BÁ trưỢng ngữ LỤc sayings and doings of pai-chang việt ngữ: Thích Thông Phương Anh ngữ: Thomas Cleary Biên soạn & dịch chú thích: Thuần Bạch ngữ LỤC của thiền sư ĐẠi trí

- Thấy chăng?

Ðáp:

- Thấy.

- Sau khi thấy thế nào?

Ðáp:

- Cái thấy không hai. Ðã nói cái thấy không hai thì không thể dùng cái thấy để thấy lại cái thấy. Nếu thấy lại cái thấy thì thấy trước phải hay thấy sau phải?

cultivating the mind of the great vehicle, the affliction of undertaking the four universal vows²³⁸.”

The first, second, third, and fourth stages have the affliction of clear understanding; the fifth, sixth, and seventh stages have the affliction of various kinds of knowledge; the eighth, ninth, and tenth stages have the afflictions of bodhisattvas simultaneously illumining both realities²³⁹, on up to the affliction of cultivating the fruit of Buddhahood and its innumerable practices — you only care for knowledge and understanding of meanings and expressions, and don’t realize that instead these are binding afflictions. Therefore it is said that the river of views can float a scent-bearing elephant²⁴⁰.’

14. Question: “(Do you) see or not?”

The master said, “(I) see.”

Question: “How is it after seeing?”

The master said, “Seeing is nondual. Since I say seeing is nondual, one does not see sight by means of sight. If you see upon seeing, is the prior seeing veritable, or is the latter seeing veritable?

As it is said, when seeing seeing, seeing is not seeing. Since seeing is even apart from seeing, seeing cannot reach it. Therefore, if you do not exercise a way of seeing do not exercise a way of hearing, and do not exercise a way of discernment, all the Buddhas will quickly give you a prediction of complete enlightenment.

15. Hỏi:

- Cái thấy đã không phải là lời thọ ký, sao lại dùng thọ ký?

Sư đáp:

- Người trước ngộ tông thú thì không bị tất cả các pháp Có/không trói buộc. Như giặt áo bẩn nên nói lìa tướng gọi là Phật.

The master said, “People of the past who awakened to the source were not trammeled by anything existent or nonexistent, like having washed a dirty garment. Thus it is said that detachment from form is called Buddha.

When falsehood and truth do not remain at all, the central essence is the solitary mystery; mystically arriving on a single road, later followers of the same path accord with that stage. Thus we speak of giving prediction, that’s all.

“Ignorance is father, greed is mother. Self is the disease, yet self is the medicine too. The self is a sword, and it kills one’s own father and mother, ignorance and greed. Therefore I say you should kill your father and mother. One expression categorically smashes through all things.

“Eating food at the wrong time” is also like this — right now, be it anything existent, nonexistent, whatever, all are “eating the wrong food.” They’re also called bad food. This is impure food placed in a precious vessel; this is breaking discipline, this is defiling the vessel, this is mixed (impure) food.

A Buddha is someone who does not seek; right now if you greedily seek anything, existent or nonexistent, whatever you have, whatever you do, all goes against (Buddhahood) instead this is repudiating Buddha.

As long as there is affection of greed, it’s all called “giving the hands²⁴².” Right now, just do not be affected by greed; and do not abide in not being affected by greed, and yet have no understanding of nonabiding.

Ðây gọi là Bát-nhã, là lửa đốt ngón tay, là không tiếc thân mạng, là từng lóng từng đốt, là xuất thế gian, là đặt thế giới trong lòng bàn tay đem cu phương khác. Hiện tại đối mười hai phần giáo và tất cả các pháp Có/không còn mảy may lưu giữ là không ra khỏi lưới.

Còn sở cầu sở đắc, còn sanh tâm động niệm đều gọi là Dã can. Hiện tại ở trong tạng phủ đều không sở cầu, đều không sở đắc, người này là đại thí chủ, là sư tử rống²⁴³; cũng không y trụ không sở đắc, cũng không tri giải không y trụ, đây gọi là Lục tuyệt sư tử.

Không thọ tất cả hư vọng ngữ ngôn là không vào trong lỗ tai.

Chẳng khiến thân khởi tất cả điều ác dối với người là thu tất cả lửa vào trong bụng.
Hiện tại đối mỗi mỗi cảnh không hoặc không loạn, không giận không mừng, nơi sáu căn của mình nạo gọt cho được sạch sẽ, đó là người vô sự, vượt hẳn tất cả tri giải, đầu đà, tinh tấn. Ðây gọi là thiên nhãn, cũng gọi lấy chiếu soi làm mắt, gọi là pháp giới tánh, là làm chiếc xe chở nhân quả.

This is called the fire of wisdom. This is burning the hands and fingers, this is not sparing bodily life, this is being dismembered joint by joint, this is leaving the world, this is lifting the world in another quarter in the palm of the hand.’[But right now, of the twelve branches of the canonical Buddhist teaching, or anything existent or nonexistent, if you have the slightest hair kept in your guts, you have not gotten out of the net.

