BÁ trưỢng ngữ LỤc sayings and doings of pai-chang việt ngữ: Thích Thông Phương Anh ngữ: Thomas Cleary Biên soạn & dịch chú thích: Thuần Bạch ngữ LỤC của thiền sư ĐẠi trí

Sư nói: “Giỏi thay! Ðây là cửa Quán Âm nhập lý³³.”

Tăng đáp: “Sáng sớm con chưa ăn cháo, nghe tiếng trống trở về ăn.”

Sư liền ha hả cười to.
14. Có nguời hỏi: “Thế nào là Phật?”

Sư bảo: “Ông là ai?”

Ðáp: “Là tôi.”

Sư hỏi: “Ông biết ‘ta’ chăng?”

Ðáp: “Rõ ràng.”

Sư đưa cây phất tử lên, hỏi: “Ông thấy phất tử chăng?”

Ðáp: “Thấy.”

Sư im lặng không nói.

The master said, “How excellent! This is the gate through which the sound seer enters into the principle³⁴.”

Later he called the monk (Kuei-shan) and asked him, “What truth did you perceive today?”

The monk said, “Early this morning I didn’t have any gruel; hearing the sound of the drum, I went back to eat rice.”

The master laughed.

14. Someone asked,“What is Buddha?”

The master said, “What are you?”

He said, “Me.”

The master said, “Do you know ‘me’ or not?”

He said, “It’s obvious.”

The master held up his whisk and asked, “Do you see the whisk?”

He said, “Yes.”

The master then said no more.

Vị tăng kia đến chỗ Chương Kính làm y theo lời Sư dạy. Chương Kính nói: “Lão tăng tội lỗi.”

Qui Sơn thưa: “Con nói không được, thỉnh hòa thượng nói!”

When the monk got to Chang-ching, he did just as the master had instructed. Master Chang-ching said, “My fault.”

Kuei-shan said,“I cannot speak. I ask you to speak, Teacher.”

Sư bảo: “Chẳng tiếc nói với ông, chỉ sợ về sau mất hết con cháu của ta.”
Sư lại hỏi Ngũ Phong [y câu này]. Phong nói: “Hòa thượng cũng phải dẹp hết.”

Sư bảo: “Chỗ nào không người, ta sẽ ngước mặt nhìn ông.”

Sư hỏi: “Dẹp hết cổ họng môi lưỡi, hãy nói mau?”

Sư bảo: “Mất hết con cháu ta.”

Ngũ Phong thưa: “Con đi được.”

Phong thưa: “Ðợi gặpTây Ðường liền nói.”

Phong đáp: “Sẽ thuật lại với hòa thượng.”

The master said, “I do not decline to speak for you, but I’m afraid afterwards I would be bereft of descendants.”

The master also asked Wu-feng the same thing; Wu-feng said, “You should shut up too, Teacher.”

The master said, “Where there is no one I shade my eyes to gaze far off at you.”

He also asked Yun-yen; Yun-yen said, “I have something to say; please raise the question again, Teacher.”

The master said, “With your mouth shut, say it quickly!”

Yun-yen said, “Do you now have (anything to say) or not, Teacher?”

The master said, “I am bereft of descendants.”

17. Going up into the teaching hall, he said to the assembly, “I want someone to take a message to Master Hsi-t’ang; who can go?”

Wu-feng said, “I can go.”

The master said, “How will you transmit the message?”

[Wu-feng said, “When I see Master Hsi-t’ang I would say.”

The master said, “When you already saw him, what would you say?”]

Wu-feng said, “I’ll tell you when I return.”

Vị tăng hỏi Tây Ðường: “Có hỏi có đáp hãy gác lại, khi không hỏi không đáp thì thế nào?”

Tây Ðường bảo: “Sợ chết thúi chăng?”

Sư nghe thuật lại bèn nói: “Lâu nay ta vẫn nghi lão huynh ấy.”

Có vị thưa: “Thỉnh hòa thượng nói!”

Sư bảo: “Nhất hợp tướng thì không thể được.”
18. Sư nói với chúng: “Có một người lâu không ăn cơm chẳng nói đói; có một người trọn ngày ăn cơm chẳng nói no.”

Cả chúng không đáp được.

Sư bảo: “Có một người cần.”

Nham thưa: “Vì sao không dạy y tự làm?”

Sư bảo: “Y không đồ nghề.”

A monk asked Hsi-t’ang, “Where there are questions and answers, this I do not ask about now; what about when there are no questions or answers?”

Hsi-t’ang said, “You fear decay, huh?”

When the master heard this quoted, he said, “Up till now I had doubted old brother Hsi-t’ang.”

Someone said, “Please explain.”

The master said,“A compounded form cannot be grasped.”

No one had anything to say.

The master said,“There is someone who requires it.”

Yun-yen said,“Why not have him do it himself?”

The master said, “He has no tools.”

His mother said, “He is a Buddha.”

The boy said, “His features are the same as a man’s—later on I too shall be one.”

21. Sư chấp tác chịu khó nhọc, thường dẫn đầu trong chúng. Cả chúng bất nhẫn, nên một buổi sáng thu dấu dụng cụ, rồi thỉnh Sư nghỉ.

Sư bảo: “Ta không đức hạnh gì, đâu dám đùn việc cho người?”

Sư kiếm dụng cụ làm việc cùng khắp không được, rồi cũng không chịu ăn, nên mới có câu: “Một ngày không làm, một ngày không ăn” lưu bá khắp nơi.

*
Vào đời Ðường, ngày 17 tháng giêng, niên hiệu Nguyên Hòa năm thứ 9 (814 TL) Sư thị tịch, thọ 95 tuổi. Năm đầu niên hiệu Trường Khánh (821TL), vua sắc thụy là Ðại Trí Thiền Sư, tháp hiệu là Ðại Thắng Bảo Luân.

