Pedagogika, innovatsiya, integratsiya
ASOSIY PEDAGOGIK TUSHUNCHALAR
tải về 7.45 Mb. Chế độ xem pdf
|
- Điều hướng trang này:
- M a ’l u m o t
- Insonning shakllanishi
- PEDAGOGIKA FANINING TUZILISHI VA UNING BOSHQA FANLAR BILAN BOG‘LIQLIGI
| ASOSIY PEDAGOGIK TUSHUNCHALAR
Pedagogikada «tarbiya» s o ‘zi turli m a ’noda ishlatiladi. Chunonchi, tarbiya keng sotsial m a’noda, ijtim oiy hodisa sifatida q o ‘llanilganda jam iyatning barcha tarbiyaviy vositalarini: oilani, m aktabgacha tarbiya m uassasalarini, o ‘quv-tarbiya m uassasalarini, m ehnat jam oalari, axborot m anbalarining tarbiya y o ‘nalishida olib boradigan harakatlarini o ‘z ichiga oladi. Bu tarbiya vositalari o ‘sib kelayotgan yosh avlodning har tom onlam a kam ol topishiga xizm at qiladi. Pedagogik adabiyotlarda va am aliyotda «tarbiya» so ‘zi aniq, tor y o ‘nalishni belgilash uchun ham ishlatiladi. Xuddi shu m a ’noda tarbiyachi rahbarligida aniq m aqsadga qaratilgan jarayon tushuniladi. 0 ‘qitish - o ‘qituvchi v a o ‘quvchining birgalikdagi faoliyati va bu jaray o n d a bolalarning m a’lum ot olishi, o ‘quv k o ‘nikm a va m alakasini egallashi, tarbiyalanib, rivojlanib borishi nazarda tutiladi. M a ’l u m o t - bunda nafaqat o ‘qitish, balki m ustaqil bilim olish, om m aviy axborotlar t a ’sirida b o ‘lish bilan birga, insonning ilmiy tizim ni egallashi, ilmiy dunyoqarashini shakllantirishi k o ‘zda tutiladi. Inson kam oloti - bu insonning keng m a’noda ichki va tashqi om illar ta ’sirida shakllanish jarayonidir. Bu jarayon da tarbiyaning muhim aham iyat kasb etishi ta ’kidlanadi. Insonning shakllanishi - bu insonning hayot y o ‘li davom ida rivojlanishining o ‘ziga xos shakli b o ‘lib, m axsus olib boriladigan tarbiyaviy ta ’sir natijasi hisoblanadi. Pedagogikada yana bir qancha tushunchalar m avjudki, ular haqida keyingi sahifalarda fikr yuritiladi. 7 PEDAGOGIKA FANINING TUZILISHI VA UNING BOSHQA FANLAR BILAN BOG‘LIQLIGI Fan va texnikaning tez s u r’atlar bilan rivojlanishi, turli y o ‘nalishlarda bilim hajm ining o ‘sib borishi fanning tabaqalanib, turli tarm oqlarga b o ‘linishiga sabab boTm oqda. Yaqin o ‘tm ishda falsafadan ajralib chiqqan pedagogika fanida ham k o ‘pgina tarm oqlarga b o ‘linish jarayoni k o ‘zga yaqqol tashlanadi. Ayrim tarm oqlar esa m ustaqil fan sifatida shakllanadi. M asalan, m aktab pedagogikasi, m aktabgacha tarbiya pedagogikasi. Ayrim lari esa fan sifatida endi shakllanib kelm oqda. Kattalar pedagogikasi, oliy m aktab pedagogikasi shular jum lasidandir. Hozirgi zam on pedagogikasi k o ‘p tarm oqli fan b o ‘ lib, avvalo tarbiya ijtim oiy hodisa ekanligi jihatidan pedagogika tarixi bilan b o g ‘lanadi. Pedagogikaning k o ‘zi ojiz. aqli zaif, qu lo g ‘i kar - jism o niy kam chiliklarga ega b o ‘lgan bolalarni tarbiyalash va ularni hayotga tayyorlash bilan shug'ullanadigan yana bir tarm o g ‘i - m axsus pedagogika (surdopedagogika, tiflopedagogika, oligofreno-pedagogika) defektologiya bilan cham barchas bog'liqdir. Pedagogika fani tarm oqlariga predm etlarni 0 ‘qitishning qonuniyatlarini o ‘rganuvchi fan - m etodika ham kiradi. Shu bilan birga, pedagogika fani boshqa fanlardan ajralgan holda rivojlana olm aydi. Pedagogikaning tarbiya sohasidagi obyekti o ‘sib kelayotgan yosh avlod boMganligi uchun pedagogika insonni o ‘rganuvchi fanlar bilan bogMiqdir. Inson biologik evolutsiyaning m ahsuli sifatida biologiya fanlarining o ‘rganadigan obyekti hisoblanadi. Shuning uchun bu fanlar pedagoglar o ‘rganishi lozim b o ‘lgan fanlar qatorida o 'q u v rejalariga kiritilgan. P edagogika fanining m etodologik asosini falsafa tashkil etadi. Chunki tarbiyaning m aqsadi ilmiy dunyoqarashni shakllantirish; jam o a va shaxs m uam m olari va shu kabilar ikki fanni birlashtiradi. Iqtisodiy va, xususan, uning bir b o ‘lagi b o ‘lgan xalq ta ’limi iqtisodi pedagogika bilan b o g ‘lanib ketadi. C hunki iqtisodchilarning olib borgan tadqiqotlari natijasiga k o ‘ra, ishlab chiqarishning yuksak sam aradorligi um um iy ta ’lim ning yuqori darajada rivojlanganligiga b o g ‘liq ekan. Pedagogika bola tarbiyasida uning yosh v a individual (psixologik) xususiyatlarini hisobga olib boradi. Shu bois pedagogika uchun pedagogik psixologiyariing bola xususiyatlari, ularda o ‘tadigan psixik jarayonlarning qonuniyatlari haqidagi m aTum otlar m uhim dir. Shunga k o ‘ra, pedagogika ning psixologiya fani bilan b o g ‘liqligi a n ’anaviy tus olgan. K eyingi vaqtlarda pedagogikaning kibernetika (m uhim dinam ik tizim larni boshqa- rishni o ‘rganadigan fan) bilan b o g ‘lanishi k o ‘zga tashlanm oqda. Bu holni kibernetikaning um um iy g ‘oyalaridan ta ’limda foydalanish tajribalarini dasturlashtirilgan ta ’lim m isolida k o ‘rish m um kin. P edagogika fani taraqqiyoti pedagogika fanlari tizim ini vujudga keltirdi. Bular: U m um iy pedagogika, M axsus pedagogika, M etodika, Pedagogika tarixi, O liy t a ’lim pedagogikasi, Qiyosiy pedagogika, Ijtim oiy pedagogika, Harbiy pedagogika. P edagogikaning boshqa fanlar bilan bog‘lanish tizim ida etnografiya, xalq pedagogikasi kabilar alohida o ‘rin tutadi. Pedagogika boshqa oraliq fanlar m a’lum otlaridan tayyor holda foydalanm aydi. Bu m a ’lum otlar pedagogik nuqtayi nazardan tanlovdan o ‘tgandan keyin m aqsadga m uvofiqlashtirilgan holda am alda jo riy etiladi. tải về 7.45 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|