ë huyÖn nµy, cã lÏ «ng ta sÏ theo c¸i truyÒn thèng "mét ng­êi con quý, c¶ huyÖn h¹nh phóc". Nh­ng ho¸ ra l¹i kh«ng ph¶i thÕ. Nh÷ng kÎ ®i theo TrÇn ®· ®em tiÒn c­íp ®­îc trong c¸c cuéc phiªu l­u qu©n phiÖt cña chóng - mua ruéng vµ trë thµnh ®Þa chñ míi. Chóng cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®Ó cã ruéng. 1/ Chóng lµm cho TrÇn ®¸nh thuÕ ruéng rÊt nÆng. Nh÷ng ®Þa chñ nhá kh«ng thÓ nép thuÕ ®­îc nªn ph¶i b¸n ruéng víi gi¸ rÎ. 2/ TrÇn yªu cÇu tÊt c¶ c¸c chñ ®Êt ph¶i ®em giÊy tê ®Ó kiÓm tra, nÕu ai kh«ng cã giÊy tê th× ruéng ®Êt cña ng­êi Êy sÏ bÞ tÞch thu. C¸c gia ®×nh n«ng d©n ®Òu sèng chÕt ë ®Êt nµy tõ bao thÕ kû, nªn ®¹i ®a sè hä biÕt rÊt râ ruéng nµo lµ cña m×nh, nh­ng kh«ng biÕt giÊy tê ë ®©u. V× lÏ ®ã, mét sè lín n«ng d©n ®· bÞ TrÇn c­íp ®o¹t.

Ruéng ®Êt ®· ®æi chñ nªn hoµn c¶nh cña n«ng d©n, tÊt nhiªn, bÞ x¸o trén. Vµ nh÷ng ng­êi chñ míi, cã lùc l­îng vò trang trong tay tha hå bãp nÆn n«ng d©n. Toµn bé ®éi qu©n nh÷ng ng­êi chñ nhá bÞ t­íc ®o¹t ®· lµm t¨ng ®éi ngò n«ng d©n nghÌo. V× thÕ ®êi sèng trë nªn khã kh¨n kh«ng thÓ chÞu ®­îc vµ sù nghÌo khæ ngù trÞ kh¾p n¬i.

NhiÒu n«ng d©n nghÌo bÞ dån ra khái lµng ®Ó ®i t×m viÖc ë H­¬ng C¶ng.

Råi næ ra cuéc b·i c«ng th¾ng lîi cña thuû thñ. Nh÷ng c«ng nh©n míi, khi vÒ th¨m quª, l¹i lµ ng­êi ®­a tin vµ ng­êi tuyªn truyÒn.

ThÕ lµ con ®­êng ®i ®­îc chuÈn bÞ, chóng t«i liÒn thõa c¬ ®ã ph¸t ®éng mét cuéc vËn ®éng x©y dùng Héi n«ng d©n. Ngay lËp tøc 5.000 n«ng d©n ®· tham gia phong trµo.

2. HiÖn t¹i 11 Héi n«ng d©n huyÖn ®· chÝnh thøc ®­îc thµnh lËp. Vµ 13 Héi n÷a s¾p ®­îc thµnh lËp. Tæng sè héi viªn lµ 465.000 ng­êi (riªng H¶i Phong ®· cã 200.000 héi viªn).

16 Héi n«ng d©n huyÖn ®· cã ®éi tù vÖ (H¶i Phong cã 500 ®éi viªn tù vÖ n«ng d©n).

Tr­íc ®¹i héi Héi n«ng d©n tØnh vµo th¸ng 5 n¨m ngo¸i ®· cã 20 huyÖn cã Héi n«ng d©n. HiÖn nay, c¸c Héi n«ng d©n ®· ®­îc thµnh lËp ë 32 huyÖn.

Th¸ng 2-1923, H¶i Phong cã mét vô kiÖn gi÷a ®Þa chñ vµ n«ng d©n. N«ng d©n ®­îc kiÖn. Bän ®Þa chñ tung tin ®ån r»ng Héi n«ng d©n sÏ thùc hiÖn chñ nghÜa céng s¶n vµ r»ng bän ®Þa chñ ph¶i tù tæ chøc nhau l¹i ®Ó b¶o vÖ tµi s¶n cña m×nh. Mét hiÖp héi ®· ®­îc thµnh lËp víi h¬n 100 ®Þa chñ tham gia, d­íi sù l·nh ®¹o cña mét ng­êi chó cña TrÇn. Råi chóng buéc viªn quan toµ ph¶i xÐt l¹i vô ¸n. Trong lóc xÐt xö, bän ®Þa chñ ®Õn dù phiªn toµ rÊt ®«ng. Sî h·i, viªn quan toµ ®· ra lÖnh b¾t giam 6 n«ng d©n. LËp tøc 6000 n«ng d©n ®· häp mÝt tinh, sau ®ã lµ mét cuéc diÔu hµnh. Cµng sî h¬n, viªn quan toµ ph¶i th¶ mÊy ng­êi tï ®ã. Nh÷ng ng­êi n«ng d©n chiÕn th¾ng ®· h©n hoan ®ãn c¸c ®ång chÝ cña m×nh, hä võa hoan h« võa h« lín: "§¶ ®¶o bän ®Þa chñ!".

Tõ ®ã sù ph©n c¸ch gi÷a ®Þa chñ vµ n«ng d©n cµng réng thªm. Vµo th¸ng 7-1923, do tai häa vÒ b·o, 20.000 n«ng d©n ®· xuèng ®­êng tuÇn hµnh, ®ßi gi¶m 70% t«. §­îc lùc l­îng cña TrÇn Quýnh Minh che chë, bän ®Þa chñ ®· thu t« vµ kh«ng gi¶m chót nµo. Mét cuéc chiÕn ®Êu ®· x¶y ra vµ 3 n«ng d©n ®· bÞ b¾t.

Bän qu©n phiÖt, bän quý téc, bän quan l¹i vµ bän hiÕn binh ®øng vÒ phÝa bän ®Þa chñ. Héi n«ng d©n ®· kªu gäi n«ng d©n tiÕn hµnh mét cuéc mÝt tinh, vµ 30.000 ng­êi ®· h­ëng øng lêi kªu gäi. Bän ®Þa chñ vµ chiÕn h÷u cña chóng ®µo hµo, dùng chiÕn luü, tiÕn hµnh viÖc chuÈn bÞ tùa hå nh­ ®Ó ®­¬ng ®Çu víi c¶ mét ®éi qu©n lín.

Sau cuéc mÝt tinh, hiÕn binh b¾t thªm 25 n«ng d©n n÷a. N«ng d©n muèn tiÕn c«ng nhµ tï, nh­ng c¸c thñ lÜnh cña hä thÊy r»ng kÎ thï ®­îc trang bÞ vò khÝ ®Çy ®ñ trong khi n«ng d©n kh«ng cã g× ngoµi n¾m tay kh«ng, nªn ®· ng¨n hä l¹i.

S¸u th¸ng sau 28 n«ng d©n bÞ b¾t míi ®­îc th¶.

Tõ th¸ng 7-1923 ®Õn th¸ng 2-1924, Héi n«ng d©n ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p. Sau th¸ng 2, Héi n«ng d©n thö më cöa trë l¹i, nh­ng ®· bÞ bän qu©n phiÖt ®ãng cöa. Ch¼ng bao l©u sau qu©n ®éi Quèc d©n ®¶ng ®· ®¸nh bËt TrÇn Quýnh Minh vµ Héi n«ng d©n xuÊt hiÖn trë l¹i mét c¸ch hîp ph¸p.

Trong cuéc chiÕn ®Êu gi÷a TrÇn vµ Quèc d©n ®¶ng (th¸ng 4) n«ng d©n H¶i Phong ®· dµnh cho qu©n ®éi cña §¶ng mäi sù gióp ®ì dÉn ®­êng, vËn t¶i, giao liªn, v.v.. Mét vµi n«ng d©n ®· nhËp ngò ra ho¶ tuyÕn.

Khi cuéc b·i c«ng næ ra, n«ng d©n ®· tiÕn hµnh nhiÒu cuéc biÓu t×nh ®oµn kÕt, hä ®· quyªn gãp nhiÒu ngh×n ®«la vµo quü b·i c«ng; hä gióp ®ì ®éi b¶o vÖ cña nh÷ng ng­êi b·i c«ng ng¨n chÆn viÖc tuån thùc phÈm vµo H­¬ng C¶ng.

Th¸ng 9, khi qu©n ®éi cña TrÇn l¹i trë vÒ H¶i Phong, ®éi tù vÖ n«ng d©n ®· chiÕn ®Êu rÊt dòng c¶m vµ chØ rót lui khi hä bÞ qu©n thï ®«ng h¬n vÒ sè l­îng ®Ì bÑp, 50 n«ng d©n bÞ giÕt.

Bän ®Þa chñ ®­îc vò trang m¹nh. N«ng d©n chØ ®­îc h­ëng 30% s¶n phÈm, cßn 70% th× r¬i vµo bän ®Þa chñ.

Mét vµi ng­êi quª qu¸n ë huyÖn nµy lµm viÖc ë c¸c x­ëng dÇu t¹i Qu¶ng Ch©u. ChÝnh hä lµ nh÷ng ng­êi thóc ®Èy Héi n«ng d©n. Lóc ®Çu bän ®Þa chñ coi khinh n«ng d©n, c«ng nh©n vµ kh«ng chó ý ®Õn tæ chøc cña hä. Nh­ng khi Héi n«ng d©n ®· thµnh lËp vµ n«ng d©n ®· biÓu lé nhiÖt t×nh vµ cã ­u thÕ vÒ sè l­îng th× bän ®Þa chñ liªn kÕt lùc l­îng cña chóng víi lùc l­îng cña bän qu©n phiÖt. Chóng ®èt ph¸ c¸c trô së cña Héi n«ng d©n, giÕt vµ lµm bÞ th­¬ng nhiÒu héi viªn. Hµnh ®éng tµn ¸c ®ã cña bän ®Þa chñ khiÕn cho n«ng d©n cµng thªm trung thµnh víi tæ chøc cña m×nh vµ cµng kiªn quyÕt ®Êu tranh. V× bän ®Þa chñ tËp trung lùc l­îng cña chóng vµo 3 lµng nªn n«ng d©n ®· rót sang nh÷ng lµng kh¸c vµ bÝ mËt tæ chøc ®éi tù vÖ cña m×nh.

