VÊn ®Ò båi dìng häc sinh tµI n¨ng
ë mét sè níc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi
PGS.TS. Đỗ Ngọc Thống
Sau khi kh¶o s¸t ch¬ng tr×nh cña mét sè níc ph¸t triÓn nh : Mü, Anh , Ph¸p, §øc, I-ta-li-a, Ca-na-®a, Hµn quèc, Niu-di-l©n, Sing-ga-po, óc, T©y-ban-nha, Xø Wales, Thôy-®iÓn, Trung Quèc, Ên §é, §an m¹ch, Mª-xi-c«, I-ran,… dùa trªn c¸c nguån t liÖu chÝnh tõ c¸c website nh http:// www.inca.org.uk ( QCA- Qualifications and Curriculum Authority International); www.wikipedia.org (the free encyclopedia) vµ nhiÒu website vÒ gi¸o dôc kh¸c… chóng t«i xin nªu lªn mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n sau ®©y:
1) Quan niÖm cña thÕ giíi vÒ häc sinh giái vµ gi¸o dôc häc sinh tµi n¨ng
Trªn thÕ giíi viÖc ph¸t hiÖn vµ båi dìng HS giái ®· cã tõ rÊt l©u. ë Trung Quèc, tõ ®êi nhµ §êng (618 tríc c«ng nguyªn) nh÷ng trÎ em cã tµi ®Æc biÖt ®îc mêi ®Õn s©n rång ®Ó häc tËp vµ ®îc gi¸o dôc (GD) b»ng nh÷ng h×nh thøc ®Æc biÖt. Trong t¸c phÈm Ph¬ng t©y, Plato ( 427-347 TCN) còng ®· nªu lªn c¸c h×nh thøc GD ®Æc biÖt cho HS giái. Ch©u ©u trong suèt thêi Phôc hng, nh÷ng ngêi cã tµi n¨ng vÒ nghÖ thuËt, kiÕn tróc, v¨n häc… ®Òu ®îc nhµ níc vµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n b¶o trî, gióp ®ì.
( Colangelo & Davis; Davis & Rimm; Hansen & Hoover, 1994)
Níc Mü m·i ®Õn thÕ kØ 19 míi chó ý tíi vÊn ®Ò GD häc sinh giái vµ tµi n¨ng. §Çu tiªn lµ h×nh thøc GD linh ho¹t t¹i trêng St. Public Schools Louis 1868; sau ®ã lÇn lît lµ c¸c trêng Woburn, MA in 1884; Elizabeth, NJ in 1886; and in Cambridge, MA in 1891 (Colangelo & Davis; Piirto). Trêng St.Louis tõ håi Êy ®· cho phÐp nh÷ng HS giái häc ch¬ng tr×nh 6 n¨m trong vßng 4 n¨m. Cho ®Õn 1920 ®· cã tíi 2/3 c¸c thµnh phè lín cña Hoa Kú ®· thùc hiÖn CT GD häc sinh giái. (Colangelo and Davis, 1997).
Trong suèt thÕ kØ XX, HS giái ®· trë thµnh mét vÊn ®Ò cña níc Mü. Hàng lo¹t c¸c tæ chøc vµ c¸c trung t©m nghiªn cøu, båi dìng häc sinh giái ra ®êi: Mensa (1946), The American Association for the Gifted (1947), The National Association for the Gifted (1953), and the Association for the Gifted in (1959). The National Defense Education Act (1958) (Piirto, 1999); in1993, the Department of Education published National Excellence: A Case for Developing America's Talent. N¨m 1990 theo b¸o c¸o cña 32 bang ®· cã 2,4 triÖu HS giái. N¨m 2002 cã 38 bang cña Hoa Kú cã luËt vÒ HS giái trong ®ã cã 28 bang cã thÓ ®¸p øng ®Çy ®ñ cho viÖc GD häc sinh giái.
ë ch©u ¢u, ViÖn quèc tÕ ©yrin¬ víi nhiÖm vô nhËn diÖn, kh¶o s¸t HSG vµ HS tµi n¨ng trªn kh¾p thÕ giíi (website for gifted and talented student http://www.worldclassarena.org.) Singapore cã h¼n Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc häc sinh giái ( Gifted Education Programme (GEP). Níc Anh thµnh lËp c¶ mét ViÖn hµn l©m quèc gia dµnh cho häc sinh giái vµ tµi n¨ng trÎ (The National Academy for Gifted and Talented Youth, website http://www.nagty.ac.uk ) vµ HiÖp héi quèc gia dµnh cho häc sinh giái (The National Association for Gifted Children http://www.nagcbritain.org.uk), bªn c¹nh Website híng dÉn GV d¹y cho HS giái vµ HS tµi n¨ng (Guidance for teachers in teaching gifted and talented students: http://www.nc.uk.net/gt/). New- Zealand tõ n¨m 2001 chÝnh quyÒn ®· phª chuÈn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn chiÕn lîc häc sinh giái (website http: //www .tki.org.nz/e/gifted/.) N¨m 1994, C¬ quan nghiªn cøu gi¸o dôc häc sinh giái vµ tµi n¨ng bang Maryland (Mü) coi viÖc “kh«i phôc chÝnh s¸ch häc sinh giái vµ tµi n¨ng lµ mét yÕu tè c¬ b¶n cña c¶i c¸ch gi¸o dôc”. CHLB §øc cã HiÖp héi dµnh cho HS giái vµ tµi n¨ng §øc (German Society for the Gifted and Talented Child, website: http: //www .dghk. de/welcome. html) ...
