C¸ch mÖnh Ph¸p ®èi víi c¸ch mÖnh An Nam thÕ nµo?

9. C¸ch mÖnh Ph¸p lµm g­¬ng cho chóng ta vÒ nh÷ng viÖc g×?

1. D©n chóng c«ng n«ng lµ gèc c¸ch mÖnh, t­ b¶n lµ ho¹t ®Çu²⁾, khi nã kh«ng lîi dông ®­îc d©n chóng n÷a, th× nã ph¶n c¸ch mÖnh.

2. C¸ch mÖnh th× ph¶i cã tæ chøc rÊt v÷ng bÒn míi thµnh c«ng.

3. §µn bµ trÎ con còng gióp lµm viÖc c¸ch mÖnh ®­îc nhiÒu.

4. D©n khÝ m¹nh th× qu©n lÝnh nµo, sóng èng nµo còng kh«ng chèng l¹i.

5. C¸ch mÖnh Ph¸p hy sinh rÊt nhiÒu ng­êi mµ kh«ng sî; ta muèn lµm c¸ch mÖnh th× còng kh«ng nªn sî ph¶i hy sinh.

Nga lµ mét n­íc rÊt réng, nöa n»m vÒ ch©u ¸, nöa n»m vÒ ch©u ¢u. D©n Nga h¬n 90 phÇn lµ d©n cµy, kh«ng ®Çy l0 phÇn lµ thî thuyÒn. Khi tr­íc theo chÕ ®é n«ng n«, nghÜa lµ bao nhiªu ®Êt ruéng vµ d©n cµy ®Òu ë d­íi quyÒn ®Þa chñ. §Þa chñ xem n«ng n« nh­ sóc vËt, nã cho sèng ®­îc sèng, nã b¾t chÕt ph¶i chÕt, khi nã cÇn tiÒn, th× nã ®em n«ng n« ®i b¸n nh­ b¸n tr©u b¸n bß. N«ng d©n kh«ng ®­îc bá xø nµy qua xø kh¸c.

Chõng nöa thÕ kû thø 19, t­ b¶n míi h¬i ph¸t ®¹t, nã võa më lß m¸y, nã cÇn ng­êi lµm c«ng, nã míi vËn ®éng bá chÕ ®é n«ng n« ®Ó cho d©n cµy tíi lµm víi nã, ®Õn n¨m 1861, chÕ ®é n«ng n« míi bá.

T­ b¶n míi vµ ®Þa chñ tõ ®Êy míi sinh hiÒm khÝch to, mµ phong triÒu c¸ch mÖnh c«ng n«ng còng tõ ®Êy mäc ra.

§­îc gi¶i phãng råi, ng­êi th× ra thµnh phè lµm c«ng, ng­êi th× ë l¹i lµm ruéng.

§i lµm c«ng th× tiÒn c«ng Ýt, giê lµm nhiÒu, ph¶i lµm n« lÖ cho t­ b¶n, ë l¹i cµy th× ®Êt ruéng Ýt, tr©u bß thiÕu, ph¶i chÞu lßn tôi phó gia¹⁾. D©n tiÕng tù do tuy ®­îc, kú thùc cø kiÕp n« lÖ: ng­êi thî th× cùc khæ, d©n cµy còng ch¼ng s­íng h¬n.

Nh÷ng ng­êi cã lßng c¸ch mÖnh th× lËp ra ®¶ng ®Ó liªn hiÖp d©n cµy l¹i, nh­ng mµ kh«ng chó ý ®Õn thî thuyÒn.

N¨m 1875 míi cã ®¶ng c¸ch mÖnh gäi lµ "C«ng nh©n gi¶i phãng”. N¨m 1878 l¹i cã mét ®¶ng míi gäi lµ "C«ng ®¶ng".

Nh­ng hai ®¶ng Êy ng­êi Ýt søc hÌn, l¹i bÞ ChÝnh phñ b¾t bí nhiÒu, sau ho¸ ra ®¶ng kÞch liÖt, chØ lo ®i ¸m s¸t vua vµ c¸c quan.

¸m s¸t lµ lµm liÒu, vµ kÕt qu¶ Ýt, v× giÕt th»ng nµy cßn th»ng kh¸c, giÕt sao cho hÕt? C¸ch mÖnh th× ph¶i ®oµn kÕt d©n chóng bÞ ¸p bøc ®Ó ®¸nh ®æ c¶ c¸i giai cÊp ¸p bøc m×nh, chø kh«ng ph¶i chØ nhê 5, 7 ng­êi giÕt 2,3 anh vua, 9,10 anh quan mµ ®­îc. Hai ®¶ng Êy tuy hy sinh hÕt nhiÒu ng­êi, lµm ®­îc nhiÒu sù ¸m s¸t oanh liÖt, nh­ng v× ®i sai ®­êng c¸ch mÖnh, kh«ng cã søc d©n chóng lµm nÒn, cho nªn bÞ ChÝnh phñ trÞ m·i ®Õn nçi tan.

N¨m 1883, «ng Plªkhanèp lËp nªn ®¶ng “Lao ®éng tù do"⁵⁶. §¶ng nµy tæ chøc theo c¸ch «ng M· Kh¾c T­¹⁾ d¹y, nghÜa lµ liªn hiÖp c¶ d©n cµy vµ thî thuyÒn lµm c¶ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ c¸ch mÖnh.

4. §¶ng nµy lµm viÖc c¸ch mÖnh thÕ nµo?

§¶ng nµy lÊy thî thuyÒn lµm cèt c¸ch mÖnh, vµ d©n cµy phô vµo.

Lµm viÖc rÊt bÝ mËt.

ë Nga, ma tµ, mËt th¸m nhiÒu qu¸, nªn c¬ quan §¶ng ph¶i lËp ë ngo¹i quèc (Lu©n §«n).

N¨m 1894, «ng Lªnin vµo §¶ng²⁾.

N¨m 1898, §¶ng khai héi mét lÇn trong n­íc⁵⁷, ch¼ng may ChÝnh phñ dß ra, b¾t hÕt nhiÒu ®¶ng viªn. Tuy ®¶ng viªn bÞ b¾t, nh­ng lêi tuyªn ng«n cña §¶ng ®· truyÒn kh¾p c¶ n­íc, cho nªn phong triÒu c¸ch mÖnh cµng ngµy cµng cao. Nh÷ng ng­êi ch­a bÞ b¾t th× hÕt søc bÝ mËt tuyªn truyÒn vµ tæ chøc.