Mïa ®«ng n¨m ngo¸i, hä b¾t ®Çu tiÕn hµnh phong trµo gi¶m t«. Bän ®Þa chñ ®· thuª bän phØ dïng vò lùc ®Ó thu t«.

§ã lµ mét cuéc chiÕn tranh thËt sù. Mçi bªn tham chiÕn ®Òu cã l·nh thæ vµ së chØ huy cña m×nh. §Ó thóc giôc ChÝnh phñ gióp ®ì, n«ng d©n ®· tiÕn hµnh mét cuéc mÝt tinh víi 10.000 ng­êi tham dù. Phô n÷ vµ trÎ em còng tham gia cuéc biÓu t×nh. ChÝnh phñ ®· ph¸i ®éi vÖ sÜ vµ ®éi xe bäc thÐp ®Õn gióp n«ng d©n.

Viªn chØ huy ®éi vÖ sÜ ®· ¨n hèi lé cña bän ®Þa chñ vµ ®Ò nghÞ n«ng d©n ký mét b¶n hoµ ­íc víi ®iÒu kiÖn lµ 7 ®Þa chñ cÇm ®Çu cuéc g©y rèi sÏ bÞ trõng ph¹t. Mét tªn cÇm ®Çu kh¸c ®­îc quan toµ che chë th× muèn ®¸nh lõa mäi ng­êi bá qua téi lçi cña m×nh nªn mêi c¸c thñ lÜnh n«ng d©n vµ c¸c sÜ quan ®éi xe bäc thÐp ®Õn dù mét tiÖc lín. C¸c kh¸ch ®· ®Õn dù vµ khi tiÖc tan hä ®· b¾t gi÷ y.

Tr­íc khi héi nghÞ hoµ b×nh cã thÓ diÔn ra, 5 n«ng d©n ë nh÷ng lµng kh¸c ®· bÞ bän ®Þa chñ giÕt h¹i. LËp tøc, cuéc chiÕn ®Êu l¹i tiÕp diÔn. Viªn chØ huy vÖ sÜ ¨n hèi lé ®· bÞ th¶i håi vµ mét sÜ quan kh¸c lªn chØ huy, nh­ng ®ã míi chØ lµ biÖn ph¸p ®Çu tiªn. Qu©n thï cè thñ trong ph¸o ®µi, song ph¸o ®µi còng bÞ n«ng d©n v©y h·m. Khi n­íc tiÕp tÕ cña chóng ®· hÕt, bän ®Þa chñ ®· ph¶i quy phôc.

Cuéc xung ®ét kÐo dµi 3 th¸ng, kÕt thóc b»ng th¾ng lîi cña n«ng d©n.

Bän ®Þa chñ ë ®©y kh«ng nh÷ng chèng l¹i Héi n«ng d©n mµ cßn ©m m­u lËt ®æ chÝnh quyÒn. Vô ©m m­u nµy ®· bÞ Chñ tÞch Héi n«ng d©n ph¸t gi¸c vµ ®· b¸o cho nh©n d©n biÕt. Sau khi bÞ thÊt b¹i trong vô nµy, bän ®Þa chñ ®· chi mét sè tiÒn lín ®Ó lo lãt cho viªn quan ë toµ ¸n huyÖn. Nh­ng khi ®· ngåi vµo c­¬ng vÞ cña m×nh råi, viªn quan toµ míi v× thiÕu can ®¶m nªn ®· ch¼ng lµm g× ®Ó chèng l¹i Héi n«ng d©n.

ThÊy mäi m­u toan cña m×nh bÞ thÊt b¹i, bän ®Þa chñ ®· dïng ®Õn hµnh ®éng trùc tiÕp. Chóng thuª phØ giÕt h¹i c¸c chiÕn sÜ vµ ph¸ ho¹i Héi n«ng d©n. Trong thêi gian cã nh÷ng biÕn ®éng chÝnh trÞ ë Qu¶ng Ch©u, bän ®Þa chñ ®· tÊn c«ng. §©y ®ã ®· diÔn ra cuéc chiÕn ®Êu nhá, bëi v× n«ng d©n tuy kh«ng ®­îc vò trang, nh­ng ®· kh«ng tõ bá cuéc chiÕn ®Êu. Chñ tÞch Héi ®· bÞ giÕt trong mét cuéc chiÕn ®Êu, vµ kÎ thï ®· chÆt ch©n tay, c¾t tai vµ mæ bông «ng.

Khi cuéc b¹o lo¹n cña bän qu©n phiÖt thÊt b¹i vµ nh÷ng phÇn tö ph¶n c¸ch m¹ng ®· bÞ ChÝnh phñ Quèc d©n ®¶ng diÖt s¹ch th× bän ®Þa chñ v× ®· mÊt chç dùa, nªn chÊp nhËn tÊt c¶ c¸c yªu s¸ch cña n«ng d©n.

Trong cuéc chiÕn tranh míi ®©y gi÷a ChÝnh phñ Quèc d©n ®¶ng vµ TrÇn Quýnh Minh, n«ng d©n huyÖn VÖ Hoa gièng nh­ c¸c ®ång chÝ cña hä ë c¸c huyÖn kh¸c, ®· dµnh cho binh lÝnh cña §¶ng bÊt kú sù gióp ®ì nµo mµ hä cã thÓ lµm ®­îc. V× lÏ ®ã, TrÇn ®· tr¶ thï, khi quay l¹i vïng nµy. Y ®· gi¶i t¸n c¸c Héi n«ng d©n b»ng lùc l­îng qu©n sù. Y ®· ®¸nh thuÕ nÆng. Héi n«ng d©n ®· kªu gäi 2.000 héi viªn vµ tiÕn hµnh mét trËn chiÕn ®Êu c«ng khai chèng tªn qu©n phiÖt nµy. N«ng d©n cã 120 ng­êi bÞ giÕt vµ bÞ th­¬ng. Sau trËn chiÕn ®Êu, mÆc dï bÞ thÊt b¹i, n«ng d©n vÉn tËp trung lùc l­îng cña m×nh, tiÕn hµnh phßng ngù vµ loan tin r»ng hä ®ang chê qu©n ®éi cña §¶ng. Hä ®· gi÷ v÷ng ®­îc trËn ®Þa cña m×nh trong mét thêi gian. VÒ sau, khi ph¸t hiÖn qu©n tiÕp viÖn cña §¶ng kh«ng tíi, qu©n ®Þch ®· ®¸nh bËt n«ng d©n ra khái së chØ huy cña hä, ®èt ch¸y 50 ng«i nhµ, c­íp ®i 410 con tr©u, ®Êy lµ ch­a nãi ®Õn viÖc c­íp bãc tiÒn b¹c vµ c¸c thø kh¸c.

C¸c huyÖn kh¸c còng ë vµo mét hoµn c¶nh gÇn nh­ thÕ vÒ mÆt tæ chøc, ho¹t ®éng vµ chiÕn ®Êu.

Bän ®Þa chñ: Chóng kh«ng cã tæ chøc v÷ng ch¾c. ViÖc chóng lªn hay xuèng liªn quan ®Õn sù lªn xuèng cña nh÷ng phÇn tö ph¶n c¸ch m¹ng. Trong thêi gian x¶y ra vô Th­¬ng H«, cuéc b¹o lo¹n cña L­u vµ D­¬ng, sù æn ®Þnh cña TrÇn Quýnh Minh vµ viÖc ®Ó cho bän qu©n phiÖt nhá nhËp ngò phôc vô ChÝnh phñ lµm cho bän ®Þa chñ lªn ®Õn m©y xanh. Mét khi bän bÌ b¹n ph¶n c¸ch m¹ng cña chóng bÞ ®Ì bÑp th× chóng l¹i r¬i sôp xuèng ®Êt vµ trë thµnh nh÷ng "ng­êi b¹n tèt" cña n«ng d©n.

Thanh niªn vµ phô n÷. Kho¶ng 1/3 héi viªn Héi n«ng d©n lµ thanh niªn. NhiÒu ng­êi trong sè hä lµ c¸n bé cña Héi n«ng d©n. Còng cã phô n÷ vµ n÷ thanh niªn, nh­ng rÊt Ýt. ThuËn §øc vµ H¶i Phong cã c©u l¹c bé thanh niªn n«ng d©n. ë H¶i Phong cã mét nhãm thiÕu niªn tiÒn phong, song tiÕc thay nhãm nµy tæ chøc ch­a hoµn chØnh.

Trao ®æi tin tøc. SÏ lµ mét ®iÒu rÊt lý thó nÕu thiÕt lËp ®­îc sù trao ®æi tin tøc gi÷a thanh niªn n«ng d©n víi Ban thanh niªn cña Quèc tÕ N«ng d©n. Nh­ng hiÖn nay viÖc nµy kh«ng thùc hiÖn ®­îc v× cã khã kh¨n vÒ giao th«ng liªn l¹c còng nh­ khã kh¨n vÒ ng«n ng÷.

 Ngµy 16-10-1925. NILèPXKI

l­u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

Nh÷ng c©u hái sau ®©y ®· ®­îc göi ®i tÊt c¶ c¸c Héi n«ng d©n huyÖn.

