Muoán Laáy Maät Ñöøng Phaù Toå Ong

      Töø hoài ñoù, oâng ñaõ kieám vieäc cho nhieàu höôùng ñaïo sinh cuûa chuùng toâi maø cha meï ngheøo. Vaø cho tôùi nay, oâng vaãn coøn soát saéng giuùp ñôõ ñoaøn cuûa chuùng toâi.

      Toâi bieát chaéc raèng neáu tröôùc kia toâi khoâng kieám ñöôïc sôû thích cuûa oâng vaø laøm cho oâng vui loøng ngay töø luùc ñaàu, thì oâng khoâng cho toâi ñöôïc moät phaàn möôøi nhöõng caùi oâng ñaõ cho toâi".

      Phöông phaùp ñoù coù neân thi haønh trong söï giao thieäp veà thöông maïi khoâng? Thì ñaây, ta haõy xeùt tröôøng hôïp cuûa oâng Henry G. Duvernoy, moät trong nhöõng nhaø laøm baùnh mì lôùn nhaát ôû Nöõu Öôùc.

      Ñaõ 4 naêm roài, oâng ta kieám caùch baùn baùnh cho moät khaùch saïn noï ôû Nöõu Öôùc. Moãi tuaàn laïi thaêm oâng chuû khaùch saïn moät laàn, moãi khi oâng naøy döï cuoäc coâng ích naøo thì oâng Duvernoy cuõng coù maët taïi ñoù, tôùi ñoãi oâng coøn möôùn phoøng ôû ngay trong khaùch saïn ñoù ñeå "thuyeát" oâng kia. Coâng daõ traøng.

      Sau khi theo hoïc lôùp giaûng cuûa chuùng toâi, oâng Duvernoy thay ñoåi chieán löôïc. OÂng kieám caùch doø bieát thò hieáu oâng giaùm ñoác khaùch saïn.

      Toâi hay raèng, lôøi oâng Duvernoy noùi, oâng aáy nhôø haêng haùi hoaït ñoäng cho moät lieân ñoaøn caùc chuû nhaân khaùch saïn maø muïc ñích laø phoâ tröông "söï tieáp ñaõi nieàm nôû cuûa chaâu Myõ", neân ñöôïc laøm hoäi tröôûng hoäi ñoù. Lieân ñoaøn ñoù sau ñöôïc caùc chuû nhaân khaùch saïn vaïn quoác gia nhaäp vaø trôû neân moät hoäi quoác teá maø chính oâng ñöôïc laøm hoäi tröôûng. Hoäi nghò cuûa nhöõng hoäi ñoù hoïp ôû ñaâu thì daàu phaûi loäi suoái treøo ñeøo, vöôït ñaïi döông, qua sa maïc, oâng cuõng tôùi döï.

      Cho neân laàn sau gaëp oâng, toâi noùi ngay tôùi lieân ñoaøn cuûa oâng.

      Vaø, caùc baïn ôi! Noàng naøn laøm sao! OÂng huøng hoàn dieãn thuyeát trong nöûa giôø ñoàng hoà veà toå chöùc ñoù. Vaø toâi thaáy roõ raøng nhöõng hoäi ñoù laø caùi "nghieän" cuûa oâng, laø leõ soáng cuûa ñôøi oâng. Tröôùc khi töø giaõ oâng, thì oâng ñaõ baùn cho toâi moät taám theû hoäi vieân.

      Toâi khoâng heà noùi tôùi baùnh cuûa toâi. Nhöng vaøi hoâm sau, ngöôøi quaûn lyù khaùch saïn keâu ñieän thoaïi baûo toâi mang maãu baùnh laïi ñeå tính giaù caû.

      Ngöôøi ñoù baûo toâi: "Khoâng bieát oâng ñaõ laøm gì maø chuû toâi thích oâng tôùi noãi ngoài ñaâu cuõng chæ noùi tôùi oâng thoâi".

      Caùc baïn thöû töôûng töôïng: Theo ñuoåi oâng aáy boán naêm trôøi maø chaúng keát quaû chi heát. Neáu toâi khoâng bieát caùch kieám nhöõng thò hieáu vaø nhöõng caùi oâng aáy meâ nhaát thì baây giôø chaéc vaãn coøn phaûi naên næ oâng aáy mua giuùp cho nöõa.