The master said,“I have no virtue; how should I make others toil?”

The master having looked all over for his tools without finding them, also neglected to eat.

Therefore there came to be his saying that “a day without working is a day without eating,” which circulated throughout the land.

*

The master died on the seventeenth day of the first month of the ninth year of the Yuan-he era of the T’ang dynasty (814); he was ninety-five years old. In the first year of Ch’ang-ch’ing (821), by imperial order he was entitled “Meditation Master of Great Knowledge.” His memorial tower was called “Magnificent Jewel Disc.”

Luận về lời phải biện rõ tăng tục⁴¹, phải biết cái chung và cái riêng, lời dạy nào là liễu nghĩa hay bất liễu nghĩa⁴².

Lời dạy liễu nghĩa thì biện về thanh (trong); lời dạy bất liễu nghĩa thì biện về trược (đục). Nếu nói cấu bên uế pháp là loại bỏ phàm phu; nếu nói cấu bên tịnh pháp là loại bỏ thánh nhân.
Trước khi chín bộ giáo⁴³ được giảng nói, chúng sanh không có đạo nhãn, phải nhờ người mài dũa.

Nếu đối trước người thế tục nói, tất phải dạy họ xuất gia⁴⁴, giữ giới, tu thiền, học huệ.

The complete teaching discusses purity; the incomplete teaching discusses impurity. Explaining the defilement in impure things is to weed out the profane; explaining the defilement in pure things is to weed out the holy.

Before the nine-part teaching⁴⁷ had been expounded, living beings had no eyes; it was necessary to depend on someone to refine them.

If you are speaking to a deaf worldling, you should just teach him to leave home⁴⁸, maintain discipline, practice meditation and develop wisdom.

Nếu là kẻ tục siêu xuất như các ngài Duy Ma Cật, Phó Ðại Sĩ⁴⁹ v.v....thì không được dạy như thế.

You should not speak this way to a worldling beyond measure, someone like Vimalakirti or the great hero Fu⁵⁰.

Vị Sa-môn đã thọ Bạch Tứ Yết Ma, đã thọ giới Cụ Túc thì sức Giới-Ðịnh-Huệ. đã có.
Nếu nói như thế thì gọi là lời nói phi thời, cũng gọi là lời thêu dệt. Nếu là hàng Sa-môn, phải nói cấu bên pháp tịnh, phải nói lìa các pháp có và không⁵¹, lìa tất cả sự tu chứng, cũng lìa cả cái lìa nữa.

Nếu trong hàng Sa-môn tẩy trừ những tập nhiễm tham sân không hết cũng gọi là kẻ tục tai điếc, cần phải dạy họ tu thiền, học huệ.

Phải biện rõ lời thanh và trược. Pháp trược gồm những danh từ tham, sân, ái, thủ.v.v... Pháp thanh gồm những danh từ Bồ-đề, Niết-bàn, giải thoát v.v...

If one is speaking to an ascetic, the ascetic has already given his assent three times and his discipline is complete. This is the power of discipline, concentration, and wisdom.

To still speak in this way to him is called speaking at the wrong time, because the speech is not appropriate to the situation; it is also called suggestive talk. To an ascetic one must explain the defilement in pure things—you should tell him to detach from all things, existent, nonexistent⁵⁴, or whatever, to detach from all cultivation and experiences and even to detach from detachment.

While in the course of asceticism, one strips away influences of habit. If an ascetic cannot get rid of the diseases of greed and aversion, he too is called a deaf worldling; still he must be taught to practice meditation and cultivate wisdom.

As for monks of the two vehicles⁵⁵, they have put an end to the disease of greed and aversion, removing them completely; they dwell in the absence of greed and consider that correct. This is the formless realm.’ This is obstructing Buddha’s light. This is shedding Buddha’s blood⁵⁶. You must teach them also to practice meditation and develop wisdom.

You must distinguish the terms of purity and impurity. “Impure things” have many names, such as greed, aversion, grasping love, etc. “Pure things” also have many names, such as enlightenment, extinction of suffering, liberation, etc.

Nhưng ngay giữa hai dòng thanh và trược này, trong những tiêu chuẩn như là phàm và thánh, trong sắc, thanh, hương vị, xúc, pháp, các pháp thế gian hoặc xuất thế gian, cái giác chiếu soi phải không có mảy may ái thủ.

Ðã không ái thủ mà y trụ vào không ái thủ cho đó là đúng, đây là sơ thiện; là đang trụ vào tâm điều phục; là hàng thanh văn còn bám luyến chiếc bè⁵⁷ không chịu rời bỏ. Đây là đạo nhị thừa, là quả của thiền định.

Đã không ái thủ, cũng không y trụ vào không ái thủ, đây là trung thiện, là bán-tự-giáo⁵⁸. Vẫn còn trong vòng vô sắc giới, dù khỏi rơi vào đạo nhị thừa, khỏi sa vào đường ma⁵⁹, nhưng vẫn là thiền bệnh⁶⁰, còn bị trói buộc vào Bồ-tát thừa.

Ðã không y trụ vào không ái thủ, cũng không khởi hiểu biết không y trụ, đây là hậu thiện, là mãn-tự-giáo⁶¹, khỏi rơi vào cõi vô sắc, tránh khỏi thiền bệnh, khỏi kẹt vào Bồ-tát thừa, khỏi bị đọa vào ma vương.

But while in the midst of the twin streams of purity and impurity, among such standards as profane and holy, amidst form, sound, smell, taste, touch, and phenomena, things of the world or things which transcend the world, the immediate mirror-like awareness should not have the slightest hair of grasping love for anything at all.