As long as there is something sought, something gained, as long as there is arousal of mind and stirring of thought, all are called jackals. If within one’s guts there is absolutely nothing sought, absolutely nothing gained, this person is a great donor. This is the lion’s roar²⁴⁵.’If one still doesn’t dwell in non-possession and also has no understanding of not dwelling, this is called the six absolute lions.

When selfhood is not conceived, various evils do not arise — this is “putting Mount Everest into a mustard seed.”

Not arousing any greed, anger, or the eight winds²⁴⁶ or such, is being able to sip all the waters of the four oceans into the mouth.

Not accepting any false speech is not letting it into the ears.

Not letting the body cause evil deeds toward others is containing all fire within the belly.

Right now, in regard to each object, not being confused, not disturbed, not angered, not joyful, removing the accretions in the gates of one’s own six senses until they’re purified, this is a person with no concern over anything. This surpasses all knowledge and understanding, asceticism and effort. This is called the divine eye. This is called the nature of the cosmos. This is making a cart to carry cause and effect.

Phật xuất thế độ chúng sanh, niệm trước không sanh, niệm sau chẳng tiếp tục. Nghiệp của niệm trước rơi rụng gọi là độ chúng sanh. Niệm trước nếu giận liền đem thuốc hỷ trị liệu thì gọi là có Phật độ chúng sanh.

Tất cả ngôn giáo chỉ là thuốc trị bệnh, vì bệnh chẳng đồng nên thuốc cũng chẳng đồng. Vì thế có khi nói “hữu tác” có khi nói “không Phật.”

Lời thật cốt trị bệnh, trị nếu được lành thì mỗi lời là thật ngữ, trị nếu không lành thì mỗi lời là hư vọng. Lời thật nếu sanh kiến chấp sẽ thành hư vọng; Lời hư vọng là lời thật nếu đoạn được cái điên đảo của chúng sanh. Vì bệnh là hư vọng nên mới dùng thuốc hư vọng để trị.

Phật xuất thế độ chúng sanh là chín bộ giáo ngữ, là bất liễu nghĩa giáo ngữ. Giận và mừng, bệnh và thuốc đều là chính mình lại không phải ai khác thì chỗ nào có Phật ra đời, chỗ nào có chúng sanh có thể độ, Như kinh nói: “Thật không có chúng sanh được diệt độ” Cũng nói: “Không mến Phật, Bồ-đề, không tham nhiễm các pháp Có/không gọi là độ tha, không chấp chặt tự kỷ gọi là tự độ”.

Vì bệnh không đồng nên thuốc cũng không đồng. Phương pháp không đồng thì không được một bề cố chấp. Y Phật, y các pháp Bồ-đề.v.v... đều gọi là y theo phương pháp. Nên nói: “Ðến như kẻ trí không được một bề chấp chặt.

When a Buddha appears in the world to rescue sentient beings, then the prior thought is not born; the succeeding thought should not be continued. When the activity of preceding thoughts vanishes, this is called rescuing sentient beings. If the preceding thought was angry, he uses the medicine of joy to cure it. Then it is said that there is a Buddha saving sentient beings.

However, all verbal teachings just cure disease; because the diseases are not the same, the medicines are also not the same. That is why sometimes it is said there is Buddha, and sometimes it is said there is no Buddha.

True words cure sickness; if the cure manages to heal, then all are true words — if they can’t effectively cure sickness, all are false words. True words are false words insofar as they give rise to views; false words are true words insofar as they cut off the delusions of sentient beings. Because disease is unreal, there is only unreal medicine to cure it.

(To say that) “The Buddha appears in the world and saves sentient beings” are words of the nine-part teachings; they are words of the incomplete teaching. Anger and joy, sickness and medicine, are all oneself; there is no one else. Where is there a Buddha appearing in the world? Where are there sentient beings to be saved? As the Diamond Cutter Scripture says, “In reality, there are no sentient beings who attain extinction and deliverance.” Not to love Buddhas or bodhisattvas, not to be affected by greed for anything existent or nonexistent, is called “saving others.” Also not to keep dwelling in the self is called “saving oneself.”

Because the sicknesses are not the same, the medicines are not the same, and the prescriptions are also not the same — you should not one-sidedly hold fast (to any of them). If you depend on such things as Buddhas or bodhisattvas, all this is dependence upon the prescription. Therefore it is said, “One who has arrived at wisdom cannot be one-sided.”

Bởi vì trong kinh giáo dụ như lá vàng²⁴⁷, cũng như nắm tay không để gạt con nít.

Nếu người không hiểu lý này thì gọi đồng với vô minh. Như nói: “Bồ-tát hành Bát-nhã không được chấp lời ta và y lời ta dạy”.