      Vaäy muoán gaây thieän caûm vôùi ai, xin baïn:

      ... Noùi vôùi ngöôøi aáy veà caùi sôû thích, hoaøi baõo cuûa hoï.

      Ñoù laø quy taéc thöù naêm.

Phaàn Möôøi

Laøm Sao Cho Ngöôøi Ta Öa Mình Lieàn

     Hoâm noï toâi laïi sôû Böu ñieän. Khi ñôïi tôùi löôït toâi ñeå thö baûo ñaûm, toâi ñeå yù tôùi boä maët chaùn chöôøng cuûa thaày thö kyù. Moät cuoäc ñôøi ngaøy ngaøy caân thö, baùn coø, bieân cheùp nhö vaäy taát nhieân laø khoâng thuù gì heát. Toâi töï nhuû: "Raùn laøm vui anh chaøng naøy moät chuùt, laøm cho y nôû moät nuï cöôøi... Muoán vaäy, phaûi khen y caùi gì môùi ñöôïc. Thöû kieám xem y coù caùi gì thaät ñaùng khen khoâng?" . Khoâng phaûi deã, vì mình khoâng quen ngöôøi ta. Nhöng tröôøng hôïp hoâm ñoù raát deã thaày thö kyù aáy coù boä toùc raát ñeïp.

      Vaäy, trong khi thaày caân thö cuûa toâi, toâi noùi: "Toâi öôùc ao coù ñöôïc boä toùc nhö thaày!".

      Thaày aáy ngöûng ñaàu leân hôi ngaïc nhieân, neùt maët töôi cöôøi vaø nhuõn nhaën traû lôøi: "Baây giôø noù ñaõ keùm tröôùc roài". Toâi noùi raèng tröôùc ra sao khoâng bieát, chöù baây giôø toùc thaày coøn ñeïp laém. Thaày raát hoan hæ. Chuùng toâi noùi chuyeän vui veû moät luùc. Khi toâi ra veà, thaày aáy noùi theâm: "Thöa oâng, quaû ñaõ coù nhieàu ngöôøi khen toùc toâi".

      Toâi daùm cuoäc vôùi baïn raèng böõa ñoù thaày veà nhaø, vui nhö saùo, keå chuyeän cho vôï nghe vaø buoåi toái, khi röûa maët ngaém boä toùc trong göông, töï nhuû "Keå ra toùc mình ñeïp thaät".

      Khi toâi keå laïi chuyeän ñoù, moät ngöôøi hoïc troø toâi hoûi: "Nhöng oân muoán caàu ngöôøi ñoù ñieàu chi?" .

      Toâi muoán caàu ngöôøi ñoù ñieàu chi ö? Trôøi cao ñaát daày! Neáu chuùng ta ích kyû moät caùch ti tieän ñeán noãi khoâng phaân phaùt ñöôïc moät chuùt haïnh phuùc cho ngöôøi chung quanh, ñeán noãi heã khen ai laø cuõng ñeå hy voïng ruùt cuûa ngöôøi ta caùc lôïi gì, neáu tim ta khoâng lôùn hôn traùi oåi röøng, thì chuùng ta coù thaát baïi cuõng laø ñaùng kieáp.

      Nhöng quaû toâi coù caàu anh chaøng ñoù cho toâi moät vaät voâ cuøng quyù baùu: laø söï haøi loøng cao thöôïng vì ñaõ coù moät haønh vi hoaøn toaøn khoâng vò lôïi, moät haønh vi nhaân töø maø ta seõ vui veû nhôù tôùi hoaøi.

      Coù moät ñònh luaät quan troïng nhaát maø chuùng ta phaûi theo khi giao thieäp. Theo noù thì vieäc gì cuõng hoùa deã, trôû ngaïi gì cuõng thaéng ñöôïc, ta seõ coù voâ soá ngöôøi thöông, seõ thaønh coâng vaø vui söôùng.

      Neáu laøm traùi luaät ñoù töùc thì nhöõng noãi khoù khaên seõ hieän ra. Luaät ñoù laø: "Luoân luoân phaûi laøm cho ngöôøi caûm thaáy söï quan troïng cuûa hoï". Nhö treân kia toâi ñaõ noùi, giaùo sö John Dewey cho raèng thò duïc huyeãn ngaõ laø thò duïc maïnh nhaát cuûa loaøi ngöôøi. Chính thò duïc ñoù laøm cho ngöôøi khaùc loaøi vaät.