1/ Nguån gèc cña Héi n«ng d©n vµ t×nh h×nh hiÖn nay cña nã.

2/ Kinh nghiÖm.

3/ Héi viªn.

4/ §éi tù vÖ n«ng d©n.

5/ Quan hÖ gi÷a Héi n«ng d©n vµ c¸c tæ chøc kh¸c.

6/ Thanh niªn n«ng d©n vµ gi¸o dôc cña hä.

7/ Tuyªn truyÒn chÝnh trÞ.

8/ TiÕng vang chÝnh trÞ tõ Qu¶ng Ch©u.

9/ Quan hÖ víi c«ng nh©n c«ng nghiÖp.

10/ ¶nh h­ëng cña ®¹o C¬ ®èc.

11/ Nh÷ng yªu s¸ch tr­íc m¾t cña n«ng d©n.

...

1/ Phong trµo cã cïng mét nguån gèc nh­ nhau ®èi víi tÊt c¶ c¸c huyÖn, kh«ng trõ mét huyÖn nµo. §ã lµ sù ¸p bøc vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ.

ë tÊt c¶ c¸c n¬i, phong trµo vÊp ph¶i sù chèng ®èi m¹nh mÏ cña bän ®Þa chñ vµ bän kú hµo b»ng c¸c thñ ®o¹n tõ tung tin nh¶m ®Õn ¸m h¹i nh÷ng ng­êi ®Êu tranh. N«ng d©n h¨ng h¸i tæ chøc nhau l¹i. Nh­ng v× ch­a gi¸c ngé vÒ lùc l­îng cña chÝnh m×nh, hä vÉn gi÷ thãi quen tin vµo ChÝnh phñ.

2/ Khi thµnh lËp, Héi n«ng d©n Thanh ViÔn ®· tr¶i qua nh÷ng cuéc ®Êu tranh d­íi ®©y:

a/ Cã mét c­êng hµo ®éc ¸c quen thãi ¸p bøc n«ng d©n ®· ng¨n c¶n hä tham gia Héi n«ng d©n. Ngay khi ®­îc tæ chøc, phong trµo n«ng d©n ®· b¾t vµ gi¶i y ®Õn huyÖn tr­ëng, ng­êi nµy ®· nhËn ®­îc th­ cña «ng L­u Träng Kh¶i, ®· qu¸ cè, nªn ®· giam tªn c­êng hµo mét thêi gian dµi. Th¾ng lîi nµy ®· t¨ng c­êng ¶nh h­ëng vµ tiÕng t¨m cña Héi n«ng d©n; vµ n«ng d©n ®· nhanh chãng tham gia tæ chøc.

b/ Cã hai lµng ë gÇn nhau, lµng A vµ lµng B c¸ch nhau mét qu¶ ®åi vµ qu¶ ®åi ®ã lµ cña lµng A. Cã mét tôc lÖ lµ n«ng d©n c¶ hai lµng ®Òu cã thÓ lªn ®åi c¾t cá vµ kiÕm cñi kh« trõ nh÷ng c©y do lµng A trång. Cã mét lÇn n«ng d©n lµng B (®· cã Héi n«ng d©n cña m×nh) ®i c¾t cá trªn ®åi, nh­ng hä bÞ bän kú hµo lµng A (lµng nµy kh«ng cã Héi n«ng d©n) ®uæi ®¸nh. Phong trµo n«ng d©n lµng B ®· tíi ®Ó b¶o vÖ d©n lµng m×nh vµ b¾t gi÷ nh÷ng viªn kú hµo xóc ph¹m. Nh÷ng viªn kú hµo ®· thõa nhËn lçi lÇm cña hä vµ tr¶ 800 ®«la ®Ó båi th­êng thiÖt h¹i. Nh­ng vÒ sau ng­êi ta ®· tuyªn bè t×nh tr¹ng chiÕn tranh gi÷a hai lµng vµ t×nh tr¹ng chiÕn tranh kÐo dµi ®Õn 3 th¸ng.

Lµng A nhËn thÊy Héi n«ng d©n c¸c n¬i kh¸c mçi ngµy mét m¹nh thªm, nªn ®· ph¶i chÞu tr¶ 300 ®«la tiÒn ph¹t vµ ký mét hiÖp nghÞ cã lîi cho lµng B.

c/ Mét tuyªn truyÒn viªn cña Héi n«ng d©n bÞ tiÕn c«ng. N«ng d©n yªu cÇu viªn huyÖn tr­ëng trõng trÞ nh÷ng kÎ cÇm ®Çu cuéc tiÕn c«ng. Bän nµy ®Òu lµ kú hµo. Quan toµ xö ph¹t bän kú hµo ph¶i tr¶ cho Héi n«ng d©n 150 ®«la.

3/ Héi viªn. 40 lµng cã 2303 héi viªn. 8 lµng n÷a sÏ chÝnh thøc thµnh lËp Héi n«ng d©n cña m×nh trong t­¬ng lai gÇn ®©y nhÊt.

4/ §éi tù vÖ n«ng d©n. 684 ng­êi víi 563 sóng tr­êng (do ®Þa ph­¬ng chÕ t¹o).

5/ §éi h­¬ng dòng. Lóc ®Çu ®­îc thµnh lËp ®Ó b¶o vÖ d©n lµng chèng l¹i bän kÎ c­íp, giê ®©y ®· trë thµnh c«ng cô cña bän kú hµo chèng l¹i n«ng d©n. Mçi n¨m mçi ng­êi n«ng d©n ph¶i nép cho tæ chøc nµy:

ThuÕ ®Çu ng­êi 15 c©n thãc

ThuÕ nhµ 15 c©n thãc mçi gia ®×nh

ThuÕ tr©u 15 c©n thãc mçi gia sóc

ThuÕ thu ho¹ch mïa mµng 50% s¶n l­îng thãc.

§éi hiÕn binh h­¬ng lý. N«ng d©n ph¶i nép cho tæ chøc nµy:

ThuÕ gia ®×nh 0,20 ®«la

ThuÕ tr©u 0,20 ®«la mçi con

ThuÕ thu ho¹ch mïa mµng 5% s¶n l­îng.

Nh÷ng tæ chøc nµy nãi chung ®Òu chèng l¹i Héi n«ng d©n.

Bän kÎ c­íp. Chóng chèng l¹i Héi n«ng d©n khi chóng bÞ bän ®Þa chñ, bän kú hµo thuª. NÕu kh«ng th× chóng trung lËp, thËm chÝ ®«i khi cã c¶m t×nh víi chóng ta.

Binh lÝnh. Th¸i ®é cña hä tuú thuéc th¸i ®é c¸c sÜ quan cña hä. Mét sè th× ñng hé Héi n«ng d©n; mét sè kh¸c - bÞ bän ®Þa chñ mua chuéc - th× chèng l¹i Héi n«ng d©n.

6/ Thanh niªn n«ng d©n. Hoµn toµn thÊt häc: trªn 30% sè cßn l¹i chØ ®­îc ®i häc mét hoÆc hai n¨m, vµ chØ cã häc vÊn hoµn toµn s¬ ®¼ng vµ rÊt l¹c hËu. Lµm viÖc rÊt vÊt v¶. Sèng rÊt nghÌo tóng. Sè ng­êi thÊt nghiÖp t¨ng, kh«ng cã sù vui ch¬i gi¶i trÝ nµo. Tr×nh ®é häc vÊn rÊt thÊp. NhiÒu ng­êi tham gia Héi n«ng d©n.

7/ Tuyªn truyÒn chÝnh trÞ. Lóc ®Çu n«ng d©n rÊt sî chñ nghÜa céng s¶n, v× hä nghe nãi (do bän ®Þa chñ nãi) r»ng nh÷ng ng­êi céng s¶n x· héi ho¸ phô n÷. B©y giê hä ®· hiÓu chót Ýt r»ng chñ nghÜa céng s¶n thËt ra lµ c¸i g× vµ hä tin r»ng §¶ng céng s¶n lµ ®¶ng duy nhÊt cã thÓ gi¶i tho¸t hä khái sù khèn cïng hiÖn t¹i cña hä.

8/ Chóng ta cã 8 ®¶ng viªn céng s¶n vµ 5 ®oµn viªn thanh niªn céng s¶n ho¹t ®éng trong n«ng d©n ë huyÖn nµy.

9/ N«ng d©n cã tæ chøc vèn ®øng vÒ phÝa ChÝnh phñ d©n téc chñ nghÜa. Nh­ng khi chóng t«i tr×nh bµy trong b¸o c¸o nµy, v× ch­a gi¸c ngé vÒ søc m¹nh cña chÝnh m×nh, hä c¶m thÊy b¨n kho¨n vµ nghi ngê tr­íc mçi thay ®æi vÒ chÝnh trÞ ë Qu¶ng Ch©u. Bän ®Þa chñ ®· lîi dông mäi c¬ héi - cuéc næi dËy cña L­u vµ D­¬ng, vô ¸m h¹i Liªu Träng Kh¶i, v.v., ®Ó tung tin ®ån nh¶m nh»m lµm cho n«ng d©n lo sî. Nh­ng lÇn nµo còng vËy, chóng ta ®Òu nhanh chãng chèng l¹i b»ng c¸ch t¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ giê ®©y n«ng d©n ®· hiÓu hoµn toµn râ t×nh h×nh chÝnh trÞ.

10/ Mét sè Ýt c«ng nh©n trong huyÖn nµy cßn ch­a ®­îc tæ chøc, v× thÕ gi÷a Héi n«ng d©n víi hä kh«ng cã mèi liªn hÖ.

Tõ khi cã cuéc b·i c«ng chèng ®Õ quèc, nh÷ng ng­êi b·i c«ng quª qu¸n ë huyÖn nµy ®· trë vÒ lµng vµ thµnh lËp ra HiÖp héi nh÷ng ng­êi b·i c«ng. Gi÷a Héi n«ng d©n vµ HiÖp héi nh÷ng ng­êi b·i c«ng cã mèi liªn hÖ rÊt chÆt chÏ.

