BÁ trưỢng ngữ LỤc sayings and doings of pai-chang việt ngữ: Thích Thông Phương Anh ngữ: Thomas Cleary Biên soạn & dịch chú thích: Thuần Bạch ngữ LỤC của thiền sư ĐẠi trí

- Phát cỏ chặt cây, khai mương đào đất có tướng tội báo chăng?

Sư đáp:

- Không nhất định nói có tội, cũng không nhất định nói không tội.

The first patriarch in this country, Bodhidharma, said, “No ability, no sagacity—this is enlightened sage- hood.” But if you say Buddha is a sage, that is also wrong. The nine classes of spirits, dragons, beasts, and such species, from the gods Indra and Brahma on down, are all capable of transmutation, and the highest spirits also know the events of a hundred eons’ time, past and present; but can they be Buddhas?

Take the king of the titans for example; his body is immensely huge, comparable to two of Mount Everest, but when he did battle with Indra, king of gods, he knew his strength was not comparable, so he led his army of a million into the hole of a lotus root and hid there. His powers and abilities were not few, but he was not a Buddha.

The gradations of the language of the teachings- haughty, relaxed, rising, falling—are not the same; what is called greed and aversion when one is not yet enlightened, not yet liberated,, is called enlightened wisdom after enlightenment. That is why it is said, “He is not different from the man he was before; only his course of action is different from before.”

The master said, “One cannot definitely say there is wrongdoing, nor can one definitely say there is no wrongdoing.

Việc có tội không tội ở người đương sự. Nếu tham nhiễm tất cả những pháp có/không, có tâm thủ xả, không vượt qua ba câu thì người này quyết định nói có tội.

Nếu xuyên suốt ngoài ba câu, trong tâm như hư không, cũng chẳng khởi tưởng về hư không, người này quyết định nói không tội.

The matter of whether there is wrongdoing or not lies in the person concerned—if he is affected by greed for anything, whether it may exist or not, if he still has a grasping and rejecting mind, and has not passed through the three stages, this person can definitely be said to be doing wrong.

If one passes beyond the three stages, inside the mind is empty, yet without making any conception of emptiness; this person can definitely be said to be blameless.

The master also said, If wrongdoing is committed and you say that you do not see that there is any wrongdoing, this too is not right at all.

As it says in the vinaya, the fundamental illusion of killing, up to the point of the arousal aspect of killing¹²⁰, still does not incur the wrong doings of murder—how much less does the mind communicated in the Ch’an school incur any blame, being like in empty space, but not retaining a single action, yet without even an aspect of empty space—where could you attribute any wrong doing?

He also said, The way of meditation does not require cultivation; just do not be defiled. He also said, Just melt the outer and inner mind together completely.

He also said, “Just in terms of illumining objects, right now illumine all existing, nonexistent, or other things, utterly without any greedy clinging, and do not grasp.”

Cũng nói: “Hợp với cái học ấy, việc học giống như giặt áo bẩn, áo vốn sẵn có, bẩn từ ngoài đến”. Nghe nói tất cả có/không, thinh sắc giống như cấu bẩn, nhưng chớ đem tâm ghé họp. Ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp ngồi dưới cội Bồ-đề thuộc về sắc.

Ðợi đến khi ấy mới điều phục, mới tập học thì không còn hy vọng gì.

Nếu sợ lúc lâm chung hoảng hốt cuồng loạn không được tự do, thì hiện tại cần có sự tự do mới được. Như hiện nay đối tất cả cảnh pháp đều không ái nhiễm, cũng không trụ vào tri giải mới thật là người tự do.

The twelve-branch teaching of the canon all belongs to sound—right now having cut off the flow of all existent and nonexistent sound and form, the mind will be like empty space.

You should “study” in this way as urgently as saving your head afire; only then will you be capable of finding a road prepared already in the past upon which you can go when facing the end of your life.

If you have not accomplished that yet, when you get to the moment of death and then try to compose yourself a new to start to learn, you have no hope of succeeding.

When facing the end, all are beautiful scenes appearing—according to what the mind likes, the most impressive are experienced first. If you do not do bad things right now, then at this time, facing death, there will be no unpleasant scenes. Even if there are any unpleasant scenes, they too will change into pleasant scenes.