      Trong maáy chuïc theá kyû, caùc trieát nhaân tìm kieám caùc ñònh luaät chi phoái söï giao thieäp giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi vaø taát caû nhöõng söï tìm toøi ñoù ñeàu ñöa ñeán moãi moät quy taéc khoâng môùi meû gì, moät quy taéc ñaõ coù töø hoài nhaân loaïi môùi coù söû. Ba ngaøn naêm tröôùc, Zoroastre ñaõ daïy quy taéc ñoù cho daân Ba Tö thôø thaàn löûa. Hai möôi boán theá kyû tröôùc, Khoång Töû ñaõ giaûng tôùi noù. Laõo Töû cuõng ñaõ ñem ra daïy hoïc troø.

      Naêm theá kyû tröôùc Thieân chuùa giaùng sinh, Ñöùc Thích Ca ñaõ tuyeân boá noù treân bôø soâng Haèng Haø, maø quy taéc ñoù ñaõ ñöôïc cheùp trong saùch ñaïo Baø La Moân, 1.000 naêm tröôùc khi Ñöùc Thích Ca ra ñôøi.

      Sau naøy, Ñöùc Ki Toâ ñem noù ra giaûng treân nhöõng ñoài ñaù ôû xöù Judeùe. Tö töôûng ñoù toùm taéc trong moät caâu naøy, coù leõ laø ñònh luaät quan troïng nhaát trong theá giôùi:

      "Con muoán ñöôïc ngöôøi ta cö xöû vôùi con ra sao thì con cö xöû vôùi ngöôøi ta nhö vaäy".

      Baïn muoán nhöõng ngöôøi baïn gaëp gôõ ñoàng yù vôùi baïn. Baïn muoán ngöôøi ta thöøa nhaän taøi naêng cuûa baïn. Töï thaáy mình quan troïng trong khu vöïc cuûa baïn, baïn thaáy thích. Baïn gheùt nhöõng lôøi taùn döông giaû doái thoâ loã, nhöng baïn cuõng theøm khaùt nhöõng lôøi khen thaønh thaät. Baïn muoán baïn thaân giao vaø baïn ñoàng nghieäp cöïc löïc taùn thaønh, khoâng tieác lôøi ca tuïng baïn. Heát thaûy chuùng ta ai cuõng muoán nhö vaäy.

      Vaäy chuùng ta haõy tuaân lôøi Thaùnh kinh: "Muoán nhaän cuûa ngöôøi ta caùi gì thì cho ngöôøi ta caùi ñoù".

      Ta caàn phaûi xöû söï nhö vaäy khi naøo? Baèng caùch naøo? ... ÔÛ ñaâu? ... Xin ñaùp: Baát kyø luùc naøo vaø baát kyø ôû ñaâu.

      Moät hoâm, tôùi moät sôû Thoâng tin, toâi hoûi moät thaày kyù chuyeân moân tieáp khaùch, chæ cho toâi phoøng laøm vieäc cuûa baïn toâi, oâng Henri Souvaine. Baän moät cheá phuïc saïch seõ, thaày ta coù veû töï ñaéc giöõ vieäc chæ daãn ñoù laém. Thaày traû lôøi toâi roõ raøng töøng tieáng moät: "Henri Souvaine laàu 18. Phoøng 1816".

      Toâi saép chaïy laïi thang maùy. Nhöng toâi ngöøng laïi vaø quay laïi noùi: "Toâi khen thaày. Thaày ñaõ chæ ñöôøng cho toâi moät caùch roõ raøng, thoâng minh laém. Thaày coù gioïng noùi cuûa moät taøi töû. Caùi ñoù hieám laém".

      Töôi nhö hoa, thaày giaûng cho toâi nghe taïi sao moãi laàn thaày ngöøng laïi vaø noùi roõ raøng töøng tieáng.

      Nhöõng lôøi toâi khen laøm cho thaày cao leân ñöôïc vaøi phaân. Vaø trong khi bay leân taàng laàu thöù 8, toâi caûm thaáy raèng chieàu hoâm ñoù toâi ñaõ laøm taêng ñöôïc ñoâi chuùt caùi toång löôïng haïnh phuùc cuûa nhaân loaïi.

      Ñöøng baûo phaûi laø moät vöông quoác treân ngai vaøng hay laø moät ñaïi söù cuûa Myõ ôû Phaùp môùi caàn thi haønh trieát lyù ñoù. Baïn coù theå duøng thuaät ñoù moãi ngaøy.

