BÁ trưỢng ngữ LỤc sayings and doings of pai-chang việt ngữ: Thích Thông Phương Anh ngữ: Thomas Cleary Biên soạn & dịch chú thích: Thuần Bạch ngữ LỤC của thiền sư ĐẠi trí

Sư húy là Hoài Hải, người ở Trường Lạc, Phúc Châu (nay là Phúc ), họ Vương, xuất gia lúc thiếu thời, lão thông tam học¹.

Khi Ðại Tịch (Mã Tổ²) xiển hóa ở Giang Tây, Sư hết lòng nương về cùng với Tây Ðường Trí Tạng³,

RECORD OF SAYINGS OF THE MEDITATION MASTER of GREAT WISDOM (who lived on) PAI-CHANG MOUNTAIN in HUNG-CHOU

The master’s initiatory name was Huai-hai, “Ocean of Heart”, he was from Chang-le in Fukien, and his original surname was Wang. As a youth he left the dusts of the world and cultivated discipline, meditation, and wisdom, the three studies of Buddhism⁴.

Finding Ta-chi (Ma-tsu, “Ancestor Ma⁵”) teaching in Kiangsi province, he followed him in all sincerity along with Chih-tsang of Hsi-t’ang⁶ and

Nam Tuyền Phổ Nguyện⁷.

Sư thuộc trong nhóm đệ tử được nhập thất⁸. Khi ấy ba vị đại sĩ này, như ba trụ cột, mỗi người trấn một nơi.
1. Ðến phiên Sư làm thị giả Mã Tổ, một hôm chợt thấy đàn vịt trời bay qua, Mã Tổ liền hỏi: “Ấy là cái gì?”

Sư đáp: “Con vịt trời.”

Mã Tổ lại hỏi: “Bay về đâu?”

Sư đáp: “Bay qua rồi.”

Mã Tổ xoay đầu nắm lỗ mũi Sư vặn mạnh một cái, đau quá Sư la thất thanh.

P’u-yuan of Nan-ch’uan⁹.

He was known as among those who “entered the room¹⁰.” These three great heroes stood out like a tripod among them all.

1. One day as the master was walking along with Ma-tsu, they saw a flock of wild ducks fly by. The ancestor said, “What is that?”

The master said, “Wild ducks.”

Ma-tsu said, “Where have they gone?”

The master said, “Flown away.”

Ma-tsu then turned around and grabbed the master’s nose; feeling pain, the master let out a cry.

Mã Tổ bảo: “Sao không nói bay qua rồi đi!”

Ngay câu nói ấy Sư có tỉnh. Trở về liêu thị giả Sư khóc than thảm thiết.

Người đồng sự thấy vậy hỏi:

- Huynh nhớ cha mẹ chăng?

Sư đáp:

- Bị người chưởi mắng chăng?

- Vì sao huynh khóc?

- Mũi tôi bị đại sư vặn mạnh, hết sức đau đớn!

Người đồng sự hỏi:

- Có nhân duyên gì không khế hợp¹¹ chăng?

Sư nói: “Các huynh cứ đi hỏi hòa thượng!”

Những vị ấy bèn đến hỏi đại sư: “Thị giả Hải có nhân duyên gì không khế hợp mà khóc ở trong liêu. Xin hòa thượng vì chúng con nói.”

The ancestor said, “Still you say, ‘Flown away’?”

At these words the master had insight. Then the master returned to the attendants’ quarters, wailing pitifully.

Another monk who worked as an attendant for Ma-tsu asked him, “Are you thinking of your parents?”

The master said, “No.”

The fellow attendant said, “Has someone reviled you?”

The master said, “No.”

The attendant said, “Then why are you crying?”

The master said, “My nose was grabbed by the great teacher, and the pain hasn’t stopped.”

The attendant said, “What happened? What didn’t you realize¹²?”

Ðại sư bảo:

- Y đã ngộ, các ông hỏi thẳng y!

- Hòa thượng nói huynh đã ngộ, bảo chúng tôi hỏi thẳng huynh.

- Vừa rồi khóc, sao bây giờ lại cười?

Sư nói:

- Vừa rồi khóc, bây giờ cười.

Sư đáp: “Hôm qua bị hòa thượng vặn mạnh nơi chóp mũi đau quá!”

Mã Tổ hỏi: “Hôm qua ông để tâm về chỗ nào?”

The great teacher, Ancestor Ma, explained simply that Huai-hai did indeed understand, and told the other attendant to go ask him.

So the attendant went back and said to the master, “The teacher says you understand; he told me to ask you myself.”

The master then laughed. The attendant said, “Just a minute ago you were crying; now why are you laughing?”

The master said, “Just then I was crying; right now I am laughing.”

The attendant was at a loss.

The next day Ma-tsu went into the teaching hall; as soon as the community had assembled, the master came forward and rolled up the prostration mat¹⁴, whereupon Ma-tsu got down from his seat and went back to his room with the master following behind. Ma-tsu said, “Just then I had not yet said anything; why did you roll up the mat?”

The master said, “Yesterday you grabbed my nose, and it hurt.”

Ma-tsu said, “Yesterday where did you set your mind?”

Sư đáp: “Chóp mũi ngày nay lại không đau.”

Mã Tổ bảo:

- Về sau, ông mở miệng thế nào để dạy bảo người?

Sư lấy cây phất tử đưa lên.

Mã Tổ bảo:

- Đây là dụng hay đây lìa dụng.

Sư treo cây phất tử về chỗ cũ. Mã Tổ chấn chỉnh oai nghi hét một tiếng, mãi đến ba ngày Sư vẫn còn điếc tai.

2. Từ đây tiếng tăm vang xa, đàn việt thỉnh Sư đến núi Ðại Hùng ở Hồng Châu, thuộc phạm vi Tân Ngô. Bởi chỗ ở nơi ngọn núi này cao vút, nên mới gọi Sư là Bá Trượng.

The master said, “My nose doesn’t hurt anymore today.”

Ma-tsu said, “You have deeply understood yesterday’s event.”

The master bowed and withdrew.^.

The master called on Ma-tsu a second time; as he stood by, Ma-tsu looked at the whisk on the corner of the rope seat. The master said, “Do you identify with the function, or detach from the function?”

Ma-tsu said, “Later on, when you open your lips, what will you use to help people?”

The master took the whisk and held it up.

Ma-tsu said, “Do you identify with this function, or detach from this function?”

The master hung the whisk back where it had been before; Ma-tsu drew himself up and shouted so loud that the master’s ears were deafened for three days^.

2. Henceforth the sound of thunder would roll. Generous believers invited him to the region of Hsin-wu in Hung-chou, where he dwelt on Ta-hsiung Mountain. Because of the precipitous steepness of the cliffs and crags where he dwelt, the mountain was called Pai-chang.

Ở nơi ấy chưa đầy một tháng, khách tham học bốn phương đua nhau kéo đến. Qui Sơn¹⁵ và Hoàng Bá¹⁶ đứng đầu trong chúng.

Once he was there, before even a month had passed, guests studying the mystery came like deer from all four directions. from all four directions; Kuei-shan¹⁷ and Huang-po¹⁸ were foremost among them.

Một hôm nọ, Hoàng Bá đến chỗ Sư từ biệt¹⁹ muốn đi đến lễ bái Mã Tổ. Sư bảo: “Mã Tổ đã thiên hóa.”

Sư nói: “Về sau ông kế thừa Mã Tổ chăng?”

Hoàng Bá thưa: “Không dám! Hôm nay nhân thầy thuật lại con mới thấy được đại dụng đại cơ của Mã Tổ, song vẫn không biết Mã Tổ. Nếu về sau con kế thừa Mã Tổ, con cháu sẽ mất hết.”
When Huang-po came to the master’s place, (after) one day²⁰ he took leave and said, “I want to go pay respects to Ancestor Ma.” The master said, “Ancestor Ma has already passed on.”

Huang-po said, “What were Ancestor Ma’s sayings?”

The master then cited the circumstances of his second calling on Ancestor Ma and the raising of the whisk; he said, “The way of enlightenment is not a small matter; at that time, I was actually deafened for three days by Ma-tsu’s shout.”

When Huang-po heard this, he unconsciously stuck out his tongue (in awe). The master said, “Will you not succeed to Ma-tsu hereafter?”

Huang-po said,“No. Today, thanks to your recital, I have been able to see Ancestor Ma’s great capacity in action; but I do not know Ancestor Ma. If I were to succeed to Ancestor Ma, later on I would be bereft of descendants.”

Sư bảo: “Ðúng thế! Ðúng thế! Chỗ thấy bằng thầy thì kém thầy nửa đức, chỗ thấy hơn thầy mới kham truyền thụ. Ông ắt có cái thấy vượt hơn thầy²¹.”

The master said, “Right, right! When one’s view is equal to the teacher’s he diminishes his teacher’s virtue by half; only when his view surpasses the teacher’s is he qualified to pass on the transmission. You sure have a view that goes beyond a teacher’s²².”

