"Héi Liªn hiÖp thuéc ®Þa"

"Héi Liªn hiÖp thuéc ®Þa"

Göi THANH Ni£N AN NAM

H·y nghe ®o¹n v¨n khèn n¹n nµy cña mét tªn kh¸ch An Nam trong mét b÷a tiÖc hai tr¨m ng­êi ¨n, tæ chøc ra ®Ó chiªu ®·i bän Ut¬r©y, Valuy®¬ vµ bÌ lò vµ ®Ó ®­îc ngöi mïi bÝt tÊt thèi cña bän "liªn minh d©n téc" nµy. Anh chµng An Nam Êy ®· kh«ng ng¹i bá ra 85 quan cho mét b÷a chÌ chÐn. H¾n ®äc diÔn v¨n t¹i b÷a tiÖc:

"T«i lÊy lµm tù hµo ®­îc thay mÆt cho toµn thÓ cö to¹ nãi lªn tÊm lßng t«n kÝnh s©u s¾c, niÒm vui mõng vµ lßng biÕt ¬n cña chóng t«i ®èi víi c¸c vÞ. §èi víi con m¾t kh©m phôc cña chóng t«i, c¸c vÞ thËt lµ nh÷ng ng­êi tiªu biÓu cho chÝnh phñ cña d©n téc Ph¸p vinh quang.

"T«i kh«ng t×m ra ®­îc danh tõ nµo ®ñ ®Ñp ®Ó nãi lªn cho thËt ®óng ý nghÜa cña t­ t­ëng s©u kÝn trong chóng t«i, nh­ng th­a c¸c vÞ, c¸c vÞ h·y tin ë t×nh g¾n bã thuû chung, ë lßng trung thµnh, ë sù sïng b¸i cña chóng t«i ®èi víi n­íc §¹i Ph¸p, lµ ng­êi ®ì ®Çu vµ b¶o hé, ®· coi chóng t«i nh­ con, kh«ng ph©n biÖt mµu da vµ chñng téc.

“Mçi ng­êi chóng t«i ®Òu ®· tù m×nh nhËn thÊy tÊt c¶ nh÷ng ©n huÖ mµ Nhµ n­íc chÝ t«n vµ nh÷ng vÞ ®¹i diÖn cho n­íc §¹i Ph¸p ®· ban cho chóng t«i b»ng c¸ch ¸p dông ®óng ®¾n vµ s¸ng suèt nh÷ng luËt ph¸p réng r·i vµ khoan hång".

Trong ®¸m tang viªn toµn quyÒn L«ng, «ng N.K.V, tiÕn sÜ luËt, tiÕn sÜ khoa chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, lµm viÖc t¹i toµ biÖn lý Sµi Gßn, ®· qu¶ quyÕt r»ng, nÕu cã thÓ ph¸t biÓu thay toµn thÓ nh©n d©n §«ng D­¬ng, th× «ng sÏ ®au ®ín nãi lªn lêi c¶m t¹ thiÕt tha ®èi víi quan toµn quyÒn vÒ tÊt c¶ nh÷ng g× mµ Ngµi ®· lµm cho d©n téc An Nam. Råi «ng V. kªu to lªn r»ng:

“Nh÷ng ng­êi mµ nhê nh÷ng biÖn ph¸p bao dung cña Ngµi, ngµy nay ®ang ®­îc cïng c¸c vÞ ®¹i diÖn cña Nhµ n­íc b¶o hé gãp phÇn vµo sù phån vinh kh«ng ngõng t¨ng lªn cña xø §«ng D­¬ng, nh÷ng ng­êi Êy c¶m t¹ Ngµi tù ®¸y lßng vµ sïng b¸i h×nh ¶nh cña Ngµi. Kinh tÕ lµ vÊn ®Ò mµ Ngµi lo nghÜ ®Õn nhiÒu nhÊt. Ngµi ®· muèn cho §«ng D­¬ng cã ®ñ trang bÞ kinh tÕ ®Ó trë thµnh mét n­íc Ph¸p thø hai, mét n­íc Ph¸p hïng c­êng ë ViÔn §«ng, mét chi nh¸nh cña n­íc Ph¸p Céng hoµ!