11/ Cã 3 tr­êng truyÒn gi¸o nh­ng cã rÊt Ýt häc viªn. Nh÷ng tr­êng nµy kh«ng cã ¶nh h­ëng ®èi víi n«ng d©n lµ nh÷ng ng­êi ph¶n ®èi ®¹o C¬ ®èc, kh«ng ph¶i v× coi ®¹o C¬ ®èc lµ c«ng cô cña chñ nghÜa ®Õ quèc (hä cßn ch­a hiÓu), mµ v× coi ®¹o C¬ ®èc lµ mét t«n gi¸o ngo¹i quèc vµ ph¶n tæ tiªn. Mét trong nh÷ng tr­êng ®ã gÇn ®©y ®· bÞ ®ãng cöa.

12/ Nh÷ng yªu s¸ch tr­íc m¾t:

Xo¸ bá ®éi h­¬ng dòng

Xo¸ bá thuÕ nÆng nÒ

Sóng gi¸ rÎ (nhµ n­íc ph¶i b¸n cho hä)

Tæ chøc hîp t¸c x·

Ên ®Þnh chuÈn mùc thuÕ.

B) TR¶ LêI CñA HOA UY£N

1/ Héi n«ng d©n ®­îc thµnh lËp vµo th¸ng 10-1924. Tuy cßn non trÎ nh­ng Héi ®· d¹y cho c¸c héi viªn biÕt dùa vµo søc m×nh h¬n lµ dùa vµo ng­êi kh¸c. Trong thêi kú ®Çy nh÷ng tin ®ån ®¹i vÒ chÝnh trÞ, mét sè lµng ®· kh«ng ngÇn ng¹i chÝnh thøc hµnh ®éng më mµn. §ã lµ mét tiÕn bé lín. Trë ng¹i chñ yÕu trªn con ®­êng ph¸t triÓn ®Çy ®ñ cña Héi n«ng d©n lµ nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh.

2/ Nh÷ng trËn chiÕn ®Êu lín ®· diÔn ra gi÷a n«ng d©n vµ ®Þa chñ, chóng ph¸ ho¹i c¸c trô së cña n«ng d©n vµ giÕt h¹i nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o cña hä. Cuèi cïng ®Þa chñ ®· thÊt b¹i vµ buéc ph¶i ký nh÷ng hiÖp ®Þnh d­íi ®©y:

a/ Trõng ph¹t nh÷ng kÎ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc g©y ra xung ®ét

b/ Båi th­êng 1000 ®«la cho Héi n«ng d©n

c/ Båi th­êng 2000 ®«la cho ng­êi bÞ giÕt

d/ Ph¶i tr¶ 800 ®«la phÝ mai t¸ng

e/ Cam kÕt sau nµy kh«ng g©y r¾c rèi cho Héi n«ng d©n n÷a.

3/ Héi viªn. 19 lµng cã 2100 héi viªn.

4/ ChØ cã mét lµng ®· tæ chøc phong trµo n«ng d©n víi 15 héi viªn.

5/ Tr­íc kia, ®éi h­¬ng dòng cã h¬n 10.000 ®éi viªn vµ 4000 khÈu sóng. Nh­ng hiÖn nay nã ®ang teo dÇn ®i ®Õn tan r·.

Mét vµi b¨ng c­íp muèn lîi dông phong trµo n«ng d©n, mét sè kh¸c chèng l¹i phong trµo n«ng d©n, nh­ng chØ trªn lêi nãi.

6/ Thanh niªn. Tr×nh ®é tri thøc cao h¬n mét chót so víi tr×nh ®é tri thøc cña thanh niªn Thanh ViÔn. Cã nhiÒu tr­êng häc h¬n. §¹i ®a sè thanh niªn phô thuéc vµo gia ®×nh cña hä. NhiÒu ng­êi ®· tham gia Héi n«ng d©n.

7/ Tr×nh ®é hiÓu biÕt chÝnh trÞ còng gièng nh­ tr×nh ®é hiÓu biÕt chÝnh trÞ ë Thanh ViÔn. Tho¹t ®Çu, n«ng d©n còng sî chñ nghÜa céng s¶n. Giê ®©y hä mong mái thùc hiÖn chÕ ®é céng s¶n. Hä nghÜ r»ng Quèc d©n ®¶ng vµ Héi n«ng d©n còng gièng nhau th«i.

8/ Chóng ta cã 13 ®¶ng viªn céng s¶n ho¹t ®éng trong phong trµo; 4 ng­êi trong sè ®ã lµ n«ng d©n ë ®Þa ph­¬ng.

9/ TiÕng vang chÝnh trÞ. BÊt chÊp sù tuyªn truyÒn cña bän ®Þa chñ, n«ng d©n rÊt Ýt bÞ kÝch ®éng bëi nh÷ng lêi ®ån nh¶m vÒ chÝnh trÞ.

10/ C«ng nh©n dÇu má ë Qu¶ng Ch©u, ng­êi quª ë huyÖn nµy, ®· gióp ®ì Héi n«ng d©n rÊt nhiÒu trong viÖc tuyªn truyÒn còng nh­ trong viÖc tæ chøc ho¹t ®éng. Nh­ng b¶n th©n c«ng nh©n sèng ë trong huyÖn th× ch­a ®­îc tæ chøc, v× vËy kh«ng cã mèi liªn hÖ gi÷a hä víi Héi n«ng d©n.

11/ Cã 4 tr­êng truyÒn gi¸o, nhiÒu häc viªn. Nh­ng chØ cã kho¶ng 1 hoÆc 2% häc viªn trë thµnh ng­êi theo ®¹o.

12/ Nh÷ng yªu s¸ch tr­íc m¾t :

DÑp yªn bän c­íp

CÊm trß cê b¹c vµ ch¬i bêi, do bän kú hµo b¶o trî v× trß cê b¹c vµ ch¬i bêi nµy g©y tai h¹i trong gia ®×nh n«ng d©n

Thèng nhÊt Qu¶ng §«ng

Xo¸ bá thuÕ kho¸ nÆng nÒ.

C) THUËN §øC

1/ Héi n«ng d©n ë ®©y b¾t ®Çu ho¹t ®éng n¨m 1921. Do c¸nh h÷u cña Quèc d©n ®¶ng khëi x­íng, nh»m t¨ng c­êng lùc l­îng cña hä. Cuèi n¨m 1922, chóng t«i b¾t ®Çu c«ng t¸c tuyªn truyÒn cña m×nh. N¨m 1923, hai Héi n«ng d©n lµng ®­îc thµnh lËp, víi 300 héi viªn. Tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 10 l¹i cã thªm 18 Héi n«ng d©n n÷a ®­îc thµnh lËp bëi 5 häc viªn Tr­êng n«ng d©n. Th¸ng 3-1925 sè héi viªn ®· lªn tíi 1400 ng­êi.

2/ §Êu tranh. Cã mét lµng bÞ bän lÝnh cña Lý Phóc L©m ®èt trôi vµ 30 n«ng d©n bÞ chóng giÕt h¹i. Mét kú hµo ë lµng bªn v× xung ®ét c¸ nh©n víi lµng bÞ triÖt h¹, nªn ®· dÉn bän lÝnh ®Õn ®èt ph¸.

Mét vµi chiÕn sÜ ®· bÞ giÕt h¹i vµ mét sè kh¸c bÞ bän kú hµo b¾t gi÷. Nh÷ng sù ¸p bøc ®ã khiÕn cho n«ng d©n v« cïng phÉn né vµ hiÓu r»ng ph¶i tù tæ chøc nhau l¹i ®Ó b¶o vÖ lîi Ých vµ an ninh cña m×nh.

3/ Héi viªn. 48 Héi n«ng d©n lµng víi 4000 héi viªn.

4/ §éi tù vÖ n«ng d©n ch­a ®­îc tæ chøc.

5/ Mét vµi ®éi h­¬ng dòng vÉn gi÷ trung lËp, vµ mét sè kh¸c chèng l¹i chóng t«i. Bän nµy ®· giÕt h¹i mét chiÕn sÜ cña chóng t«i, chóng ®· c­íp bãc vµ b¾t gi÷ nhiÒu ng­êi trong sè c¸c chiÕn sÜ cña chóng t«i.

Dï bän kÎ c­íp rÊt m¹nh nh­ng chóng ch­a ph¹m mét ®iÒu g× chèng l¹i Héi n«ng d©n.

BÒ ngoµi binh lÝnh ®ån tró cã th¸i ®é trung lËp, nh­ng trong thùc tÕ chóng chèng l¹i chóng t«i, viÖc giÕt chãc kÓ trªn ®· cho thÊy râ ®iÒu nµy.

6/ Thanh niªn. Tr×nh ®é häc vÊn rÊt thÊp. §iÒu kiÖn sinh sèng kh¸ h¬n ë c¸c huyÖn kh¸c. 40% héi viªn Héi n«ng d©n lµ thanh niªn n«ng d©n. Cã mét "C©u l¹c bé thanh niªn n«ng d©n vµ c«ng d©n" míi ®­îc thµnh lËp trong thêi gian gÇn ®©y.

7/ Mét vµi n«ng d©n rÊt muèn biÕt vÒ chñ nghÜa céng s¶n. Hä yªu cÇu chóng t«i cung cÊp nhiÒu s¸ch b¸o cña §¶ng h¬n n÷a vµ tµi liÖu ®Ó ®äc kh¸c. NhiÒu ng­êi kh¸c ch¨m chó nghe chóng t«i dï r»ng hä ch­a x¸c ®Þnh lËp tr­êng.

8/ Chóng t«i cã 6 ®¶ng viªn céng s¶n ho¹t ®éng t¹i ®©y.