      Chaúng haïn, baïn ñoøi moùn khoai taây chieân maø chò boài ñöa leân moùn khoai taâu nghieàn, baïn chæ caàn noùi ngoït ngaøo: "Toâi aân haän vì laøm phieàn chò, nhöng toâi thích moùn khoai taây chieân hôn", thì chò ñoù vui veû traû lôøi ngay: "Khoâng sao, thöa oâng, ñeå toâi ñoåi haàu oâng", vaø chò aáy caûm ñoäng khi thaáy ñöôïc baïn kính troïng.

      Nhöõng caâu ngaên ngaén nhö: "Xin loãi ñaõ laøm phieàn oâng... xin oâng coù loøng toát... oâng laøm ôn..." vaø sau cuøng khoâng queân hai chöõ "caùm ôn" laø moät thöù daàu laøm trôn tru boä maùy sinh hoaït haèng ngaøy cuûa ta maø laïi laø daáu hieäu cuûa moät söï giaùo duïc toát nöõa.

      Xin baïn nghe chuyeän nhaø vieát tieåu thuyeát Hall Caine. OÂng thaân oâng laøm thôï reøn vaø hoài nhoû oâng hoïc ít laém. Vaäy maø khi qua ñôøi, oâng laø moät nhaø vaên giaøu nhaát theá giôùi.


1 2 3 4 

      Ñoù caùi maõnh löïc phi thöôøng cuûa lôøi khen laø nhö vaäy, khi noù töï ñaùy loøng phaùt ra.

      Thi nhaân Rossetti töï cho laø moät nhaân vaät quan troïng. Caùi ñoù coù chi laï? Ai trong chuùng ta maø khoâng töï cho laø quan troïng, toái quan troïng?

      Daân toäc cuõng khoâng khaùc chi caù nhaân heát.

      Baïn töï thaáy mình hôn ngöôøi Nhaät ö? Söï thaät thì ngöôøi Nhaät töï cho hoï hôn baïn voâ cuøng. Moät ngöôøi trong phaùi coå chaúng haïn, töùc giaän laém khi thaáy moät ngöôøi ñaøn baø Nhaät khieâu vuõ vôùi moät ngöôøi da traéng.

      Baïn coù töï cho raèng mình hôn ngöôøi AÁn Ñoä khoâng? Ñoù laø quyeàn cuûa baïn. Nhöng coù tôùi moät trieäu ngöôøi AÁn Ñoä khinh baïn tôùi noãi khoâng chòu moù tôùi thöùc aên maø boùng nhô nhôùp cuûa baïn ñaõ phôùt qua, vì sôï laây nhô nhôùp.

      Baïn töï cho laø hôn nhöõng thoå daân mieàn Baéc cöïc nhieàu laàn ö? Baïn ñöôïc hoaøn toaøn töï do nghó nhö vaäy. Nhöng söï thaät thoå daân ñoù khinh baïn voâ cuøng. Baïn muoán bieát loøng khinh ñoù tôùi böïc naøo? Thì ñaây: Trong boïn hoï, coù keû khoán naïn naøo ñaàn ñoän ñeán noãi khoâng laøm noåi moät vieäc chi heát thì hoï goïi laø "Ñoà da traéng".

      Ñoù laø lôøi chöûi thaäm teä nhaát cuûa hoï.

      Daân toäc naøo cuõng töï cho mình hôn caùc daân toäc khaùc. Do ñoù maø coù loøng aùi quoác, vaø chieán tranh!

      Chuùng ta can ñaûm nhaän kyõ chaân lyù naøy: Moãi ngöôøi maø chuùng ta gaëp ñeàu coi coù moät hoã naøo hôn ta.

      Neáu baïn muoán ñöôïc loøng ngöôøi ñoù, haõy kheùo leùo toû cho hoï thaáy raèng ta thaønh thaät nhaän söï quan troïng cuûa hoï, troïng ñòa vò cuûa hoï.

      Xin baïn nhôù lôøi naøy cuûa Emerson: "Moãi ngöôøi ñeàu coù choã hôn toâi; cho neân ôû gaàn hoï, toâi hoïc hoï ñöôïc".

      Ñieàu ñau loøng laø nhieàu khi nhöõng keû khoâng coù chuùt chi ñaùng töï kieâu heát laïi khoe khoang raàm roä ñeå che laáp nhöõng thieáu soùt cuûa hoï, khoe khoang tôùi noãi chöôùng tai gai maét ngöôøi khaùc.