If you fear that at the moment of death you will go mad with terror and fail to attain freedom, then you should first be free right now—then you’ll be all right. Right now, in respect to each and every thing, don’t have any loving attachment at all, and do not abide by intellectual understanding; then you will be free.

Right now is the cause; the moment of facing death is the result. When the resultant action is already manifest, how can you fear? Fear is over past and present; since the past had a present, the present must have a past. Since there has been enlightenment in the past, there must also be enlightenment in the present.

Nếu ngay bây giờ ông chứng đạt thì luôn luôn chỉ có một niệm hiện tại, và niệm này không bị tất cả những pháp có/không trói buộc, rồi thì từ xưa đến nay Phật chỉ là người, người chỉ là Phật.

Cũng là tam-muội định, không cần đem định nhập định, không cần đem thiền tưởng thiền, không cần đem Phật tìm Phật. Như nói: “Pháp không cầu pháp, pháp không đắc pháp, pháp không hành pháp, pháp không thấy pháp, tự nhiên được pháp, không do được mà được”.

Do đó, Bồ-tát hãy nên chánh niệm như thế, đối với pháp rỗng nhiên độc tồn, cũng không có cái biết về pháp độc tồn thì trí tánh tự như như, chẳng phải là chỗ sở nhơn, cũng gọi là thể kết, cũng gọi là thể tập¹²¹.

Không phải trí biết, không phải thức biết, bặt đứt mọi suy lường, cùng tận thể ngưng tịch, suy tư hằng chấm dứt cũng như dòng nước biển lớn khô cạn thì sóng mòi không còn phát sanh¹²².

Cũng nói: “Như nước biển cả không có gió, các lượn sóng lăn tăn, chợt biết được các lượn sóng lăn tăn ấy, đây gọi là thô trong tế. Quên biết nơi cái biết là tế trong tế, là cảnh giới Phật.

Từ đây cái biết ban sơ gọi là đảnh tam-muội, cũng gọi là tam-muội vương.

If you can attain now and forever the single moment of present awareness, and this one moment of awareness is not governed by anything at all, whether existent, nonexistent, or whatever, then from past and present Buddha is just human, humans are just Buddhas.

Also this is meditational concentration, don’t use concentration to enter concentration, don’t use meditation to conceive of meditation, don’t use Buddha to search for Buddhahood. As it is said, “Reality does not seek reality, reality does not obtain reality, reality does not practice reality, reality does not see reality, but finds its way naturally.” It is not attained by attainment.

That is why bodhisattvas should thus be properly mindful, subsisting alone in the midst of things, composed, yet without knowledge of the fact of subsisting alone. The nature of wisdom is such as it is of itself; it is not disposed by causes. It is also called the knot of substance, also the cluster of substance¹²³.

It is not known by knowledge, not discerned by consciousness—it is entirely beyond mental calculation. Frozen and silent, the body exhausted, thought and judgement are forever gone—like the flow of the ocean having ended, waves do not rise again¹²⁴.

He also said, “Like the water of the ocean, without wind there are waves all around. Suddenly knowing of the waves all around being the gross with the subtle, letting go of knowledge in the midst of knowing is like the subtle within the subtle. This is the sphere of the enlightened ones, whence you really come to know.

This is called the pinnacle of meditation, the king of meditation.

Cũng gọi là Nhĩ diệm trí, phát sanh ra tất cả các tam-muội rót trên đảnh tất cả các vị Pháp vương tử¹²⁵.” Ðối tất cả sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp, cõi nước, thành bậc Chánh Ðẳng Giác, trong ngoài thông đạt, không ngăn ngại.

Nơi một sắc một trần, một Phật một sắc, tất cả Phật tất cả sắc, tất cả trần tất cả Phật, tất cả sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp cũng lại như thế, mỗi mỗi cùng khắp tất cả cõi nước. Ðây là thô trong tế, là cảnh giới lành. Đây là văn giác tri (thấy nghe hay biết) của tất cả người thượng lưu¹²⁶, đây là những người ra sanh vào tử, vượt thoát tất cả có/không.v.v...