“Ngµi ®· ®em hÕt t©m hån, trÝ n·o vµo sø mÖnh cña Ngµi lµ khai ho¸ cho mét d©n téc bÞ ng¨n c¶n trªn con ®­êng tiÕn bé v× nhiÒu ®iÒu kiÖn lÞch sö vµ khÝ hËu. Ngµi lµ ng­êi chiÕn sÜ v« song cña tiÕn bé vµ lµ sø gi¶ cña v¨n minh ...".

Cßn «ng Cao V¨n Sen, kü s­, héi tr­ëng héi nh÷ng ng­êi §«ng D­¬ng t¹i Ph¸p, th× nãi r»ng viÖc «ng L«ng chÕt qu¸ sím lµ mét c¸i tang cho §«ng D­¬ng. Råi «ng kÕt thóc bµi ®iÕu v¨n b»ng nh÷ng lêi sau ®©y:

“Th­a quan toµn quyÒn, chóng t«i ch©n thµnh th­¬ng tiÕc Ngµi v× ®èi víi tÊt c¶ chóng t«i, Ngµi lµ mét «ng chñ bao dung, khoan thø nh­ mét ng­êi cha".

Tõ nh÷ng viÖc trªn, t«i xin kÕt luËn r»ng, nÕu qu¶ thËt tÊt c¶ mäi ng­êi An Nam ®Òu r¹p m×nh s¸t ®Êt nh­ bÌ lò tay sai Êy cña chÝnh quyÒn th× ng­êi An Nam cã ph¶i chÞu sè kiÕp n« lÖ còng lµ ®¸ng ®êi.

*

* *

Hä ®· lµm nh­ thÕ nµy: võa ®Æt ch©n lªn ®Êt n­íc ng­êi lµ tÊt c¶ nh÷ng ng­êi cã n¨ng khiÕu gièng nhau vµ cïng muèn häc mét nghÒ th× tËp hîp l¹i thµnh nhãm ®Ó vËn ®éng xin viÖc víi bän chñ. Khi ®­îc nhËn vµo x­ëng thî hay nhµ m¸y, th× cè nhiªn lµ hä b¾t ®Çu b»ng c¸ch häc viÖc, råi sau trë thµnh thî. §èi víi nhiÒu ng­êi ®· ®­îc nu«i d­ìng trong c¶nh giµu sang vµ ®­îc gia ®×nh chiÒu chuéng, th× lµm nh÷ng viÖc nÆng nhäc lµ mét ®iÒu gian khæ. NÕu hä kh«ng cã mét quyÕt t©m v÷ng ch¾c, kh«ng ®­îc mét søc m¹nh tinh thÇn phi th­êng thóc ®Èy th× phÇn lín ®· ph¶i chïn b­íc. Nh­ng cho tíi nay, tÊt c¶ vÉn tiÕp tôc lµm viÖc. Mét trë lùc thø hai lµ ng«n ng÷ bÊt ®ång, hä ®· kh¾c phôc ®­îc trë lùc Êy nhê biÕt lîi dông khiÕu quan s¸t, c¸i khiÕu gÇn nh­ lµ mét b¶n n¨ng ®Æc biÖt cña nh÷ng ng­êi ViÔn §«ng chóng ta. NÕu hä kh«ng hiÓu ®­îc hay hiÓu mét c¸ch khã kh¨n nh÷ng lêi chñ hä nãi, th× hä ch¨m chó quan s¸t nh÷ng c¸i mµ chñ chØ cho hä.

Hä kiÕm kh«ng ®­îc bao nhiªu tiÒn. Víi sè tiÒn c«ng Ýt ái, tr­íc hÕt hä ph¶i tÝnh sao cho ®ñ sèng. Vµ, hä coi viÖc kh«ng xin tiÒn chÝnh phñ, kh«ng xin tiÒn gia ®×nh lµ mét vÊn ®Ò danh dù. Sau n÷a, tuú theo sè tiÒn kiÕm ®­îc hä trÝch mét phÇn ®Ó ®ãng vµo quü t­¬ng tÕ do hä lËp ra. Quü nµy nh»m hai môc ®Ých: 1) gióp ®ì nh÷ng sinh viªn ®au èm cã giÊy chøng nhËn cña thÇy thuèc, vµ nh÷ng sinh viªn thÊt nghiÖp cã giÊy chøng nhËn cña chñ; 2) trî cÊp mét sè tiÒn trong mét n¨m cho tÊt c¶ nh÷ng ng­êi míi häc nghÒ xong ®Ó gióp hä bæ tóc nghiÖp vô.

Lao ®éng ë n­íc nµo, hä còng xuÊt b¶n ë ®Êy mét tê t¹p chÝ (lu«n lu«n lµ do sinh viªn - c«ng nh©n ®ãng gãp). T¹p chÝ Êy viÕt b»ng ch÷ H¸n, cung cÊp tin tøc cña Tæ quèc vµ ®¨ng nh÷ng vÊn ®Ò thêi sù lín trªn thÕ giíi, v.v.. T¹p chÝ dµnh mét môc cho ®éc gi¶ trao ®æi nh÷ng ®iÒu bæ Ých cho viÖc häc nghÒ cña hä, b¸o cho nhau biÕt sù tiÕn bé cña tõng ng­êi, khuyªn nhñ vµ ®éng viªn nhau. Ban ngµy hä lµm viÖc, ban ®ªm, hä häc tËp.

Kiªn tr×, quyÕt t©m vµ ®oµn kÕt nh­ thÕ, c¸c "«ng chó trÎ tuæi"¹⁾ cña chóng ta ch¾c ch¾n sÏ ®¹t môc ®Ých. Víi mét ®¹o qu©n 50.000 c«ng nh©n dòng c¶m ®¸ng kh©m phôc, l¹i ®­îc ®µo t¹o trong kû luËt vµ kü thuËt hiÖn ®¹i, th× kh«ng bao l©u n÷a, Trung Quèc sÏ cã mét ®Þa vÞ trong hµng c¸c c­êng quèc c«ng nghiÖp vµ th­¬ng nghiÖp thÕ giíi.

ë §«ng D­¬ng, chóng ta cã ®ñ tÊt c¶ nh÷ng c¸i mµ mét d©n téc cã thÓ mong muèn nh­: h¶i c¶ng, hÇm má, ®ång ruéng mªnh m«ng, rõng ró bao la; chóng ta cã nh÷ng ng­êi lao ®éng khÐo lÐo vµ cÇn cï.

Nh­ng chóng ta thiÕu tæ chøc vµ thiÕu ng­êi tæ chøc! Bëi thÕ c«ng nghiÖp vµ th­¬ng nghiÖp cña chóng ta lµ mét con sè kh«ng. ThÕ th× thanh niªn cña ta ®ang lµm g×? Nãi ra th× buån, buån l¾m: hä kh«ng lµm g× c¶. Nh÷ng thanh niªn kh«ng cã ph­¬ng tiÖn th× kh«ng d¸m rêi quª nhµ; nh÷ng ng­êi cã ph­¬ng tiÖn th× l¹i ch×m ngËp trong sù biÕng nh¸c; cßn nh÷ng kÎ ®· xuÊt d­¬ng th× chØ nghÜ ®Õn viÖc tho¶ m·n tÝnh tß mß cña tuæi trÎ mµ th«i!

Hìi §«ng D­¬ng ®¸ng th­¬ng h¹i! Ng­êi sÏ chÕt mÊt, nÕu ®¸m Thanh niªn giµ cçi cña Ng­êi kh«ng sím håi sinh.

HiÕm míi cã dÞp nh÷ng tiÕng nãi ®­îc cÊt lªn - tuy rÊt rôt rÌ - trong c¸c nghÞ viÖn cña c¸c chÝnh quèc ®Ó lµm cho ng­êi ta chó ý ®Õn t×nh c¶nh thª th¶m cña giai cÊp v« s¶n thuéc ®Þa. Cßn th¶m th­¬ng h¬n n÷a lµ sè phËn cña phô n÷ vµ trÎ em lµm thuª trong nh÷ng c«ng viÖc nÆng nhäc nh­ lµm than vµ lµm viÖc trong c¸c hÇm má.

Trong c¸c n­íc bÞ chiÕm ®ã, kh«ng cã luËt hay sù h¹n chÕ nµo ®Ó kiÒm chÕ bít bän bãc lét. Nh÷ng ng­êi thî b¶n xø bÞ coi nh­ sóc vËt. Ng­êi ta chØ cho hä nh÷ng g× võa ®ñ ®Ó khái chÕt ®ãi. Ng­êi ta dïng roi ®Ó thóc hä ®i. Kh«ng cã b¶o hé lao ®éng, kh«ng cã båi th­êng tai n¹n. Ng­êi ta thÊy l¹i trong c¸c thuéc ®Þa ®ã tÊt c¶ hÖ thèng phong kiÕn trung cæ vµ d· man cña chñ nghÜa t­ b¶n. H·y lÊy sù bãc lét trong c¸c hÇm má ë Ên §é thuéc Anh lµm vÝ dô, chóng ta sÏ thÊy thø nh©n ®¹o vµ v¨n minh cña bän con bu«n cña ®Õ quèc Anh. Mét nghÞ sÜ Anh võa cho chóng t«i biÕt r»ng, cho ®Õn n¨m 1921, ë Ên §é, cã 252 hÇm má ®­îc khai th¸c.

C¸c hÇm má ®ã dïng 42.000 phô n÷ vµ 1.171 trÎ em. ThËt lµ mét sù nhôc nh· cho thÕ kû XX ph¶i thÊy nh÷ng phô n÷ b­íc run run, ®Çu ®éi thóng than nÆng, mµ vÉn ph¶i b­íc v× ®ãi; vµ nh÷ng trÎ em tõ 12 ®Õn 13 tuæi bß trong nh÷ng ®­êng hÇm chËt hÑp, võa ®i b»ng bèn ch©n, võa dïng r¨ng kÐo mét thóng ®Çy!

T­ b¶n ®Çu t­ vµo c¸c hÇm má ®ã lµ 5.681.000 livr¬.

Lîi nhuËn tõ 35 ®Õn 50%. Cã khi lªn tíi 80-90%. Mét c«ng ty thõa nhËn r»ng trong thêi gian 1911-1921, trung b×nh lîi nhuËn mçi n¨m lµ 110%.

Trong lóc c¸c nhµ ®i khai ho¸ cña chóng ta ngµy cµng bÐo ra víi nh÷ng mãn lîi nhuËn khæng lå, th× sau ®©y lµ nh÷ng ®iÒu ®· x¶y ra ®èi víi nam n÷ c«ng nh©n ng­êi b¶n xø:

1.465 tai n¹n chÕt ng­êi,

1.871 ng­êi chÕt,

2.212 ng­êi bÞ th­¬ng nÆng.

40% v« s¶n hÇm má lµ phô n÷ vµ trÎ em, chóng ta cã thÓ kÕt luËn r»ng, trong thêi gian 10 n¨m, kh«ng d­íi 2.200 phô n÷ vµ trÎ em Ên §é ®· ph¶i hy sinh trªn bµn thê cña chñ nghÜa t­ b¶n ®i khai ho¸.

Võa råi, mét ®¹o luËt ®­îc th«ng qua quy ®Þnh ngµy lµm viÖc d­íi hÇm lµ 9 giê cho ng­êi lín, vµ cho phÐp chÝnh phñ "c¶i thiÖn" t×nh c¶nh cña phô n÷ vµ trÎ em lµm viÖc trong hÇm má. Nh­ng ®¹o luËt ®ã chØ ®­îc thi hµnh sau n¨m 1924. Trong lóc chê ®îi, bän chñ tiÕp tôc bãc lét mét c¸ch v« liªm sØ, vµ phô n÷, trÎ em Ên §é vÉn tiÕp tôc ®au khæ.

 NGUYÔN ¸I QUèC

Tµi liÖu tiÕng Ph¸p¹⁾, l­u t¹i

 

L£NIN Vµ C¸C D¢N TéC THUéC §Þa²⁴