3. Về sau Qui Sơn hỏi Ngưỡng Sơn²³:

“Khi Bá Trượng tái tham Mã Tổ và đưa phất tử lên, hai vị tôn túc này ý chỉ thế nào?”

Ngưỡng Sơn đáp: “Ðây là hiển bày đại dụng [của] đại cơ.”

Qui Sơn bảo: “Mã Tổ đã khai ngộ 84 vị thiện tri thức, vị nào được đại cơ, vị nào được đại dụng?”

Ngưỡng Sơn thưa: “Bá Trượng được đại cơ, Hoàng Bá được đại dụng. Những vị còn lại đều là bậc thầy giảng đạo (xướng đạo sư).”

Qui Sơn nói: “Ðúng thế! Ðúng thế!”

Yang-shan said, “This is showing the function of great capacity.”

Kuei-shan said, “Ancestor Ma produced eighty-four enlightened teachers; how many people attained his great capacity, and how many attained his great function?”

Yang-shan said, “Pai-chang attained the great capacity; Huang-po attained the great function. The rest were all just preachers of the Way.”

Kuei-shan said, “It is so.”

4. Một hôm, Mã Tổ hỏi Sư: “Từ chỗ nào đến?”

Sư thưa: “Từ sau núi đến.”

Mã Tổ hỏi: “Lại gặp một người chăng?”

Sư thưa: “Không gặp.”

Mã Tổ bảo: “Vì sao không gặp?”

Sư thưa: “Nếu gặp thì thuật lại với hòa thượng.”

Mã Tổ hỏi: “Chỗ nào được tin tức ấy?”

Sư thưa: “Con tội lỗi.”

The master said, “From the other side of the mountain.”

Ma-tsu said, “And did you meet anyone?”

The master said, “No.”

The ancestor said, “Why not?”

The master said, “If I had, I would mention it to you.”

Ma-tsu said, “How could this be happening?”

The master said, “I am at fault.”

Mã Tổ bảo: “Lão tăng tội lỗi.”

Sư thượng đường dạy:

Sư đáp: “Riêng ngồi núi Ðại Hùng.”

Tăng lễ bái, Sư liền đánh²⁵.
Tây Ðường Trí Tạng hỏi Sư: “Huynh về sau làm sao khai thị người?”

Sư dùng tay co và duỗi hai lần.

Sư dùng tay điểm đầu ba lần.

Ma-tsu said, “On the contrary, it’s my fault.”

In the teaching hall the master said,

The spiritual light shines alone,

Far transcending the senses and their fields;

The essential substance is exposed, real and eternal.

It is not contained in written words.

The nature of mind has no defilement;

It is basically perfect and complete in itself.

Just get rid of delusive attachments,

And merge with realization of thusness.”

5. Someone asked, “What is so extraordinary?”

The master said, “Sitting alone on Ta-hsiung Mountain.”

The questioning monk bowed, whereupon the master hit him²⁶.

Hsi-t’ang asked the master, “Later on, how will you open up and teach people?”

The master closed and opened his hand twice.

Hsi-t’ang said, “Then what?”

The master tapped his head three times with his hand.

6. Ancestor Ma sent someone to take a letter and three jars of bean paste to give to the master.

Sư bảo đem đặt trước Pháp đường, rồi thượng đường.

Cả chúng nói không được. Sư liền đập bể hủ tương rồi trở về phương trượng.

Sư hỏi: “Làm sao vậy?”

Tăng đáp: “Cha mẹ²⁷ đều mất một lượt, thỉnh thầy chọn ngày.”

Sư bảo: “Sáng mai chôn cùng một giờ.”

Hỏi: “Y kinh giải nghĩa oan chư Phật ba đời, lìa kinh một chữ tức đồng ma thuyết. Vậy là sao?”

Sư đáp: “Cố chấp vào động tĩnh thì oan chư Phật ba đời, ngoài kinh riêng cầu tức đồng ma thuyết.”

The master had him place them in the front of the teaching hall; then he went up into the hall.

As soon as the community had gathered, he pointed at the bean paste jars with his staff and said, “If you can speak, I will not break them; if you cannot speak, then I’ll break them.”

The community was speechless, so the master broke the jars and returned to his abbot’s quarters.

7. A certain monk came crying into the teaching hall.

The master said, “What are you doing?”

The monk said, “My father and mother²⁸ have both died; please, Master, choose a day (for their funeral).

The master said, “Tomorrow bury them at once.”

Someone asked, “What does it mean when ‘to understand the meaning according to the scriptures is the enemy of the Buddhas of past, present, and future; to depart one word from the scriptures is the same as demon talk’?”

The master said, “Steadfastly watching over activity and stillness is the enemy of the Buddhas of past, present, and future; to seek anything particular beyond this is the same as deluded demon talk.”

Sư bèn gọi lại, đại chúng xoay đầu.

Sư liền bảo: “Ấy là cái gì?”

Nhân ngày phổ thỉnh khai khẩn đất ruộng, Sư xoay lại hỏi xà-lê Hi Vận (Hoàng Bá): “Khai khẩn đất ruộng không dễ.”

Hoàng Bá đáp: “Chúng tăng làm việc.”

Sư hỏi: “Có nhờ đến dụng của đạo chăng?”

Bá thưa: “Ðâu dám từ chối việc lao động.”
Sư hỏi: “Khai khẩn được nhiều ít?”

Hoàng Bá làm thế cuốc ruộng.

Sư hỏi Hoàng Bá: “Chỗ nào đến?”

He called to them; when the people turned their heads, he said, “What is it?”

The master, having asked everyone to clear the fields, went back and asked Huang-po, “Reverend Yun, clearing fields is not easy.”

Huang-po said, “The community of monks is working.”

The master said, “There is strain on the work of the Way.

Huang-po said, “How dare one avoid labor?”

The master said, “How many fields have you cleared?”

Huang-po made a gesture of hoeing the field, whereupon the master shouted. Huang-po covered his ears and went out.

The master asked Huang-po, “Where have you come from?”

Huang-po said, “From picking mushrooms on the mountain.”

The master said, “There is a tiger on the mountain; did you see him?”

Huang-po immediately made a tiger’s roar. The master took the axe at his side and made a gesture of chopping. Huang-po grabbed and held it, and immediately slapped the master.

Ðến chiều Sư thượng đường bảo: “Ðại chúng! Dưới núi có một con hổ, hết thảy các ông ra vào coi chừng! Sáng nay chính lão tăng bị cắn một phát.”

9. Về sau, Qui Sơn hỏi Ngưỡng Sơn: “Chuyện hổ của Hoàng Bá thế nào?”

Ngưỡng Sơn thưa: “Hòa thượng thế nào?”

Qui Sơn nói: “Bá Trượng khi ấy nên một búa chém cho chết, nhân vì sao mà đến thế này!”

Ngưỡng Sơn thưa: “Chẳng như thế.”

Ngưỡng Sơn đáp: “Chẳng những cưỡi đầu cọp, cũng khéo nắm đuôi cọp.”

Qui Sơn khen: “Tịch con, quả có câu yếu hiểm!”
10. Khi Sư thượng đường, vào mỗi ngày thường có một cụ già theo chúng thính pháp, thời pháp xong liền đi. Có một hôm cụ già không chịu đi. Sư bèn hỏi: “Ai đứng đó?”
Cụ già đáp: “Vào thời quá khứ của đức Phật Ca-diếp con đã từng ở núi này, có học nhân hỏi con ‘Bậc đại tu hành lại còn rơi vào nhân quả nữa không?’ Con đáp ‘Không rơi vào nhân quả.’ Nên đọa làm thân chồn.

In the evening, the master went up into the hall and said, “People, there is a tiger on the mountain; you people should all watch out for him coming and going. This morning I myself got bit by him.”

Yang-shan said, “What do you say, Teacher?”

Kuei-shan said, “At that time Pai-chang should have immediately slain him with one blow of the axe; why should it come to this?”

Yang-shan said,“I disagree.”

Kuei-shan said,“How do you see it?”

Yang-shan said, “He not only rides the tiger’s head, he also knows how to hold the tiger’s tail.”

Kuei-shan said, “Chi, you sure have a dangerously precipitous statement there.”

10. When the master went into the teaching hall each day, there was always an old man who listened to the teaching and then left as the assembly dispersed. One day he didn’t leave, and the master asked him, “Who are you, standing there?”

The old man said, “In the time of the ancient Buddha Kasyapa, I used to dwell on this mountain. A student asked me, ‘Is a highly cultivated and greatly accomplished person still subject to cause and effect?’ I told him no, and I became subject to the body of a wild fox.

“Nay thỉnh hòa thượng nói một chuyển ngữ để con thoát thân.”
Sư bảo: “Ông hãy hỏi xem!”

Cụ già liền hỏi: “Bậc đại tu hành lại còn rơi vào nhân quả nữa không?”

Sư đáp: “Không lầm nhân quả.”

Cụ già ngay câu nói ấy đại ngộ, bèn cáo từ Sư và nói: “Con đã thoát khỏi thân chồn, con ở sau núi, xin Ngài y theo lễ một vị tăng tịch an táng cho con.”

Sư bảo duy-na bạch kiền chùy thông báo sau giờ trai phạn phổ thỉnh đại chúng tống táng một vị tăng vừa chết.

Cả chúng không thể rõ sự việc vừa xảy ra. Sư dẫn chúng đến sau núi ở trong hang đá, lấy gậy khều ra xác một con chồn chết, rồi y theo pháp mà hỏa táng.

Hoàng Bá đến gần đánh Sư một cái.

Sư vỗ tay cười lớn, nói:

“Now I ask you, Teacher, is one greatly accomplished in practice still subject to cause and effect?”

The master said, “He is not ignorant of cause and effect.”

The old man was greatly enlightened at these words. Bidding farewell to the master, he said, “I have already escaped the wild fox body; it lies on the other side of the mountain. I beg you to cremate it as you would a dead monk.”

The master ordered the duty distributor to strike the gavel and announce to the monks that after the noon meal everyone was requested to assemble and see off a dead monk.

The community couldn’t understand this. The master led them to a cave on the other side of the mountain, and with his staff he dragged out a dead fox. Then he cremated it according to custom.

During the evening inquiry, after the master had recounted the preceding story, Huang-po asked, “A man of old gave a wrong answer and became subject to the body of a wild fox; today, if one makes no mistake time after time, then what?”

The master said,“Come here and I’ll tell you.”

Huang-po drew near and gave the master a slap.

The master clapped his hands laughing and said,

“Tưởng rằng kẻ Hồ tóc đỏ, lại có tóc đỏ kẻ Hồ²⁹.”
Khi ấy, Qui Sơn ở trong hội làm điển tọa. Tư Mã Ðầu Ðà³⁰ thuật lại chuyện chồn và hỏi: “Ðiển tọa thì thế nào?”

Ðiển tọa lấy tay vỗ cánh cửa ba cái.

Tư Mã nói: “Rất thô!”

Ðiển tọa nói: “Phật pháp không phải đạo lý ấy.”

At that time Kuei-shan was in the community working as chief cook; the ascetic Ssu-ma³² quoted the story of the wild fox to him and asked, “What about it, cook?”

Kuei-shan rattled the door three times with his hands; Ssu-ma said, “Too coarse.”

Kuei-shan said, “The Buddhist teaching is not this principle.”

Ngưỡng Sơn đáp: “Hoàng Bá thường dùng thuật khéo này.”

Qui Sơn bảo: “Ông nói từ trời được hay từ người được.”

Ngưỡng Sơn thưa: “Cũng do kế thừa thầy, cũng là tự tâm tông thông vậy.”

Qui Sơn nói: “Ðúng thế! Ðúng thế!”
Hoàng Bá hỏi: “Từ trước người xưa dùng pháp gì dạy người?”

Sư im lặng giây lâu.

Hoàng Bá hỏi tiếp: “Ðời sau con cháu đem cái gì truyền thụ?”

Sư bảo: “Chính ông sẽ là người đó.”

Nói xong liền trở về phương trượng.
12. Ðến phiên Sư cùng Qui Sơn làm việc.

Sư hỏi: “Có lửa hay không?”

Qui Sơn đáp: “Có!”

Sư hỏi tiếp: “Ở chỗ nào?”

Qui Sơn cầm một thanh củi thổi rồi đưa qua Sư, Sư tiếp lấy và nói: “Như trùng đục cây.”

11. Later, Kuei-shan quoted the story of Huang-po asking about the wild fox and asked Yang-shan about it. Yang-shan said,“Huang-po always uses this ability.”

Kuei-shan said, “Tell me, did he get it naturally, or did he get it from someone?”

Yang-shan said, “It is both the inheritance of his teacher’s bequest and his own communion with the source as well.”

Kuei-shan said,“So it is. So it is.”

Huang-po asked, “What teaching did the ancients pass on to people since time immemorial?”

The master was silent. Huang-po said, “How will descendants pass on the transmission in later generations?”

The master said, “I thought you would be the one to do it,” and then returned to the abbot’s room.

12. As the master was doing chores along with Kuei-shan, he asked, “Is there any fire?”

Kuei-shan said, “There is.”

The master said, “Where is it?”

Kuei-shan picked up a piece of firewood, blew on it, and handed it over to the master. Taking it, the master said, “Like insects devouring wood.”