Ýt l©u ®æi tªn lµ "X· héi d©n chñ ®¶ng", sau l¹i ®æi tªn ra "Céng s¶n ®¶ng".

N¨m 1904-1905, Nga víi NhËt ®¸nh nhau, nh©n lóc d©n t×nh xôc rôc, §¶ng ra søc vËn ®éng c¸ch mÖnh.

a) Tr­íc khi ®¸nh NhËt, vua phØnh t­ b¶n xuÊt tiÒn, lõa hä r»ng ®¸nh ®­îc th× kinh tÕ sÏ ph¸t ®¹t, vµ t­ b¶n sÏ ®­îc lîi to. Sau ®¸nh thua th× t­ b¶n mÊt tiÒn nhiÒu mµ ch¼ng ®­îc g×, cho nªn o¸n vua.

b) Thî thuyÒn ghÐt vua ®· s½n nay v× ®¸nh thua l¹i bÞ ¸p bøc thªm, l¹i thªm ghÐt vua.

c) D©n cµy ghÐt vua x­a nay, b©y giê ®i lÝnh chÕt chãc nhiÒu, v¶ l¹i thuÕ m¸ nÆng thªm, lßng ghÐt vua còng cµng ngµy cµng to.

Ba h¹ng Êy môc ®Ých tuy kh¸c nhau, nh­ng lßng ghÐt vua th× nh­ nhau. §¶ng biÕt vËy th× vËn ®éng c¸ch mÖnh ®uæi vua.

6. Lóc bÊy giê vua xö trÝ thÕ nµo?

Vua biÕt thî thuyÒn lµ h¨ng h¸i c¸ch mÖnh nhÊt, th× ®Æt c¸ch lµm cho t­ b¶n, d©n cµy vµ thî thuyÒn rêi nhau. Nã xói mét ng­êi cè ®¹o ra tæ chøc c«ng héi, mét lµ ®Ó lung l¹c thî thuyÒn, hai lµ ®Ó dß ai h¨ng h¸i th× b¾t.

Ngµy 9 th¸ng 1 n¨m 1905⁵⁸, anh cè ®¹o Êy (tªn lµ Gap«ng) ®em thî thuyÒn ®Õn chç vua ë thØnh nguyÖn. V× anh ta quªn b¸o tr­íc, vµ v× vua thÊy ®«ng ng­êi th× sî b¹o ®éng, nªn sai lÝnh ra dÑp, b¾n chÕt mÊt nhiÒu ng­êi. Gap«ng bá ch¹y ra ngo¹i quèc. Thî thuyÒn c¸c tØnh nghe tin Êy th× b·i c«ng vµ b¹o ®éng, lËp ra c«ng nh©n héi nghÞ.

C¸ch mÖnh chèng nhau víi vua vµ ChÝnh phñ tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 10. Vua mét ®­êng th× dïng lÝnh dÑp c¸ch mÖnh, mét ®­êng th× gi¶ tuyªn bè lËp ra nghÞ viÖn cho ®¹i biÓu d©n bµn viÖc n­íc.

1. V× khi ®Çu t­ b¶n muèn lîi dông thî thuyÒn ®Ëp ®æ vua; sau nã thÊy thî thuyÒn h¨ng h¸i qu¸, nã sî ®Ëp vua råi l¹i ®Ëp c¶ nã, cho nªn nã ph¶n thî thuyÒn mµ gióp cho vua.

2. V× thî thuyÒn víi d©n cµy kh«ng nhÊt trÝ. Khi thî thuyÒn næi lªn th× d©n cµy kh«ng theo ngay. Thî thuyÒn thua råi, d©n cµy míi næi lªn, ®Ó cho vua nã trÞ thî thuyÒn råi nã trë qua trÞ d©n cµy.

3. Thî thuyÒn ch­a cã kinh nghiÖm nhiÒu, vµ tæ chøc ch­a hoµn toµn.

4. Ch­a vËn ®éng lÝnh vµ sóng èng khÝ giíi cña d©n Ýt qu¸.

8. C¸ch mÖnh 1905 thÊt b¹i, thî thuyÒn vµ §¶ng cã ng· lßng kh«ng?

Kh«ng. Tr¶i qua lÇn thÊt b¹i Êy, §¶ng nghiªn cøu l¹i, phª b×nh l¹i, sai lÇm ë ®©u, v× sao mµ thÊt b¹i? BiÕt râ rµng nh÷ng chç khuyÕt ®iÓm mµ söa sang l¹i. Còng nh­ rÌn mét con dao, thö c¾t míi biÕt chç nµo s¾c, chç nµo cïn; sau cø theo chç cïn mµ mµi, con dao míi tèt.

Nhê chuyÕn thÊt b¹i 1905, thî thuyÒn míi hiÓu r»ng: mét lµ ph¶i tæ chøc v÷ng vµng, hai lµ ph¶i liªn l¹c víi d©n cµy, ba lµ ph¶i vËn ®éng lÝnh, bèn lµ kh«ng tin ®­îc tôi ®Ò huÒ¹⁾, n¨m lµ biÕt t­ b¶n vµ vua cïng lµ mét tôi, muèn ®uæi vua th× ph¶i ®uæi c¶ t­ b¶n.

C¸ch mÖnh 1905 thÊt b¹i lµm g­¬ng cho c¸ch mÖnh 1917 thµnh c«ng.

C¸ch mÖnh 1917 cã mÊy cí sau nµy:

l. Khi ¢u chiÕn²⁾, ®Õ quèc chñ nghÜa Anh vµ Ph¸p lîi dông vua Nga ®¸nh l¹i §øc. Nh­ng vua Nga l«i th«i, tiªu hÕt nhiÒu tiÒn, chÕt hÕt nhiÒu lÝnh, tÊt bÞ §øc ®¸nh thua m·i. C¸c ®Õ quèc chñ nghÜa Êy giËn vµ gióp cho t­ b¶n ®Èy vua ®i.