If one no longer loves or grasps, and yet abides in not loving or grasping and considers it correct, this is the elementary good; this is abiding in the subdued mind. This is a disciple; he is one who is fond of the raft and will not give it up⁶². This is the way of the two vehicles. This is a result of meditation.

Once you do not grasp any more, and yet do not dwell in nonattachment either, this is the intermediate good, this is the half-word teaching⁶³. This is still the formless realm; though you avoid falling into the way of the two vehicles, and avoid falling into the ways of demons⁶⁴, this is still a meditation sickness⁶⁵. This is the bondage of bodhisattvas.

Once you no longer dwell in nonattachment, and do not even make an understanding of not dwelling either, this is the final good; this is the full-word teaching⁶⁶. You avoid falling into the formless realm, avoid falling into meditation sickness, avoid falling into the way of bodhisattvas, and avoid falling into the state of the king of Mara.

Vì còn trí chướng⁶⁷, địa chướng, hạnh chướng nên thấy Phật tánh của mình như đêm thấy hình sắc.

Because of barriers of knowledge⁷¹, barriers of station, and barriers of activity (practice), seeing one’s own enlightened nature is like seeing color at night.

As it is said, the station of Buddhahood cuts off twofold folly; the folly of subtle knowledge and the folly of extremely subtle knowledge⁷². Therefore it is said that a man of great wisdom smashes an atom to produce a volume of scripture.

If one can pass through these three phases⁷³, one will not be constrained by the three stages. The doctrinal schools cite this and liken it to a deer leaping three times and getting out of the net. This is called an enlightened one beyond confinement—no thing can capture or bind him. He is one of the Buddhas succeeding to the Burning Lamp⁷⁴.

This is the supreme vehicle, the highest knowledge—this is standing on the way of enlightenment.

Người này là Phật, có Phật tánh, là bậc đạo sư, tám gió thổi không động⁷⁵. Đây là vô ngại huệ, về sau có thể sai sử được nhân quả, phước và trí; làm chiếc xe chuyên chở nhân quả.

Ở nơi sanh mà không bị sanh nhốt chặt, ở nơi tử mà không bị tử làm ngăn ngại. Dù ở nơi năm ấm mà như cửa đã mở, không bị năm ấm làm trở ngại, đi ở tự do, ra vào không khó khăn.

Nếu được như thế thì không luận thứ bậc hơn kém, cho đến thân con chỉ cần được như thế, thảy đều là cõi nước thanh tịnh vi diệu không thể nghĩ bàn. Ðây vẫn là lời mở trói. Họ vốn không thương tích chớ làm họ thương tích⁷⁶.

Ngay cả Phật, ngay cả Bồ-tát đều bị thương tích – một khi ông còn nói đến những pháp có/không, tất cả đều là thương tích. Có/không bao gồm tất cả pháp.

This person is Buddha, and has the enlightened nature; he is a guide, able to employ the unobstructed wind⁷⁷. This is unimpeded illumination. After this, one will be able to freely use cause and effect, virtue and knowledge; this is making a cart to carry cause and effect.

In life one is not stayed by life; in death, one is not obstructed by death. Though within the clusters of matter, sensation, perception, coordination, and consciousness, it is as if a door had opened, and one is not obstructed by these five clusters. One is free to go or to stay, going out or entering in without difficulty.

If you can be like this, there is no question of stages or steps, of superior or inferior; even down to the bodies of ants—if you can just be like this—all is the land of pure marvel. It is inconceivable. This is still talk to untie bonds—”They themselves are whole; don’t wound them⁷⁸!”

(Even) ‘Buddha,’ ‘bodhisattva,’ and such are wounds—as long as you speak of anything existent, nonexistent, or whatever, all these are wounds. ‘Existence’ and ‘nonexistence’ refer to all things.

Hàng thập địa⁷⁹ là chúng sanh ở trong dòng nước đục; các ngài tạo pháp của dòng nước trong, dựng tướng trong, giảng nói lỗi của tướng đục.

Mười vị đại đệ tử của Phật như Xá-lợi-phất, Phú-lâu-na, chánh tín như A-nan, tà tín như Thiện Tinh.v.v... mỗi người mỗi phong cách và khí tiết riêng biệt, nhưng mỗi vị đều bị Ðạo Sư nói phá về sai lầm của họ.

Trong Tứ thiền, Bát định⁸⁰, ngay cả A-la-hán an trụ tám muôn kiếp cũng y cứ và chấp trước vào pháp tu, bị rượu tịnh pháp làm say sưa.

(Even) those of the tenth stage⁸¹ are (still) beings of the river of impure streams; they create a teaching of a pure stream, and establish characteristics of purity, explaining the afflictions of impurity.

In the past, the ten great disciples (of Shakyamuni Buddha)—Shariputra, Purnamaitrayaniputra, Ananda of true faith, Sunakshatra of false faith, and the rest, each had his individual aspect, each had his individual characteristic condition. One by one they had their errors thoroughly explained away by the Guide.

In the four stages of meditation and eight absorptions⁸², even saints and such dwell in absorption for as long as eighty thousand eons—they depend upon and cling to what they practice, intoxicated by the wine of pure things.

Do đó hàng đệ tử thanh văn dù nghe Phật pháp mà không thể phát tâm Vô thượng đạo. Đó là lý do tại sao người đoạn mất thiện căn sẽ không có Phật tánh.

Ấy là Phật thường trụ thế gian mà không nhiễm thế pháp.

Therefore people who are disciples, though they hear the teaching of the enlightened one, are not able to conceive the spirit of the unexcelled Way. That is why people who cut off the roots of goodness have no enlightened nature.