Sân như tảng đá, ái hơn nước sông, chỉ ngay hiện tại không sân không ái thì vượt thấu núi sông vách đá, thẳng tắt trị bệnh cho kẻ tục tai điếc. Ða văn biện thuyết là để trị bệnh đau mắt.
Từ người đến Phật là đắc, từ người đến địa ngục là thất. Thị phi cũng như thế. Tam Tổ nói:

Được mất, thị phi,

Một lúc buông bỏ.
Tất cả các pháp Có/không gọi là không trụ hữu duyên, cũng không y trụ vào không y trụ gọi là không trụ không nhẫn.
Chấp mình là Phật, mình là người hiểu thiền đạo gọi là nội kiến chấp. Người chấp do nhân duyên tu chứng mà thành gọi là ngoại kiến chấp.

That which is discussed in the teachings is likened to yellow leaves²⁴⁸, it is also like an empty fist deceiving a small child (pretending there is something in it).

If someone does not realize this principle, this is called the same as ignorance. As it is said, “Bodhisattvas who practice transcendent wisdom should not grasp my words or depend on the commands of the teachings.”

Anger is like a rock, love is like river water. Right now, just have no anger, no love; this is passing through mountains, rivers, and stone walls. Just to cure the illnesses of deaf worldlings, much learning and intellectual explanation cure the diseases of the eyes.

Going from humanity to Buddhahood is “gain,” going from humanity to hell is “loss.” “Right” and “wrong” are also the same. The third patriarch said,

Throw away gain and loss, right and wrong,

All at once.”

When you don’t keep clinging to anything existent or nonexistent, this is called not abiding in conditioning. When you do not even abide in nonabiding, this is called tolerance of not abiding in emptiness.

To cling to oneself as Buddha, oneself as Ch’an or the Way, and make that an understanding, is called clinging to the inward view; attainment by causes and conditions, practice and realization, is called the outward view.

Ngài Chí Công: “Nội kiến, ngoại kiến đều sai lầm.” Mắt, tai, mũi, lưởi mỗi mỗi không tham nhiễm tất cả các pháp Có/không, gọi là thọ trì bốn câu kệ.

Đó cũng gọi là tứ quả²⁴⁹.
Lục nhập không vết tích cũng gọi là lục thông. Chỉ ngay hiện tiền không bị tất cả các pháp Có/không làm ngăn ngại, cũng không y trụ không ngăn ngại, cũng không luôn tri giải không y trụ. Ðây gọi là thần thông.

Nhưng vì không chấp thần thông này nên gọi là không thần thông. Như nói; “Bồ-tát không thần thông, dấu chân không thể tìm, là người hướng lên Phật, là bậc không thể nghĩ bàn.”

Người là tự kỷ, trời là trí chiếu soi. Khen ngợi liền vui mừng; vui mừng thuộc về cảnh, cảnh là trời khen ngợi là người, người trời giao tiếp cả hai được thấy nhau. Cũng nói; ‘Tịnh trí là trời, chánh trí là người.”

Vốn không phải Phật mà hướng về họ nói là Phật, đó gọi là thể kết. Ngay hiện tiền chẳng khởi tri giải Phật, cũng không cái tri giải không y trụ, đây gọi là diệt kết, cũng gọi chơn như, cũng gọi thể như.

Master Pao-chih said, “The inward view and the outward view are both mistaken.” When eye, ear, nose and tongue are each unaffected by greed for all things, existent or nonexistent, this is called “accepting and upholding a four line stanza.”

It’s also called the four attainments²⁵⁰.

The six sense media without traces are also called the six superknowledges. Right now just do not be obstructed by any existent or nonexistent things; also do not abide in nonobstruction, and have no knowledge or understanding of nonabiding — this is called supernatural power.

When you do not hold to this supernatural power, because it is called having no supernatural powers, it is like the saying, “The traces of the feet of a bodhisattva with no supernatural power cannot be found.” This is someone beyond Buddha, the most inconceivable.

Humanity is oneself, divinity is wisdom’s illumination. Praise is joy, rejoicing is in the objective realm. The realm is heaven, the praiser is humanity; humanity and heaven embrace each other, both can see each other. Pure knowledge is heaven, correct knowledge is human.

What is originally not Buddha, to others he said, “This is Buddha.” This is called the knot of substance. Right now just do not create knowledge or understanding of Buddha, and also have no knowledge or understanding of nonabiding, this is called annihilation of the knot. It is also called true thusness, and it is called substantial thus-ness.

If you seek Buddha, seek enlightenment, this is called manifesting body and mind. But right now as long as you have any thought of seeking at all, it’s called manifesting body and mind.

Như nói: “Cầu Bồ-đề tuy là sự mong cầu hơn hết, nhưng càng thêm trân lụy.” Cầu Phật là Phật chúng, cầu tất cả các pháp Có/không là chúng sanh chúng. Cái giác chiếu soi hiện tiền chỉ không y trụ vào tất cả các pháp Có/không là không vào chúng số.

Hiện tại đối mỗi thanh, hương, vị, xúc, pháp.v.v... không ưa thích, đối mỗi cảnh không tham nhiễm, chẳng có mười loại tâm vẩn đục²⁵¹ là liễu nhân thành Phật.

Học văn cú, tìm hiểu biết gọi là nhân duyên thành Phật²⁵². Thấy Phật, biết Phật thì được, nói Phật có biết có thấy tức là báng Phật. Nếu bảo Phật biết, Phật thấy, Phật nghe, Phật nói thì không được. Thấy lửa thì được, còn cho rằng lửa thấy thì không được. Như đem dao chặt vật thì được, mà vật chặt dao thì không được.

Người biết Phật, người thấy Phật, người nghe Phật, người nói Phật thì như số cát sông Hằng; còn người có cái biết của Phật, cái thấy của Phật, cái nghe của Phật, cái nói của Phật thì trong muôn người không có một.

As it is said, “Although the quest for enlightenment is an excellent quest, it adds double to mundane troubles.” Seeking Buddha is the mass of Buddhas; seeking all various things existent or nonexistent is the mass of sentient beings. But if the present mirror awareness just does not dwell on anything existent or nonexistent, this is “not entering into the categories of the masses.”

Right now, in the midst of each sound, fragrance, flavor, feeling, phenomenon, and so forth, not to love and not to covet anything in any realm, just having none of the ten forms of defiled mind²⁵³, this is attaining Buddhahood on the basis of comprehension.

Studying the written word and seeking understanding is called the attainment of Buddhahood on the basis of conditions²⁵⁴. To see Buddha and know Buddha is possible, but if you say that Buddha knows, Buddha sees, Buddha hears, Buddha speaks, that’s all right — seeing fire is possible, but it is impossible for fire to see; it’s like a sword, which can cut things, but things cannot cut the sword.

People who know Buddha, people who see Buddha, people who speak of Buddha, are as numerous as the sands of the Ganges river; but as for those who are Buddha knowing, who are Buddha seeing, who are Buddha speaking, there is not one in ten thousand.

Chỉ vì mình không có mắt, nương kẻ khác làm mắt nên trong Kinh giáo gọi đó là Trí tỷ lượng. Như nay tham tri giải Phật, cũng thuộc Trí tỷ lượng.

Thí dụ của thế gian là thí dụ thuận. Giáo bất liễu nghĩa là thí dụ thuận. Giáo liễu nghĩa là thí dụ nghịch. Xả bỏ đầu, mắt, tủy, não là thí dụ nghịch. Như nay chẳng thích các pháp Phật, Bồ-đề.v.v... là thí dụ nghịch rất khó bỏ. Thí dụ về đầu, mắt, tủy, não.

Bậc Thánh làm quen nhân phàm. Phật vào trong chúng sanh để dẫn dụ hóa đạo, đồng loại làm ngạ quỉ bị lửa đốt từng chi phần để cùng họ nói Bát-nhã Ba-la-mật; khiến họ phát tâm. Nếu chỉ một bề ở Thánh vị thì bằng vào đâu đến với họ cùng họ nói. Phật vào các loài cùng chúng sanh làm thuyền bè, đồng chịu vô hạn cực nhọc khổ sở với họ.

[Khi] Phật vào chỗ khổ cũng đồng thọ khổ như chúng sanh, nhưng Phật thì đi lại tự do chẳng đồng với chúng sanh. Phật không phải hư không thì khi thọ khổ đâu thể không khổ. Nếu nói không khổ thì lời này sai lầm. Chớ nên nói lầm rằng Phật có thần thông tự tại hay không tự tại. Vã lại, người biết tàm quí không dám nói Phật là hữu vi hay vô vi, không dám nói Phật là tự do hay không tự do, trừ ngoài việc khen phương thuốc, chẳng muốn để lộ bày hai đầu xấu tệ.

Because one has no eyes himself he depends on another for eyes; in the teachings this is called deductive knowledge. Now if you covet knowledge and understanding of Buddha, this too is called deductive, inferential knowledge (not direct knowledge).

Wordly metaphor is by positive example; the incomplete teaching is by positive example. The complete teaching is by negative example; to “abandon your head, eyes, marrow and brain” is negative example. Now not craving such things as Buddhahood or enlightenment is negative example. That which is hard to abandon is likened to the head, eyes, marrow, and brain.

If you shine fixedly upon all existent and nonexistent things, this is called the “head”; to be captured by any existent or nonexistent things is called “hands.” The time before you have illumined the objects before you is called “marrow and brains.”

In the sanctified state cultivating profane causes, a Buddha enters among sentient beings, becoming like them in kind to invite, lead, teach and guide them; joining those hungry spirits, his limbs and joints afire, he expounds the transcendence of wisdom to them, inspiring them with the will for enlightenment. If he only stayed in the sanctified state, how could he go there and talk with them? Buddha enters into various classes and makes a raft for sentient beings; like them he feels pain, unlimited toil and stress.

When a Buddha enters a painful place, he too feels pain, the same as sentient beings; a Buddha is not the same as sentient beings only in that he is free to go or to stay. A Buddha is not empty space; feeling pain, how could he not suffer? If one says he does not suffer, these words are contradictory; do not speak idly and wrongly say that a Buddha’s spiritual powers are free or not free. Other than praising a medicinal prescription, he does not want to have the ugliness of duality showing.

Kinh nói: “Nếu người cho rằng Phật, Bồ-đề có chỗ nơi hạn chừng, người ấy mắc tội rất lớn.”
Cũng nói: “Như ở trước người không biết Phật mà nói như thế với họ thì không lỗi”. Như sữa bò vô lậu hay trị bệnh hữu lậu, loại bò này không ở cao nguyên, không ở nơi ẩm thấp, sữa bò này có thể là thuốc. Cao nguyên dụ cho Phật, nơi ẩm thấp dụ chúng sanh.
Như nói: “Thật trí pháp thân của Như Lai lại không có bệnh này”. Biện tài vô ngại, bay dạo tự tại, không sanh không diệt, đây gọi là sinh, lão, bệnh, tử, đau đớn chồng chất, là mê muội ăn cháo nấm bị bệnh kiết kị.

Rốt cuộc bị tối tăm vì che dấu, còn tỏ rõ thì hiển bày dấu vết. Sáng tối đều trừ khử đừng chấp thủ, không thủ cũng không luôn cái không thủ.

The teachings say, “If a man places Buddha and enlightenment in the realm of affirmation, he incurs a great fault.”

If in the presence of someone who doesn’t know of Buddha, there is no fault in speaking this way. It is like undefiled cow’s milk — that cow does not stay on the high plain, nor does it abide in the low marsh; this cow’s milk can be medicine. The high plain symbolizes Buddhahood, the low marsh symbolizes sentient beings.

As it is said, the real body of true wisdom of those who realize thusness no longer has this disease — their intellect and eloquence are uninhibited, free to leap up, unborn, imperishable; this is called birth, old age, sickness, and death. Pain and suffering are darkness; having eaten mushroom soup, Shakyamuni Buddha suffered dysentery and met his end.

This is darkness as repository; light reveals traces. With light and darkness all removed, do not grasp them. In nongrasping there is also no nongrasping.

He is neither light nor dark — his birth in the royal palace, marriage to Yasodhara, and eight aspects of attainment to the Way²⁵⁷, are the judgments of the false conceptions of disciples and outsiders. Since it is said that his is not a body (nourished by) mixed food. Chunda²⁵⁸ said, “I know the Realized One will certainly not accept or eat it.”

Cần phải đủ hai con mắt soi thủng đầu sự việc, chứ đừng mang một con mắt hướng về một bên thực hành, tức có bờ bên kia để đến. Công Ðức Thiên và Hắc Ám Nữ theo nhau, người chủ nhân có trí cả hai đều không nhận. Hiện tại tâm tương tợ như hư không thì sự học mới được thành tựu.
Cao Tổ ở Tây Quốc nói: “Tuyết Sơn dụ đại Niết-bàn²⁵⁹.”
Sơ Tổ cõi này nói: “Tâm tâm như gỗ đá.”
Tam Tổ nói: “Ngơ ngáo quên duyên.”
Tổ Tào Khê (Lục Tổ) nói: “Thiện ác đều chẳng nghĩ ngợi.”
Tiên Sư nói: “Như người mê chẳng biện rõ phương hướng.”
Ngài Triệu Công (Tăng Triệu) nói: “Ðóng cửa trí, lấp thông minh, tánh giác riêng thầm kín²⁶⁰.”
Ngài Văn-thù nói: “Tâm đồng hư không, nên kính lễ không còn sở quán. Kinh điển rất sâu xa, chẳng nghe chẳng thọ trì”.
Hiện tại chỉ cần đối tất cả các pháp Có/không đều không thấy không nghe, sáu căn bít lấp; nếu hay học được như thế, trì Kinh được như thế mới có phần tu hành.
Lời này thất trái tai đắng miệng, nhưng nếu làm được như thế thì đến đời thứ hai, thứ ba hướng về chỗ không Phật.

Most important, it is necessary to have two eyes, to shine through the affairs of both sides. Do not just wear one eye and go on one side; for then there will be another side to arrive. The goddess of fortune and the girl of darkness accompany each other; a wise host does not admit either of them. Right now, if your mind is like empty space, for the first time your study has some accomplishment

An eminent patriarch in India said, “The Himalaya is compared to great nirvana²⁶¹.”

The first patriarch in this country, Bodhidharma, said, “Mind and mental conditions like wood or stone.”

The third patriarch said, “Immobile, forgetting conditions.”

Ts’ao-ch’i (the sixth patriarch) said, “Do not think good or bad at all.”

My late master (Ma-tsu) said, “Be like a lost man, unable to tell his whereabouts.”

Master Seng-chao said, “Shutting off knowledge, blocking perception, solitary awareness, something obscure and unfathomable²⁶².”

Manjusri said, “Mind is like empty space, therefore respectful obeisance has nothing to look upon; the most profound scripture is neither heard nor accepted and upheld.”

Right now if you just don’t see or hear anything at all, existent or not, your six sense faculties shut off; if you can study in this way, if you can “uphold the scripture” in this way, then for the first time you have some accomplishment in practice.

These words offend the ears and pain the mouth, but here if you can act this way until the second or third lifetime, then you can go to where there is no Buddha.

Ngồi đại đạo tràng, thị hiện thành Ðẳng Chánh Giác, biến ác thành thiện, biến thiện thành ác; đem pháp ác để giáo hóa hàng Thập địa Bồ-tát, đem pháp thiện để giáo hóa địa ngục, ngạ quỉ.

Hay hướng về chỗ sáng để giải trừ trói buộc của sáng, hay hướng về chỗ tối để giải trừ trói buộc của tối; năm vàng thành đất, năm đất thành vàng, làm được trăm thứ biến hóa tự do.

Ở ngoài thế giới hằng sa nếu có người cầu cứu, Phật liền mang thân ba mươi hai thướng tốt hiện trước người kia, đồng tiếng nói của họ để thuyết pháp cho họ nghe. Tùy căn cơ mà cảm hóa, ứng vật khác hình biến hiện vào các cõi, lìa ngã và ngã sở, thế mà vẫn thuộc bên sự, vẫn là tiểu dụng, cũng chỉ trong cửa Phật sự.
Thâu đại dụng thì thân lớn ẩn nơi vô hình, tiếng to ẩn nơi tiếng thầm.

Như lửa trong cây, như tiếng trong chuông trống, khi chưa đủ nhân duyên không thể nói có hay không.

And manifest perfect enlightenment on the site of the Way, changing evil into good and good into evil, using evil ways to edify bodhisattvas of the tenth stage and using good ways to teach creatures of hell and hungry ghosts.

Where there is illumination, you untie the bonds of illumination; in darkness you untie the bonds of darkness. Picking up gold and turning it into dirt, picking up dirt and turning it into gold, you can do a hundred things, transforming and playing freely.

Beyond worlds as numerous as river sands, if there is anyone who seeks deliverance, the Blessed One assumes the thirty-two marks of greatness and appears in front of them, speaking in the same language they do, expounding the truth for them, enlightening them according to their capacities, changing forms in response to beings, transforming and manifesting various dispositions, detached from “I” and “mine.” Yet these are all peripheral matters — this is still small function, and it is contained within the gate of Buddhist service.

As for the great function, the great body hides in formlessness, the great sound is concealed in the rarified sound.

Like the fire within wood, like the sound of a bell or a drum, before the causes and conditions are fully present, you cannot speak of its existence or nonexistence.

Whether born as an animal or in heaven, he abandons it like snot; bodhisattvas’ ten thousand practices through six ways of transcendence are like riding a dead corpse to cross over to the shore, like being in a prison latrine hole and getting out. The Buddha puts on the thirty-two marks of a great being and calls them a robe of filth.

If you say that the Buddha absolutely does not experience the mortal cluster, you are in no way right. Buddha is not empty space — how could he absolutely not sense it?

“Phật chỉ là đi đứng tự do, không đồng với chúng sanh. Từ một cõi trời đến một cõi trời, từ một cõi Phật đến một cõi trời, từ một cõi Phật đến một cõi Phật là thường pháp của chư Phật.”
Lại nói: “Cũng như lửa, thấy lửa đừng chạm tay vào thì lửa không đốt người.”
Hiện tại chỉ không có mười câu tâm vẫn đục là: tham tâm, ái tâm, nhiễm tâm, sân tâm, chấp tâm, trụ tâm, y tâm, trước tâm, thủ tâm, luyến tâm, mỗi câu đều có ba câu²⁶³ mỗi mỗi vượt qua ngoài ba câu thì tất cả đều là chiếu dụng, mặc sức tung hoành, vì khi ấy tất cả cử động thi vi, nói nín, khóc cười đều là Phật huệ. Ðứng lâu trân trọng.

16. Hỏi: “Thế nào là pháp yếu nhập đạo đốn ngộ của đại thừa?”

Sư đáp: “Trước tiên ông cần dứt hết các duyên, dừng nghĩ muôn việc, thiện cùng bất thiện, thế cùng xuất thế gian, tất cả các pháp thảy đều buông sạch, chẳng nghi chẳng nhớ, chẳng duyên chẳng niệm, buông xả thân tâm hoàn toàn tự tại, tâm như gỗ đá, miệng không biện biệt, tâm không sở hành. Tâm địa nếu không thì mặt trời trí huệ tự hiện.

“A Buddha is only different from sentient beings in that he is free to go or stay. Going from heavenly world to heavenly world, from Buddha field to Buddha field, is the constant practice of all enlightened ones. It’s like fire; seeing fire, just don’t touch it with your hands, and the fire won’t burn anyone.

Right now just have none of the ten states of impure mind — greedy mind, lustful mind, defiled mind, angry mind, clinging mind, dwelling mind, dependent mind, attached mind, grasping mind, longing mind. But in each of these states there are the three stages²⁶⁴, and then all your awareness and activity, whether they be transcendent or conventional, all movement and action, speech, silence, crying and laughing, all are enlightened wisdom. You have been standing a long time. Take care.

16. Question: “What is the essential method for sudden enlightenment in the great vehicle?”

The master said, “You all should first put an end to all involvements and lay to rest all concerns; do not remember or recollect anything at all, whether good or bad, mundane or transcendental — do not engage in thoughts. Let go of body and mind, set them free. With mind like wood or stone, not explaining anything with the mouth, mind not going anywhere, then the mind ground becomes like space, wherein the sun of wisdom naturally appears.

It is as though the clouds had opened and the sun emerged.

Just put an end to all fettering connections, and feelings of greed, hatred, craving, defilement and purity all come to an end. Unmoved in the face of the five desires and eight influences, not choked up by seeing, hearing, discerning or knowing, not confused by anything, naturally endowed with all virtues and the inconceivable use of all paranormal powers, this is someone who is free.

Ðối tất cả cảnh pháp tâm không tranh luận,mê loạn, không nhiếp, không tán, vượt tất cả thinh sắc không còn ngăn ngại, gọi đó là đạo nhân.
Thiện ác phải quấy đều không nghĩ đến, cũng không ưa một pháp, cũng không bỏ một pháp, gọi là người đại thừa.
Không bị tất cả thiện ác, không hữu cấu tịnh, hữu vi vô vi, thế xuất thế gian, phước đức trí huệ trói buộc, gọi là Phật huệ.

Phải quấy tốt xấu, phải lý phi lý, các tình chấp tri giải hết sạch không còn ràng buộc, nơi nơi tự tại, gọi là phát tâm Bồ-tát liền lên Phật địa.

- Ðối tất cả cảnh làm sao được tâm như gỗ đá?

Sư đáp:
- Tất cả các pháp vốn không tự nói là không, không tự nói là sắc, cũng không tự nói phải quấy, cấu tịnh, cũng không có tâm trói buộc người.

Chỉ vì người tự sanh hư vọng trói buộc, rồi tạo ra bao nhiêu thứ giải hội, khởi lên bao nhiêu thứ tri kiến, sanh bao nhiêu thứ ưa thích, lo sợ. Chỉ cần rõ các pháp vốn không tự sanh, đều từ nơi mình một niệm vọng tưởng điên đảo chấp tướng mà có.
“Nếu biết tâm cùng với cảnh vốn không, không đến nhau thì ngay đó giải thoát. Mỗi mỗi các pháp ngay khi ấy lặng lẽ, ngay khi ấy là đạo tràng.

“In the presence of all things in the environment, to have a mind neither still nor disturbed, neither concentrated nor distracted, passing through all sound and form without lingering or obstruction, is called being a wayfarer.

“Not setting in motion good, evil, right or wrong, not clinging to a single thing, not rejecting a single thing, is called being a member of the great vehicle.

Not bound by any good or evil, emptiness or existence, defilement or purity, doing or nondoing, mundane or transcendental, virtue or knowledge, is called enlightened wisdom.

Once affirmation and negation, like and dislike, approval and disapproval, all various opinions and feelings come to an end and cannot bind you, then you are free wherever you may be; this is called a bodhisattva at the moment of inspiration immediately ascending to the stage of Buddhahood.

17. Question: “How can one attain a mind which is like wood or stone in the presence of all situations?”

The master said, “All various things have never of themselves spoken of emptiness; nor do they themselves speak of form, and they do not speak of right, wrong, defilement, or purity. Nor is there mind which binds and fetters people.

“It is just because people themselves give rise to vain and arbitrary attachments that they create so many kinds of understanding, produce so many kinds of opinion, and give rise to so many various loves and fears. Just understand that the many things do not originate of themselves; all of them come into existence from one’s own single mental impulse of imagination mistakenly clinging to appearances.

“If you know that mind and objects fundamentally do not contact each other, you will be set free on the spot. Each of the various things is in a state of quiescence right where it is; this very place is the site of enlightenment.

“Lại nữa, tánh bản hữu không thể gọi tên, xưa nay không phải phàm, không phải Thánh, không phải cấu tịnh, cũng không phải không hữu, cũng chẳng phải thiện ác. Cái ấy cùng các nhiễm pháp tương ưng thì gọi là hạn cuộc vào người, trời, nhị thừa.

Nếu tâm cấu tịnh hết, không trụ vào tràng buộc, không trụ vào giải thoát không có tất cả tâm lượng hữu vi vô vi, trói buộc giải thoát, thì dẫu ở nơi sinh tử mà tâm kia vẫn tự tại. Rốt ráo, không cùng các vọng hư huyễn, trân lao, uẩn, giới hòa hợp, hẳn nhiên không nương gá, tất cả không trói buộc, đi ở không ngăn ngại, qua lại trong sinh tử giống như qua cửa mở.

Phàm người học đạo nếu gặp các thứ khổ vui, việc xứng ý không xừng ý, tâm vẫn không lui sụt. Không nghĩ đến ất cả danh thơm, lợi dưỡng, ăn mặc; không tham tất cả công đức, lợi ích; không bị tất cả các pháp thế gian làm trở ngại; không thân không mến mọi khổ vui vẫn giữ tâm bình thường. Áo thô để ngăn lạnh, cơm hẩm tạm nuôi thân, khờ khạo tợ như ngu, như điếc, như câm thì mới có phần tương ưng.

Nếu ở trong tâm rộng học về tri giải, cầu phước cầu trí đều là sanh tử, đối với đạo lý không ích gì, lại bị gió hiểu biết thổi chìm vào trong biển sanh tử. Phật là người vô cầu, còn cầu thì trái với đạo lý, lý là lý vô cầu, nếu cầu liền mất.

“Inherent nature cannot be named; originally it is not mundane, nor is it holy; it is neither defiled nor pure. Also it is neither empty nor existent, and it is neither good nor bad. When it is involved with impure things, it is called the two vehicles of divinity and humanity.

When the mind of purity and impurity is ended, it does not dwell in bondage, nor does it dwell in liberation; it has no mindfulness of doing, nondoing, bondage or liberation_then, though it is within birth and death, that mind is free; ultimately it does not comingle with all the vanities, the empty illusions, sensual passions, the mortal clusters and the elements of existence, life and death, or the sense media. Transcendent and without abode, nothing at all constrains it; it goes and comes through birth and death as through an open door.

When someone who is studying the Way comes in contact with various kinds of pain or pleasure, with things agreeable or disagreeable, his mind is not wearied; he does not think at all of fame, profit, clothing or food. He does not long for the benefits of merit and virtue; he is not hindered or obstructed by the various things of the world. Nothing is dear to him, nothing lovely; he is equanimous through pain and pleasure.

Simple clothing to keep off the cold, coarse food to sustain life; by unbending and intent, as though stupid, as though deaf and mute — then you will have some fulfillment.

If in your mind you widely study knowledge and interpretation, seeking merit and seeking knowledge, all this is birth and death — it is of no benefit in respect to inner reality. On the contrary, blown up and down by the winds of understanding, you will return to the sea of birth and death. A Buddha is one who does not seek; seek this and you turn away. The principle is the principle of nonseeking; seek it and you lose it. If you cling to nonseeking, this is still the same as seeking; if you cling to nondoing, this is the same again as doing.

Nên Kinh nói; “Chẳng chấp pháp, chẳng chấp phi pháp, chẳng chấp chẳng phi pháp”.

Lại nói: “Như Lai đắc pháp, pháp nay không thật cũng không hư. Nếu ai trong một đời tâm tương tợ như gỗ đá thì không bị ấm, giới, các nhập, ngũ dục, bát phong thổi chìm.

Rồi thì nhân sanh tử đoạn, đi đứng tự do, không bị tất cả nhân quả hữu vi trói buộc, không bị hữu lậu câu thúc. Sau này lại dùng không tự trói buộc làm nhân để đồng sự lợi ích²⁶⁵. Dùng tâm không dính mắc ứng tất cả vật, dùng vô ngại huệ cởi tất cả trói buộc, cũng gọi tùy bệnh cho thuốc.”

18. Hỏi:

- Như nay xuất gia thọ giới, thân miệng thanh tịnh, đã đủ các pháp như thế được giải thoát chăng?

Sư đáp:

- Chỉ được chút phần giải thoát chứ chưa được tâm giải thoát, cũng chưa được tất cả chỗ giải thoát.

- Thế nào là tâm giải thoát và tất cả chỗ giải thoát?

- Không cầu Phật, không cầu Pháp, không cầu Tăng cho đến không cầu phước trí, tri giải v.v... những tình chấp cấu tịnh hết sạch, cũng không chấp vô cầu cho là phải cũng không trụ chỗ hết, cũng không vui nơi thiên đường, sợ nơi địa ngục, trói buộc và giải thoát không trệ ngại, tức nơi thân tâm và tất cả chỗ đều gọi là giải thoát.

Therefore the Diamond Cutter Scripture says, “Do not grasp truth, do not grasp untruth, and do not grasp that which is not untrue.”

It also says, “The truth which those who realize thusness find has no reality or unreality. If you are able to spend your whole life with a mind like wood or stone, then you will not be buoyed up and submerged by the mortal clusters, the elements of conscious existence, the media of sense, the five desires and eight winds.

Then the cause of birth and death is cut off, and you are free to go or stay, unhindered by any causes or effects of doing; you will not be constrained by any indulgence. At that time to make a cause of causeless bondage, to share concerns as a benefactor²⁶⁶, to respond to all creatures with an unattached heart, to open all fetters with unhindered wisdom — this is called giving medicine according to the disease.”

18. Question: ‘Renunciants today, having received the precepts, are clean and pure in body and mouth; already in- vested with all the standards, do they attain liberation or not?’

The master said, “A little bit of liberation; but they have not yet attained liberation of mind and liberation in all places.”