9/ N«ng d©n vÉn cßn lo sî khi cã biÕn ®éng chÝnh trÞ nµo ®ã ë Qu¶ng Ch©u.

10/ Cã quan hÖ tèt gi÷a Héi n«ng d©n vµ c¸c tæ chøc c«ng nh©n.

11/ §¹o C¬ ®èc. Ch­a nghiªn cøu, kh«ng thÓ b¸o c¸o ®­îc.

12/ Trong huyÖn cã 20 ph©n bé Quèc d©n ®¶ng.

13/ Nh÷ng yªu s¸ch tr­íc m¾t:

Xo¸ bá thuÕ c©y d©u

Trõng trÞ nh÷ng hµo lý g©y thiÖt h¹i cho Héi n«ng d©n.

D) KHóC GIANG

1/ Héi n«ng d©n nµy b¾t ®Çu ho¹t ®éng th¸ng 5-1925.

2/ §Êu tranh. Cã mét chiÕc cÇu, muèn ®i qua n«ng d©n ph¶i tr¶ 1 xu trong lóc binh lÝnh hoÆc ng­êi ¨n mÆc sang träng kh«ng ph¶i tr¶ g× hÕt. Mét lÇn, mét héi viªn n«ng d©n muèn ®i qua cÇu mµ kh«ng tr¶ tiÒn; ng­êi g¸c cÇu kh«ng ®Ó cho anh ta qua cÇu nh­ vËy. TiÕp ®ã ®· g©y ra mét trËn ®¸nh nhau. HiÕn binh ®· b¾t ng­êi héi viªn n«ng d©n. Héi n«ng d©n can thiÖp vµ thø thuÕ nµy bÞ b·i bá. N«ng d©n coi ®ã lµ mét th¾ng lîi lín vÒ tinh thÇn.

b/ HiÕn binh kh«ng ph¶i lµ b¹n tèt cña n«ng d©n vµ n«ng d©n c¨m ghÐt chóng ®Õn x­¬ng tuû. Cã mét lÇn, mét tªn hiÕn binh bÞ mÊy ng­êi n«ng d©n giÕt ë trªn nói. Ph¸p luËt kh«ng thÓ buéc téi ®­îc v× kh«ng t×m ®­îc b»ng chøng.

c/ Mét cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n ®· næ ra. KhÈu hiÖu lµ "§¶ ®¶o viÖc b¾t bí phu phen!". Th«ng th­êng, chÝnh hiÕn binh lµ kÎ tiÕn hµnh viÖc b¾t bí, nªn n«ng d©n coi hä lµ nh÷ng kÎ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm. Trªn ®­êng tuÇn hµnh, hä gÆp mét viªn tr­ëng hiÕn binh. Hä ®· nÖn cho y mét trËn ®ßn nªn th©n råi gi¶i tíi huyÖn. MÆc dï hä ph¶i båi th­êng 42 ®«la cho g· hiÕn binh, nh­ng l¹i hµi lßng v× ®· cho hiÕn binh mét bµi häc.

3/ Héi viªn - 120 lµng cã 6.740 héi viªn.

4/ §éi tù vÖ cßn ch­a ®­îc tæ chøc.

5/ Gi÷a bän h­¬ng dòng vµ Héi n«ng d©n ch­a cã xung ®ét, mÆc dï bän h­¬ng dòng bÝ mËt gióp ®ì bän ®Þa chñ chèng chóng ta.

Mét vµi to¸n c­íp vÉn cßn cã th¸i ®é trung lËp. Mét sè kh¸c cã th¸i ®é th©n thiÖn.

6/ Tr­íc khi Héi n«ng d©n ®­îc thµnh lËp, qu©n ®ån tró th­êng ph¸ ho¹i c¸c c©y qu¶ trong v­ên cña n«ng d©n. Nh­ng hiÖn nay chóng kh«ng d¸m ®ông ®Õn n÷a. Chóng còng t«n träng n«ng d©n h¬n tr­íc.

Ph¶i v¹ch râ r»ng viªn huyÖn tr­ëng hiÖn nay rÊt th©n thiÖn víi Héi n«ng d©n.

7/ Thanh niªn: 80% thÊt häc. Trong 120 lµng ®· cã Héi n«ng d©n kh«ng cã mét ng­êi nµo ®äc ®­îc b¸o. Trong nh÷ng lµng nµy, chóng t«i thÊy chØ cã 15 tr­êng nhá víi 280 häc sinh.

Thanh niªn n«ng d©n ë ®©y cïng khæ h¬n ë bÊt kú huyÖn nµo kh¸c. Bªn c¹nh c«ng viÖc nÆng nhäc h»ng ngµy, hä cßn ph¶i lµm nh÷ng c«ng viÖc mµ ng­êi lín tuæi kh«ng muèn lµm, nh­ canh s«ng ban ®ªm ch¼ng h¹n.

Cã chõng 2400 thanh niªn n«ng d©n ®· tham gia Héi n«ng d©n.

8/ N«ng d©n t¸n thµnh c­¬ng lÜnh cña §¶ng céng s¶n. NhiÒu ng­êi trong n«ng d©n ®· tham gia Quèc d©n ®¶ng.

Mét ph©n ®oµn cña "Liªn ®oµn ®Êu tranh gi¶i phãng phô n÷" míi ®­îc thµnh lËp gÇn ®©y, do mét ®ång chÝ n÷ cña chóng ta tæ chøc, 20 héi viªn, tÊt c¶ ®Òu lµ n«ng d©n n÷.

Chóng ta cã 13 ®¶ng viªn céng s¶n ho¹t ®éng trong phong trµo, trong sè ®ã 6 ng­êi lµ n«ng d©n ®Þa ph­¬ng.

9/ TiÕng vang chÝnh trÞ - N«ng d©n ë ®©y ®au khæ rÊt nhiÒu v× thuÕ qu©n sù vµ v× viÖc b¾t phu phen. V× thÕ hä lo ng¹i tr­íc bÊt kú biÕn ®éng nµo vÒ chÝnh trÞ hay qu©n sù ë Qu¶ng Ch©u.

Hä rÊt lo ng¹i vÒ c¸i chÕt cña Liªu Chung Kh¶i. Nh­ng khi ChÝnh phñ xÐt xö nghiªm kh¾c nh÷ng phÇn tö ph¶n c¸ch m¹ng vµ bän lÝnh ngoan cè vµ khi chóng ta gi¶i thÝch cho hä biÕt ý nghÜa cña sù kiÖn th× hä hoµn toµn hiÓu râ t×nh h×nh. Trong cuéc tr­êng chinh s«ng §«ng hiÖn nay, 300 n«ng d©n ®· t×nh nguyÖn gióp ®ì qu©n ®éi c¸ch m¹ng.

10/ MÆc dï gi÷a c¸c tæ chøc cña c«ng nh©n vµ Héi n«ng d©n ch­a cã quan hÖ víi nhau, nh­ng n«ng d©n hoµn toµn hiÓu ®óng sù cÇn thiÕt ph¶i hîp t¸c vµ ®oµn kÕt gi÷a c¸c tæ chøc cña c«ng nh©n vµ Héi n«ng d©n.

11/ Cã 7 tr­êng truyÒn gi¸o (Anh, Ph¸p, Mü vµ §øc) ë huyÖn lþ víi kho¶ng 1000 häc sinh. Sinh viªn vµ nhµ bu«n cã vÎ rÊt ng¶ theo ¶nh h­ëng cña ®¹o C¬ ®èc, trong khi n«ng d©n triÖt ®Ó chèng l¹i ¶nh h­ëng cña ®¹o C¬ ®èc.

Kh«ng thÊy cã n«ng d©n nµo theo ®¹o.

12/ Nh÷ng yªu s¸ch tr­íc m¾t:

Gi¶m thuÕ

Cung cÊp vò khÝ ®Ó tæ chøc ®éi tù vÖ n«ng d©n.

E) PHï NGUY£N (GÇN H¦¥NG C¶NG)

1/ HuyÖn nµy cã 2 ®Þa chñ lín cã h¬n 500 mÉu ruéng; 10 ®Þa chñ cã tõ 200 ®Õn 500 mÉu; 50 ®Þa chñ cã tõ 100 ®Õn 200 mÉu; 200 ®Þa chñ cã tõ 50 ®Õn 100 mÉu; 1.000 ®Þa chñ cã tõ 30 ®Õn 50 mÉu; 3.000 ®Þa chñ cã d­íi 30 mÉu.

Mét ng­êi lµm m­ín cho n«ng tr¹i mçi n¨m ®­îc tõ 20 ®Õn 100 ®«la.

Phong trµo b¾t ®Çu bïng næ vµo ®Çu n¨m nay - næ ra lµ do sù bãc lét cña bän qu©n phiÖt, bän hµo lý vµ bän hiÕn binh.

T×nh h×nh cña Héi n«ng d©n lµ tèt.

2/ §Êu tranh. Héi n«ng d©n ®· thµnh c«ng trong viÖc t­íc vò khÝ mét vµi ®éi h­¬ng dòng, ®· lµm cho mét hiÕn binh tr­ëng bÞ c¸ch chøc, ®· chèng l¹i qu©n ®ån tró (6 n«ng d©n ®· bÞ giÕt).

3/ Héi viªn. 55 lµng víi 7635 héi viªn vµ 300 héi viªn dù bÞ.

4/ §éi tù vÖ n«ng d©n cã 1500 ng­êi cã sóng, nh­ng ch­a ®­îc huÊn luyÖn, 2 chi ®éi th­êng trùc, mçi chi ®éi cã 30 ng­êi.

