Bảo hộ chỉ dẫn địa lý trong phạm vi quốc gia

Bảo hộ chỉ dẫn địa lý trong phạm vi quốc gia

2.681 Vào đầu thế kỷ này, người ta thấy rằng việc bảo hộ chỉ dẫn nguồn gốc để chống lại việc làm giả và sử dụng trái phép vẫn chưa đủ. Hơn nữa, những nhu cầu bảo hộ và việc khuyến khích phương thức sản xuất truyền thống mang tính địa phương đã xuất hiện. Chính Pháp là nơi mà luật đầu tiên về bảo hộ chỉ dẫn địa lý được thông qua trong đó quy định về một hình thức sở hữu công nghiệp đặc biệt, đó là tên gọi xuất xứ hàng hóa.

2.682 Luật ngày 06/5/1919 của Pháp ghi nhận sự tồn tại của tên gọi xuất xứ hàng hóa và đề ra các điều kiện bảo hộ. Theo như luật này, một tên gọi xuất xứ hàng hóa bao gồm tên một nước, một vùng hoặc khu vực chỉ ra sản phẩm có nguồn gốc tại đó, chất lượng và đặc điểm của sản phẩm phụ thuộc vào môi trường địa lý, gồm cả nhân tố tự nhiên lẫn yếu tố con người. Điều này có nghĩa là chỉ những sản phẩm có xuất xứ từ một khu vực đặc biệt và có được chất lượng đặc sắc do nguồn gốc xuất xứ mới được bảo hộ theo như các quyền đặc biệt đó. Để đảm bảo rằng các sản phẩm có được chất lượng đặc biệt, các cơ quan có thẩm quyền đã thiết lập một cơ chế kiểm soát, và việc kiểm soát chất lượng được thực hiện theo quy tắc. Chỉ những sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng mới được bảo hộ theo tên gọi xuất xứ hàng hóa. Ban đầu, tên gọi xuất xứ hàng hóa chỉ liên quan tới rượu vang và rượu mạnh, về sau khái niệm đã được mở rộng bao gồm cả những sản phẩm khác (như các sản phẩm từ sữa, chủ yếu là bơ và phomát), các sản phẩm từ thực vật và gia cầm.

2.683 Vì sự thành công của đạo luật về tên gọi xuất xứ tại Pháp, các nước khác cũng đưa ra một hệ thống tương tự hoặc giống như vậy, chủ yếu trong lĩnh vực về rượu vang và rượu mạnh.

2.684 Việc bảo hộ một chỉ dẫn địa lý không chỉ dựa vào hành vi công hoặc hoạt động hành chính mà có thể xuất phát từ một sáng kiến cá nhân. Đối với cách tiếp cận thứ hai, nhãn hiệu tập thể hay nhãn hiệu chứng nhận quy định một cách thức bảo hộ cho những chỉ dẫn địa lý độc lập với các biện pháp pháp lý. Khái niệm nhãn hiệu tập thể và nhãn hiệu chứng nhận (hay nhãn hiệu bảo đảm ở một số nước) được quy định rất khác nhau ở các nước. Tuỳ thuộc vào luật quốc nội thực định, một nhãn hiệu tập thể hay nhãn hiệu chứng nhận có thể chỉ ra nguồn gốc của hàng hoá và dịch vụ và vì thế ở một mức độ nào đó cũng phù hợp với việc bảo hộ chỉ dẫn địa lý.

