Pedagogika, innovatsiya, integratsiya
tải về 7.45 Mb. Chế độ xem pdf
|
- Điều hướng trang này:
- II BOB. 0 ‘QITUVCHI VA UNING JAMIYATDA TUTGAN 0 ‘RNI. ZAMONAVIY MAKTAB 0 ‘QITUVCHISINING VAZIFALARI
| Savol va topshiriqlar
1. Pedagogika nim a bilan shug‘ullanadi, nimalarni tadqiq qiladi? 2. Qaysi ulug‘ adiblar ta ’lim-tarbiyaviy xarakterdagi asarlarni yaratganlar? 3. XX asrda 0 ‘rta Osiyoda pedagogik fikr taraqqiyotiga hissa qo'shgan olimlar kimlar edi? 4. Asosiy pedagogik tushunchalarni sanang va izohlang. 5. Pedagogika fanining qanday ilmiy tadqiqot metodlarini bilasiz? 6. Pedagogika fani nimani o'rganadi? 7. Pedagogikaning maqsad va vazifalari. 8. Pedagogikaning asosiy tushunchalari va o ‘zaro munosabatlari. II BOB. 0 ‘QITUVCHI VA UNING JAMIYATDA TUTGAN 0 ‘RNI. ZAMONAVIY MAKTAB 0 ‘QITUVCHISINING VAZIFALARI Hozirgi zam on pedagogika fani oldida turgan m uhim m uam m olardan biri - o'q itu v ch i va pedagogik m ehnat sharoiti m uam m osi hisoblanadi. Chunki o ‘qituvchida barcha pedagogik g 'o y a la r m ujassam langan b o ‘lib, uning faoliyati orqali bu g ‘oyalar am alga oshiriladi va hayotga tatbiq etiladi. 0 ‘qituvchining ko‘p qirrali va murakkab faoliyati zam irida yosh avlodni odobli, axloqli qilib tarbiyalash, ularni bilimlar bilan qurollantirish kabi muhim vazifalaryotadi. Bularni amalga oshirish esa o ‘qituvchiningxilm a-xil faoliyatiga bog'Iiq: bolalarni o ‘qitish, maktabdan va sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarni tashkil eta bilish va o ‘tkazish, ota-onalar o'rtasida pedagogik targ‘ibot ishlarini olib borish va hokazo. Bularning hammasi o‘qituvchidan chuqur bilimga ega b oiishni, o 'z sohasini, bolalarni sevishni talab etadi. R espublikam iz m ustaqilligi e ’lon qilingan sana - 1991-yil 31-avgust xalqim iz hayotidagi u lu g ‘vor voqealardan hisoblanadi. Endi xalqim iz o 'z in in g boy tarixi, m adaniyati, urf-odatlarini o 'rgan ish , targ ‘ib qilish, o'zlig in i anglash im koniyatiga ega b o ‘ldi. Bu voqeadan so ‘ng k o ‘p sonli o ‘qituvchilar jam oalari oldiga Vatan ravnaqi uchun horm ay-tolm ay xizm at qila oladigan, Vatan y o ‘lida o ‘z jo n in i ham ayam aydigan y oshlam i tarbiyalash vazifasi k o ‘ndalang q o ‘yiladi. Bu vazifa 0 ‘zbekiston R espublikasining: «T a’lim t o ‘g ‘risida»gi Q onuni ham da Oliy t a ’lim konsepsiyasida aniq belgilab berilgan. «T a’lim to ‘g"risida»gi Q onun 1997-yil 29-avgustda qabul qilingan b o ‘lib, u 5 b o ‘lim va 34 m oddadan iborat. Q onunning 5-m oddasida pedagoglik faoliyat bilan sh u g ‘ullanish huquqi aniq ifodalangan: «Tegishli kasb-kor m alakasiga ega bo'lgan, o ‘zida yuksak axloqiy sifatlarni rnujassam lashtirgan kishilar pedagoglik faoliyat bilan sh u g ‘ullanish huquqiga egadirlar». 