5/ Héi n«ng d©n ®· gióp ®ì ®éi b¶o vÖ cuéc b·i c«ng ng¨n chÆn trém c¾p. §iÒu nµy lµm cho bän kÎ c­íp tøc tèi; ®Ó tr¶ thï, chóng ®· ñng hé bän qu©n phiÖt chèng l¹i chóng ta. Mét vµi ®éi h­¬ng dòng ®· bÞ Héi n«ng d©n thu hót, mét sè kh¸c cßn trung lËp, trong khi ®ã cã mét sè chèng l¹i chóng ta.

6/ Thanh niªn. Mçi lµng cã 1 hay 2 tr­êng t­. RÊt mª tÝn (mét phong tôc kú l¹: khi c« d©u míi c­íi vÒ th¨m bè mÑ m×nh ba ngµy sau khi c­íi, c« ta ph¶i kªu khãc khi vÒ ®Õn gÇn lµng). 10% héi viªn Héi n«ng d©n lµ nh÷ng n«ng d©n trÎ d­íi 28 tuæi.

7/ Kho¶ng 150 n«ng d©n ë huyÖn nµy lµ ®¶ng viªn Quèc d©n ®¶ng.

8/ Kh¸c víi n«ng d©n c¸c huyÖn kh¸c, n«ng d©n Phï Nguyªn kh«ng dÔ dµng bÞ xao xuyÕn bëi nh÷ng sù kiÖn chÝnh trÞ x¶y ra ë Qu¶ng Ch©u.

9/ Quan hÖ gi÷a n«ng d©n vµ c«ng nh©n rÊt chÆt chÏ vµ cã hiÖu qu¶, nh­ viÖc n«ng d©n tham gia ng¨n ngõa trém c¾p ®Ó tiÕp tÕ cho H­¬ng C¶ng ®· cho thÊy râ ®iÒu nµy.

10/ Yªu s¸ch tr­íc m¾t:

Gi¶m thuÕ.

F) T¢N HéI

1/ N«ng d©n ë ®©y rÊt khæ v× bÞ bän phØ, bän quan l¹i, bän qu©n phiÖt vµ tÇng líp quý téc cò c­íp bãc. ë mét vµi n¬i thËm chÝ cßn tån t¹i chÕ ®é n« lÖ. NÐt ®Æc tr­ng cña huyÖn nµy lµ phØ l¹i ®Î thªm ra phØ, vµ cã nh÷ng ng­êi n«ng d©n l­¬ng thiÖn trë thµnh phØ kh«ng ph¶i ®Ó c­íp bãc, mµ lµ ®Ó tù vÖ. Trong x· Lý ¾c, mét x· lín, 3.000 trong sè 10.000 d©n ®· trë thµnh phØ, v× nÕu mét gia ®×nh nµo ®ã kh«ng cã mét ng­êi tham gia b¨ng phØ th× gia ®×nh ®ã sÏ bÞ nh÷ng tªn phØ kh¸c ¸p bøc. NhiÒu ng­êi trong bän phØ ®ã lµ nh÷ng ng­êi kiªn quyÕt ñng hé Héi n«ng d©n.

2/ §Êu tranh. Cã mét tµi chñ nµo ®ã cã 10.000 ®«la c«ng tr¸i. Viªn huyÖn tr­ëng tÞch thu thuyÒn (20 chiÕc) cña n«ng d©n trong lµng g· tµi chñ kia víi ý ®Þnh ®em b¸n ®Ó tr¶ nî. Nh÷ng n«ng d©n nghÌo kh«ng biÕt ph¶i lµm g× ngoµi viÖc nguyÒn rña cho chóng gÆp nh÷ng ®iÒu khèn khæ. Héi n«ng d©n vµ Liªn ®oµn lao ®éng ®· ®Õn cøu hä. §­îc c«ng luËn t¹o cho søc m¹nh - c«ng luËn ph¶n ®èi hµnh ®éng ®éc ®o¸n cña viªn huyÖn tr­ëng -, c¸c ®¹i biÓu cña Héi n«ng d©n vµ cña Liªn ®oµn lao ®éng göi mét tèi hËu th­ cho viªn ch¸nh ¸n yªu cÇu tr¶ l¹i c¸c thuyÒn ®ã trong 24 giê. ViÖc ®ã ®­îc thùc hiÖn ®óng nh­ vËy vµ th¾ng lîi nµy ®· ®em l¹i uy tÝn cho Héi n«ng d©n. Tõ ®ã n«ng d©n hiÓu r»ng Héi n«ng d©n ho¹t ®éng v× lîi Ých cña hä.

b/ Cã mét ®Þa chñ lín muèn sö dông søc n­íc cña mét con s«ng b»ng c¸ch ®¾p mét c¸i ®Ëp chÆn nöa dßng s«ng l¹i. ViÖc ®ã g©y ra nhiÒu bÊt tiÖn cho nh÷ng n«ng d©n sèng ë bê s«ng. Héi n«ng d©n ®· can thiÖp vµ ®· lµm cho c¸i ®Ëp bÞ ph¸. Th¾ng lîi thø hai nµy ®· ®em l¹i cho Héi n«ng d©n thªm nhiÒu héi viªn n÷a.

3/ Héi viªn. 14 lµng. ViÖc ®iÒu tra sè l­îng héi viªn ch­a tiÕn hµnh ®­îc.

4/ §éi tù vÖ n«ng d©n: chØ cã 40 ng­êi vµ rÊt Ýt sóng.

5/ §éi h­¬ng dòng. MÆc dï cã 5.000 ng­êi nh­ng kh«ng nguy hiÓm v× tæ chøc kÐm.

ë huyÖn nµy Ýt nhÊt cã 30.000 tªn phØ; nh­ng chóng rÊt th©n thiÖn víi Héi n«ng d©n. NhiÒu tªn phØ cßn tham gia Héi n«ng d©n.

Binh lÝnh ®ån tró tr­íc kia rÊt tµn ¸c ®èi víi n«ng d©n; tõ khi chóng bÞ ChÝnh phñ Quèc d©n ®¶ng gi¶i t¸n, to¸n qu©n míi cã quan hÖ víi Héi n«ng d©n.

6/ Thanh niªn. Tr×nh ®é häc vÊn rÊt thÊp. Lµm viÖc rÊt vÊt v¶.

7/ Do tuyªn truyÒn ph¶n c¸ch m¹ng cña bän hµo lý vµ bän ®Þa chñ, n«ng d©n sî h·i Quèc d©n ®¶ng. Nh­ng hiÖn nay Héi n«ng d©n ®· thµnh c«ng trong viÖc lµm cho hä hiÓu ®¶ng nµy thùc sù lµ c¸i g×.

8/ Tr­íc mçi sù kiÖn chÝnh trÞ x¶y ra ë Qu¶ng Ch©u, bän hµo lý ë ®©y, gièng nh­ anh em chóng ë c¸c huyÖn kh¸c, ®· tung tin ®ån nh¶m ®Ó lµm cho n«ng d©n lo sî. ë ®©y chóng ta chØ cã 1 ®¶ng viªn céng s¶n vµ hai häc viªn Tr­êng n«ng d©n ®Ó chèng l¹i sù tuyªn truyÒn ph¶n c¸ch m¹ng ®ã. KÕt qu¶ lµ n«ng d©n tin nh÷ng ®iÒu bän hµo lý nãi víi hä vµ do ®ã lµm cho c«ng t¸c cña chóng ta trë nªn khã kh¨n.

9/ Quan hÖ gi÷a c«ng nh©n vµ n«ng d©n rÊt tèt.

10/ Nh÷ng yªu s¸ch tr­íc m¾t:

Gi¶m thuÕ,

DÑp yªn bän phØ.

G) TïNG S¥N (N¥I SINH CñA B¸C SÜ T¤N)

1/ KÎ thï lín nhÊt cña Héi n«ng d©n lµ ®éi h­¬ng dòng. Mét lÇn trong khi Héi n«ng d©n ®ang häp, ®éi h­¬ng dòng ®· v©y nhµ, giÕt chÕt mét héi viªn Héi n«ng d©n vµ lµm bÞ th­¬ng mét ng­êi kh¸c. Tªn hµo lý chØ huy cuéc tÊn c«ng Êy vÒ sau ®· bÞ trõng trÞ.

Mét ®éi h­¬ng dòng kh¸c ®· cÊm héi viªn cña Héi n«ng d©n kh«ng ®­îc ®i qua lµng cña m×nh. Trong mét vµi tr­êng hîp, Héi n«ng d©n ®· thµnh c«ng trong viÖc t­íc vò khÝ cña ®éi h­¬ng dòng.

T×nh h×nh Héi n«ng d©n lµ tèt, nh­ng chóng ta cßn ph¶i phÊn ®Êu ®Ó ®uæi ra khái Héi bän hµo lý c¬ héi chñ nghÜa ®· gia nhËp Héi n«ng d©n nh»m cñng cè vÞ trÝ cña chóng h¬n lµ ho¹t ®éng v× lîi Ých cña n«ng d©n nghÌo.

2/ Héi viªn. 120 lµng; 15.600 héi viªn.

3/ Mét vµi to¸n phØ chèng l¹i chóng ta; mét sè kh¸c muèn gióp ®ì chóng ta. N«ng d©n ®· hîp t¸c víi ChÝnh phñ Quèc d©n ®¶ng t­íc vò khÝ qu©n ph¶n c¸ch m¹ng.

Qu©n ®ån tró hiÖn nay rÊt th©n thiÖn víi Héi n«ng d©n. HiÕn binh chèng l¹i chóng ta.

4/ Thanh niªn. Tr×nh ®é häc vÊn hÇu nh­ lµ sè kh«ng. Trong mét sè lµng cã 1000 gia ®×nh, chØ cã mét hoÆc 2 tr­êng víi 50 hoÆc 60 häc sinh, tÊt c¶ ®Òu lµ con c¸i phó n«ng vµ trung n«ng. Ch­a cã c¸i g× ®Ó phôc vô con em n«ng d©n nghÌo.