2.685 Nhãn hiệu tập thể là nhãn hiệu mà chỉ có các thành viên của một tổ chức tập thể mới được sử dụng. Một tổ chức như vậy có thể là một hiệp hội hoặc liên hiệp các nhà sản xuất, hãng sản xuất hoặc các thương nhân. Nhãn hiệu tập thể được hiệp hội đó sở hữu và độc quyền cấp cho các thành viên của hiệp hội quyền sử dụng. Hiệp hội này có thể là tổ chức trong hoặc ngoài nước. Thông thường, việc sử dụng nhãn hiệu tập thể bị chi phối bởi các quy định phải được trình lên cơ quan sở hữu công nghiệp đồng thời nộp đơn xin đăng ký. Vấn đề liệu một chỉ dẫn địa lý có thể được đăng ký dưới dạng một nhãn hiệu tập thể hay không phụ thuộc hoàn toàn vào luật pháp quốc gia. Luật nhãn hiệu hàng hóa của một số nước loại trừ việc đăng ký chỉ dẫn địa lý dưới dạng nhãn hiệu tập thể, mặc dù vậy, gần đây một số nước đã bãi bỏ điều này.

2.686 Khi chỉ dẫn địa lý được đăng ký như nhãn hiệu tập thể thì hiệp hội sở hữu nó có quyền cấm những người không phải là thành viên của hiệp hội đó sử dụng. Nhưng trong trường hợp tranh chấp với quyền cao hơn thì những thành viên của hiệp hội này có thể không được sử dụng nhãn hiệu tập thể đó nữa. Hơn nữa, việc đăng ký chỉ dẫn địa lý thành nhãn hiệu tập thể có thể không ngăn cản được việc nhãn hiệu đó trở thành một tên gọi chung. Ngoài ra, luật pháp một số nước quy định những yêu cầu sử dụng chặt chẽ có thể dẫn đến huỷ bỏ đăng ký nhãn hiệu tập thể trong trường hợp nhãn hiệu không được sử dụng liên tục.

2.687 Trái lại với nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận và nhãn hiệu bảo đảm không do nhóm tập thể sở hữu chẳng hạn như hiệp hội những nhà sản xuất, mà do một cơ quan có thẩm quyền chứng nhận sở hữu. Đó có thể là một hội đồng địa phương hoặc một hiệp hội mà không tham gia vào sản xuất hoặc buôn bán những sản phẩm liên quan. Một hiệp hội như thế có tầm quan trọng đặc biệt bởi vì nó là chủ của nhãn hiệu chứng nhận đó và phải đảm bảo hàng hoá mang nhãn hiệu có những chất lượng đã được chứng nhận. Một nhãn hiệu chứng nhận có thể dùng để chứng nhận nguồn gốc của sản phẩm hoặc dịch vụ. Thủ tục xin đăng ký nhãn hiệu chứng nhận phải tuân thủ những quy định chi phối việc sử dụng nhãn hiệu xác nhận đó. Khi chỉ dẫn địa lý được đăng ký như nhãn hiệu xác nhận thì nguyên tắc giống như khi đăng ký nhãn hiệu tập thể sẽ được áp dụng.

2.688 Nếu một chỉ dẫn địa lý được đăng ký như nhãn hiệu xác nhận hoặc nhãn hiệu chứng nhận thông thường thì những ai có các sản phẩm tuân thủ những yêu cầu mà luật pháp đề ra có thể sử dụng nhãn hiệu đó. Tuy nhiên, quyền sử dụng đó sẽ không tồn tại trong trường hợp quyền đó mâu thuẫn với các quyền cao hơn. Tổ chức nào sở hữu nhãn hiệu xác nhận hoặc nhãn hiệu chứng nhận đã được đăng ký có quyền ngăn cấm những người mà sản phẩm của họ không tuân thủ những yêu cầu đặt ra trong các quy định sử dụng nhãn hiệu đó. Nói chung, việc bảo hộ một chỉ dẫn địa lý thông qua việc đăng ký như nhãn hiệu chứng nhận hoặc nhãn hiệu bảo vệ cũng tương tự như sự bảo hộ được trao cho đăng ký một nhãn hiệu tập thể.

2.689 Một hình thức chỉ dẫn địa lý đặc biệt được bảo hộ tương tự với khái niệm nhãn hiệu tập thể là “nhãn mác nông nghiệp” của Pháp (tiếng Pháp là “label agricole”). Một nhãn mác nông nghiệp là một nhãn hiệu tập thể chứng nhận rằng một thực phẩm hoặc một sản phẩm nông nghiệp không bổ dưỡng và chưa qua chế biến (chẳng hạn như các loại hạt ngũ cốc) có sự kết hợp giữa các đặc điểm cụ thể và mức độ về chất lượng cao hơn các sản phẩm cùng loại. Nhãn mác nông nghiệp có thể là một nhãn mác quốc gia (như loại “nhãn đỏ”) hoặc một nhãn mác khu vực- loại này đề cập tới các đặc điểm mang tính cụ thể, truyền thống, và tiêu biểu cho một khu vực. Đối với các sản phẩm thiết lập nên một tên gọi xuất xứ và một số loại rượu vang (dù không được lợi gì từ một tên gọi xuất xứ hàng hóa) có thể không là đối tượng bảo hộ theo cách thức của một nhãn mác nông nghiệp. Nhãn mác nông nghiệp được đăng ký dưới tên của một tổ chức kiểm soát việc sử dụng nó. Việc áp dụng quyết định này không giới hạn với các sản phẩm của Pháp, nhưng tới bây giờ cũng chỉ có ít các sản phẩm nước ngoài được áp dụng quyết định này. Một ví dụ về sản phẩm nước ngoài là nhãn mác “Cá hồi Scot-len”.

Luật chống cạnh tranh không lành mạnh

2.691 Mặc dù những điều kiện khởi kiện thành công đối với việc cạnh tranh không lành mạnh tại các nước rất khác nhau, nhưng các nguyên tắc cơ bản sau đây thường được công nhận. Để được bảo hộ, một chỉ dẫn địa lý nhất định phải có một chút danh tiếng hoặc uy tín. Nói cách khác, những người mua sản phẩm đó phải liên tưởng giữa chỉ dẫn địa lý với địa điểm xuất xứ của hàng hoá hoặc dịch vụ đó. Hơn thế, việc khởi kiện như vậy đòi hỏi việc sử dụng chỉ dẫn địa lý trên những hàng hoá hoặc dịch vụ không có nguồn gốc từ khu vực địa lý tương ứng là sai trái cho nên người tiêu dùng bị lừa dối về địa điểm xuất xứ thực sự của sản phẩm hoặc dịch vụ. Theo luật của một số quốc gia, những bằng chứng về thiệt hại hoặc khả năng gây ra thiệt hại do những việc làm sai trái gây nên được yêu cầu đưa ra.

2.692 Trong khi nguyên tắc đặt ra là sử dụng lừa dối một chỉ dẫn địa lý có thể khởi đầu một hành vi cạnh tranh không lành mạnh, thì hậu quả của hành vi này chưa thể thấy trước. Đặc biệt, việc mở rộng một chỉ dẫn địa lý đã có danh tiếng tại mỗi quốc gia lại khác nhau. Người ta có thể yêu cầu rằng chỉ dẫn địa lý phải được sử dụng trong hoạt động thương mại một thời gian nhất định và phải tạo ra được mối liên hệ giữa chỉ dẫn địa lý với địa điểm xuất xứ của sản phẩm và dịch vụ trong các phạm vi tương ứng. Vì vậy, nếu một chỉ dẫn địa lý chưa thiết lập được danh tiếng trên thị trường có thể không được bảo hộ bằng cách khởi kiện hành vi cạnh tranh không lành mạnh chống lại việc đối thủ cạnh tranh sử dụng gian trá. Hơn nữa, một chỉ dẫn địa lý nếu chưa được sử dụng trong một thời gian nhất định có thể sẽ mất đi danh tiếng và vì vậy không được bảo hộ bằng cách kiện hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Chỉ dẫn địa lý nếu trở thành tên gọi chung tại một quốc gia cá biệt sẽ mất đi tính độc đáo và không còn được bảo hộ tại quốc gia đó nữa.