2. T­ b¶n giËn vua chØ tÝn dông³⁾ bän quý téc cÇm binh quyÒn, bän quý téc l¹i v« tµi, ®¸nh ®©u thua ®ã. V¶ t­ b¶n bªn Nga phÇn nhiÒu lµ chung víi t­ b¶n Anh vµ Ph¸p; nÕu Nga thua §øc, th× ch¼ng nh÷ng t­ b¶n Nga, mµ t­ b¶n Anh vµ Ph¸p còng nguy; vµ nÕu cø ®Ó vua th× ch¾c thua. VËy nªn t­ b¶n còng muèn ®Èy vua.

3. Thî thuyÒn vµ d©n cµy ®èi víi vua nh­ ®èi víi thï ®Þch ®· ®µnh.

4. Bän ho¹t ®Çu⁵⁹ nh©n c¬ héi Êy, th× lîi dông 2 bän nµy ®uæi vua cho t­ b¶n Nga vµ ®Õ quèc chñ nghÜa Anh vµ Ph¸p. T­ b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa l¹i lîi dông bän ho¹t ®Çu.

Nh©n dÞp lÝnh chÕt nhiÒu, d©n gian ®ãi khæ, thî thuyÒn thÊt nghiÖp, ChÝnh phñ l«i th«i; bän ho¹t ®Çu xói d©n r»ng b©y giê c¸ch mÖnh ®uæi vua ®i, th× ruéng ®Êt sÏ vÒ d©n cµy, c«ng x­ëng sÏ vÒ ng­êi thî, nh©n d©n sÏ ®­îc quyÒn ChÝnh phñ¹⁾, chiÕn tranh sÏ ho¸ ra hoµ b×nh.

Ch¼ng ngê lóc th¸ng 2 ®uæi vua ®i råi, tôi ho¹t ®Çu vµ tôi t­ b¶n lªn cÇm chÝnh quyÒn, bao nhiªu lêi nguyÒn ­íc chóng nã quªn hÕt. Chóng nã cø b¾t lÝnh ®i ®¸nh; ruéng ®Êt cø ë tay ®Þa chñ, lß m¸y cø ë tay nhµ giµu; c«ng n«ng còng kh«ng ®­îc dù vµo ChÝnh phñ.

11. Sao §¶ng Céng s¶n kh«ng ra tay lµm?

Khi c¸ch mÖnh ®uæi vua, §¶ng Céng s¶n vÉn ®øng ®Çu d©n chóng. Nh­ng lóc Êy ®¶ng viªn h½ng cßn Ýt, vµ hoµn c¶nh ch­a ®Õn, nªn ch­a giùt lÊy chÝnh quyÒn⁶⁰.

C¸ch mÖnh xong lóc th¸ng 2. Tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 4, d©n nhiÒu ng­êi cßn t­ëng r»ng ChÝnh phñ míi ch­a kÞp thi hµnh nh÷ng viÖc lîi d©n, v× ch­a cã th× giê.

§Õn th¸ng 4 th× «ng Lªnin vµ nhiÒu ®ång chÝ ë ngo¹i quèc vÒ. Tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 11, ChÝnh phñ míi th× mçi ngµy mçi lé mÆt ph¶n c¸ch mÖnh ra. Cßn ®¶ng viªn céng s¶n phÇn th× ®i tuyªn truyÒn cho d©n r»ng: "§Êy, c¸c anh xem ®Êy, tôi ho¹t ®Çu lµ thÇy tí cña t­ b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa, chóng nã ch¼ng h¬n g× vua...”, lµm cho ai còng o¸n ChÝnh phñ míi, phÇn th× lßn vµo n«ng, c«ng, binh, tæ chøc bÝ mËt ®Ó thùc hµnh céng s¶n c¸ch mÖnh.

Cuèi th¸ng 10, ®©u còng cã tæ chøc c¶ råi, ai còng muèn cö sù. Nh­ng «ng Lªnin b¶o: "Khoan ®·! Chê Ýt b÷a n÷a cho ai ai còng ph¶n ®èi ChÝnh phñ, lóc Êy sÏ cö sù". §Õn ngµy 5 th¸ng 11, chÝnh phñ khai héi ®Ó ban bè phÐp luËt¹⁾ míi, mµ phÐp luËt Êy th× lîi cho t­ b¶n mµ h¹i cho c«ng, n«ng. ¤ng Lªnin nãi víi ®¶ng viªn r»ng: Mång 6 cö sù th× sím qu¸, v× d©n ch­a biÕt hÕt luËt lÖ xÊu Êy, mµ ch­a biÕt luËt lÖ Êy th× ch­a ghÐt ChÝnh phñ l¾m. Mång 8 cö sù th× muén qu¸ v× khi Êy th× ChÝnh phñ ®· biÕt r»ng d©n o¸n vµ ®· phßng bÞ nghiªm nhÆt råi.

Qu¶ nhiªn ngµy mång 7 §¶ng Céng s¶n h¹ lÞnh c¸ch mÖnh, th× thî thuyÒn µo ®Õn v©y ChÝnh phñ, d©n cµy µo ®Õn ®uæi ®Þa chñ. ChÝnh phñ ph¸i lÝnh ra dÑp, th× lÝnh ïa theo thî thuyÒn mµ trë l¹i ®¸nh ChÝnh phñ.

Tõ b÷a Êy, ChÝnh phñ ho¹t ®Çu bá ch¹y, §¶ng Céng s¶n cÇm quyÒn, tæ chøc ra ChÝnh phñ c«ng, n«ng, binh, ph¸t ®Êt ruéng cho d©n cµy, giao c«ng x­ëng cho thî thuyÒn, kh«ng b¾t d©n ®i chÕt cho t­ b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa n÷a, ra søc tæ chøc kinh tÕ míi, ®Ó thùc hµnh chñ nghÜa thÕ giíi ®¹i ®ång²⁾.

Trong thÕ giíi b©y giê chØ cã c¸ch mÖnh Nga lµ ®· thµnh c«ng, vµ thµnh c«ng ®Õn n¬i³⁾, nghÜa lµ d©n chóng ®­îc h­ëng c¸i h¹nh phóc tù do, b×nh ®¼ng thËt, kh«ng ph¶i tù do vµ b×nh ®¼ng gi¶ dèi nh­ ®Õ quèc chñ nghÜa Ph¸p khoe khoang bªn An Nam. C¸ch mÖnh Nga ®· ®uæi ®­îc vua, t­ b¶n, ®Þa chñ råi, l¹i ra søc cho c«ng, n«ng c¸c n­íc vµ d©n bÞ ¸p bøc c¸c thuéc ®Þa⁴⁾ lµm c¸ch mÖnh ®Ó ®Ëp ®æ tÊt c¶ ®Õ quèc chñ nghÜa vµ t­ b¶n trong thÕ giíi.