A scripture says this is called the deep pit of liberation, a fearsome⁸⁶ place — if for one instant the mind retreats, it falls into hell as fast as an arrow shot.”

Yet one cannot talk only in terms of retreating or of not retreating. Consider the likes of Manjusri, Avalokitesvara, and Mahasthamaprapta⁸⁷.

They come back to the stage of entering the stream (of the way to enlightenment⁸⁸) mingling with various kinds of beings to lead them. You cannot say that they retreat or regress; at such a time they are just called people who have entered the stream. If the immediate mirror awareness is just not concerned by anything at all, existent or nonexistent, and can pass through the three stages as well as through all things, pleasant or you speak of anything existent, nonexistent, or whatever,. all these are wounds. ‘Existence’ and ‘nonexistence’ refer to all things make an understanding of not dwelling. You cannot say that this person retreats - measurements and calculations do not apply to such a one. This is “the Buddha always abiding in the world without being habituated to things of the world.”

Nói Phật chuyển Pháp luân [và] thoái lui là hủy báng Phật Pháp Tăng; nói Phật không chuyển pháp luân, không thoái lui cũng là hủy báng Phật Pháp Tăng.

Ngài Tăng Triệu nói: “Ðạo Bồ-đề không thể toan lường, cao vô thượng, rộng vô cùng, sâu thăm thẳm. Ngữ ngôn cũng như cái gò đất phải chịu mũi tên ghim vào⁸⁹.”

Cho rằng cái giác chiếu soi vẫn không phải từ trược biện thanh.

Nếu nói cái giác chiếu soi hiện tại, trừ ngoài cái giác chiếu soi ấy lại riêng có cái giác chiếu soi nào khác đều là ma nói⁹⁰.

Nếu chấp cứng vào cái giác chiếu soi hiện tại cũng đồng ma nói, còn gọi là tự nhiên ngoại đạo. Nếu cho cái giác chiếu soi hiện tại là Phật của chính mình vẫn là lời nói gang tấc, là lời nói thuộc toan lường, khác nào loài dã can kêu, vẫn thuộc cửa keo sơn.
Xưa nay không nhận cái tự tri tự giác là Phật của chính mình, lại hướng ra ngoài dong ruổi tìm Phật, nhờ thiện tri thức nói ra cái tự tri tự giác làm thuốc trị liệu cái bệnh hướng ngoại tìm cầu.

To say that the Buddha turns the wheel of the teaching and retreats (thereafter) is to slander the unpleasant, then even if one hears of a hundred, a thousand, ten thousand, or a hundred million Buddhas appearing in the world, it is just as if one had not heard; yet one does not dwell in not hearing either, nor does one enlightened one, his teaching and community. To say that the Buddha does not turn the wheel of teaching and does not retreat is also to slander the enlightened one, the teaching and community.

Seng-chao said, “The way of enlightenment cannot be measured or calculated—it is so high that there is nothing above it, so vast that it cannot be limited, so profound that it is bottomless, so deep that it cannot be fathomed. Speaking of it is like setting up a target mound inviting an arrow⁹¹.”

To speak of the mirror awareness is still not really right; by way of the impure, discern the pure.

If you say the immediate mirror awareness is correct, or that there is something else beyond the mirror awareness, this is all delusion⁹².

If you keep dwelling in the immediate mirror awareness, this too is the same as delusion; it is called the mistake of naturalism. To say the present mirror awareness is one’s own Buddha is words of measurement, words of calculation—it is like the crying of a jackal. This is still being stuck as in glue at the gate. Originally you did not acknowledge that innate knowing and awareness are your own Buddha, and went running elsewhere to seek Buddha. So you needed a teacher to tell you about innate knowing and awareness as a medicine to cure this disease of hastily seeking outside.

Nếu đã hết cái bệnh hướng ngoài tìm cầu thì không cần đến thuốc trị. Nếu chấp chặt cái tự tri tự giác là bệnh thiền-na, là triệt để Thinh văn. Như nước thành băng, toàn băng là nước, nhưng thật khó cứu được bệnh khát nước.

Nên cũng nói: “Bệnh ắt phải chết, thầy thuốc chịu khoanh tay”. Vô thỉ không phải Phật, chớ hiểu là Phật, Phật là thuốc bên chúng sanh, không bệnh không cần uống, thuốc và bệnh đều tiêu dụ như nước trong. Phật tợ như cam thảo, hòa với nước cũng như mật, nước ấy rất là ngon ngọt. Nếu đồng là bên nước trong thì luôn luôn không chấp, chẳng phải không mà vốn sẵn có. Cũng nói: “Lý này mọi người vốn sẵn có”.

Chư Phật, Bồ-tát là những bậc chỉ hạt châu. Từ xưa đến nay nó không phải là vật, không cần biết nó, hiểu nó, không cần biết là phải hay chẳng phải. Hãy chặt đứt câu hai đầu, chặt đứt câu có câu chẳng có, chặt đứt câu không câu chẳng không.

Vì vậy nên nói: “Pháp không so sánh không thể ví dụ, pháp thân vô vi không rơi vào các số”.

Once you no longer seek outwardly, the disease is cured and it is necessary to remove the medicine. If you cling fixedly to innate knowing awareness, this is a disease of meditation. Such is a thorough going disciple; like water turned to ice, all the ice is water, but it can hardly be expected to quench thirst.

He also said, With a fatal disease, ordinary physicians fold their arms, unable to do anything. There has never been such a thing as ‘Buddha’—do not understand it as Buddha. ‘Buddha’ is a medicine for sentient beings. Without disease, one shouldn’t take medicine. When medicine and disease are both dissolved, it is like pure water; Buddha- hood is like a sweet herb mingling with the water, or like honey mixed with the water—it is most sweet and delicious. (But) if you judge from the standpoint of the pure water, it is not affected; it is not that it doesn’t exist—it is originally there. He also said, This principle is originally present in everyone.

All the Buddhas and bodhisattvas may be called people pointing out a jewel. Fundamentally it is not a thing—you don’t need to know or understand it, you don’t need to affirm or deny it. Just cut off dualism; cut off the supposition “it exists” and the supposition “it does not exist.” Cut off the supposition “it is nonexistent” and the supposition “it is not nonexistent.”

When traces do not appear on either side, then neither lack nor sufficiency, neither profane nor holy, not light or dark. This is not having knowledge, yet not lacking knowledge, not bondage, not liberation. It is not any name or category at all.

Why is this not true speech? How can you carve and polish emptiness to make an image of Buddha? How can you say that emptiness is blue, yellow, red, or white?

As it is said, “Reality has no comparison, because there is nothing to which it may be likened; the body or reality is not constructed and does not fall within the scope of any classification.”

Nên cũng nói: “Thánh thể vô danh không thể nghĩ bàn, lý như thật của không môn khó thấu”.

Ví như loài côn trùng nhỏ nhít ở khắp mọi nơi, nhưng không thể ở trên ngọn lửa hồng. Chúng sanh cũng vậy, hay duyên tất cả chỗ mà không thể duyên trên Bát-nhã. Tham thiện tri thức tìm cầu sự hiểu biết, đó là thiện tri thức ma, vì đạo sanh ra nói năng giải.

Nếu giữ gìn trai giới tu thiền, học huệ, đó là thiện căn hữu lậu⁹⁴.

That is why it is said, “The substance of the sage is nameless and cannot be spoken of; the empty door of truth as it really is cannot be tarried in.”

It is like the case of insects being able to alight anywhere, only they can’t alight on the flames of a fire—sentient beings’ minds are also like this in that they can form relations anywhere, only they cannot relate to transcendent wisdom. When you call on teachers and seek some knowledge or understanding, this is the demon of teachers, because it gives rise to verbalization and opinion.

If you rouse the four universal vows⁹⁵ promising to rescue all living beings, only thereafter to finally attain Buddhahood yourself, this is the demon of the knowledge of the way of the warrior for enlightenment, because the vow is never given up.

If you fast and control yourself, practice meditation and cultivate wisdom, these are afflicted roots of goodness⁹⁶.

Even if you sit on the site of enlightenment and manifest attainment of complete perfect awakening, and rescue innumerable people so that they all experience individual enlightenment, this is the demon of roots of goodness, since it arouses greedy attachment.

If in the midst of all things you are utterly without any defilement by greed, so your aware essence detached from desire, quiescent and still. This is still demon work.

Nếu trí tuệ thoát không khỏi bấy nhiêu lưới ma, thì dầu hiểu trăm bổn kinh Vệ Ðà⁹⁷ đều là cặn bã địa ngục. Nếu tìm sự tương tợ như Phật thì không có lẽ ấy.

Như hiện nay ăn cơm thô để tạm sống, mặc áo vá để ngăn rét lạnh, khát thì vốc nước mà uống. Ngoài ra, đối tất cả những pháp có/không đều không mảy may nghĩ ngợi, người này lần hồi sẽ có phần khinh an sáng suốt.

Thiện tri thức không chấp Có, không chấp Không, thoát khỏi mười câu ma ngữ⁹⁸, buông lời không trói buộc người, có nói năng gì không tự xưng là bậc thầy nói, như tiếng vang trong hang núi; nói năng khắp thiên hạ mà miệng không lỗi lầm, có thể kham làm y chỉ. Nếu bảo ta có thể nói, ta có thể kham làm y chỉ. Nếu bảo ta có thể nói, ta có thể hiểu, nói ta là hòa thượng, ông là đệ tử, những lời nói ấy đồng với ma thuyết.

If your wisdom cannot shed so many demon nets, then even if you can understand a hundred books of exists alone, dwelling in exceedingly deep absorption, without ever rising or progressing anymore, this is the demon of concentration, because you’ll be forever addicted to enjoying it, until ultimate extinction, knowledge⁹⁹, all of it is in the dregs of hell. If you seek to be like Buddha, there is no way for you to be so.

Now that you hear me say not to be attached to anything, whether good, bad, existent, nonexistent, or whatever, you immediately take that to be falling into emptiness. You don’t know that to abandon the root and pursue the branches is to fall into emptiness; to seek Buddhahood, to seek enlightenment or anything at all, whether it may exist or not, this is abandoning the root and pursuing the branches.

For now, eat simple food to sustain life, patch rags to keep off the cold, when thirsty scoop up water to drink— beyond this, if one just harbors no thought at all of concern with anything at all, existent, nonexistent, or otherwise, this person will in time have his share of ease and clarity.

A good teacher does not cling to existence or nonexistence; he has abandoned the ten expressions of demon talk¹⁰⁰, and when he speaks forth he does not entangle or bind others. Whatever he says, he does not call it a teacher’s explanation; like a valley echo, “his words fill the land without fault” He is worthy of trust and association. If one should say, “I am capable of explaining, I am able to understand—I am the teacher, you are the disciple,” this is the same as demon talk and is to speak of the Way pointlessly.

Vô cớ nói rằng chính mắt mình thấy đạo, vốn là Phật, chẳng phải Phật, là Bồ-đề, Niết-bàn, Giải thoát.v.v... vô cớ nói một tri, một giải, dơ lên một cánh tay, dùng một ngón tay nói là thiền là đạo, lời nói ấy trói buộc người chưa biết lúc nào mới thôi, chỉ tăng thêm dây trói tỷ-kheo. Dầu cho không nói gì cũng có lỗi về miệng. Thà làm chủ tâm mình chớ bị tâm sai xử.

Trong giáo lý bất liễu nghĩa thì có thầy của trời người, có đạo sư. Trong giáo lý liễu nghĩa không làm thầy của trời người, không lấy pháp làm thầy, chưa thể y vào huyền giám¹⁰¹. Vã lại, y vào liễu nghĩa giáo còn có phần tương thân. Nếu là giáo bất liễu nghĩa chỉ phù hợp nói với người tục tai điếc.

Ngay hiện tại chỉ cần không y trụ tất cả những pháp có/không.v.v... Cũng không khởi không y trụ, cũng không khởi hiểu biết không y trụ. Ðây mới xứng gọi là đại thiện tri thức

Once you have actually seen the existence of the Way, (to say,) “This is Buddha, this is not Buddha, this is enlightenment, this is extinction, liberation,” and so forth, is to pointlessly express partial knowledge, or lift a finger and say, “This is Ch’an! This is the path!” Such words entangle and bind others without end—this only increases the ties of mendicants. And even without speaking there is still fault of mouth. Rather be master of mind; don’t be mastered by mind.

In the incomplete teaching there is a teacher of humans and gods (Buddha), there is a guide. In the complete teaching, he is not “teacher of humans and gods” and doesn’t make doctrine the master. If you are not yet able to resort to the mystic mirror¹⁰³, then for the time being, if you can resort to the complete teaching you will still have some share of familiarity with it. As for the incomplete teaching, it is only fitting to speak of it to deaf worldlings.

For now, just do not depend on anything existent, nonexistent, or whatever; and do not dwell in nondependence, and also do not make an understanding of not depending or dwelling. This is called great knowledge.

He also said, “Only a Buddha alone is a great teacher, because there is no second person; the rest are all called outsiders, also called demons talking¹⁰⁴.

Right now this is just to explain away dualism. Just do not be affected by greed for any existent or nonexistent things—when it comes to the matter of untying bonds, there are not special words or phrases to teach people.

Dạy người có pháp nào khác để truyền trao, đây gọi là ngoại đạo, cũng gọi là ma thuyết. Cần phải biết lời nào thuộc liễu nghĩa giáo, bất liễu nghĩa giáo. Phải biết lời ngăn, lời không ngăn; Phải biết lời sanh tử, phải biết lời thuốc bệnh; Phải biết lời dẫn dụ nghịch thuận, phải biết lời chung và riêng.

Nói đạo do tu hành mà được, Phật có tu có chứng, là tâm là Phật, tức tâm tức Phật, là Phật nói, là lời dạy bất liễu nghĩa, là lời không ngăn, là lời chung, là lời nặng đến một thăng. Những lời này lựa bên pháp uế, là lời ví dụ thuận, là lời chết, là lời phàm phu.

Là lời ngoài tam thừa giáo, là lời ví dụ nghịch.

Là lời lựa bên tịnh pháp, là lời sống.
If you say that there are some particular verbal expressions to teach people, or that there is some particular doctrine to give people, this is called heresy and demon talk.

You must discern the words of the complete teaching and the incomplete teaching. You must discern prohibitive words and nonprohibitive words; you must discern living and dead words; you must discern medicine and disease words; you must discern words of negative and positive metaphor; you must discern generalizing and particularizing words.

To say that it is possible to attain Buddhahood by cultivation, that there is practice and there is realization, that this mind is enlightened, that the mind itself is identical to Buddha—this is Buddha’s teaching; these are words of the incomplete teaching. These are nonprohibitive words, generalizing words, words of a pound or ounce burden. These are words concerned with weeding out impure things; these are words of positive metaphor. These are dead words. These are words for ordinary people.

To say that one cannot attain Buddhahood by cultivation, that there is no cultivation, no realization, it is not mind, not Buddha—this is also Buddha’s teaching; these are words of the complete teaching, prohibitive words, particularizing words, words of a hundred hundredweight burden.

These are words beyond the three vehicles’ teachings, words of negative metaphor or instruction, words concerned with weeding out pure things.

These are words for someone of station in the Way, these are living words.

Là lời của người có địa vị từ Tu Ðà Hoàn trở lên thẳng đến thập địa. Nói chung, hễ có ngữ cú đều thuộc pháp trần cấu¹⁰⁵, hễ có ngữ cú đều thuộc về phiền não, hễ có ngữ cú đều thuộc giáo bất liễu nghĩa.

Giáo liễu nghĩa là trì, giáo bất liễu nghĩa là phạm. Phật địa không còn trì phạm, giáo liễu nghĩa và bất liễu nghĩa đều không nhận.

Từ mạ biện rõ đất, từ trược biện rõ thanh. Cái giác chiếu soi hiện tại nếu từ bên thanh thường chiếu soi cũng không phải thanh; không chiếu soi cũng không phải thanh, cũng không phải thanh; cũng không phải không thanh, cũng không phải thánh, cũng không phải không thánh. Cũng không phải thấy nước đục rồi nói lỗi nước đục, nước nếu trong đều không nên nói, nói thì nước kia thành đục. Nếu có hỏi mà không hỏi, cũng có nói mà không nói, bởi vì Phật không vì Phật thuyết pháp. Bình đẳng chơn như pháp giới không Phật nào chẳng độ chúng sanh.

Phật không trụ Phật gọi là chân phước điền¹⁰⁶.

Cần biện rõ lời chủ khách¹⁰⁷.

From entering the stream all the way up to the tenth and highest stage of bodhisattvahood, as long as there are verbal formulations, all belong to the defilement of the dust of the teachings¹⁰⁸. As long as there are verbal formulations, all are contained in the realm of affliction and trouble. As long as there are verbal formulations, all belong to the incomplete teaching.

The complete teaching is obedience, the incomplete teaching is transgression—at the stage of Buddhahood there is neither obedience nor transgression, as neither the complete nor the incomplete teachings are admissible.

From the sprouts discern the ground, from the impure discern the pure. Just be aware, mirrorlike, right now; if you assess the mirror awareness from the standpoint of purity, it is not pure, but absence of mirroring awareness is not pure either, neither is it impure. Nor is it holy or not holy. Also it is not seeing the impurity of the water and speaking of the ills of the water’s impurity. If the water were pure, nothing could be said; speech instead would defile that water. If there is a questionless question, there is also speech- less speech. A Buddha does not explain the truth for the sake of Buddhas; in the equanimous, truly-so world of reality there is no Buddha_it doesn’t save living beings.

A Buddha does not remain in Buddhahood; this is called the real field of blessings¹⁰⁹.

You must distinguish host and guest words¹¹⁰.

Tham nhiễm tất cả cảnh pháp có/không sẽ bị tất cả cảnh pháp có/không làm hoặc loạn.

Tự tâm sẽ là ma vương, chiếu dụng thuộc ma dân. Cái giác chiếu soi hiện tại chỉ không y trụ vào tất cả cảnh pháp có/không, pháp thế gian xuất thế gian, cũng không khởi hiểu biết không y trụ, cũng không y trụ vào không hiểu biết thì tự tâm là Phật, chiếu dụng thuộc Bồ-tát - tâm tâm là chủ tể, chiếu dụng thuộc khách trần.

Như trên sóng mà nói thì nước không công dụng chiếu soi muôn hình tượng. Nếu hay tịch chiếu không tự huyền chỉ thì tự nhiên quán xuyến được cổ kim.

Như nói: “Thần không có công dụng chiếu soi nên công năng thường còn, hay ở tất cả chỗ làm Ðạo sư¹¹¹”.

Nói chúng sanh có Phật tánh cũng hủy báng Phật Pháp Tăng. Nói chúng sanh không Phật cũng Phật tánh cũng hủy Phật Pháp Tăng.

If you are affected by greed for any existent or nonexistent objects, you are confused and disturbed by all existent or nonexistent objects. Your own mind then becomes the king of demons and its shining function belongs to the masses of deluding demons. If your present mirror awareness just does not dwell on anything, whatever may exist or not, mundane or transcendent, and also does not make an understanding of nondwelling, and also does not dwell in the absence of understanding, then your own mind is enlightened, Buddha, and its shining function belongs to the bodhisattvas - master of all mental conditions, its shining function is in the realm of passing phenomena.

It is like waves telling of water; it illumines myriad forms without effort. If you can shine quiescently, then you will penetrate not only the hidden essence, but naturally past and present as well. As it is said, “When the spirit has no power to shine, the ultimate power always remains, able to be a guide in all places¹¹².”The natural Consciousness of sentient beings is of sticky and viscous nature because they have not yet tread the steps to enlightenment; for a long time they have stuck fast to various existent and nonexistent things.

While they are partaking of the mystic essence, they cannot use it as medicine; while hearing words beyond conception, they cannot believe completely. That is why Shakyamuni, Gautama Buddha, spent forty-nine days under the tree of enlightenment silently contemplating. Wisdom is obscure, difficult to explain; there is nothing to which it may be likened.

To say that sentient beings have enlightened nature is to slander the enlightened ones, their teachings and communities. To say that sentient beings have no enlightened nature is also to slander the enlightened ones, their teachings and communities.

Nếu nói có Phật tánh gọi là chấp trước báng. Nếu nói không Phật tánh gọi là hư vọng báng.

Như nói: Nói Phật tánh là tăng ích báng, nói Phật tánh không là tổn giảm báng, nói Phật tánh cũng có cũng không là tương vị báng, nói Phật tánh chẳng có chẳng không là hý luận báng.

Bằng như [Phật] không nói điều ấy thì chúng sanh không hy vọng được giải thoát; Bằng như nói điều ấy thì chúng sanh lại theo lời sanh hiểu biết, lợi ích sẽ giảm thiểu, tổn hại sẽ thêm nhiều.
Vì vậy nên ngài mới nói:”Ta thà không thuyết pháp, chóng nhập Niết-bàn.” Nhưng về sau truy tầm chư Phật đều nói pháp tam thừa. Sau đó mới phương tiện giả nói kệ, giả lập danh tự.
Vốn không phải Phật hướng về họ nói là Phật, vốn không phải Bồ-đề hướng về họ nói là Phật, vốn không phải Bồ-đề hướng về họ nói là Bồ-đề, Niết-bàn, giải thoát.v.v... Biết họ mang trăm cân đá cất lên không nổi thì hãy cho họ mang một thăng một cáp. Biết họ khó tin Liễu nghĩa giáo hãy vì họ nói Bất liễu nghĩa giáo. Vã lại, thiện pháp được lưu hành còn hơn là ác pháp. Quà lành mãn kỳ hạn thì quả ác liền đến.
Ðược Phật thì có chúng sanh đến, được Niết-bàn thì có sanh tử đến, được sáng thì có tối đến; Chỉ là nhơn quả hữu lậu thay nhau thì không tránh khỏi sự đáp trả lẫn nhau. Nếu muốn khỏi thấy việc thay nhau chỉ cần chặt dứt câu hai đầu, lượng số trói buộc không được, không Phật không chúng sanh, không thân không sơ, không cao không thấp, không bình không đẳng, không đi không đến.

If one says there is an enlightened nature, this is called slander by attachment, but to say there is no enlightened nature is called slander by falsehood. As it is said, to say that enlightened nature exists is slander by presumptions to say that it does not exist is slander by repudiation; to say that enlightened nature both exists and does not exist is slander by contradiction, and to say that enlightened nature is neither existent nor nonexistent is slander by meaningless argument.

If a Buddha would not speak, then sentient beings would have no hope of liberation; if he would speak, then sentient beings would follow his words to produce interpretations—the benefits would be few and the disadvantages would be many.

Therefore Buddha said, “I would rather not explain the truth, but enter extinction right away.” But afterwards he thought back upon all the Buddhas of the past, who had all taught the doctrines of three vehicles. Thereafter he made temporary use of verses to explain, and provisionally established names and terms. It is basically not Buddha, but to them he said, “This is Buddha;” it is originally not enlightenment but he said to them, “This is enlightenment peace, liberation,” and so forth—he knew they couldn’t bear up a hundred hundredweight burden, so for the time being he taught them the incomplete teaching. And he realized the spread of good ways, which was still better than evil ways—but when the limits of good results are fulfilled, then bad consequences arrive.

Once you have “Buddha” then there are “sentient beings” there; once you have “nirvana,” then there is “birth and death” there. Once you have light, then there is darkness there. As long as cause and effect with attachment are revolving over and over, there is nothing that does not incur a result. If you want to avoid experiencing this reversal, just cut off dualism; then measurements cannot govern you. You are neither Buddha nor sentient being, not near, not far, not high, not low, not equal, not even, not going, not coming.

Chỉ không chấp trước văn tự và thoát khỏi nó¹¹³ thì hai đầu bắt ông không được. Ông sẽ thoát khỏi khổ vui đối đãi, thoát khỏi sáng tối thay nhau. Lý thật của chơn thật cũng không chơn thật, hư vọng cũng không hư vọng, không phải vật có lượng số, cũng như hư không không thể tu sửa. Nếu tâm còn chút tri giải ắt bị lượng số trói chặt.

Cũng như Phong Triệu bị Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ khống chế. Cũng như năm chỗ keo sơn đều dính mắc thì bị ma vương nắm bắt, chính mình sẽ ở lại nhà ma¹¹⁴.

Luận về giáo ngữ đều có ba câu liền nhau là sơ thiện, trung thiện và hậu thiện. Sơ thiện thì phải dạy họ phát thiện tâm. Trung thiện phá thiện tâm. Hậu thiện mới gọi là hảo thiện.

Bồ-tát, tức chẳng phải Bồ-tát, ấy gọi là Bồ-tát. Pháp chẳng phải pháp, chẳng phải phi pháp¹¹⁵.” Tóm lại đều như thế.

Nếu chỉ nói một câu sẽ khiến chúng sanh vào địa ngục. Nếu đồng thời nói ba câu mà chính họ rơi vào địa ngục thì không can hệ gì đến vị giáo chủ. Nói đến cái giác chiếu soi hiện tại là Phật của chính mình là sơ thiện,

Just do not cling to written letters which obstruct it¹¹⁶, and neither side (of any split) can hold you. You will avoid either form of pain or pleasure, and avoid the opposition of light and dark. The true principle is that even reality is not really real, and even falsehood is not false. It is not something calculable; like empty space, it cannot be cultivated. If there occurs any intellectual fabrication in the mind, then it is governed by measurements.

This is also like the divination signs, which are governed by metal, wood, water, fire, and earth, or like sticky glue, stuck in five places—the king demon can grab you and freely return home¹¹⁷.

The words of the teachings all have three successive steps: the elementary, the intermediate, and the final good. At first it is just necessary to teach them to create a good state of mind. In the intermediate stage, they break through the good mind. The last is finally called really good.

“A bodhisattva is not a bodhisattva; this is called a bodhisattva. The truth is not truth, yet is not other than truth¹¹⁸.” Everything is like this.

Yet if you teach only one stage, you will cause sentient beings to go to hell; if all three stages are taught at once, they will enter hell by themselves. This is not the business of a teacher. Having explained as far as that the present mirror awareness is your own Buddha, this is the elementary good (“good in the beginning”).

Không chấp thủ cái giác chiếu soi hiện tại là trung thiện, cũng không khởi hiểu biết không chấp thủ là hậu thiện. Nếu được như thế là vị Phật sau Phật Nhiên Ðăng, là không phàm cũng không thánh, nhưng chớ lầm nói Phật chẳng phải phàm chẳng phải thánh.

Sơ Tổ cõi này nói: “Không thể không thánh là Phật thánh.” Nếu nói Phật thánh thì cũng không phải chín bậc tinh linh như những loài rồng, súc sanh... và Ðế-thích, Phạm Thiên đến nay đều có thể biến hóa. Loài thượng phẩm tinh linh cũng biết được những việc xưa nay khoảng trăm kiếp, há được gọi là Phật?

Như A-tu-la vương thân rất to lớn, sánh gấp đôi núi Tu-di. Lúc cùng trời Ðế-thích đánh nhau, biết sức không thắng nổi bèn dẫn trăm muôn binh sĩ lẫn vào ngó sen để ẩn núp. Thần thông cùng biện tài không kém Phật nhưng không phải Phật.

Cấp bậc của giáo ngữ thì mau chậm lên xuống bất đồng. Khi chưa ngộ chưa hiểu gọi là tham sân, ngộ rồi gọi là Phật huệ. Nên nói:”Không khác người thuở xưa mà chỉ khác chỗ thực hành thuở trước”.