12 0 ‘zbekiston Respublikasi O liy ta ’lim konsepsiyasida 0 ‘qituvchi - m utaxassisning vazifalari quyidagicha belgilanadi: «M utaxassis m alakasi - chuqur um um iy bilim, keng dunyoqarash va kasb tayyorgarligi, kom pyuter savodxonligi, o ‘z bilim ini tezlik bilan yangilash va to ‘ldira olish qobiliyati singari om illardan tashkil topadi... Shular qatorida uning intizomi, m a s’uliyat, ziyolilik, o ‘z ishiga, m am lakati m ustaqilligiga, Vatan va jah on taraqqiyoti y o ‘lida ezgulik va adolatga sadoqat tu y g ‘ularini ham tarbiyalash zarur». Bu vazifa va talablar b oshlang'ich sin f o ‘qituvchisida, ayniqsa, to ‘la m ujassam lashgan b o ‘lishi lozim. Zero, m aktabga ilk bor qadam q o ‘ygan bola dunyoning, hayotning qonun va qoidalarini, sir-asrorlarini o ‘qituvchidan 0 ‘rganadi. 0 ‘qituvchi esa bolaga o ‘z bilganini 0 ‘rgatadi. A gar bolani chuqur bilim li, e ’tiqodli, m adaniyatli qilib tarbiyalam oqchi b o ‘lsak, shu fazilatlar 0 ‘qituvchida m ujassam langan b o ‘lm og‘i zarur. Shunday ekan, o ‘qituvchi, um um an, boshlang‘ich s in f o ‘qituvchisi qanday fazilatlarga ega b o ‘lishi kerak, degan savol tu g ‘iladi. Bu savolga javob berishdan oldin o ‘qituvchining hozirgi kundajam iyatim izdatutgan o ‘rni h aq idafik ry uritsak . M a ’lumki, 0 ‘zbekiston R espublikasi Prezidenti farm oniga binoan, 1-oktabr o 'q itu v ch ilar va m urabbiylar kuni deb e ’lon qilindi. Bu voqea davlatim izda o ‘qituvchilarning jam iyatda tutgan o ‘rni naqadar yuksak ekanligidan dalolat beradi. Ilg ‘or o ‘qituvchilarim izga yuksak unvonlar, davlat m ukofotlari berilm oqda, ularga m as’ul vazifalar ham yuklatilm oqda. Ayniqsa, respublikam iz m ustaqillikka erishgandan keyin o ‘qituvchining jam iyatdagi roli va m as’uliyati ortib borm oqda. Keyingi yillarda pedagogxodim larning maishiy sharoitini yaxshilash borasida qator hujjatlar qabul qilindi: im tiyozlar berildi, ularning ish haqi oshirildi, barcha turdagi m aktab, hunar-texnika bilim yurtlari, oliy v a o ‘rta m axsus o ‘quv yurtlari pedagog xodim lari bilan m ehnat shartnom asi tuzish tizim iga o ‘tildi. 0 ‘zbekiston R espublikasi O liy ta ’lim konsepsiyasida m utaxassis vazifalari quyidagicha belgilangan: «...m utaxassis o ‘z faoliyati, sohasidan qat’i nazar, ijodiy jam oalarda ishlay olish qobiliyatiga, m enejm ent va m arketing sohalarida tayyorgarlikka ega bo ‘lishi, yangi texnologiyalarni jo riy etishning x o ‘jalik, ijtimoiy va m adaniy jihatlarini aniq tasavvur qila olishi kerak». U shbu fikrlar o ‘qituvchilarga ham bevosita taalluqli. C hunki jam iyatim izd a sodir b o ia y o tg a n tub o ‘zgarishlar, bozor m unosabatlariga kirib borishim iz o ‘qituvchidan nafaqat kasbiy bilim larni, balki iqtisodiy, yuridik, texnikaviy bilim lardan ham xabardor b o ‘lishni taqozo qilm oqda. Bu o ‘rinda boshlang1 ich sin f o ‘qituvchisi xususida alohida to ‘xtalm oq zarur. 13 |