Gi¸o dôc Phổ thông Hàn Quốc có một chương trình đặc biệt dành cho HS giỏi ( sppecial progammes for gifted children) nh»m gióp chÝnh quyÒn ph¸t hiÖn HS tµi n¨ng tõ rÊt sím. N¨m 1994 cã kho¶ng 57/ 174 c¬ së GD ë Hµn Quèc tæ chøc ch¬ng tr×nh ®Æc biÖt dµnh cho HS giái. ( www.inca.org.uk)
Tõ n¨m 1985, Trung Quèc thõa nhËn ph¶i cã mét ch¬ng tr×nh GD ®Æc biÖt dµnh cho hai lo¹i ®èi tîng HS yÕu kÐm ( slow learners ) vµ HS giái, trong ®ã cho phÐp c¸c HS giái cã thÓ häc vît líp ( to skip grades). Mét trong 15 môc tiªu u tiªn cña ViÖn quèc gia nghiªn cøu GD vµ §T ( NCERT) Ên §é lµ ph¸t hiÖn vµ båi dìng HS tµi n¨ng.
Kh¸i niÖm häc sinh giái:
Nh×n chung c¸c níc ®Òu dïng hai thuËt ng÷ chÝnh lµ gift (giái, cã n¨ng khiÕu) vµ talent (tµi n¨ng). LuËt bang Georgia ( Hoa Kú) ®Þnh nghÜa HS giái nh sau: “ HS giỏi là HS chứng minh được trí tuệ ở trình ®ộ cao hoặc/và có khả
năng sáng tạo, thể hiện một động cơ học tập mãnh liệt hoặc /và đạt xuất sắc trong lĩnh vực lí thuyết /khoa học; người cần một sự giáo dục đặc biệt hoặc/ và sự phục vụ đặc biệt để đạt được trình độ tương ứng với năng lực của người đó.”
Theo Clak 2002, ở Mỹ người ta định nghĩa “ học sinh giỏi là những HS, những người trẻ tuổi, có dấu hiệu về khả năng hoàn thành xuất sắc công việc trong các lĩnh vực như trí tuệ, sự sáng tạo, nghệ thuật, khả năng lãnh đạo, hoặc trong lĩnh vực lí thuyết khoa học. Những người này đòi hỏi sự phục vụ và các hoạt động không theo trường lớp thông thường nhằm phát triển hết năng lực của họ” (www.wikipedia.org - Academy for Gifted Children)
NhiÒu níc quan niÖm: HS giái lµ nh÷ng ®øa trÎ cã n¨ng lùc trong c¸c lÜnh vùc trÝ tuÖ, s¸ng t¹o, nghÖ thuËt vµ n¨ng lùc l·nh ®¹o ( Leadership) hoÆc lÜnh vùc lÝ thuyÕt ( Academic). Nh÷ng HS nµy cÇn cã sù phôc vô vµ nh÷ng ho¹t ®éng kh«ng theo nh÷ng ®iÒu kiÖn th«ng thêng cña nhµ trêng nh»m ph¸t triÓn ®Çy ®ñ c¸c n¨ng lùc võa nªu trªn.
Cã thÓ nãi, hÇu nh tÊt c¶ c¸c níc ®Òu coi träng vÊn ®Ò ®µo t¹o vµ båi dìng häc sinh giái (HSG) trong chiÕn lîc ph¸t triÓn ch¬ng tr×nh GD phæ th«ng. NhiÒu níc ghi riªng thµnh mét môc dµnh cho HSG ( for gifted hoÆc for talented students), mét sè níc coi ®ã lµ mét d¹ng cña GD ®Æc biÖt ( special education) hoÆc ch¬ng tr×nh ®Æc biÖt ( special programmes).
Trong b¶ng trªn, t¹p chÝ Ch¬ng tr×nh vµ ®¸nh gi¸ quèc tÕ ( INCA) ®· nªu lªn 22 môc tiªu1 mµ tÊt c¶ 20 níc ph¸t triÓn ®· ®Æt ra. Trong ®ã, môc tiªu 22 lµ:“ChuÈn bÞ cho sù cÇn thiÕt gi¸o dôc ®Æc biÖt: Häc sinh giái hoÆc HS cã t chÊt næi tréi”. Thèng kª cho thÊy tÊt c¶ c¸c níc ®Òu híng tíi môc tiªu nµy.
2. Môc tiªu d¹y häc sinh giái
Môc tiªu chÝnh cña ch¬ng tr×nh dµnh cho HS giái vµ HS tµi n¨ng nh×n chung c¸c níc ®Òu kh¸ gièng nhau. Cã thÓ nªu lªn mét sè ®iÓm chÝnh sau ®©y:
- Ph¸t triÓn ph¬ng ph¸p suy nghÜ ë tr×nh ®é cao phï hîp víi kh¶ n¨ng trÝ tuÖ cña trÎ.