5/ Khi n«ng d©n nghe nãi vÒ c­¬ng lÜnh cña §¶ng céng s¶n th× hä ®· t¸n thµnh. TiÕc thay, b¶n th©n c¸c ®ång chÝ cña chóng ta kh«ng hiÓu thËt s©u s¾c chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó tuyªn truyÒn réng h¬n, vµ ®Ó t×m kiÕm ®¶ng viªn cho §¶ng tõ trong hµng ngò n«ng d©n.

6/ ë ®©y chóng ta cã 9 ®¶ng viªn céng s¶n vµ 4 ®¶ng viªn dù bÞ.

7/ Bän hµo lý còng rÊt kh«n ngoan, chóng lîi dông mäi c¬ héi ®Ó tung tin ®ån nh¶m hßng lµm cho n«ng d©n sî h·i. Nh­ng chóng t«i ®· chèng l¹i cã hiÖu qu¶ sù tuyªn truyÒn cña chóng. Sau khi Liªu Chung Kh¶i bÞ giÕt h¹i, bän hµo lý v« cïng mõng rì. Chóng nãi víi n«ng d©n: "c¸c ng­êi thÊy ®Êy, hä ®· giÕt vÞ thñ lÜnh ®Çy søc m¹nh cña c¸c ng­êi råi ®Êy; s¾p ®Õn l­ît c¸c ng­êi nÕu c¸c ng­êi kh«ng rêi bá Héi n«ng d©n ngay lËp tøc!". Nh­ng khi chóng t«i ®· t¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn - liªn tôc tõ lµng nµy sang lµng kh¸c - gi¶i thÝch cho mäi ng­êi hiÓu râ ý nghÜa cña viÖc ®ã th× n«ng d©n ch¼ng nh÷ng kh«ng sî n÷a, mµ cßn n«n nãng muèn tr¶ thï cho ng­êi b¹n bÞ giÕt h¹i cña m×nh lµ «ng Liªu.

HiÖn nay, ®éi h­¬ng dòng hîp t¸c víi bän ®Þa chñ ®Ó tung tin ®ån nh¶m. Chóng nãi r»ng Qu¶ng Ch©u ch¼ng bao l©u n÷a sÏ bÞ TrÇn Quýnh Minh chiÕm vµ «ng nµy sÏ ®em b¾n tÊt c¶ c¸c héi viªn cña Héi n«ng d©n, v.v..

8/ Víi c«ng nh©n. N«ng d©n ë huyÖn nµy, nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhiÒu rau cho thÞ tr­êng H­¬ng C¶ng vµ thÞ tr­êng Ma Cao, bÞ ®ông ch¹m nÆng nÒ do viÖc phong to¶ nh÷ng c¶ng nµy. Tho¹t tiªn hä rÊt ph¶n ®èi nh÷ng ng­êi b·i c«ng. Nh­ng khi nghe chóng t«i gi¶i thÝch, hä kh«ng nh÷ng quªn tÊt c¶ nh÷ng sù phÉn né ®èi víi nh÷ng ng­êi b·i c«ng mµ cßn quyªn gãp rÊt hµo phãng vµo quü b·i c«ng. Sù bùc béi cña hä ®èi víi ng­êi c«ng nh©n mét phÇn ®· biÕn thµnh lßng yªu n­íc, mÕn th­¬ng nh÷ng ng­êi b·i c«ng yªu n­íc vµ phÇn kh¸c biÕn thµnh sù c¨m ghÐt bän ®Õ quèc.

9/ Cã nhiÒu tr­êng truyÒn gi¸o. C¸c tr­êng ®ã ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu ®Ó lµm cho ng­êi ta chuyÓn sang theo ®¹o, nh­ng kÕt qu¶ rÊt bÐ nhá. Tuy vËy, ë mét lµng chóng t«i thÊy mét sè lín n«ng d©n ®· theo ®¹o C¬ ®èc. Nh÷ng ng­êi theo t«n gi¸o nµy nãi víi chóng t«i: "Chóng t«i kh«ng biÕt vµ kh«ng quan t©m xem ®¹o C¬ ®èc lµ c¸i g×, chóng t«i tin theo v× cÇn sù gióp ®ì cña hä. B©y giê chóng t«i cã Héi n«ng d©n ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh, chóng t«i cã thÓ c¸o biÖt nhµ thê!".

10/ Nh÷ng yªu s¸ch tr­íc m¾t:

a. Gi¶i t¸n ®éi h­¬ng dòng.

b. N«ng d©n kiÓm so¸t b·i c¸t.

c. Gi¶m thuÕ.

Tµi liÖu tiÕng Anh,

C¸c ®ång chÝ th©n mÕn,

Nh÷ng th­ cña c¸c ®ång chÝ ®Ò c¸c ngµy 1, 2, 13, 17, 18, 30 th¸ng 8 vµ c¸c ngµy 1, 2, 5, 7, 9 th¸ng 9 ®Õn t«i cïng vµo mét ngµy: ngµy 14 th¸ng 10.

1/ Sè tiÒn c¸c ®ång chÝ göi cho sÏ do ®ång chÝ B«r«®in xö lý theo sù chØ dÉn cña c¸c ®ång chÝ. B¶n thanh to¸n vÒ sè tiÒn ®ã sÏ ®­îc göi ®Õn c¸c ®ång chÝ sau. ViÖc xuÊt b¶n c¸c tµi liÖu, viÖc cö ng­êi ®i tuyªn truyÒn, vµ viÖc göi ®Òu ®Æn c¸c tin tøc cho c¸c ®ång chÝ sÏ ®­îc thùc hiÖn. Song viÖc cö ng­êi trong sè c¸c ®ång chÝ ®i M¸txc¬va - theo ý kiÕn cña t«i - th× ch­a ®­îc v× tÊt c¶ c¸c ®ång chÝ chóng ta b©y giê ®ang cÇn ë ®©y. Kh«ng cã ai trong sè hä biÕt tiÕng n­íc ngoµi.

2/ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng Quèc d©n ®¶ng kh«ng hÒ cö mét ®oµn ®¹i biÓu n«ng d©n nµo. Kh«ng ai biÕt «ng Cho-ngao lµ ai.

3/ T«i göi ®Õn c¸c ®ång chÝ mét b¸o c¸o vÒ c«ng t¸c n«ng d©n ë tØnh Qu¶ng §«ng. B¶n b¸o c¸o ®ã tr¶ lêi nh÷ng vÊn ®Ò trong th­ cña c¸c ®ång chÝ ®Ò ngµy 5-9-25.

4/ Th­ göi Quèc tÕ thø hai³⁶ ®¨ng ë tê "D©n quèc nhËt b¸o", c¬ quan cña Quèc d©n ®¶ng; vµ b¸o "Con ®­êng c«ng nh©n".

5/ T«i yªu cÇu c¸c ®ång chÝ göi cho chóng t«i nh÷ng tµi liÖu b»ng tiÕng Ph¸p hoÆc tiÕng Anh, nh­ng kh«ng b»ng tiÕng §øc bëi v× chóng t«i kh«ng hiÓu tiÕng §øc.

 

Qu¶ng Ch©u, ngµy 17-10 NILèPXKI

Tµi liÖu tiÕng Anh,

l­u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

GöI §OµN CHñ TÞCH QUèC TÕ N¤NG D¢N

C¸c ®ång chÝ th©n mÕn,

Nh÷ng b¸o c¸o vµ nghÞ quyÕt sau ®©y cña Ph©n bé Quèc d©n ®¶ng Qu¶ng §«ng sÏ cho thÊy r»ng:

1/ N«ng d©n bÞ sù ¸p bøc cña bän kú hµo, bän kÎ c­íp, bän tham quan « l¹i, bän h­¬ng dòng, bän qu©n phiÖt, bän ®Þa chñ, bän cho vay nî, bän ®éc quyÒn.

2/ Nh÷ng yªu s¸ch mµ hä nhÊt trÝ ®­a ra lµ gi¶m thuÕ, dÑp yªn bän c­íp, gi¶i t¸n h­¬ng dòng.

3/ Häc vÊn cña hä nãi chung lµ rÊt thÊp.

4/ Do truyÒn thèng gia tr­ëng, ng­êi ®¹i diÖn cho tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh m×nh, nªn ng­êi phô n÷ n«ng d©n kh«ng- hoÆc kh«ng ®­îc phÐp - tham gia ho¹t ®éng cña tæ chøc.

5/ Hä t¸n thµnh c­¬ng lÜnh cña §¶ng Céng s¶n¹⁾ khi nçi lo cña hä vÒ "x· héi ho¸ phô n÷" ®­îc xua tan.

6/ Hä cã thÓ chÞu sù hy sinh to lín ®Ó b¶o vÖ giai cÊp cña hä hoÆc ®Ó ñng hé ChÝnh phñ c¸ch m¹ng.

7/ Phong trµo ®ang ®­îc tæ chøc vµ ®­îc l·nh ®¹o bëi c¸c ®ång chÝ céng s¶n cña chóng ta d­íi danh nghÜa Quèc d©n ®¶ng.

8/ Bøc th­ cña ®ång chÝ göi cho t«i (ngµy 17 th¸ng 8) chØ râ r»ng: "HiÖn thêi sù tham gia cña Héi n«ng d©n Trung Quèc vµo Quèc tÕ N«ng d©n chØ thuÇn tuý mang tÝnh chÊt tuyªn c¸o. Chóng ta sÏ ph¶i lµm g× ®Ó cho sù tham gia ®ã trë thµnh thùc sù ?

9/ T«i ch­a chÝnh thøc liªn l¹c ®­îc víi Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng Quèc d©n ®¶ng¹⁾ nh­ ®ång chÝ ®· chØ thÞ, t«i sÏ hái c¸c ®ång chÝ cña chóng ta ë ®Êy xem t«i ®­îc giíi thiÖu chÝnh thøc th× h¬n hay lµm viÖc th«ng qua c¸c ®ång chÝ Trung Quèc cña chóng ta th× h¬n. Trong th­ sau, t«i sÏ b¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò ®ã.

10/ T«i kh«ng nhËn ®­îc mét tuyªn ng«n nµo tõ ®ång chÝ Hanl¬.

11/ T«i kh«ng nhËn ®­îc mét ®Ò c­¬ng nµo vÒ vÊn ®Ò n«ng d©n Trung Quèc nh­ ®ång chÝ nãi lµ ®· göi cho t«i.

12/ Cïng víi b¶n b¸o c¸o nµy, t«i göi tíi ®ång chÝ mét vµi tÊm ¶nh vµ mét vµi tËp s¸ch máng do Ph©n bé n«ng d©n Quèc d©n ®¶ng xuÊt b¶n.

Tµi liÖu tiÕng Anh,

l­u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

TH¦ GöI §OµN CHñ TÞCH QUèC TÕ N¤NG D¢N

KÝnh göi §oµn Chñ tÞch Quèc tÕ N«ng d©n,

C¸c ®ång chÝ th©n mÕn,

1/ T«i ®· hái ý kiÕn C.E.C¹⁾ cña C.C.P²⁾ vÊn ®Ò vÒ nh÷ng quan hÖ trùc tiÕp cña t«i víi C.E.C cña Quèc d©n ®¶ng víi t­ c¸ch lµ ®¹i diÖn chÝnh thøc cña c¸c ®ång chÝ. C¸c ®ång chÝ cña chóng ta nãi r»ng ®iÒu ®ã lµ kh«ng cÇn thiÕt, bëi v× t«i cã thÓ cã tÊt c¶ mäi th«ng tin liªn quan tíi vÊn ®Ò n«ng d©n th«ng qua c¸c ®ång chÝ ®¶ng viªn céng s¶n Trung Quèc cña chóng ta. (MÆc dï Chñ tÞch N«ng héi ë trong Quèc d©n ®¶ng, tÊt c¶ mäi c«ng viÖc - tæ chøc còng nh­ tuyªn truyÒn ®Òu do c¸c ®ång chÝ cña chóng ta lµm).

2/ Quèc d©n ®¶ng ®ang xuÊt b¶n t¹p chÝ "N«ng d©n" b¸n nguyÖt san, b¾t ®Çu tõ th¸ng nµy. Sè ®Çu tiªn sÏ ra m¾t trong vµi ngµy tíi. T«i sÏ göi tíi c¸c ®ång chÝ.

3/ TiÕp theo lµ phong trµo n«ng d©n diÔn ra h»ng ngµy (trªn NhËt b¸o Qu¶ng Ch©u)³⁾ vµ tranh ¶nh ®· ®­îc xuÊt b¶n trong cuéc häp n«ng d©n th¸ng 5 võa qua.

4/ Xin göi cho t«i t­ liÖu vÒ phong trµo n«ng d©n quèc tÕ (b»ng tiÕng Ph¸p hoÆc tiÕng Anh) ®Ó dÞch vµ ®¨ng t¶i trªn t¹p chÝ Quèc d©n ®¶ng.

Göi c¸c ®ång chÝ lêi chµo céng s¶n.


Qu¶ng Ch©u, ngµy 3-12-25. Nilèpxki (naq)

Tµi liÖu tiÕng Anh, l­u t¹i

ViÖn Hå ChÝ Minh.

L£NIN Vµ C¸C D¢N TéC THUéC §ÞA

Cho tíi ngµy Lªnin mÊt, vÉn cßn cã nhiÒu d©n téc thuéc c¸c mµu da ch­a hiÓu râ Lªnin lµ ai vµ n­íc Nga ë ®©u. Bëi v× chñ nghÜa ®Õ quèc thùc d©n cè ý kh«ng cho hä biÕt ®iÒu ®ã. Nh­ng t¹i nh÷ng n¬i xa x¨m hÎo l¸nh ë §«ng D­¬ng, ng­êi ta còng ®· nghe nãi cã mét d©n téc ë miÒn B¾c xa x«i ®· ®¸nh ®uæi ®­îc bän ¸p bøc vµ tù qu¶n lý lÊy m×nh. ë c¸c n¬i xa x¨m hÎo l¸nh nhÊt, ng­êi ta còng biÕt r»ng n­íc ®ã lµ n­íc Nga, vµ Lªnin lµ ng­êi ­u tó nhÊt cña n­íc ®ã.

Kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã lý do khi Tr­êng ®¹i häc B¾c Kinh tæ chøc th¨m dß ý kiÕn xem ai lµ ng­êi ­u tó nhÊt trªn thÕ giíi, th× ai còng tr¶ lêi: ng­êi ­u tó nhÊt trªn thÕ giíi lµ Lªnin.

Tõ l©u, nh©n d©n bÞ ¸p bøc ë ph­¬ng §«ng ®· ®­îc biÕt r»ng con ng­êi vÜ ®¹i ®ã, sau khi ®· gi¶i phãng n­íc Nga, cßn muèn gi¶i phãng tÊt c¶ c¸c d©n téc kh¸c n÷a. §iÒu nµy còng ®ñ ®Ó kÝch thÝch lßng ng­ìng mé s©u s¾c vµ phÊn khëi ®èi víi l·nh tô Lªnin. C¸c d©n téc da ®en vµ da vµng biÕt r»ng Lªnin vÜ ®¹i ®· kªu gäi nh÷ng ng­êi da tr¾ng ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng c¸c d©n téc thuéc c¸c mµu da bÞ ¸p bøc tho¸t khái bän bãc lét.

ThËt dÜ nhiªn lµ tÊt c¶ nh÷ng hy väng cña ng­êi n« lÖ bÞ ¸p bøc ë c¸c n­íc thuéc ®Þa vµo mét t­¬ng lai tèt ®Ñp ®Òu g¾n liÒn víi tªn tuæi cña Lªnin - mét con ng­êi ®Æc biÖt mµ trong thêi gian ®Çu, thËm chÝ cßn cã nhiÒu ng­êi ch­a tin lµ cã. RÊt dÔ hiÓu r»ng tin Lªnin mÊt c¸ch ®©y mét n¨m ®· g©y cho quÇn chóng c¸c n­íc thuéc ®Þa mét Ên t­îng kh«ng sao t¶ næi, kh«ng sao diÔn t¶ ®­îc.

Nh­ng dÇn dÇn nh÷ng ng­êi bÞ ¸p bøc sèng trong c¶nh t¨m tèi ®ã ®­îc biÕt tin vÒ §¶ng Céng s¶n, vÒ tæ chøc gäi lµ Quèc tÕ Céng s¶n. NhÊt lµ hä cµng ng¹c nhiªn khi ®­îc tin r»ng §¶ng vµ tæ chøc nµy ®Òu do Lªnin s¸ng lËp ra, vµ mÆc dï Lªnin ®· mÊt, nh­ng cßn cã §¶ng Céng s¶n vµ Quèc tÕ Céng s¶n tiÕp tôc sù nghiÖp cña Ng­êi.

C¸c d©n téc da ®en vµ da vµng kÐm ph¸t triÓn ch­a ph¶i ®· nhËn ra ngay r»ng Lªnin vµ §¶ng Céng s¶n chØ lµ mét. Nh­ng khi hä biÕt ®iÒu ®ã th× hä sung s­íng v« h¹n. Hä b¾t ®Çu hiÓu r»ng sù nghiÖp cña Lªnin kh«ng bao giê mÊt, vµ hä vÉn hy väng ®­îc gi¶i phãng v× vÉn cßn §¶ng cña Lªnin.

V× vËy, n¨m võa qua, kÓ tõ ngµy Lªnin mÊt, ¶nh h­ëng cña §¶ng Céng s¶n ®­îc lan réng trong nh©n d©n c¸c n­íc thuéc ®Þa vµ nh©n d©n nh÷ng n­íc ®ã hÕt søc chó ý ®Õn §¶ng Céng s¶n.

Khi Lªnin cßn sèng, nh©n d©n bÞ ¸p bøc coi Ng­êi lµ ng­êi gi¶i phãng m×nh. Khi Ng­êi mÊt ®i, hä tù hái nhau: "Lªnin ®· mÊt råi, chóng ta biÕt lµm sao b©y giê?". Hä hái nhau: "T×m ®©u ra nh÷ng ng­êi cã ®ñ tinh thÇn dòng c¶m vµ nh©n tõ nh­ Lªnin ®Ó ch¨m lo ®Õn viÖc gi¶i phãng nh÷ng ng­êi n« lÖ ë c¸c n­íc thuéc ®Þa?".

Trong n¨m qua, nh©n d©n bÞ ¸p bøc ë c¸c n­íc ph­¬ng §«ng ®· nhËn ra r»ng, hä ®· t×m thÊy mét §¶ng lín m¹nh lÊy tªn lµ §¶ng Lªnin ®Ó thay thÕ cho mét vµi c¸ nh©n. Vµ b©y giê, nh©n d©n c¸c n­íc thuéc ®Þa ®Òu ®Æt hy väng ®­îc gi¶i phãng vµo §¶ng nµy còng nh­ mét n¨m tr­íc ®©y ®· ®Æt hy väng vµo Lªnin.

Khi cßn sèng, Lªnin lµ ng­êi thÇy, ng­êi cha cña nh©n d©n bÞ ¸p bøc. Sau khi mÊt, Ng­êi lµ ng«i sao chØ ®­êng tiÕn tíi sù nghiÖp gi¶i phãng vÜ ®¹i cña nh©n d©n bÞ ¸p bøc.

Lªnin sèng m·i trong lßng mäi ng­êi d©n n« lÖ ë c¸c n­íc thuéc ®Þa!

NGUYÔN ¸I QUèC