      Nhö Shakespeare ñaõ noùi: "Ngöôøi ñôøi! OÂi ngöôøi ñôøi keâu caêng khoaùc ñöôïc chuùt uy quyeàn, ngöôøi ñoù lieàn dieãn tröôùc Hoùa coâng nhöõng haøi kòch loá laêng tôùi noãi caùc vò thieân thaàn phaûi sa leä".

      Vaø baây giôø, toâi xin keå ba thí duï maø söï aùp duïng nhöõng phöông phaùp treân kia ñaõ mang laïi nhöõng keát quaû raát khaû quan.

      Thí duï thöù nhaát: Moät oâng ñaïi tuïng maø ta goïi laø R... vì oâng ta muoán giaáu teân. Ít laâu sau khi baét ñaàu theo lôùp giaûng cuûa toâi, oâng vôùi vôï ñi xe hôi veà queâ baø ñeå thaêm hoï haøng. Baø maéc ñi thaêm nhöõng nôi khaùc, cho neân moät mình oâng haàu chuyeän moät baø coâ beân nhaø vôï. OÂng quyeát thöïc haønh ngay nhöõng lyù thuyeát ñaõ hoïc ñöôïc vaø kieám chung quanh oâng xem coù caùi gì coù theå chaân thaøn khen ñöôïc khoâng.

      OÂng hoûi baø coâ:

      Thöa coâ, nhaø coâ caát naêm 1890?

      Phaûi, chính naêm ñoù.

      OÂng R. tieáp:

      Coi nhaø naøy chaùu nhôù laïi nhöõng nôi chaùu sanh tröôûng.

      Nhaø ñeïp quaù!... roäng... kieåu raát kheùo... Baây giôø ngöôøi ta khoâng bieát xaây nhaø ñeïp nhö vaäy nöõa.

      Baø giaø noùi:

      Chaùu noùi coù lyù. Thanh nieân baây giôø khoâng bieát theá naøo laø moät ngoâi nhaø ñeïp. Hoï chæ muoán coù moät caên phoá nhoû, moät maùy laïnh, roài laùi xe hôi, ñi chôi phieám.

      "Nhaø naøy laø keát tinh cuûa bieát bao nhieâu naêm mô töôûng. Döôïng vaø coâ ñaõ aâu yeám maø xaây döïng noù, sau khi ñaõ aáp uû noù trong loøng gaàn nöûa ñôøi ngöôøi. Chính döôïng vaø coâ laø kieán truùc sö ñoù...".

      Roài baø daét oâng R. ñi thaêm caùc phoøng, chæ cho coi töøng baûo vaät baø ñaõ goùp nhaët ñöôïc trong caùc cuoäc du lòch vaø ñaõ naâng niu suoát ñôøi: Khaên quaøng baèng haøng Cachemire, ñoà söù coå, giöôøng gheá ñoùng ôû Phaùp, böùc tranh cuûa hoïa só YÙ Ñaïi Lôïi vaø nhöõng taám maøn baèng tô, di tích cuûa moät laâu ñaøi beân Phaùp... Nhaát nhaát oâng R. ñeàu taùn thöôûng.

      Sau khi coi heát caùc phoøng roài, baø ñöa toâi ñi coi nhaø ñeå xe. Taïi ñoù, coù keâ moät chieác xe hôi hieäu Packard, gaàn nhö môùi nguyeân.

      Baèng moät gioïng eâm ñeàm baø noùi: Döôïng chaùu mua chieác xe naøy ñöôïc ít laâu thì maát, töø hoài ñoù coâ chöa ñi noù laàn naøo heát...

      Chaùu saønh vaø coù oùc thaåm myõ... Coâ muoán cho chaùu chieác xe ñaáy.

      Toâi ngaïc nhieân ñaùp:

      Thöa coâ, coâ thöông chaùu quaù. Coâ roäng raõi quaù, chaùu caûm ñoäng laém, nhöng thaät tình chaùu khoâng theå naøo nhaän ñöôïc. Chaùu laø chaùu reå xa. Vaû laïi coâ coøn nhieàu chaùu ruoät, coâ ñeå cho caùc anh aáy caùc anh aáy seõ möøng laém.