C¸ch mÖnh Nga d¹y cho chóng ta r»ng muèn c¸ch mÖnh thµnh c«ng th× ph¶i d©n chóng⁵⁾ (c«ng n«ng) lµm gèc, ph¶i cã ®¶ng v÷ng bÒn, ph¶i bÒn gan, ph¶i hy sinh, ph¶i thèng nhÊt. Nãi tãm l¹i lµ ph¶i theo chñ nghÜa M· Kh¾c T­ vµ Lªnin.

Quèc TÕ

l. Quèc tÕ lµ g×?

Quèc tÕ nghÜa lµ ng­êi trong thÕ giíi, bÊt kú n­íc nµo, d©n téc nµo, cã mét môc ®Ých nh­ nhau, hîp søc nhau ®Ó lµm cho ®Õn môc ®Ých Êy. Nh­ c¸c ®Õ quèc chñ nghÜa liªn l¹c nhau, ®Ó ®Ì nÐn c¸c d©n hÌn yÕu (Ph¸p liªn l¹c T©y Ban Nha ®Ó ®¸nh lÊy An Nam, liªn l¹c NhËt ®Ó gi÷ An Nam, v.v.), c¸c t­ b¶n liªn l¹c nhau ®Ó t­íc b¸c¹⁾ thî thuyÒn (t­ b¶n Anh, Mü, Ph¸p liªn l¹c t­ b¶n §øc ®Ó t­íc lôc thî thuyÒn §øc). Thî thuyÒn c¸c n­íc liªn l¹c nhau ®Ó chèng l¹i t­ b¶n (nh­ Héi c«ng nh©n quèc tÕ). Chóng ta c¸ch mÖnh th× còng ph¶i liªn l¹c tÊt c¶ nh÷ng ®¶ng c¸ch mÖnh trong thÕ giíi ®Ó chèng l¹i t­ b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa (nh­ §Ö tam quèc tÕ).

Muèn biÕt §Ö tam²⁾ quèc tÕ lµ g× th× tr­íc ph¶i biÕt §Ö nhÊt³⁾ vµ §Ö nhÞ⁴⁾ quèc tÕ ®·.

Tõ thÕ kû thø 18 trë xuèng, t­ b¶n ph¸t ®¹t rÊt thÞnh, ¸p bøc thî thuyÒn rÊt nghiÖt. Thî thuyÒn bÞ ¸p bøc th× tÝnh c¸ch ph¶n ®èi, nh­ tæ chøc c«ng héi, b·i c«ng b¹o ®éng. Nh­ng hÇu hÕt tØnh nµo biÕt tØnh nÊy, n­íc nµo biÕt n­íc nÊy mµ th«i, cho nªn søc kh«ng m¹nh l¾m.

N¨m 1840, thî thuyÒn §øc lËp ra mét héi tªn lµ Nh©n quyÒn héi^6l. KhÈu hiÖu héi Êy lµ "Trong thÕ giíi ai còng lµ anh em". KhÈu hiÖu Êy tuy rÊt hay, nh­ng kh«ng ®óng; v× bän t­ b¶n ®Õ quèc chñ nghÜa vµ ph¶n c¸ch mÖnh lµ thï ®Þch d©n, gäi chóng lµ anh em sao ®­îc?

N¨m 1847, héi Êy söa l¹i gäi lµ: "Toµn thÕ giíi v« s¶n giai cÊp liªn hîp héi" - «ng M· Kh¾c T­ vµ ¡ngghen vµo héi Êy. Nhê hai «ng Êy söa ch­¬ng tr×nh l¹i, vµ khÈu hiÖu héi lµ: §Ëp ®æ t­ b¶n chñ nghÜa - thî thuyÒn giµnh lÊy chÝnh quyÒn - lµm cho thÕ giíi ®¹i ®ång.

3. Hai héi Êy cã ph¶i §Ö nhÊt vµ §Ö nhÞ quèc tÕ kh«ng ?

Kh«ng ph¶i. Trong hai héi tuy lµ cã thî thuyÒn §øc vµ Ph¸p vµo, nh­ng héi viªn cã Ýt, søc lùc cßn yÕu ch­a lµm ®­îc g×. Ch¼ng qua lµ biÓu hiÖn r»ng thî thuyÒn c¸c n­íc ph¶i gióp ®ì lÉn nhau vµ b¾c cÇu cho §Ö nhÊt quèc tÕ ®i.

N¨m 1862 ë kinh ®« Anh (Lu©n §«n) më héi ®Êu x¶o; t­ b¶n c¸c n­íc ph¸i c«ng nh©n qua xem xÐt c¸c m¸y mãc. C«ng nh©n l¹i gÆp nh÷ng ng­êi c¸ch mÖnh Nga, §øc, Ph¸p vµ c¸c n­íc kh¸c trèn ë ®Êy. Hai bªn bµn b¹c lËp mét héi c¸ch mÖnh thÕ giíi.

N¨m 1864, (ngµy 28 th¸ng 2) míi lËp thµnh §Ö nhÊt quèc tÕ.

Héi Êy tuy cã nhiÒu ng­êi cÇm ®Çu thî thuyÒn c¸c n­íc vµo, nh­ng v×:

1. Ng­êi cßn Ýt,

2. C¸c c«ng héi trong c¸c n­íc cßn yÕu,

3. Kh«ng thèng nhÊt cho nªn chØ tuyªn truyÒn chñ nghÜa céng s¶n mµ ch­a lµm ®­îc viÖc g× lín.

Kh«ng thèng nhÊt lµ v× ba chñ nghÜa chèng nhau:

1. Chñ nghÜa Pru®«ng (Ph¸p);

2. Chñ nghÜa Bacunin (Nga);

3. Chñ nghÜa M· Kh¾c T­ (§øc) (xem ®o¹n chñ nghÜa c¸ch mÖnh th× biÕt).

Sau lóc Pari C«ng x· thÊt b¹i, nhiÒu héi viªn bÞ chÕt, bÞ b¾t, nªn héi tiªu ®iÒu dÇn, ®Õn 1874 th× gi¶i t¸n.

§Ö nhÊt quèc tÕ tuy chØ ®øng ®­îc 10 n¨m, nh­ng khÈu hiÖu "Toµn thÕ giíi v« s¶n giai cÊp liªn hîp l¹i!" vµ tinh thÇn c¸ch mÖnh vÉn truyÒn ®Õn b©y giê. Tuy kh«ng lµm ®­îc nhiÒu viÖc, nh­ng c¸i c«ng d¹y cho thî thuyÒn trong thÕ giíi c¸ch mÖnh th× rÊt to.

5. §Ö nhÞ quèc tÕ lËp ra bao giê?

§Ö nhÊt quèc tÕ tan råi, võa lóc t­ b¶n ph¸t ®¹t l¾m, c«ng nh©n vËn ®éng còng ph¸t ®¹t. Trong kho¶ng 15 n¨m Êy (tõ 1874 ®Õn 1889)⁶² trong c¸c n­íc nhiÒu c«ng ®¶ng míi lËp lªn, vµ ®¶ng nµo còng hiÓu r»ng thî thuyÒn c¸c n­íc kh«ng giïm gióp lÉn nhau kh«ng ®­îc.

N¨m 1889, ®¹i biÓu c¸c c«ng ®¶ng héi nhau t¹i Pari, lËp nªn §Ö nhÞ quèc tÕ.

Tõ khi lËp ra, ®Õn ngµy ©u chiÕn, khai héi chÝn lÇn bµn b¹c vµ nghÞ ®Þnh:

1. N­íc nµo còng ph¶i lËp ra c«ng ®¶ng;

2. Mçi n¨m ®Õn ngµy 1 th¸ng 5 thî thuyÒn c¶ thÕ giíi ®Òu b·i c«ng vµ thØnh nguyÖn;

3. TÊt c¶ c«ng nh©n trong thÕ giíi ra søc ®ßi chØ lµm c«ng mçi ngµy 8 giê mµ th«i;

4. Ph¶n ®èi ®Õ quèc chñ nghÜa;

5. C¸c c«ng ®¶ng kh«ng ®­îc ®Ò huÒ víi t­ b¶n;

6. §¶ng viªn kh«ng ®­îc ra lµm quan víi t­ b¶n;

7. NÕu c¸c ®Õ quèc chñ nghÜa cã sù chiÕn tranh, th× thî thuyÒn c¸c n­íc ®Òu b·i c«ng vµ kiÕm ph­¬ng thÕ c¸ch mÖnh ®Ó giµnh lÊy chÝnh quyÒn. VÊn ®Ò thø 7, th× trong 9 lÇn ®¹i héi ®Òu cã bµn ®Õn c¶⁶³.

6. V× sao §Ö nhÞ quèc tÕ l¹i hay bµn ®Õn viÖc chiÕn tranh?

V× ®­¬ng lóc Êy, t­ b¶n ®· ho¸ ra ®Õ quèc chñ nghÜa, vµ ®Õ quèc chñ nghÜa, hoÆc th­êng ®¸nh nhau ®Ó giµnh thuéc ®Þa, hoÆc ®i c­íp n­íc hÌn yÕu lµm thuéc ®Þa. Nh­:

N¨m 1894, NhËt ®¸nh víi Tµu;

1895, Anh ®¸nh víi £gýpt¬¹⁾;

1896, Ph¸p ®¸nh víi Ma®ag¸txca;

1898, Mü ®¸nh víi T©y Ban Nha ®Ó giµnh PhilÝppin;

1900, Anh ®¸nh víi Nam Phi ch©u;

1904, Nga ®¸nh víi NhËt;

1912, c¸c n­íc Banc¨ng¹⁾ ®¸nh nhau, v©n v©n.

Thî thuyÒn thÊy vËy, th× biÕt r»ng c¸c ®Õ quèc chñ nghÜa sÏ cã trËn ®¸nh nhau lín. VËy nªn kiÕm c¸ch dÌ tr­íc ®i. Ngê ®©u ®Õn 1914 c¸c n­íc ®¸nh nhau, th× phÇn nhiÒu héi viªn §Ö nhÞ quèc tÕ ®Òu gióp cho ®Õ quèc chñ nghÜa, c«ng ®¶ng n­íc nµo còng khuyªn d©n ®i ®¸nh.

V× bän ho¹t ®Çu trong §Ö nhÞ quèc tÕ ®· ph¶n môc ®Ých héi mµ ho¸ ra chã s¨n cho t­ b¶n vµ ®Õ quèc chñ nghÜa, ho¸ ra ph¶n c¸ch mÖnh; nh÷ng ng­êi ch©n chÝnh c¸ch mÖnh nh­ «ng Lªnin, «ng C¸c LÝpnÕch, R«da Luyx¨mbua, v©n v., cho Quèc tÕ Êy nh­ chÕt råi, ph¶i lËp ra Quèc tÕ kh¸c. N¨m 1915 vµ 1916, nh÷ng ng­êi c¸ch mÖnh héi nhau t¹i n­íc SuÝt (Thuþ SÜ) s¾p söa lËp §Ö tam quèc tÕ, ®Ó nèi theo chñ nghÜa §Ö nhÊt quèc tÕ ²⁾ mµ lµm céng s¶n c¸ch mÖnh.

N¨m 1917, Nga c¸ch mÖnh céng s¶n thµnh c«ng.

N¨m 1919, §Ö tam quèc tÕ thµnh lËp t¹i kinh ®« Nga lµ Mosku (ngµy 6 th¸ng 3). Khi khai héi lÇn ®Çu, cã ®¹i biÓu ®¶ng céng s¶n trong 24 n­íc dù héi.

Trong lêi tuyªn ng«n §Ö tam quèc tÕ x­íng râ rµng r»ng:

1. ThÕ nµo còng ®Ëp ®æ t­ b¶n chñ nghÜa nhÊt thiÕt kh«ng ®Ò huÒ nh­ §Ö nhÞ quèc tÕ;

2. ThÕ nµo còng quyÕt lµm cho chÝnh quyÒn vÒ tay c«ng n«ng.

8. Tõ khi lËp ra ®Õn giê (®Çu n¨m 1927) §Ö tam quèc tÕ khai héi mÊy lÇn?

N¨m 1920 khai §¹i héi lÇn thø II⁶⁴, cã 31 n­íc dù héi. Tôi ho¹t ®Çu §Ö nhÞ quèc tÕ thÊy héi nµy m¹nh, muèn xen vµo ®Ó "theo ®ãm ¨n tµn", cho nªn §¹i héi ®Æt ra c¸ch tæ chøc rÊt nghiªm; ai thõa nhËn theo 21 ®iÒu quy t¾c míi ®­îc vµo. (Xem sau cïng ®o¹n nµy).

N¨m 1921, §¹i héi lÇn thø III⁶⁵. Tõ lóc cã §Ö tam quèc tÕ, thî thuyÒn c¸c n­íc chia ra hai ph¸i, ph¸i theo céng s¶n (§Ö tam quèc tÕ), ph¸i theo ®Ò huÒ (§Ö nhÞ quèc tÕ). V× vËy mµ søc kÐm ®i; cho nªn §¹i héi ®Þnh r»ng khi phÊn ®Êu víi t­ b¶n th× hai ph¸i ph¶i hîp søc nhau l¹i kh«ng ®­îc chia hai .

N¨m 1922, §¹i héi lÇn thø IV⁶⁶. Nh©n c¸ch mÖnh phong triÒu trong c¸c n­íc rÇm ré, t­ b¶n chñ nghÜa toan cïng ®­êng, chóng nã lËp ra ®¶ng fasity¹⁾ ph¶n ®èi c¸ch mÖnh tîn l¾m. §¹i héi ®Þnh c¸ch ®èi ®·i ®¶ng Êy.

N¨m 1924, §¹i héi lÇn thø V, cã ®Õn 61 n­íc dù héi. V× nhiÒu ng­êi lÇm t­ëng r»ng t­ b¶n l¹i tíi håi thÞnh v­îng nh­ tr­íc khi ¢u chiÕn. §¹i héi ®em chøng râ rµng r»ng thÞnh v­îng Êy lµ thÞnh v­îng gi¶; kú thùc t­ b¶n trong thÕ giíi gÇn ®Õn m¹t lé²⁾, vµ c«ng n«ng c¸ch mÖnh ph¶i s¾p söa ra tay.

9. §Ö tam quèc tÕ tæ chøc thÕ nµo?

a) Mçi n¨m hay c¸ch vµi n¨m, ®¹i héi mét lÇn. §¹i héi cã quyÒn ®o¸n ®Þnh tÊt c¶ c¸c viÖc c¸c ®¶ng trong c¸c n­íc.

b) §¹i héi cö mét héi trung ­¬ng 24 ng­êi. Héi nµy thay mÆt ®¹i héi. C¸c ®¶ng trong c¸c n­íc ®Òu ph¶i theo mÖnh lÞnh Trung ­¬ng.

c) Cã Thanh niªn bé, ®Ó xem vÒ viÖc vËn ®éng thanh niªn; Phô n÷ bé, xem viÖc vËn ®éng phô n÷; ¸ - §«ng bé xem vÒ viÖc c¸ch mÖnh c¸c thuéc ®Þa bªn ¸ - §«ng. Tuyªn truyÒn, tæ chøc, cøu tÕ v.v., ®Òu cã mét bé riªng.

d) §Ö tam quèc tÕ lµ mét §¶ng Céng s¶n thÕ giíi. C¸c ®¶ng c¸c n­íc lµ nh­ chi bé, ®Òu ph¶i nghe theo kÕ ho¹ch vµ quy t¾c chung. ViÖc g× ch­a cã mÖnh lÞnh vµ kÕ ho¹ch §Ö tam quèc tÕ th× c¸c ®¶ng kh«ng ®­îc lµm.

10. §Ö nhÊt quèc tÕ vµ §Ö tam quèc tÕ gièng nhau c¸i g×? kh¸c nhau c¸i g×?⁶⁷

§Ö nhÊt quèc tÕ víi §Ö tam quèc tÕ kh¸c nhau.

a) §Ö nhÊt quèc tÕ nhá, §Ö tam quèc tÕ to;

b) §Ö nhÊt quèc tÕ chØ lý luËn, §Ö tam quèc tÕ ®· thùc hµnh;

c) §Ö nhÊt quèc tÕ kh«ng thèng nhÊt, §Ö tam quèc tÕ chØ huy tÊt c¶ c¸c ®¶ng céng s¶n trong c¸c n­íc ph¶i theo;

d) §Ö nhÊt quèc tÕ chØ nãi: "ThÕ giíi v« s¶n giai cÊp liªn hîp"; §Ö tam quèc tÕ nãi thªm "V« s¶n giai cÊp vµ d©n téc bÞ ¸p bøc trong thÕ giíi liªn hîp l¹i". §Ö nhÊt quèc tÕ kh«ng b¾t héi viªn gióp d©n thuéc ®Þa chèng l¹i ®Õ quèc chñ nghÜa nh­ §Ö tam quèc tÕ.

Êy lµ v× hoµn c¶nh hai Quèc tÕ Êy kh¸c nhau. Nh­ viÖc d©n téc bÞ ¸p bøc, §Ö nhÊt quèc tÕ nãi ®Õn Ýt, v× lóc Êy ®Õ quèc chñ nghÜa ch­a ph¸t ®¹t mÊy. V¶ l¹i, §Ö tam quèc tÕ sinh ra sau th× cã nhiÒu kinh nghiÖm h¬n §Ö nhÊt quèc tÕ.

§Õn nh­ chñ nghÜa lµm c¸ch mÖnh cho ®Õn n¬i, lµm cho thÕ giíi ®¹i ®ång, th× hai Quèc tÕ vÉn nh­ nhau; ch¼ng qua §Ö nhÊt quèc tÕ lµm kh«ng ®Õn n¬i, mµ §Ö tam quèc tÕ ch¾c lµ lµm ®­îc, nhê nay Nga c¸ch mÖnh ®· thµnh c«ng ®Ó lµm nÒn cho c¸ch mÖnh thÕ giíi.