- Båi dìng sù lao ®éng, lµm viÖc s¸ng t¹o
- Ph¸t triÓn c¸c kÜ n¨ng, ph¬ng ph¸p vµ th¸i ®é tù häc suèt ®êi
- N©ng cao ý thøc vµ kh¸t väng cña trÎ vÒ sù tù chÞu tr¸ch nhiÖm
- KhuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn vÒ l¬ng t©m vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm trong ®ãng gãp x· héi
- Ph¸t triÓn phÈm chÊt l·nh ®¹o
(GD Singapore- http://www.moe.gov.sg/gifted/.)
Ch¬ng tr×nh đặc biệt dành cho HS giỏi ( sppecial progammes fore gifted children) cña Hµn Quèc nªu môc tiªu nh sau:
- KhuyÕn khÝch HS suy nghÜ s¸ng t¹o
- Thóc ®Èy ®éng c¬ häc tËp
- B¶o ®¶m cho kh¶ n¨ng cña HS ®îc ph¸t triÓn trong t¬ng lai thµnh nh÷ng
ngêi ®øng ®Çu trong c¸c lÜnh vùc khoa häc chuyªn ngµnh.
(http:// www.inca.org.uk)
3. C¸c lÜnh vùc ®µo t¹o HS giái
Với mục tiêu trên, các nước đều tập trung phát hiện và bồi dưỡng HS giỏi trên các lĩnh vực sau:
-
Trí tuệ, ( intellectual)
-
Sự sáng tạo (creative),
-
Nghệ thuật (arts)
-
Khả năng lãnh đạo (leadership),
-
Lĩnh vực lí thuyết (academic),
Cũng có nơi nêu lên s¸u lÜnh vùc cÇn chó ý kh¶o s¸t, ph¸t hiÖn vµ båi dìng HS giái lµ:
-
N¨ng lùc trÝ tuÖ chung (generic, general intellectual capabilities)
-
NhËn thøc (cognitive),
-
Lý thuyÕt (academic),
-
Sáng tạo (creative),
-
Lãnh đạo (leadership),
-
Nghệ thuật nghe nhìn- trình diễn ( visual and performing arts)
C¸c m«n häc cho HS giái còng kh¸ ®a d¹ng: Hµn Quèc chó ý c¸c m«n khoa häc, to¸n, ngo¹i ng÷, khoa häc m¸y tÝnh, nghÖ thuËt vµ ®iÒn kinh; Mü chó ý to¸n, khoa häc, c«ng nghÖ, nghÖ thuËt...; Ph¸p chó ý vÒ thÓ thao vµ ngo¹i ng÷; Anh chó ý to¸n, khoa häc, thiÕt kÕ vµ c«ng nghÖ; §øc chó ý to¸n, khoa häc tù nhiªn, triÕt häc, ng«n ng÷, ©m nh¹c; Autralia lµ c¸c m«n: to¸n, tiÕng Anh, khoa häc, s¸ng t¹o nghÖ thuËt, nghiªn cøu x· héi vµ m«i trêng, gi¸o dôc søc khoÎ vµ thÓ chÊt, nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ .
4. Về phương pháp và các hình thức giáo dục HS giỏi
4.1) Về phương pháp
Nhiều tài liệu khẳng định: HS giỏi có thể học bằng nhiều cách khác nhau và tốc độ nhanh hơn so với các bạn cùng lớp vì thế cần có một Chương trình HS giỏi để phát triển và đáp ứng được tài năng của họ.
Theo Freeman, hai phương pháp mà nhà trường có thể vận dụng trong việc dạy cho HS giỏi: một là, đẩy nhanh tốc độ học tập của HS bằng cách chuyển chúng lên học cùng với nhóm HS lớn tuổi hoặc “chất đầy” thêm tư liệu mà chúng có thể học; hai là: Làm giàu, mở rộng và đào sâu thêm các tư liệu học tập cho người học ( Freeman et al., 1999)
NhiÒu níc thêng vËn dông mét ch¬ng tr×nh ®Æc biÖt víi c¸ch d¹y ®Æc biÖt ( gièng nh c¸ch ®µo t¹o cña Trung t©m hç trî nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm trÝ tuÖ – thuéc Héi liªn hiÖp khoa häc kÜ thuËt ViÖt Nam cña TrÇn Ph¬ng), cho phÐp HS häc dån, häc t¾t, tÝch hîp néi dung c¸c m«n häc hoÆc ghÐp ch¬ng tr×nh m«n häc cña hai, ba n¨m ®Ó HS cã thÓ ®Èy nhanh, tèt nghiÖp phæ th«ng sím h¬n c¸c HS b×nh thêng.