      Baø la leân: "Chaùu ruoät! Phaûi, caùi thöù chaùu noù chæ mong giaø naøy cheát ñeå chieám xe hôi cuûa giaø! Khoâng khi naøo coâ ñeå xe Packard naøy veà tay chuùng noù ñaâu!".

      Vaäy thì coù theå ñem baùn cho haõng xe ñöôïc.

      Baø lôùn tieáng: "Baùn ö? Chaùu töôûng coâ baùn xe naøy sao? Chòu thaáy nhöõng ngöôøi laï ngöï trong chieác xe naøy sao? Moät chieác xe döôïng chaùu mua cho coâ, maø ñem baùn noù? Khoâng khi naøo! Coâ cho chaùu ñaáy, vì chaùu bieát yeâu nhöõng ñoà ñeïp".

      Töø choái thì sôï phaät yù baø coâ, cho neân oâng R. phaûi nhaän.

      Baø giaø ñoù soáng moät mình trong dinh cô roäng nhö vaäy giöõa ñoáng khaên quaøng, ñoà coå vaø kyû nieäm, neân khaùt khao chuùt tình aâu yeám. Hoài xöa baø treû ñeïp, ñöôïc nhieàu ngöôøi taâng boác. Baø caát ngoâi nhaø aáy, yeâu meán trang hoaøng noù baèng taát caû nhöõng baûo vaät thu thaäp ñöôïc ôû chaâu AÂu vaø baây giôø trong caûnh veà giaø buoàn teû coâ ñoäc, baø khaùt khao chuùt loøng thöông, chuùt aám aùp trong loøng vaø ít lôøi thaùn phuïc maø khoâng coù keû naøo bieát lam vöøa loøng baø heát. Khi gaëp ñöôïc nhöõng caùi ao öôùc töø laâu ñoù, khaùc naøo ñi giöõa sa maïc maø gaëp doøng suoái, baø taát nhieân caûm taám loøng ngöôøi chaùu reå laém vaø cho ngay moät chieác xe hôi loäng laãy.

      Moät ngöôøi hoïc troø khaùc cuûa toâi, veõ vöôøn cho moät oâng tröôûng toøa coù danh, thaáy baày choù cuûa oâng naøy ñeïp, khen: "Thöa oâng, baày choù cuûa oâng ngoä laém, chaéc oâng ñöôïc nhieàu giaûi thöôûng trong caùc cuoäc thi choù ñeïp".

      OÂng tröôûng toøa vui loøng laém, daét hoïa só ñi coi baày choù oâng nuoâi vaø nhöõng giaûi thöôûng chuùng ñaõ kieám ñöôïc, noùi chuyeän raát laâu veà gioøng gioáng caùc con choù ñoù vaø sau cuøng hoûi:

      OÂng coù em trai nhoû khoâng?

      Thöa, toâi coù moät chaùu trai.

      Chaéc noù thích moät con choù nhoû?

      Noùi chi nöõa, chaéc noù meâ ñi.

      Ñöôïc! Ñeå toâi cho chaùu moät con.

      Roài oâng tröôûng toøa chæ cho hoïa só caùch nuoâi choù, laïi caån thaän ñaùnh maùy leân giaáy, sôï oâng naøy khoâng nhôù.

      Thaønh thöû oâng tröôûng toøa ñoù cho hoïa só moät con choù ñaùng moät traêm Myõ Kim vaø boû ra moät giôø quyù baùu cuûa oâng chæ vì hoïa só ñaõ thaønh thaät khen taøi nuoâi choù va baày choù cuûa oâng.

      George Eastman vua phim Kodak, ñaõ cheá ra thöù phim trong suoát ñeå chieáu boùng ñöôïc vaø kieám ñöôïc caû 100 trieäu myõ kim, noåi tieáng khaép hoaøn caàu. Maëc daàu vaäy, oâng aáy cuõng nhö baïn vaø toâi, caûm ñoäng tröôùc nhöõng lôøi khen taàm thöôøng nhaát.

      Hoài ñoù, oâng Eastman xaây moät tröôøng aâm nhaïc vaø moät nhaø haùt ñeå baùo hieáu cho meï. OÂng Adamson, giaùm ñoác moät haõng ñoùng gheá quan troïng, muoán ñöôïc oâng Eastman mua gheá giuùp ñeå baøy trong hai ngoâi nhaø ñoù. OÂng Adamson beøn duøng ñieän thoaïi goïi vieân kieán truùc sö cuûa oâng Eastman ñeå xin ñöôïc haàu chuyeän oâng Eastman.

      Vieân kieán truùc sö daét oâng Adamson voâ phoøng oâng Eastman, oâng naøy ñöông caëm cuïi treân baøn giaáy, moät hoài laâu môùi ngöûng ñaàu leân, tieán laïi gaàn hai oâng kia, noùi: "Chaøo hai oâng, caùc oâng coù vieäc chi?" .

      Vieân kieán truùc sö giôùi thieäu oâng Adamson roài oâng naøy noùi:

      Thöa oâng Eatman, trong khi ñöùng ñôïi, toâi ngaém phoøng giaáy oâng. Laøm vieäc trong moät phoøng nhö phoøng naøy thöïc laø moät caùi thuù. Haõng toâi cuõng coù laøm nhöõng vaùn loùt töôøng. Nhöng toâi chöa thaáy phoøng laøm vieäc naøo loùt vaùn ñeïp baèng phoøng naøy.

      OÂng Eatman:

      "OÂng laøm toâi nhôù laïi moät ñieàu maø cô hoà toâi queân maát. Phaûi, phoøng naøy ñeïp thaät. Hoài môùi ñaàu toâi thích noù laém. Nhöng baây giôø toâi quen roài; vôùi laïi baän vieäc nhieàu quaù, coù khi haøng tuaàn khoâng ñeå yù tôùi nhöõng trang hoaøng ñoù".

      Adamson ñi thaúng laïi nhöõng taám vaùn, laáy tay sôø.

      Thöù naøy baèng caây soài moïc beân Anh, phaûi khoâng oâng? Hôi khaùc thöù soài moïc beân YÙ.

      Ñuùng vaäy, oâng Eatman traû lôøi. Toâi chôû noù töø beân Anh veà. Moät oâng baïn saønh veà caùc loaøi danh moäc ñaõ löïa giuøm toâi.

      Roài oâng Eatman chæ cho oâng Adamson taát caû nhöõng ñoà trang hoaøng trong phoøng, chính do oâng chæ baûo, saép ñaët. Hai ngöôøi laïi ñöùng tröôùc cöûa soå, oâng Eatman nhuõn nhaën vaø kín ñaùo nhö thöôøng leä, laáy tay chæ nhöõng coâng cuoäc oâng ñaõ gaày döïng ñeå cöùu giuùp nhaân loaïi. OÂng Adamson nhieät lieät khen oâng ñaõ bieát duøng tieàn. Moät luùc sau, oâng Eatman môû moät tuû kính, laáy ra moät maùy chuïp hình caùi maùy thöù nhaát cuûa oâng, do moät ngöôøi Anh baùn cho oâng.

      OÂng Adamson hoûi oâng veà nhöõng noãi khoù khaên buoåi ñaàu vaø oâng caûm ñoäng, keå leå veà caûnh ngheøo khoå cuûa oâng hoài nhoû: baø meï goùa, naáu côm cho khaùch troï, coøn oâng thì laøm thö kyù, sao kheá öôùc cho moät sôû baûo hieåm ñeå kieám moãi ngaøy naêm caéc. Caûnh ngheøo khoå aùm aûnh oâng ngaøy ñeâm, laøm oâng lo sôï laém vaø nhaát quyeát kieám sao cho ñuû soá tieàn ñeå baø cuï khoûi caûnh vaát vaû khoâng keå cheát ñoù.

      Thaáy oâng Adamson chaêm chuù nghe, oâng haêng haùi taû nhöõng ñeâm thí nghieäm caùc taám kính chuïp hình, sau khi ñaõ vaát vaû ngaøy ôû phoøng giaáy, chæ chôïp maét ñöôïc moät chuùt trong khi ñôïi caùc chaát hoùa hoïc ngaám. Thaønh thöû coù laàn luoân hai möôi baûy giôø ñoàng hoà, oâng khoâng coù dòp thay quaàn aùo.

      Sau cuøng oâng noùi:

      "Laàn du lòch cuoái cuøng qua Nhaät Baûn, toâi coù mua veà moät boä gheá baøy trong haønh lang nhaø toâi. Nhöng naéng gioïi laøm lôû sôn, neân chính tay toâi phaûi sôn laïi. OÂng coù muoán bieát taøi sôn gheá cuûa toâi khoâng? Tröa nay oâng laïi duøng böõa vôùi toâi, toâi chæ cho oâng coi".