§Ö nhÞ quèc tÕ tr­íc vÉn lµ c¸ch mÖnh, nh­ng v× kû luËt kh«ng nghiªm, tæ chøc kh«ng khÐo, ®Ó tôi ho¹t ®Çu xen vµo nhiÒu qu¸; sau ho¸ ra ph¶n c¸ch mÖnh. Hai Quèc tÕ Êy kh¸c nhau nh÷ng ®iÒu sau nµy:

§Ö tam quèc tÕ chñ tr­¬ng ®Ëp ®æ t­ b¶n lµm thÕ giíi c¸ch mÖnh.

§Ö nhÞ quèc tÕ chñ tr­¬ng ®Ò huÒ víi t­ b¶n.

§Ö tam quèc tÕ gióp d©n thuéc ®Þa chèng l¹i ®Õ quèc chñ nghÜa.

§Ö nhÞ quèc tÕ gióp ®Õ quèc chñ nghÜa ®Ì nÐn d©n thuéc ®Þa (toµn quyÒn Varen lµ héi viªn §Ö nhÞ quèc tÕ).

§Ö tam quèc tÕ d¹y cho v« s¶n giai cÊp trong thÕ giíi - bÊt kú nßi gièng nµo, nghÒ nghiÖp g×, t«n gi¸o g× - hîp søc lµm c¸ch mÖnh.

§Ö nhÞ quèc tÕ xui d©n n­íc nµy chèng d©n n­íc kia, nghÒ nghiÖp nµy chèng nghÒ nghiÖp kh¸c.

Xem trong c¸ch tæ chøc §Ö tam quèc tÕ, cã ®Æt ra mét bé riªng, chuyªn nghiªn cøu vµ gióp ®ì cho c¸ch mÖnh bªn ¸ - §«ng.

Xem khÈu hiÖu §Ö tam quèc tÕ, ch¼ng nh÷ng r»ng "v« s¶n giai cÊp" mµ l¹i thªm c©u "... vµ d©n téc bÞ ¸p bøc trong thÕ giíi liªn hîp l¹i".

Xem quy t¾c §Ö tam quèc tÕ trong 21 ®iÒu, ®iÒu thø 8 nãi r»ng: "C¸c ®¶ng céng s¶n, nhÊt lµ §¶ng Céng s¶n Ph¸p ... ph¶i hÕt søc gióp d©n thuéc ®Þa lµm c¸ch mÖnh".

Xem ®­¬ng lóc Ph¸p ®¸nh Marèc vµ Xyri, v× gióp hai n­íc Êy mµ §¶ng Céng s¶n Ph¸p hy sinh mÊy m­¬i ®¶ng viªn bÞ b¾t, bÞ tï, §¶ng bÞ ph¹t h¬n l00 v¹n ®ång b¹c.

Xem c¸ch mÖnh Nga gióp cho c¸ch mÖnh Tµu, Thæ NhÜ Kú, PÐcsia¹⁾, M«ng Cæ.

L¹i xem kÕ ho¹ch vÒ vÊn ®Ò thuéc ®Þa lµ tù tay «ng Lªnin lµm ra.

Xem nh÷ng viÖc Êy th× ®ñ biÕt r»ng An Nam muèn c¸ch mÖnh thµnh c«ng, th× tÊt ph¶i nhê §Ö tam quèc tÕ.

¤ng C¸c M¸c nãi r»ng: "Ai ®· biÕt lÞch sö th× biÕt r»ng muèn söa sang x· héi mµ kh«ng cã phô n÷ gióp vµo, th× ch¾c kh«ng lµm næi. Xem t­ t­ëng vµ viÖc lµm cña ®µn bµ con g¸i, th× biÕt x· héi tÊn bé ra thÕ nµo ?".

¤ng Lªnin nãi: "§¶ng c¸ch mÖnh ph¶i lµm sao d¹y cho ®µn bµ nÊu ¨n còng biÕt lµm viÖc n­íc, nh­ thÕ c¸ch mÖnh míi gäi lµ thµnh c«ng".

Nh÷ng lêi Êy kh«ng ph¶i c©u nãi l«ng b«ng. Xem trong lÞch sö c¸ch mÖnh ch¼ng cã lÇn nµo lµ kh«ng cã ®µn bµ con g¸i tham gia. C¸ch mÖnh Ph¸p cã nh÷ng ng­êi nh­ c« häc trß S¸clèt Coãc®©y rót dao ®©m chÕt ng­êi tÓ t­íng hung b¹o, nh­ bµ Luy Misen ra gióp tæ chøc Pari C«ng x·. Khi Nga c¸ch mÖnh, ®µn bµ ra t×nh nguyÖn ®i lÝnh; sau tÝnh l¹i lÝnh c¸ch mÖnh ®µn bµ chÕt hÕt 1.854 ng­êi. Nay c¸ch mÖnh Nga thµnh c«ng mau nh­ thÕ, ®øng v÷ng nh­ thÕ, còng v× ®µn bµ con g¸i hÕt søc giïm vµo. VËy nªn muèn thÕ giíi c¸ch mÖnh thµnh c«ng, th× ph¶i vËn ®éng ®µn bµ con g¸i c«ng n«ng c¸c n­íc.

V× vËy §Ö tam quèc tÕ tæ chøc Phô n÷ quèc tÕ.

2. LÞch sö Phô n÷ quèc tÕ thÕ nµo ?

N¨m 1910, bµ Clara DÐtkin (céng s¶n §øc) ®Ò nghÞ trong §¹i héi §Ö nhÞ quèc tÕ r»ng: Mçi n¨m ®Õn ngµy 8 th¸ng 3 th× lµm mét ngµy phô n÷ vËn ®éng gäi lµ "Ngµy ®µn bµ con g¸i”⁶⁸. Sau ngµy Êy ®æi ra mét tuÇn. KhÈu hiÖu tuÇn Êy lµ: "§ßi quyÒn tuyÓn cö cho n÷ giíi".

N¨m 1917, ngµy 23 th¸ng 2, ®µn bµ ë kinh ®« Nga næi lªn "®ßi b¸nh cho con" vµ ®ßi "gi¶ chång chóng t«i l¹i cho chóng t«i" (v× chång ph¶i ®i ®¸nh). Sù b¹o ®éng nµy lµm ngßi cho c¸ch mÖnh Nga⁶⁹.

Mång 8 th¸ng 3 n¨m 1920, §Ö tam quèc tÕ ph¸i bµ DÐtkin tæ chøc Phô n÷ quèc tÕ. KhÈu hiÖu lµ: "§µn bµ con g¸i c«ng n«ng ph¶i liªn hîp víi §Ö tam quèc tÕ, ®Ó lµm thÕ giíi c¸ch mÖnh".

N¨m 1923, n÷ giíi Nga ¨n mõng "ngµy 8 th¸ng 3" th× më 66 nhµ nu«i trÎ con, 36 Êu trÜ viªn, 18 nhµ nu«i ®ång tö, 22 nhµ th­¬ng vµ nhµ nghØ, 15 nhµ nu«i ®µn bµ sinh c÷, 15 nhµ ¨n chung cho 10.000 ng­êi; 27 nhµ hiÖp t¸c x· dïng ®Õn 1.300 ng­êi ®µn bµ lµm c«ng, 11 c¸i c«ng viªn cã nhµ nghØ cho nh÷ng ng­êi cã bÖnh.

3. C¸ch tæ chøc cña Phô n÷ quèc tÕ ra thÕ nµo ?

Quy t¾c vµ ch­¬ng tr×nh th× ®¹i kh¸i còng nh­ §Ö tam quèc tÕ. Nh­ng bªn nµy th× chØ chuyªn tr¸ch vÒ mÆt tuyªn truyÒn, tæ chøc vµ huÊn luyÖn ®µn bµ con g¸i, vµ gióp vÒ ®­êng gi¸o dôc trÎ con c«ng n«ng.

Mçi ®¶ng céng s¶n ph¶i cã mét bé phô n÷, trùc tiÕp thuéc vÒ Phô n÷ quèc tÕ. Nh­ng ®¶ng viªn ®µn bµ trong c¸c ®¶ng ph¶i theo mÖnh lÞnh Quèc tÕ, khi ph¸i ®Ó lµm viÖc g× dÉu khã nhäc, nguy hiÓm mÊy còng ph¶i lµm. ThÝ dô: §¶ng viªn A kh«ng ph¶i lµ lµm thî, nh­ng khi Quèc tÕ b¶o ph¶i xin vµo lµm viÖc trong lß m¸y nµo ®Ó vËn ®éng phô n÷ trong Êy, th× tÊt ph¶i bá nghÒ cò mµ vµo lµm trong lß m¸y.

Nãi tãm l¹i lµ quy t¾c rÊt nghiªm, hµnh ®éng rÊt thèng nhÊt, vµ viÖc lµm còng rÊt khã. V× phÇn nhiÒu ®µn bµ con g¸i cßn cã t­ t­ëng thñ cùu. Tuy vËy, ai còng hÕt lßng, cho nªn tiÕn bé mau. Nhê Phô n÷ quèc tÕ mµ c¸c ®¶ng céng s¶n míi lËp ra nh­ ®¶ng ë Java¹⁾, ®¶ng viªn ®µn bµ mçi ngµy mét thªm nhiÒu.

An Nam c¸ch mÖnh còng ph¶i cã n÷ giíi tham gia míi thµnh c«ng, mµ n÷ giíi An Nam muèn c¸ch mÖnh th× ph¶i theo Phô n÷ quèc tÕ chØ b¶o.

C«NG NH¢N QUèC TÕ

l. LÞch sö C«ng nh©n quèc tÕ thÕ nµo ?

Tr­íc ph¶i biÕt qua lÞch sö c«ng nh©n vËn ®éng, sau sÏ nãi ®Õn lÞch sö c«ng nh©n.

LÞch sö c«ng nh©n vËn ®éng chia lµm 3 thêi kú: a) tr­íc ¢u chiÕn, b) ®­¬ng lóc ¢u chiÕn, c) khi ¢u chiÕn råi.

a) Tr­íc khi ¢u chiÕn: Bªn ¢u vµ Mü cã chõng 16 triÖu thî thuyÒn cã tæ chøc vµ cã mét héi gäi lµ "V¹n quèc c«ng héi"⁷⁰. Nh­ng 16 triÖu ng­êi Êy kh«ng vµo "V¹n quèc c«ng héi" c¶. Nh÷ng ®oµn thÓ vµo l¹i chia ra nhiÒu ph¸i biÖt:

1. C«ng ®oµn chñ nghÜa⁷¹ Anh vµ Mü chØ lo sao thî thuyÒn sinh ho¹t kh¸, mµ kh«ng nãi ®Õn ®¸nh ®æ t­ b¶n.

2. V« chÝnh phñ c«ng ®oµn⁷² c¸c n­íc Latinh^1*, th× kh«ng muèn lËp chÝnh ®¶ng.

3. C¶i l­¬ng chñ nghÜa⁷³ th× chñ tr­¬ng c«ng héi nªn gióp chÝnh ®¶ng, nh­ng kh«ng nªn hîp víi chÝnh ®¶ng¹⁾.

4. Trung lËp chñ nghÜa⁷⁴ chñ tr­¬ng r»ng c«ng nh©n kh«ng ph¶i lµ nÒn c¸ch mÖnh.

5. Céng s¶n chñ nghÜa, chñ tr­¬ng ®Ëp ®æ t­ b¶n, c«ng nh©n lµ nÒn c¸ch mÖnh, ph¶i cã chÝnh ®¶ng ®Ó d¾t c«ng héi lµm c¸ch mÖnh.

V× môc ®Ých vµ chñ nghÜa lén xén kh«ng thèng nhÊt nh­ thÕ, cho nªn héi kh«ng cã lùc l­îng.

b) Khi ©u chiÕn: Héi nµy ®i theo §Ö nhÞ quèc tÕ, nghÜa lµ c«ng héi n­íc nµo giïm t­ b¶n n­íc Êy.

V¶ l¹i, tiÕng lµ V¹n quèc nh­ng chØ cã thî thuyÒn ¢u vµ Mü, cßn thî thuyÒn ¸, Phi, óc th× kh«ng vµo.

c) Sau khi ©u chiÕn: PhÇn th× thî thuyÒn cùc khæ, phÇn th× phong triÒu c¸ch mÖnh Nga, c«ng héi cµng ngµy cµng to. Nh­: