ĐỀ thi khảo sát chuyêN ĐỀ LẦn IV năM 2013 MÔN : ngữ VĂN – LỚP 12 ( c – d )

- Nhà văn phải có vốn sống, phải nhập vai, hiểu sâu tâm lí và ngôn ngữ nhân vật thì mới có thể trần thuật theo phương thức này.

- Tác phẩm được trần thuật chủ yếu theo dòng hồi tưởng miên man đứt nối của nhân vật Việt khi bị thương nằm lại chiến trường…

- Đem đến cho tác phẩm màu sắc trữ tình đậm đà, tự nhiên, sống động.

- Cùng một lúc vừa thuật được truyện vừa nhập sâu diễn tả được thế giới nội tâm, khắc họa được tính cách, cá tính nhân vật .

- Câu chuyện kể dù không có gì mới lạ, đặc sắc nhưng cũng trở nên mới lạ, hấp dẫn do mang cách nhìn và giọng điệu riêng của nhân vật, diễn biến câu chuyện vì thế cũng hết sức linh hoạt, không phụ thuộc vào trật tự của thời gian tự nhiên, có thể xáo trộn không gian với thời gian, nối hiện tại với quá khứ, từ chuyện này sang chuyện khác hết sức tự nhiên…

- Ý kiến nhằm khẳng định mọi ngành nghề trong xã hội đều quan trọng ; giá trị cao quý của nghề nghiệp là do con người làm nên chứ không phải do bản thân nghề nghiệp đó.

+ Bản thân nghề nghiệp không làm nên sự cao quý cho con người; sự cao quý ấy phải do tự thân con người làm nên trong quá trình thực hiện nghề nghiệp của mình.

+ Trong xã hội, không có nghề tầm thường ; bất cứ nghề nào mang lại lợi ích cho con người và cộng đồng đều được trân trọng , tôn vinh.

- Chính con người mới làm nên sự cao quý cho nghề nghiệp :

+ Thước đo giá trị nghề nghiệp là hiệu quả và phẩm chất đạo đức của người lao động trong công việc.

+ Sự cao quý của nghề nghiệp là do con người biết đem hết tài năng, sức lực và phẩm chất đạo đức của mình để làm nên các giá trị vật chất và tinh thần, giúp cho cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.

- Phê phán một số quan niệm lệch lạc trong xã hội hiện nay khi cho rằng có nghề cao quý, có nghề tầm thường và chạy theo những ngành nghề chỉ đem lại lợi ích trước mắt cho cá nhân.

- Cần phải biết chọn nghề phù hợp với năng lực và trình độ của bản thân.

- Cần nuôi dưỡng niềm say mê, tình cảm yêu nghề để có thể tận tâm và cống hiến được nhiều nhất cho xã hội.

- Đất Nước trích ở đầu chương V trong trường ca Mặt đường khát vọng sáng tác năm 1971. Cách cảm nhận về đất nước trong bài thơ này là một đóng góp quan trọng của Nguyễn Khoa Điềm đối với thơ ca về đất nước nói chung.

- Đoạn trích nằm ở phần đầu của bài thơ, là sự mở đầu cảm nhận về đất nước.

- Đất nước gắn với truyền thống văn hóa, phong tục của người Việt ( hình ảnh “ miếng trầu bây giờ bà ăn” – gợi nhớ tích truyện Trầu cau, phong tục ăn trầu, tình cảm thủy chung, son sắc của con người Việt Nam ; “ tóc mẹ thì bới sau đầu” gợi nét đẹp dịu dàng, đôn hậu của người phụ nữ VN…)

- Đất nước gắn với những con người sống nghĩa tình thủy chung, son sắc được nhắc đến qua những hình ảnh mang đậm màu sắc dân gian của ca dao, thành ngữ. Nếp sống nặng nghĩa, coi trọng sự thủy chung của con người Việt Nam đã trở thành một nét phẩm chất riêng của đất nước ( “ Tóc mẹ thì bới sau đầu – Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn” )

c. Đất Nước lớn lên : từ trong quật khởi đấu tranh và sự vất vả, tần tảo.

- Đất nước trưởng thành ( lớn lên ) cùng với những cuộc chiến đấu chống giặc ngoại xâm bằng chính sức mạnh bền bỉ, tiềm tàng của mình ( “ trồng tre mà đánh giặc”).

- Đất nước trưởng thành từ sự vất vả, tần tảo, bền bỉ, chịu khó, chịu thương ( cách đặt tên nôm na dân dã, hình ảnh “ Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã,giần, sàng”).

d. Nghệ thuật biểu hiện đặc sắc về đất nước :

- Sự lặp lại nhiều lần từ Đất Nước có dụng ý khắc sâu suy tư. Hình tượng thơ gợi cảm, giọng điệu trầm lắng, thiết tha thể hiện tình cảm trân trọng về đất nước.

- Cách sử dụng sáng tạo các yếu tố ca dao, tục ngữ, thành ngữ gợi nên dáng dấp dân gian, truyền thống, rất phù hợp với cảm xúc về đất nước trong lịch sử dân tộc

1,0

1,0

1,0

- Đoạn thơ súc tích vừa thể hiện được những suy nghĩ khái quát về đất nước, vừa tạo ra được không khí trang nghiêm cho cả bài thơ.

- Với cách thể hiện cảm xúc và nghệ thuật riêng, tác giả đã tạo được một cách cảm nhận độc đáo về đất nước trong thơ.

- Người đàn bà hàng chài trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa là một trong rất nhiều những hạt ngọc như thế : Bề ngoài thua thiệt, bị cuộc sống dồn đẩy vào những hoàn cảnh trớ trêu, éo le nhưng vẫn luôn giữ được những phẩm chất đẹp đẽ mang tính truyền thống của người phụ nữ Việt Nam : nhân hậu, hiền thục, bao dung, vị tha, giàu lòng yêu thương và đức hi sinh…

- Người đàn bà xuất hiện trong cuộc gặp gỡ bất ngờ với nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng trong buổi sáng bình minh trên biển khi chị nhẫn nhục cam chịu những đòn roi thô bạo của người chồng, hơn thế trong cuộc gặp gỡ tại tòa án Huyện, câu chuyện của người đàn bà càng khiến cho người đọc nhận thức được nhiều điều về cuộc sống, về những vẻ đẹp khuất lấp ẩn sâu trong tâm hồn người đàn bà tưởng như quê mùa, thất học này.

- Hình dáng, lai lịch, tuổi tác, nghề nghiệp :

0,5

+ Trạc ngoài 40 tuổi, chị có một ngoại hình xấu xí, thô kệch, mặt rỗ, dáng đi mệt mỏi, chậm chạp …đó là hiện thân của sự nghèo khổ, lam lũ, vất vả, thua thiệt.

+ Cuộc sống thầm lặng chịu mọi đau đớn trước sự bạo hành tàn bạo của người chồng “ ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng” mà không kêu ca, chống trả hay chạy trốn…thậm chí khi được tòa án Huyện khuyên bỏ người chồng độc ác thì bà xin “ đừng bắt con bỏ nó”

Nhà văn đã khơi dậy ở người đọc niềm cảm thông với cuộc đời của người phụ nữ hàng chài, chịu đựng tất cả - phải chăng chị ta là một người đàn bà không bình thường ?

- Vẻ đẹp tính cách, tâm hồn :

+ Nhưng thẳm sâu trong tâm hồn người đàn bà tưởng như không bình thường đó lại lấp lánh “ những hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn” mà NMC khát khao khám phá.

+ Trong câu chuyện của người đàn bà hàng chài tại tòa án Huyện, nhà văn giúp chúng ta hiểu rõ hơn về người phụ nữ nghèo khổ vùng biển.

• 
  Với chồng : cam chịu, nhẫn nhục, nhưng không mù quáng mà thấu hiểu, cảm thông và thương xót…( chứng minh )
  
• 
  Với con : tận tâm, hi sinh, bao bọc, che chở, cố tránh cho con khỏi bị tổn thương, luôn mặc cảm có lỗi với con ( chứng minh )
  
• 
  Với cuộc sống và gia đình : chịu mọi thua thiệt về mình vì cuộc sống của các con, tỏ ra sâu sắc và thấu hiểu lẽ đời, biết trân trọng, chắt chiu những hạnh phúc dù là nhỏ nhoi nhất để mà sống, tồn tại vì các con và gia đình… ( chứng minh )
  
• 
  Với cán bộ tòa án : từ chỗ sợ sệt, khúm núm đến tự tin, thành thật, cảm thông với chánh án Đẩu có lòng tốt và có kiến thức sách vở nhưng chưa có kinh nghiệm trong cuộc sống…Điều này cho thấy bà là người phụ nữ sâu sắc, thấu hiểu lẽ đời.
  

- Liên hệ với những nhân vật khác trong sáng tác của NMC : Liên ( Bến quê ), Nguyệt ( Mảnh trăng cuối rừng )…để thấy quan điểm, thực tiễn sáng tác của ông : đi tìm “ những hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con người”.

1,75

Sáng tạo tình huống mang tính nhận thức, cách khắc họa nhân vật, sử dụng ngôn ngữ linh hoạt phù hợp đặc điểm tính cách nhân vật, điểm nhìn trần thuật sắc sảo, tăng cường được sức khám phá đời sống với nhiều chiêm nghiệm, triết lí…Nguyễn Minh Châu – qua nhân vật người đàn bà hàng chài đã giúp người đọc khám phá ra “ những hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con người” lao động bình dị, lam lũ – nhà văn đã góp phần tạo nên giá trị nhân đạo sâu sắc, mới mẻ cho nền VHVN hiện đại.