      Sau böõa aên, oâng Eatman daét khaùch ñi xem gheá. Gheá xaáu chæ ñaùng moät ñoàng moät gheá, nhöng oâng Eatman laø ngöôøi ñaõ kieám ñöôïc caû traêm trieäu baïc, vinh haïnh khoe nhöõng chieác gheá ñoù laém, vì chính tay oâng ñaõ sôn noù.

      Roát cuoäc, caùi com maêng gheá chín vaïn myõ kim ñoù ai ñöôïc laõnh, chaéc baïn ñaõ hieåu. Vaø töø ñoù hai ngöôøi thaønh caëp tri kyû cho tôùi oâng Eastman maát.

      Caùi aûo thuaät cuûa lôøi khen ñoù coù neân duøng trong gia ñình khoâng? Toâi töôûng khoâng coù nôi naøo ngöôøi ta caàn duøng noù maø cuõng xao nhaõng noù baèng trong gia ñình.

      Baø ôû nhaø chaéc coù ít nhieàu taùnh toát, ít nhaát hoài xöa oâng cuõng chæ nhö vaäy, neáu khoâng, sao oâng cöôøi baø? Nhöng ñaõ bao laâu roài oâng chöa heà khen baø moät lôøi? Töø hoài naøo ö?

      Baø Dorothy Dix, noåi danh veà nhöõng caâu chuyeän haèng ngaøy, noùi:

      Chöa hoïc ngheä thuaät khen thì xin oâng ñöøng laäp gia ñình. Tröôùc khi cöôùi baø, oâng laøm vui baø laø moät söï lòch thieäp, sau khi cöôùi roài, noù laø moät söï caàn thieát vaø moät baûo ñaûm cho haïnh phuùc trong gia ñình. Tình vôï choàng khoâng caàn loøng thaúng thaén baèng söï khoân kheùo ngoaïi giao.

      Neáu oâng muoán moãi böõa aên thöôøng laø moät böõa tieäc thì xin oâng ñöøng bao giôø cheâ baø nhaø laø naáu nöôùng vuïng, ñöøng bao giôø böïc mình maø so saùnh nhöõng moùn cuûa baø laøm vôùi nhöõng moùn cuûa cuï baø laøm hoài xöa. Traùi laïi, cöù khen khoâng ngôùt taøi quaûn gia cuûa baø, cöù khen thaúng ngay raèng baø hoaøn toaøn, ñaõ duyeân daùng maën maø, ñuû coâng ngoân dung haïnh laïi coøn laø moät noäi trôï kieåu maãu nöõa. Caû nhöõng khi côm kheâ, canh maën, oâng cuõng khoâng neân phaøn naøn. Chæ neân noùi raèng böõa côm laàn ñoù khoâng ñöôïc nhaän lôøi khen ñoù, baø seõ chaúng quaûn coâng trong vieäc beáp nöôùc. Phaûi kheùo leùo, ñöøng khen baát ngôø quaù cho baø khoûi nghi.

      Nhöng chieàu nay hay chieàu mai, oâng neân mau ít boâng veà bieáu baø. Ñöøng noùi suoâng: "Phaûi, vieäc ñoù neân laøm", roài ñeå ñoù. Phaûi laøm ngay ñi. Vaø xin oâng nhôù keøm theâm moät nuï cöôøi vôùi vaøi lôøi aâu yeám. Neáu ngöôøi choàng naøo cuõng ñoái ñaõi vôùi vôï caùch ñoù thì ñaâu coù nhieàu vuï ly dò nhö vaäy?.

      Baïn coù muoán bieát laøm sao cho moät ngöôøi ñaøn baø meâ baïn khoâng? Caùi ñoù môùi taøi! Khoâng phaûi bí quyeát cuûa toâi ñaâu, maø cuûa baø Dorothy Dix. Moät laàn baø phoûng vaán moät anh chaøng noåi tieáng coù nhieàu vôï, ñaõ chieám ñöôïc traùi tim vaø caû voán lieáng nöõa cuûa hai möôi ba ngöôøi ñaøn baø. Toâi phaûi noùi raèng baø phoûng vaán anh chaøng aáy ôû trong khaùm. Khi baø hoûi anh ta laøm sao maø duï doã ñöôïc nhieàu ñaøn baø nhö vaäy thì anh ta ñaùp: "Thaèng khôø naøo maø chaúng laøm ñöôïc... Thì cöù khen hoï cho hoï nghe".