“§Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao, HS giái cÇn ®îc gióp ®ì ®Ó nhËn biÕt con ®êng häc tËp cña m×nh víi mét chiÕn lîc vÒ kÕ ho¹ch, kiÓm tra- ®¸nh gi¸ vµ lùa chän c¸ch häc nµo. Chóng còng cÇn ®îc gióp ®ì ®Ó nhËn thøc ®îc th¸i ®é ®èi víi häc tËp nh sù ham hiÓu biÕt, tÝnh kiªn tr× vµ sù tin tëng” ( Freeman…)
“ HS giái cÇn ph¶i t×m hiÓu s©u h¬n b»ng sù tham gia bëi kinh nghiÖm häc tËp, ®ã lµ sù thö th¸ch vµ më réng tõ mét ®iÓm cña häc sinh tµi n¨ng, b»ng n¨ng lùc vµ sù høng thó” (Clark, 2002)
4.2) C¸c h×nh thøc gi¸o dôc HS giái
Trong tõ ®iÓn b¸ch khoa Wikipedia, tiÓu môc Gi¸o dôc HS giái ( gifted education), ngêi ta nªu lªn c¸c h×nh thøc sau ®©y:
-
Líp riªng biÖt ( Separate classes): HS giái ®îc rÌn luyÖn trong mét líp hoÆc mét trêng häc riªng, thêng gäi lµ líp chuyªn, líp n¨ng khiÕu. Nhng líp hoÆc trêng chuyªn ( ®éc lËp) nµy cã nhiÖm vô hµng ®Çu lµ ®¸p øng c¸c ®ßi hái cho nh÷ng HS giái vÒ lÝ thuyÕt (academically). H×nh thøc nµy ®ßi hái ë nhµ trêng rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn ( kh«ng dùa vµo ®îc c¸c gia ®×nh phô huynh) tõ viÖc b¶o vÖ HS , gióp ®ì vµ ®µo t¹o ph¸t triÓn chuyªn m«n cho gi¸o viªn ®Õn viÖc biªn so¹n ch¬ng tr×nh, bµi häc...
-
Ph¬ng ph¸p M«ng-te-x¬-ri (Montessori method ) : Trong mét líp HS chia thµnh ba nhãm tuæi, nhµ trêng mang l¹i cho HS nh÷ng c¬ héi vît lªn so víi c¸c b¹n cïng nhãm tuæi. Ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i x©y dùng ®îc c¸c møc ®é kh¸ tù do, nã hÕt søc cã lîi cho nh÷ng HS giái trong h×nh thøc häc tËp víi tèc ®é cao.
-
T¨ng gia tèc (Acceleration): Nh÷ng HS xuÊt s¾c xÕp vµo mét líp cã tr×nh ®é cao víi nhiÒu tµi liÖu t¬ng øng víi kh¶ n¨ng cña mçi HS. Mét sè trêng §¹i häc, Cao ®¼ng (Colleges) ®Ò nghÞ hoµn thµnh ch¬ng tr×nh nhanh h¬n ®Ó HS cã thÓ häc bËc häc trªn sím h¬n. Nhng híng tiÕp cËn giíi thiÖu HS giái víi nh÷ng tµi liÖu lÝ thuyÕt t¬ng øng víi kh¶ n¨ng cña chóng còng dÔ lµm cho HS xa rêi x· héi.
-
Häc t¸ch rêi ( Pull-out ) mét phÇn thêi gian theo líp HS giái, phÇn cßn l¹i häc líp thêng.
-
Lµm giµu tri thøc (Enrichment) toµn bé thêi gian HS häc theo líp b×nh thêng, nhng nhËn tµi liÖu më réng ®Ó thö søc, tù häc ë nhµ.
-
D¹y ë nhµ (Homeschooling) mét nöa thêi gian häc t¹i nhµ; trêng ë nhµ, häc cã cè vÊn ( mentor) hoÆc mét thÇy mét trß ( tutor) vµ kh«ng cÇn d¹y ( unschooling)
-
Trêng mïa hÌ (Summer school) bao gåm rÊt nhiÒu coures häc ®ù¬c tæ chøc bµo mïa hÌ.
-
Së thÝch riªng (Hobby) mét sè m«n thÓ thao nh cê vua ®îc tæ chøc dµnh ®Ó cho HS thö trÝ tuÖ sau giê häc ë trêng.
( http:// www. wikipedia.org ) 5. Về đánh giá HS giỏi (Assessment)
Theo Clack, khi ®¸nh gi¸ HS giái, cÇn tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c sau ®©y:
-
Xem xét một cách toàn diện các môn học đối với những HS nổi trội.
-
Sử dụng nhiều dạng kiểm tra và các chỉ số đánh giá kh¸c nhau để tìm và đáp ứng cho các HS, nhưng người có khả năng ở trình độ cao, nhanh với các phương pháp và lứa tuổi khác nhau
-
Bảo đảm cho tất cả các HS có được điều kiện thử sức đầu vào một cách
công bằng và không thiên vị.
-
Phát triển các thủ tục đánh giá nhằm cho phép các tỉ lệ khác nhau của độ tin cậy và hứng thú.