Ðã là thượng lưu thì nói năng gì cũng là thượng lưu. Niết-bàn là thượng lưu. Đó là đạo vô thượng, là vô đẳng đẳng chú¹²⁷, là thuyết bậc nhất, ở trong các thuyết rất là sâu xa, không người nào có thể đến, nhưng chư Phật đều lưu giữ trong thiền định¹²⁸ (hộ niệm), giống như những lượn sóng trong lắng có thể nói đến tính trong hay đục của tất cả dòng nước, độ thâm sâu và công dụng truyền khắp của nó.

It is also called knowledge of what is knowable, and produces all the various meditational states and anoints the foreheads of all princes of Dharma¹²⁹.” In all fields of form, sound, fragrance, flavor, feeling and phenomena, you realize complete, perfect enlightenment. Inside and outside are in complete communion, without any obstruction whatsoever.

One form, one atom, one Buddha, one form, all Buddhas, all forms, all atoms, all Buddhas—all forms, sounds, smells, feelings and phenomena are also like this, each filling all fields. This is the gross within the subtle, this is a good realm. This is the knowledge, discernment, seeing and hearing of all those in progress¹³⁰; this is all those in progress going out in life and entering death, crossing over everything existent, nonexistent, whatever.

This is what those in progress speak of, this is the nirvana of those in progress. This is the unexcelled Way, this is the spell which is peer to the peerless¹³¹. This is the foremost teaching, and is considered the most exceedingly profound of all teachings; no human being can reach it, but all enlightened ones keep it in meditation¹³², like pure waves able to speak of the purity and defilement of all waters, their deep flow and expansive function.

Chư Phật đều lưu giữ trong tâm (hộ niệm) – nếu ông trong đi đứng, nằm, ngồi nếu hay được như thế thì khi ấy thân thanh tịnh quang minh sẽ hiện bày nơi ông.

Nếu giữ cái biết ban sơ làm tri giải thì gọi là đảnh kết¹³⁵, cũng gọi là đọa đảnh kết, là cội gốc của tất cả trần lao. Tự sanh tri tức không dây mà tự trói.

Bởi do có sở tri nên bị trói buộc vào thế gian, có ra hai mươi lăm cõi¹³⁶. Lại, làm tan các môn phiền não trói buộc vào người là do cái biết ban sơ này; hàng nhị thừa thấy đó gọi là Nhĩ diệm thức, cũng gọi là vi tế phiền não.

All enlightened ones keep this in mind—if you can be like this all the time, walking, standing, sitting or lying down, then will be revealed to you the body of pure clear light.

He also said, “As you are inherently equal, your words are equal, and I am also the same—a Buddha field of sound, a Buddha field of smell, a Buddha field of taste, a Buddha field of feeling, a Buddha field of phenomena—all are thus¹³⁷.

From here all the way to the world of the lotus treasury¹³⁸, up and across, all is thus.”

If you hold onto the elementary knowledge as your understanding, this is called bondage at the pinnacle, and it is also called falling into bondage at the pinnacle¹³⁹. This is the basis of all mundane troubles— giving rise to knowledge and opinion on your own, you “bind yourself without rope.

In terms of objects of knowledge, there are twenty-five states of existence¹⁴⁰ which bind the worlds; scattered through the avenues of the afflictions, you become entangled in them. This is elementary knowledge; the two vehicles see this and call it knowledge of what can be known, and they also call it subtle affliction.

Nếu liền đoạn trừ cái đã được trừ rồi thì gọi là xoay thần tánh về hang Không.
Cũng gọi là rượu tam-muội làm say sưa, cũng gọi là giải thoát ma, bị trói buộc vào sự thành hoại của thế giới. Bởi định lực còn lậu hoặc sở trì nên đối những quốc độ khác nhau đều không hay biết gì, cũng gọi là chỗ hố sâu giải thoát khá sợ. Còn hàng Bồ-tát thì thảy đều xa lìa.

Phàm đọc kinh, xem giáo, ngữ ngôn đều phải uyển chuyển xoay trở về chính mình; Bởi lẽ, tất cả ngôn giáo chỉ làm sáng cái giác chiếu soi hiện nay nơi tự tánh. Chỉ không bị tất cả các cảnh có/không chuyển là bậc Ðạo sư của ông. Cái hay chiếu soi tất cả các cảnh có/không là kim cang huệ, tức có phần tự do, độc lập.

Ngay hiện nay nơi mỗi niệm nếu có bệnh tham sân thì trước phải điều trị, không cần tìm nghĩa cú, tri giải. Tri giải thuộc tham, tham lại trở thành bệnh.

So they cut it off, and when it has been removed completely, this is called “returning the aware essence to the empty cave.”

It is also called intoxication by the wine of trance, and it is called the delusion of liberation. The world which is bound becomes and decays, but that which the power of concentration holds will leak out to another land, totally unawares. This is also called the deep pit of liberation, a place to be feared; bodhisattvas all stay far away from it.

In reading scriptures and studying the doctrines, you should turn all words right around and apply them to yourself. But all verbal teachings only point to the inherent nature of the present mirror awareness—as long as this is not affected by any existent or nonexistent objects at all, it is your guide; it can shine through all various existent and nonexistent realms. This is adamantine wisdom, where you have your share of freedom and independence.

If you cannot understand in this way, then even if you could recite the whole canon and all its branches of knowledge, it would only make you conceited, and conversely shows contempt for Buddha—it is not true practice. Just detach from all sound and form, and do not dwell in detachment, and do not dwell in intellectual understanding—this is practice.

As for reading scriptures and studying the doctrines, according to worldly convention it is a good thing, but if assessed from the standpoint of one who is aware of the inner truth, this (reading and study) chokes people up. Even people of the tenth stage cannot escape completely, and flow into the river of birth and death. But the teachings of the three vehicles all cure diseases such as greed and hatred.

Right now, thought after thought, if you have such sicknesses as greed or hatred, you should first cure them—don’t seek intellectual understanding of meanings and expressions. Understanding is in the province of desire, and desire turns into disease.

Ngay hiện nay chỉ cần lìa tất cả các pháp có/không, cũng lìa cả cái lìa, vượt qua ngoài ba câu thì tự nhiên cùng Phật không khác.
Ðã tự là Phật lo gì Phật không biết nói pháp, chỉ sợ không phải Phật.

[Khi] bị các pháp có/không trói buộc ắt không được tự do.

Thế nên, lý nếu chưa lập mà trước đã có phước trí sẽ bị phước trí kéo lôi; giống như kẻ nghèo sai sử người sang quí, chẳng bằng trước hết ngộ lý, sau có phước trí.
Nếu cần phước trí, ngay khi ấy nắm vàng thành đất, nắm đất thành vàng, biến nước biển thành tô lạc, đập nát núi Tu-di thành vi trần, đem nước bốn biển lớn cho vào lỗ chơn lông.
Nơi một nghĩa làm thành vô lượng nghĩa, nơi vô lượng nghĩa làm thành một nghĩa.

Cũng nói: “Nếu trở lui làm Chuyển luân vương, khiến người ở khắp tứ thiên hạ trong một ngày hành thập thiện¹⁴¹.

Right now just detach from all things, existent or nonexistent, and even detach from detachment. Having passed beyond these three phases, you will naturally be no different from a Buddha.

Since you yourself are Buddha, why worry that the Buddha will not know how to talk? Just beware of not being Buddha.

As long as you are bound by various existent or nonexistent things, you can’t be free.

This is because before the inner truth is firmly established, you first have virtue and knowledge; you are ridden by virtue and knowledge, like the menial employing the noble. It is not as good as first settling the inner truth and then afterwards having virtue and knowledge.

Then if you need virtue and knowledge, as the occasion appears you will be able to take gold and make it into earth, take earth and make it into gold, change sea water into buttermilk, smash Mount Everest into fine dust, and pick up the waters of the four great oceans and put them into a single hair pore.

Within one meaning you create unlimited meanings, and within unlimited meanings you make one meaning.

He also said, “If you lose your footing and become a wheel-turning king, and have everyone in the world practice the ten virtues¹⁴² for one day.

This virtue and knowledge still cannot compare to your own mirror awareness; this is called the opportunity of kingship.”

When thoughts attach to various existent or nonexistent things, it is called the wheel- turning king. But right now, do not let any existent, nonexistent, or anything at all into your guts—go away beyond the four possibilities of logic.

Gọi là Không, và Không gọi là thuốc bất tử. Vì đối với vua (Chuyển Luân Vương) ở trước gọi là thuốc bất tử. Tuy rằng thuốc bất tử để cho vua uống nhưng chẳng phải là hai vật, cũng chẳng phải là một vật. Nếu khởi hiểu là một, là hai cũng gọi là Chuyển luân vương.
Như nay có người dùng phước trí, tứ sự cúng dường¹⁴³ sáu thứ, bốn loài¹⁴⁴ trong bốn trăm muôn ức A-tăng-kỳ thế giới tùy theo chỗ họ muốn, đến mãn tám mươi tuổi về sau mới nghĩ rằng: “Những chúng sanh này đều đã già yếu, ta nên dùng Phật pháp mà dạy dỗ dẫn dắt họ, khiến họ đắc quả Tu-đà-hoàn, cho đến quả A-la-hán.”
Vị thí chủ như thế chỉ bố thí cho chúng sanh đầy đủ tất cả sự ưa thích mà công đức còn không thể lường thay, huống là khiến họ đắc quả Tu-đà-hoàn cho đến A-la-hán, công đức thật vô lượng vô biên, thế mà vẫn không bằng công đức tùy hỷ của người thứ năm mươi nghe được kinh này¹⁴⁵.

Kinh Báo Ân dạy: “Ma Gia¹⁴⁶ phu nhơn sanh năm trăm thái tử đều đắc quả Bích Chi Phật rồi thảy đều diệt độ. Mỗi vị đều được xây tháp cúng dường, lễ bái. Vậy mà bà than rằng: ‘Chẳng bằng sanh một người con được Vô thượng Bồ-đề, bớt nhọc tâm lực của ta’.”

This is called emptiness, and emptiness is called the elixir of immortality, although we say that the elixir of immortality is taken along with the king, yet they are not two things, nor are they one thing. If you make interpretations of one or two, you are also called a wheel-turning king.

But right now suppose here is someone with virtue and knowledge who offered the necessities of life¹⁴⁷ to all kinds of beings¹⁴⁸ in four hundred trillion infinities of worlds, satisfying them according to their desires for eighty years; then he forms this thought: “Since these sentient beings are already deteriorating with age, I should teach them and guide them in the way to enlightenment, let them attain to the realization of entering the stream of the Way, on to the path of sainthood.”

Such a donor, just in giving sentient beings all means of comfort, already has immeasurable merit—how much the more if he caused them to attain the fruit of entering the stream, on to the path of sainthood; this merit is immeasurable, boundless, yet it is not comparable to the merit of the “fiftieth person hearing the scripture and rejoicing in accord¹⁴⁹.”
The Scripture on Requiting Debt says, “Lady Maya¹⁵⁰ gave birth to five hundred princes, who all attained self- enlightenment, and all became extinct—for each she set up a monument, made offerings, and bowed to them one by one. Sighing, she said, ‘This is not as good as to have given birth to a single child who would have realized unexcelled enlightenment and saved me mental energy.’”

Chỉ cần hiện nay tìm trong trăm ngàn muôn người có được một người thế ấy thì giá trị bằng ba ngàn đại thiên thế giới. Do đó, nên thường khuyên mọi người phải huyền giải tự lý, tự lý nếu huyền sẽ sai sử được phước trí; Cũng như người sang sai sử người hèn, cũng như xe vô trụ.

Nếu chấp giữ chỗ này làm hiểu gọi là ngọc trong búi tóc, cũng gọi là hữu giá bảo châu, cũng gọi là chuyển phẩn vào. Nếu không chấp giữ chỗ này làm hiểu, như hạt minh châu trong búi tóc¹⁵¹ vua trao tặng cho, cũng gọi là Vô giá đại bảo, cũng gọi là tống phẩn ra¹⁵².

Phật là người đã ra khỏi ràng buộc, lại trở lui trong vùng ràng buộc để làm Phật. Ngài chính là bậc bên kia bờ sinh tử, chính là bậc bên kia bờ huyền tuyệt, lại trở lui bờ bên này để làm Phật. Người và loài khỉ đều không thể làm được. Người dụ cho hàng thập địa Bồ-tát, loài khỉ dụ cho hàng phàm phu.

Ðọc kinh xem giáo để cầu tất cả tri giải không phải chỉ một bề không chấp nhận.
Hiểu được Tam thừa giáo là khéo được chuỗi anh lạc trang nghiêm, được cái nhà ba mươi hai tướng, nhưng tìm Phật thì không phải.

Right now, if there is one who attains, his worth is equal to a universe. That is why I always urge everyone to unlock the depths of inherent reality; if the truth within you is profound, you can use virtue and knowledge like a noble employing menials. It is also like a cart which does not stop.

If you hold this as your understanding, this is called the jewel in the topknot; it is also called a jewel which has a price, and it is also called carrying excrement. If you do not hold to this as your understanding, this is like the king giving away the bright jewel in his topknot¹⁵³; it is also called a great priceless jewel, and it is also called getting rid of excrement¹⁵⁴.

A Buddha is just someone outside of bondage who comes back inside of bondage to be a Buddha in this way; he is someone beyond birth and death, just someone on the other side of mystic annihilation, but comes back to this shore to act thus as a Buddha. Neither humans nor apes can practice this. “Human” symbolizes the bodhisattvas of the highest, tenth stage; “ape” symbolizes ordinary people.

Reading the scriptures, studying the teachings, seeking all knowledge and understanding are not to be completely forbidden.

But even if you can understand the teachings of the three vehicles, skillfully obtain pearl necklaces of adornment and get the cave of the thirty-two marks of greatness, if you seek Buddhahood you won’t find it.

Bên giáo dạy: “Người học tham trước Tam tạng tiểu thừa còn không cho thân cận, huống nữa cho là phải”. Tỳ kheo phá giới và La Hán danh tự trong Kinh Niết-bàn liệt vào trong mười sáu ác luật nghi, đồng với kẻ săn bắn, đánh cá, vì lợi dưỡng nên đã giết hại.
Những Kinh Ðại thừa Phương Ðẳng¹⁵⁵ giống như cam lồ và cũng như thuốc độc, tiêu được thì như cam lố, tiêu không được thì như thuốc độc. Ðọc Kinh, xem giáo nếu không hiểu lời sanh tử kia¹⁵⁶ thì chắc chắn không vượt qua ngữ cú kia, thà rằng chẳng đọc còn hơn.

Cũng nói: Cần xem giáo, nhưng cũng phải tham hỏi thiện tri thức, thứ nhứt phải tự có mắt, phải biện rõ họat cú hay tử cú mới được. Nếu biện mà không được thì chắc chắn không thể vượt qua, chỉ tăng thêm sự ràng buộc cho Tỳ kheo. Do đó, giáo học huyền chỉ thì người thì người không bỏ đọc văn tự.

Như nói: “Nói thể không nói tướng, nói nghĩa không nói văn”. Người nói như thế gọi là nói đúng. Nếu chỉ nói văn tự đều là phỉ báng, gọi là nói tà.

The teachings say that even those students who greedily cling to the canon of the lesser vehicle should not be approached, let alone self-accredited immoral monks and nominal saints. In the Scripture of the Great Decease they are categorized among the sixteen wrong modes of behavior, the same as hunters and fisherfolk who purposely kill for profit.

The universally equal branch of the great vehicle teachings¹⁵⁷ is like ambrosia; it is also like poison—if you can digest it, it is like ambrosia, but if you can’t digest it, it is like poison. In reading scriptures and studying the teachings, if you do not understand their living and dead words¹⁵⁸, you will certainly not penetrate the meanings and expressions therein. Then in that case, not to read is best.

He also said, You should study the teachings, and you should also call on good teachers; foremost of all, you must have eyes yourself. You must discriminate those living and dead words before you can understand (scriptures and teachers); if you cannot discern clearly, you will certainly not penetrate them—this just adds to monks’ bonds. That doctrine, speak of the person, not speak of the letter, speak of cultivation, not of literary embellishment. is why in teaching them to study the mystic essence, people are not made to read written letters.

As it is said, speak of substance, do not speak of form; speak of meaning, not of wording—speaking like this is called true speech. If you talk about the written letters, all of this is slander; this is called false speech.

Nếu Bồ-tát có nói gì nên như pháp mà nói, cũng gọi là nói đúng. Nên khiến chúng sanh trì tâm không trì sự, trì hạnh không trì pháp, nói người không nói chữ, nói nghĩa không nói văn.