-
Tìm kiếm những HS có dấu hiệu tiềm ẩn bằng những cách thức đa dạng, kể cả những cách không rành mạch ( less obvious ways)
-
Chú ý những nhân tố động cơ như niềm hứng thú, sự nỗ lực và cảm xúc trong việc đánh giá tài năng )
( National Excellence: A Case for Developing America’s Talent - Clark, 2002)
§¸nh gi¸ HS giỏi cần dựa trên cơ sở sau: khả năng tinh thần (mental Ability); trí tuệ, (achievement) sáng tạo (creativity) và động cơ học tập (motivation) ( “Giftedness” Under Georgia Law)
NhiÒu trêng ¸p dông c¸ch kiÓm tra b»ng Intelligence Tests ®Ó x¸c ®Þnh chØ sè th«ng minh (IQ) ch¼ng h¹n muèn vµo häc trêng Highly Gifted Magnet (HGM) Los Angeles Unified School District's, HS ph¶i cã chØ sè IQ lµ 145 hoÆc lín h¬n.
6. Tæ chøc häc tËp vµ båi dìng HS giái vµ HS tµi n¨ng
PhÇn lín c¸c níc trªn ®Òu chó ý tõ TiÓu häc. C¸ch tæ chøc d¹y häc còng rÊt ®a d¹ng: cã níc tæ chøc thµnh líp, trêng riªng... mét sè níc tæ chøc díi h×nh thøc tù chän hoÆc coure häc mïa hÌ, một số nước do các trung tâm tư nhân hoặc các trường đại học đảm nhận... Dï ë h×nh thøc nµo, c¸c níc ®Òu nhÊn m¹nh: “HS giái cÇn cã h×nh thøc häc kh¸c víi HS b×nh thêng ®Ó ph¸t huy ®îc tiÒm n¨ng cña ®èi tîng nµy”
(Website: http://www.marylandpublicschools.org.)
Singapore tõ líp 3 cho ®Õn THCS, ®Õn THPT ch¬ng tr×nh GEP kh«ng tiÕp tôc nhng HS giái ë cÊp häc nµy cã thÓ chän trong s¸u lÜnh vùc sau ®Ó nghiªn cøu: Ch¬ng tr×nh nghiªn cøu nh©n v¨n ; ch¬ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc ; ch¬ng tr×nh nghiªn cøu tÇm nh×n khoa häc ; ch¬ng tr×nh tù chän ng«n ng÷ ; ch¬ng tr×nh nghiªn cøu khao häc x· héi vµ nh©n v¨n.
Hµn quèc cã tõ tiÓu häc ®Õn THPT víi c¸c m«n häc vÒ khoa häc, to¸n, ngo¹i
ng÷, khoa häc m¸y tÝnh, nghÖ thuËt vµ ®iÒn kinh ( athletics)
Hoa Kú ®Æc biÖt chó ý båi dìng HS giái ë hai lÜnh vùc To¸n vµ Khoa häc tõ tiÓu häc ®Õn Trung häc. H¬n nöa sè bang ¸p dông Ch¬ng tr×nh dµnh cho HS giái, næi bËt lµ c¸c bang nh Maryland vµ Wisconsin ( tõ mÉu gi¸o ®Õn líp 12)
Anh tõ n¨m 1999 kh¶o s¸t vµ båi dìng HSG tõ 9 tuæi ®Õn 19 víi nhiÒu h×nh thøc vµ tæ chøc kh¸c nhau, chñ yÕu lµ c¸c lÜnh vùc To¸n, khoa häc, thiÕt kÕ vµ c«ng nghÖ.
T©y ban Nha tõ n¨m 1996 chØ båi dìng HSG ë THPT (sau giai ®o¹n gi¸o dôc b¾t buéc, 16 tuæi trë lªn )
§øc b¾t ®Çu ë THPT víi c¸c m«n häc nh To¸n, Khoa häc tù nhiªn, TriÕt häc, Ng«n ng÷, ¢m nh¹c…
Ph¸p båi dìng HSG tõ bËc trung häc theo c¸c khu vùc kh¸c nhau, gåm : thÓ thao, song ng÷ ( French/ German, French/ English, French/ Spanish, French/Italian, French/ Russian and French/ Portuguese); quèc tÕ (French/ English, French/American, French/German, French/Italian, French/Spanish, French/Portuguese, French/ Swedish and French/ Dutch), C¸c tiÕng ch©u ©u.
Australia cã tõ tiÓu häc tíi THPT víi c¸c m«n: To¸n, TiÕng Anh, Khoa häc, S¸ng t¹o nghÖ thuËt, Nghiªn cøu x· héi vµ m«i trêng , Gi¸o dôc søc khoÎ vµ thÓ chÊt, Nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ )
Còng cã mét sè níc kh«ng cã trêng líp chuyªn cho HS giái nh NhËt B¶n vµ mét sè bang cña Hoa kú. Ch¼ng h¹n: Từ 2001 với đạo luật “Không một đứa trẻ nào bị bỏ rơi” giáo dục HS giỏi ở Georgia về cơ bản bị phá bỏ. Nhiều trường không còn là trường riêng, lớp riêng cho HS giỏi, với tư tưởng các HS giỏi cần có trong các lớp bình thường nh»m giúp các trường lấp lỗ hổng về chất lượng và nhà trường có thể đáp ứng nhu cầu giáo dục HS giỏi thông qua các nhóm và các course học với trình độ cao.
"http://en.wikipedia.org/wiki/Gifted_education_in_Georgia"
ChÝnh v× thÕ vÊn ®Ò gi¸o dôc HS giái ®· trë thµnh vÊn ®Ò thêi sù g©y nhiÒu tranh luËn (current issues):“NhiÒu nhµ GD ®Ò nghÞ ®a HS giái vµo c¸c líp b×nh thêng víi nhiÒu HS cã tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng kh¸c nhau, víi mét ph¬ng ph¸p gi¸o dôc nh nhau. Tuy nhiªn nhiÒu dÊu hiÖu chøng tá r»ng gi¸o viªn c¸c líp b×nh thêng kh«ng ®îc ®µo t¹o vµ gióp ®ì t¬ng xøng víi CT d¹y cho HS giái. NhiÒu nhµ GD còng cho r»ng nh÷ng HS d©n téc Ýt ngêi vµ kh«ng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ còng kh«ng tiÕp nhËn ®îc CT GD dµnh cho HS giái. Trong khi quü dµnh cho GD chung lµ cã h¹n nªn sÏ ¶nh hëng nhiÒu tíi hiÖu qu¶ ®µo t¹o tµi n¨ng vµ HS giái.” ( Education of gifted student- Carolyn M. Callahan- Encarta Encyclopedia 2005)
7. NhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ
Nh×n tõ kinh nghiÖm mét sè níc ph¸t triÓn, chóng t«i cho r»ng, ®èi víi viÖc båi dìng nh©n tµi níc ta, cÇn xem xÐt l¹i mét sè vÊn ®Ò sau ®©y:
1) X¸c ®Þnh môc tiªu ®µo t¹o HSG, quan niÖm, tiªu chÝ vÒ HSG (tµi n¨ng, n¨ng khiÕu) vµ c¸ch tuyÓn chän ( ®¸nh gi¸) phï hîp.
2) X¸c ®Þnh hÖ thèng c¸c lÜnh vùc/ m«n häc chuyªn trong nhµ trêng phæ th«ng thªm hay bít? ChØ m×nh c¸c m«n khoa häc c¬ b¶n hay thªm mét sè lÜnh vùc kh¸c nh l·nh ®¹o, qu¶n lÝ ?
3) §Æc ®iÓm, yªu cÇu cña ch¬ng tr×nh vµ néi dung d¹y HSG
4) Tæ chøc thùc hiÖn vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc nh»m “T¹o ®iÒu kiÖn cho mét bé phËn HS cã n¨ng lùc ®Æc biÖt trong mét lÜnh vùc nµo ®ã ph¸t triÓn cao h¬n, nhanh h¬n...” vµ do vËy nªn cã c¸c h×nh thøc kh¸c trêng chuyªn hay kh«ng?
5) Tæng kÕt ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®µo t¹o cña c¸c trêng chuyªn trªn nhiÒu mÆt:
a) Thi häc sinh giái vµ thi ®¹i häc
b) ChÊt lîng HS chuyªn ë bËc ®¹i häc
c) ChÊt lîng HS chuyªn sau khi ra trêng vµ trong c¸c ho¹t ®éng x· héi.
6) ChÝnh s¸ch, chÕ ®é ®èi víi nhµ trêng, HS vµ GV d¹y HSG ( quy chÕ)
Giíi thiÖu mét sè trêng cô thÓ
vµ ®Þa chØ c¸c trang web vÒ ®µo t¹o Häc sinh giái
1) Academy for Gifted Children ( Ontario- Canada)
Trêng (t thôc) dµnh cho HS giái (®Þa chØ Oak Ridges, part of Richmond
Hill, Ontario, Canada ,12 Bond Crescent) lµ trêng cã tõ bËc tiÓu häc ®Õn trung häc. Trêng ®îc x©y dùng vµ thiÕt kÕ n»m gióp ®ì c¸c HS cã trÝ tuÖ ®Æc biÖt nªn trêng cßn cã tªn lµ P.A.C.E ( Programming for Academic and Creative Excellence). Trêng ®· c¶i tiÕn, söa ®æi so víi c¸c trêng c«ng lËp Cana®a, ch¼ng h¹n hîp nhÊt ch¬ng tr×nh líp 7 vµ 8 vµo mét n¨m ®Ó cã thêi gian dµnh cho néi dung më réng vµ tù chän cho HS sau 12. Trêng cho phÐp HS tèt nghiÖp víi nhiÒu chøng chØ quan träng h¬n c¸c trêng quèc lËp nhng vÉn tèt nghiÖp cõng løa tuæi.
2) Zion Heights Junior High School
School type
|
Public Junior High School - Toronto, Ontario, M2H 1J9, Canada
|
Trêng ¸p dông ch¬ng tr×nh HS giái dµnh cho nh÷ng HS ®Æc biÖt, nhÊt lµ vÒ To¸n. Ch¬ng tr×nh “Tinh thÇn to¸n- Spirit of Mathematics- ®· kÕt hîp ®îc c¸c híng tiÕp cËn to¸n (unique approach to math) kh¸c nhau t¹o ®iÒu kiÖn cho trêng cã ®îc nhiÒu gi¶i thëng quèc gia vµ quèc tÕ vÒ to¸n.
Hanoi - Amsterdam High School
|
|
Motto
|
Nơi khởi đầu của những ước mơ (Where dreams begin)
|
Established
|
1985
|
Type
|
Public
|
Principal
|
Do Lenh Dien
|
Faculty
|
147
|
Students
|
approx. 2,000
|
Grades
|
(6-9) + (10-12)
|
Location
|
41 Nam Cao Str., Ba Dinh,
Hanoi, , Vietnam
|
Website
|
www.hn-ams.org
| 3) Hanoi - Amsterdam High School
Amsterdam High School, commonly known as Ams, is a public school in Hanoi, Vietnam that specializes in teaching mathematics, sciences and languages to gifted Vietnamese students aged from 11 to 18. The school is recognized for its strong academic programs and the large percentage of its graduates who attend prestigious universities in Vietnam and abroad. Hanoi-Amsterdam students, who often call themselves Amsers, have won numerous awards both nationally and internationally, including International Mathematical Olympiad (IMO), International Physics Olympiad (IPhO), International Olympiad in Informatics (IOI), International Biology Olympiad (IBO) and International Chemistry Olympiad (ICO).
4) Pine View High School , thµnh lËp 1969, Osprey, Florida ( USA)
School type: Full-time gifted public school, grades 2 through 12
Pine lµ trung t©m d¹y HS giái, nÕu HS kh«ng chän líp danh dù ( Honors classes) hay líp thêng th× hä cã thÓ chän c¸c líp tiªn tiÕn ( Advanced Placement) vµ kh«ng tiªn tiÕn. N¨m häc 2006-2007 trêng cã tíi 28 courses häc tiªn tiÕn kh¸c nhau.
5) Highly Gifted Magnet (HGM) Los Angeles Unified School District's
Trêng tuyÓn c¸c HS cã ®ñ 99,9% tiªu chÝ ®¸nh gi¸ trÝ th«ng minh cña c¬
quan GD bang víi chØ sè IQ lµ 145 hoÆc cao h¬n.
ë ®©y cã ba trêng tiÓu häc, mét trêng THCS vµ mét trêng THPT víi 162 ch¬ng tr×nh ®Æc biÖt (magnet programs- ch¬ng tr×nh vµ c¸c course ®Æc biÖt cho ®èi tîng HS giái/tµi n¨ng), trêng cã 400 HS tõ líp 9 ®Õn 12.
Sau đây là một số địa chỉ các trường học và các tổ chức bồi dưỡng HS giỏi và tài năng trên thế giới:
Danh môc vµ ®Þa chØ website các tổ chức ®µo t¹o HS giái cña m«t sè níc trªn thÕ giíi ( Gifted organizations by region ) -
Austria: Austrian Research and Support Center for the Gifted and Talented
-
Australia (NSW): New South Wales Association for Gifted & Talented Children
-
Canada: Gifted Canada
-
Denmark Gifted Children (parents association)
-
Europe: European Council for High Ability
-
Iran: National Organization for Development of Exceptional Talents
-
Ireland: Irish Association of Gifted Children
-
Ireland: Irish Association for Gifted Children
-
Ireland: Centre for Talented Youth of Ireland
-
Mexico: Centre for Talented Youth of Mexico
-
Mexico: Leonardos´s School of Inventions
-
New Zealand: New Zealand Gifted Children
-
Spain:Asociación Española para Superdotados y con Talento AEST
-
United Kingdom: National Association for Gifted Children
-
United States: National Association for Gifted Children
-
United States: The Davidson Institute for Talent Development
-
United States: Center for Talented Youth, Johns Hopkins University
-
Worldwide: World Council for Gifted and Talented Children
Danh môc ®Þa chØ website mét sè trêng ¸p dông ch¬ng tr×nh ®µo t¹o
häc sinh giái cña mét sè níc trªn thÕ giíi
Canada Alberta British Columbia -
MACC (Multi Age Cluster Class)
Ontario -
Academy for Gifted Children
-
William Lyon Mackenzie Collegiate Institute
-
Turner Fenton Secondary School
-
The Woodlands School
-
Woburn Collegiate Institute
-
Western Technical-Commercial School
-
Glenforest Secondary School
-
Northern Secondary School
-
Don Mills Collegiate Institute
-
Earl Haig Secondary School
-
Zion Heights Junior High School
-
Seneca Hill Public School
-
Martingrove Collegiate Institute
-
Vincent Massey Secondary School[2]
-
Crosby Heights Public School
-
Richmond Hill High
-
Markham District High School
-
William Berczy Public School
-
Cedarview Middle School
-
Thornhill Secondary School
Quebec -
Centennial Regional High School
Saskatchewan -
Walter Murray Collegiate Institute
Mexico -
Fundacion TeleGenio A.C.[3]]
United States
Alaska Rogers Park Elementary School.
Arizona
California
-
G.A.T.E.
-
Education Program for Gifted Youth, Stanford University [4]
-
North Hollywood High School Highly Gifted Magnet, North Hollywood, Los Angeles, California
-
Early Entrance Program, Los Angeles, California
Colorado
-
Rocky Mountain Talent Search, University of Denver [5]
Connecticut
-
The National Research Center on the Gifted and Talented, a joint project of the University of Connecticut, University of Virginia, and Yale University
Georgia
-
Gifted education in Georgia
Florida
Indiana
-
Indiana Academy for Science, Mathematics, and Humanities
-
Sycamore School
Illinois
-
Center for Talent Development, Northwestern University [6]
-
Illinois Mathematics and Science Academy
Louisiana
-
Louisiana School for Math, Science, and the Arts
-
Governor's Program for Gifted Children
Maryland
-
Center for Talented Youth, Johns Hopkins University
Massachusetts
-
Simon's Rock College of Bard [7]
Michigan
-
The Roeper School
-
Steppingstone School[8]
Mississippi
-
Mississippi School for Mathematics and Science
Missouri
Nevada
-
Davidson Institute for Talent Development [9]
New York
-
Specialized High Schools of New York City, comprising the 9 schools:
-
Bronx High School of Science
-
Brooklyn Technical High School
-
Brooklyn Latin School
-
High School for Math, Science and Engineering at City College
-
High School of American Studies at Lehman College
-
Fiorello H. LaGuardia High School of Music & Art and Performing Arts
-
Queens High School for the Sciences at York College
-
Staten Island Technical High School
-
Stuyvesant High School
North Carolina
-
Talent Identification Program, Duke University
Ohio
-
The Schilling School for Gifted Children
-
Forest Hills Parents of Gifted Support - Cincinnati
-
Willoughby-Eastlake Association for the Gifted and Talented
South Carolina
Texas
-
Texas Academy of Mathematics and Science
-
University of North Texas
-
Marvin P. Baker Middle School
-
School for the Talented & Gifted
Virginia
-
Center for Gifted Education, College of William & Mary
-
Program for the Exceptionally Gifted, Mary Baldwin College
Washington
-
Robinson Center, University of Washington
Gifted Homeschooling (U.S.)
Australia New South Wales -
Gifted Education Research, Resource and Information Centre (GERRIC), The University of New South Wales
-
Selective school (New South Wales): Government high schools where students are admitted based on academic merit.
South Australia -
Ignite programme, Department of Education and Children's Services
-
Australian Science and Mathematics School
Singapore -
Gifted Education Programme (Singapore)
Philippines Europe England & Wales -
National Academy for Gifted and Talented Youth
-
National Association for Gifted Children
Republic of Ireland -
Centre for the Talented Youth of Ireland
Lithuania -
The National Student Academy (Lithuania)
Serbia -
Matematička Gimnazija
-
Petnica
See also ( Tham khảo thêm ) -
Mensa International
-
Mara Sapon-Shevin, critic of gifted education
-
Rationale for gifted programs
-
Gifted and talented programmes
-
K12 Inc.
-
Montessori
-
Exceptional education
-
Selective schools
External links (Những kết nối mở rộng) -
Hoagies' Gifted Education Page: Comprehensive gifted resource, for parents, educators, and gifted kids. Includes annotated links on every aspect of giftedness, from identification and testing, to programming and acceleration, to gifted adults and more.
-
Gifted Homeschoolers Forum: supporting a wide array of educational options for gifted children.
-
GT-Cybersource - features many online, full-text articles on gifted child education
-
Portal de Superdotados Intelectuales: Portal de Superdotados Intelectuales y Altas Capacidades.
-
Helping Your Highly Gifted Child. ERIC Digest.
-
Blending Gifted Education and School Reform. ERIC Digest.
-
Great Potential Press- Guiding Gifted Learners: quality books, materials, and articles on gifted education
-
Know Your Legal Rights in Gifted Education. ERIC Digest.
-
State Gifted and Talented Definitions. ECS Information Clearinghouse.
-
What's best for the brightest? - an article on the debate about gifted education
-
Prufrock Press: Gifted Education Publisher - site features articles and excerpts from books on gifted child education
-
Giftedness - article from Encyclopedia of Childhood and Adolescence
-
University of New South Wales: Gifted Education Research Resource and Information Centre
-
University of Connecticut: National Research Center on the Gifted and Talented
-
US based site: "Genius denied": Gifted State Policy Discussion Forum
-
Meeting the needs of Gifted and Talented Children
Tµi liÖu tham kh¶o
http://www.inca.org.uk ;
http://www.wikipedia.org vµ Encarta Encyclopedia 2000, 2005.
http://www.marylandpublicschools.org
http://www.moe.gov.sg/gifted/.
http://www.worldclassarena.org.
http://www.nagcbritain.org.uk),
http://www.nc.uk.net/gt/)
http: //www .tki.org.nz/e/gifted/.)
và các Website đã dẫn trong bµi. Last updated: 30 July-2007
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |