Muoán Laáy Maät Ñöøng Phaù Toå Ong

      Khi boïn thôï laøm ngaøy tôùi, thaáy con soá baûy. "A! Tuïi laøm ñeâm töï cho laø gioûi hôn mình sao! Roài coi!" Hoï haêng haùi laøm vieäc vaø heát ngaøy, hoï ñeå laïi sau hoï moät con soá "möôøi" keách xuø vaø ngaïo ngheã. Vaø cöù moãi ngaøy moãi tieán nhö vaäy...

      Lôøi keát luaän? Ñaây chính lôøi cuûa oâng Chales Schwab noùi: "Muoán coù keát quaû, baïn phaûi khuyeán khích loøng ganh ñua, khoâng phaûi loøng ganh ñua tì tieän ñeå kieám tieàn, maø moät loøng ganh ñua cao thöôïng hôn, loøng muoán moãi ngaøy moãi tieán, khoâng nhöõng thaéng ngöôøi maø thaéng caû chính mình nöõa".

      Nhöõng thöû thaùch ñoá nhö vaäy bao giôø cuõng kích thích ñöôïc moät caùch chaéc chaén nhöõng ngöôøi coù taâm huyeát.

      Khoâng coù moät coäc thaùch ñoá nhö vaäy, Theodore Roosevelt khoâng khí naøo laøm Toång Thoáng Hueâ Kyø ñöôïc.

      Môùi ñaïi thaéng ñöôïc quaân Y Pha Nho ôû ñaûo Cu Ba veà, "Kò só voâ uùy" ñoù ñaõ ñöôïc baàu ngay laøm Thoång ñoác Nöõu Öôùc. Nhöõng keû thuø cuûa oâng kieám chuyeän raèng oâng chæ laø moät keû nguï cö vaø nhö vaäy khoâng ñuû ñieàu kieän ñöôïc baàu laøm Thoáng ñoác. OÂng sôï haõi muoán ruùt ñôn öùng cöû ra. Luùc ñoù, Thomas Collier Platt thaùch oâng baèng gioïng sang saûng giöõa hoäi nghò: "Vò anh huøng ôû nuùi San Juan maø nhuùt nhaùt nhö vaäy sao?" .

      Roosevelt töùc khí, chòu tranh chaáp. Veà sau ra sao, trong söû ñaõ cheùp. Khoâng nhöõng lôøi thaùch ñoù ñaõ thay ñoåi caû ñôøi oâng maø coøn aûnh höôûng lôùn töông lai cuûa quoác gia nöõa.

      Al Smith cuõng nhö Charles Schwab, nhö Platt, bieát roõ naêng löïc voâ bieân cuûa söï kheâu gôïi töùc khí.

      Hoài oâng coùn laøm Thoång ñoác Nöõu Öôùc, nhaø khaùm Sing Sing thieáu ngöôøi giaùm ñoác. Trong coâng vieäc ñoù, ñaõ coù nhieàu söï laïm duïng, nhieàu söï ñoài baïi... Phaûi ñaët vaøo choã ñoù moät ngöôøi cöông quyeát gang theùp môùi ñöôïc.

      Nhöng kieám ai ñaây? ... Al Smith cho goïi Lewis E. Lewes coi khaùm New Hampton lai khi Lawes tôùi, oâng hoûi baèng gioïng vui veû: "Sao? Toâi ñeå oâng laøm giaùo ñoác khaùm Sing Sing, oâng nghó sao? Phaûi coù moät ngöôøi gioûi môùi ñöôïc". Lawes söõng sôø, khoâng bieát ñaùp sao. OÂng bieát roõ nhöõng nguy hieåm taïi khaùm Sing Sing vaø chöùc ñoù khoâng vöõng vaøng gì, muoán yeân thaân phaûi bieát theo chieàu gioù chính trò.

      Caùc oâng giaùm ñoác khaùm Sing Sing khoâng giöõ chöùc laâu bao giôø. Coù oâng ôû voûn veïn coù ba tuaàn. OÂng Lawes chæ muoân moät nôi naøo chaéc chaén. Coù neân thöû lieàu hay khoâng? OÂng Smith thaáy Lawes do döï nhö vaäy, ngaû löng treân gheá, mæm cöôøi noùi: "Naøy oâng baïn, toâi bieát laø oâng sôï. Khaùm ñoù khoù laém, chæ coù moät ngöôøi ñaïi taøi môùi giöõ vöõng ñöôïc ñòa vò ôû ñoù".

      OÂng Smith ñaõ duøng caùch thaùch ñoù. Töùc thì oâng Laws thaáy ham thích muoán laøm moät vieäc maø chæ moät ngöôøi ñaïi taøi môùi laøm noåi. OÂng nhaän lôøi vaø giöõ chöùc khaùm Sing Sing raát laâu. Hoaïn ñoà cuûa oâng röïc rôõ. OÂng vieát moät cuoán saùch: "Hai vaïn naêm ôû Sing Sing" ñöôïc hoan nghieâng voâ cuøng, dieãn thuyeát nhieàu laàn tröôùc maùy truyeàn thanh veà ñôøi soáng trong caùc khaùm. Phöông phaùp thuaàn hoùa toäi nhaân cuûa oâng ñaõ coù nhöõng keát quaû dò thöôøng.

      Harvey Firestone, nhaø saùng nghieäp moät kieåu voû xe hôi, noùi: "Toâi ñaõ nghieäm thaáy raèng tieàn baïc khoâng ñuû raøng buoäc ngöôøi coù taâm huyeát. Hoï ham meâ söï maïo hieåm, söï tranh ñaáu hôn. Nhöõng keû öa thaønh coâng, ñeàu öa nhöõng cô hoäi laøm roõ raøng giaù trò cuûa hoï, nhöõng dòp ñeå tieán tôùi vaø ñeå thaéng. Taát caû nhöõng cuoäc caïnh tranh ñeàu chæ coù moãi moät nguyeân ñoäng löïc sau naøy: YÙ muoán vöôït keû khaùc vaø toû giaù trò cuûa mình ra".

      Vaäy muoán daãn duï nhöõng ngöôøi coù taâm huyeát, haïng ngöôøi coù chaân giaù trò, baïn haõy: Thaùch ñoá hoï, kheâu gôïi töùc khí cuûa hoï.

      Chuù thích cuûa dòch giaû. Moät ñoäc giaû ñoïc xong chöông naày coù theå cho raèng phöông phaùp cuûa Charles Schwab taøn nhaãn vaø ñöa tôùi söï boùc loät nhaãn taâm. Phöông phaùp coâng hieäu naøo cuõng nhö moät duïng cuï tinh xaûo duøng vaøo vieäc ít chung thì coù lôïi, traùi laïi thì coù haïi. Maø chuùng toâi tin raèng ñoäc giaû naøo hieåu thaáy thuyeát Ñaéc nhaân taâm cuûa taùc giaû taát khoâng queân chaân ngoân caên baûn naøy: Kyû sôû baát duïc, vaät thi ö nhaân nhö vaäy khoâng khi naøo coøn boác loät ngöôøi khaùc nöõa. Boùc loät ngöôøi thì laøm sao ñaéc nhaân taâm ñöôïc?

      Möôøi hai caùch laøm cho ngöôøi khaùc nghe theo mình:

      1. Chæ coù moät caùch thaéng trong moät cuoäc tranh bieän laø traùnh noù ñi.

Phaàn Thöù Hai Möôi Ba

Chín Caùch Söûa Tính Ngöôøi
Maø Khoâng Laøm Hoï Giaän Giöõ, Phaät YÙ

     Neáu baïn baét buoäc phaûi chæ trích thì xin baïn baét ñaàu nhö sau naøy Hoài Calvin Coolidge coøn laøm Toång Thoáng Heâu Kyø, moät ngöôøi baïn toâi ñöôïc môøi laïi Baïch oác, voâ phoøng oâng vöøa ñuùng luùc oâng noùi vôùi coâ thö kyù cuûa oâng raèng: "Chieác aùo coâ baän hoâm nay thaät ñeïp. Coâ coù duyeân laém...".

      OÂng voán ít noùi. Chöa bao giôø ngöôøi ta nghe oâng khen nhöõng ngöôøi giuùp vieäc oâng nhö vaäy. Thaät laï luøng, thaät baát ngôø, tôùi noãi coâ thö kyù theïn ñoû maët leân.

      OÂng Coolidge noùi tieáp: "Lôøi toâi khen ñoù, coâ ñöøng laáy laøm töï phuï laém, toâi chæ muoán laøm vui loøng coâ thoâi. Töø nay toâi muoán khi ñi ñaùnh maùy, coâ ñeå yù ñeán nhöõng daáu chaám caâu hôn chuùt nöõa". Phöông phaùp ñoù tuy keùm kín ñaùo, nhöng taâm lyù thaät saâu saéc. Sau khi ñöôïc nghe lôøi khen roài, ta thaáy nhöõng lôøi traùch khoâng khoù chòu laém.

      Ngöôøi thôï hôùt toùc thoa xaø boâng thaät kyõ roài môùi caïo raâu. Phöông phaùp ñoù, oâng Mc. Kinley duøng naêm 1896 khi oâng chuaån bò cuoäc vaän ñoäng ñeå ñöôïc baàu laøm Toång Thoáng. Moät trong nhöõng ngöôøi coäng taùc vôùi oâng vieát moät baøi dieãn vaên maø ngöôøi aáy töï cho raèng huøng hoàn baèng taát caû nhöõng baøi cuûa Ciceùron, Deùmostheøne vaø Daniel Webster hôïp laïi.

      Veû töï ñaéc hieän treân maët, ngöôøi ñoù ñoïc cho oâng Mc. Kinley nghe taùc phaåm baát huû cuûa mình. Thaät ra baøi ñoù coù giaù trò, nhöng duøng khoâng ñuùng tröôøng hôïp, seõ laøm cho ngöôøi ta la où phaûn ñoái, cheá gieãu. OÂng Mc. Kinley khoâng muoán phaïm loøng töï aùi, cuõng khoâng muoán laøm cuït höùng baïn, nhöng duø sao cuõng phaûi cheâ. OÂng xöû trí kheùo leùo nhö vaày, oâng khen lôùn: "Baøi dieãn vaên cuûa anh thaät hay, ñaùng khen laém, khoâng ai laøm hôn ñöôïc. Trong nhieàu tröôøng hôïp, moät baøi nhö vaäy caàn laém. Nhöng trong tröôøng hôïp naày, noù coù thaät laø thích hôïp khoâng? Maëc daàu lôøi leõ höõu lyù vaø oân toàn, ta cuõng neân ñoaùn tröôùc noù seõ coù tieáng vang gì trong ñaûng chuùng ta. Anh veà nhaø ñi, vieát cho toâi moät baøi khaùc phoûng theo nhöõng yù kieán ñaày naøy, roài anh gôûi cho toâi moät baûn nheù".

      Ngöôøi kia vaâng lôøi, theo ñuùng yù oâng vaø coù coâng giuùp oâng nhieàu nhaát trong cuoäc vaän ñoäng baàu cöû ñoù.

      Döôùi ñaây laø moät böùc thö maø Toång Thoáng Lincoln vieát ngaøy 26-4-1983, trong giôø ñen toái nhaát cuûa cuoäc Nam Baéc chieán tranh. Ñaõ 18 thaùng roài, nhöõng ñaïi töôùng cuûa Ngaøi caàm ñaàu quaân ñoäi mieàn Baéc thua heát traän naøy tôùi traän khaùc.

      Thaät laø moät cuoäc ñaâm cheùm voâ lyù vaø voâ ích. Caû ngaøn lính ñaøo nguõ. Daân tình hoaûng sôï. Chính ñaûng Coäng hoøa cuõng phaûn khaùng, ñoøi Ngaøi töø chöùc. Ngaøi noùi: "Chuùng ta ôû ngay bôø moät vöïc thaúm. Thöôïng ñeá hình nhö cuõng gheùt boû chuùng ta vaø toâi khoâng coøn moät maàm hy voïng naøo heát!".

      Ñaïi töôùng Hooker ñaõ coù nhöõng laàm loãi naëng vaø Toång Thoáng muoán söûa trò ngöôøi höõu doõng voâ möu caàm vaän maïng cuûa caû moät daân toäc ñoù. Vaäy maø tröôùc khi chæ trích. Ngaøi khen Hooker ra sao? Laàm loãi cuûa Ñaïi töôùng raát naëng maø Ngaøi khoâng noùi tôùi ngay baèng moät caùch taøn nhaãn. Ngaøi chæ raát oân toàn noùi: "OÂng ñaõ laøm vaøi vieäc maø toâi khoâng ñöôïc hoaøn toaøn vöøa yù...". Thaät laø nhaû nhaën vaø lòch thieäp!

      Ñaây böùc thö ñoù ñaây: Toâi ñaõ ñeå oâng caàm ñaàu ñaïo binh Potomac. Khi quyeát ñònh nhö vaäy, taát nhieân toâi ñaõ caên cöù vaøo nhöõng lyù leõ vöõng vaøng. Nhöng toâi phaûi cho oâng hay raèng oâng ñaõ laøm vaøi ñieàu maø toâi khoâng ñöôïc hoaøn toaøn vöøa yù.

      Toâi tin raèng oâng laø moät quaân nhaân can ñaûm vaø coù taøi duïng binh. Töï nhieân, toâi troïng nhöõng taøi naêng, ñöùc tính ñoù.

      Toâi cuõng tin raèng oâng khoâng vöøa caàm quaân, vöøa laøm chính trò, maø nhö vaäy laø phaûi. OÂng coù ñöùc töï tin, ñöùc coù quyù laém, neáu khoâng phaûi laø caàn thieát.

      OÂng coù cao voïng. Cao voïng maø giöõ ñöôïc trong nhöõng giôùi haïn vöøa phaûi thì toát nhieàu hôn thì haïi. Nhöng toâi bieát raèng cao voïng cuûa oâng ñaõ ñöa oâng tôùi söï duøng ñuû moïi caùch ñeå caûn trôû Ñaïi ñöôøng Burnside, nhöng vaäy oâng ñaõ laøm haïi lôùn cho nöôùc chuùng ta vaø cho moät ngöôøi baïn caàm quaân ñaùng troïng vaø ñaùng khen cuûa oâng.

      Môùi roài oâng coù noùi toâi bieát chaéc nhö vaäy raèng quaân ñoäi vaø chính phuû ñeàu caàn ñeàu coù moät ngöôøi ñoäc taøi caàm ñaàu.

      Khoâng phaûi laø oâng coù yù töôûng ñoù maø toâi tin duøng oâng. Chính ra, duø oâng coù yù töôûng ñoù, toâi cuõng vaãn coù gan duøng oâng. OÂng cuõng hieåu vaäy chöù?

      Chæ nhöõng ñaïi töôùng thaéng traän môùi coù theå ñoøi laøm nhaø ñoäc taøi ñöôïc. Baây giôø toâi phaûi xin oâng thaéng traän tröôùc ñaõ, coøn vaán ñeà ñoäc taøi, chuùng ta seõ baøn sau.

      Chính phuû seõ heát söùc beânh vöïc oâng, nghóa laø khoâng hôn cuõng khoâng keùm caùc ñaïi töôùng khaùc. Nhöng toâi ngaïi raèng phong traøo chæ trích vaø nghi ngôø caùc vò chæ huy maø oâng raûi raéc trong quaân ñoäi seõ trôû laïi haïi oâng. Toâi seõ heát söùc giuùp oâng ñeå trieät caùi thoùi ñoù ñi. Quaân ñoäi maø coù tinh thaàn ñoù thì oâng maø Naõ Phaù Luaân taùi sinh nöõa vaø cuõng khoâng baét hoï gaéng söùc ñöôïc. OÂng neân coi chöøng söï höõu doõng voâ möu. Nhöng oâng phaûi cöông quyeát, luoân luoân duïng taâm maõnh tieán vaø ñem laïi ñaïi thaéng veà cho chuùng toâi".

      Toâi hieåu baïn laém. Baïn khoâng phaûi laø moät Coolidge, moät Mc. Kinley hay moät Lincoln. Ñieàu baïn muoán bieát laø laøm sao aùp duïng phöông phaùp ñoù vaøo coâng vieäc laøm aên haøng ngaøy ñöôïc. Ñaây, xin baïn nghe chuyeän oâng Gaw, kieán truùc sö giuùp vieäc moät haõng thaàu khoaùn lôùn veà nhaø cöûa.

      OÂng Gaw laø moät ngöôøi thöôøng nhö baïn vaø toâi. Haõng cuûa oâng caäy oâng caát ôû Philadelphie moät ngoâi nhaø lôùn, heïn phaûi cho xong trong moät thôøi haïn nhaát ñònh. Moïi vieäc ñeàu tieán haønh thuaän tieän. Nhaø caát gaàn roài thì thình lình nhaø cheá taïo nhöõng ñoà ñoàng ñeå trang hoaøng phía tröôùc nhaø, cho hay raèng khoâng giao nhöõng ñoà ñoàng ñeå y heïn ñöôïc. Sao? Caû moät toøa nhaø vì vaäy maø phaûi treã sao? Phaûi boài thöôøng lôùn vì sai heïn, seõ loã voán lôùn, bao nhieâu söï khoù khaên, maø chæ vì moãi moät ngöôøi.

      Goïi ñieän thoaïi... Tranh bieän... Traùch maéng...Ñeàu voâ hieäu. Haõng beøn sai oâng Gaw laïi Nöõu Öôùc, voâ taän haõng ñeå laøm sieâu loøng con coïp ñoù.

      Khi oâng voâ phoøng giaáy maø cheá taïo ñoù, oâng noùi: "OÂng bieát raèng ôû Brooklyn naøy, khoâng coù ai truøng teân vôùi oâng khoâng?"

      Ngöôøi kia ngaïc nhieân: "Khoâng, toâi khoâng hay ñaáy". OÂng Gaw tieáp: "Toâi cuõng môùi hay ñaây, khi kieám ñòa chæ cuûa oâng trong Ñieän thoaïi nieân giaùm".

      Nhaø cheá taïo laáy cuoán nieân giaùm vaø tìm kieám kyõ löôõng, roài noùi vôùi moät gioïng töï ñaéc roõ reät: "Quaû thaät teân toâi hôi laï. Hoï toâi goác ôû Hoøa Lan qua cö truù taïi ñaây gaàn ñöôïc 200 naêm roài".

      Trong vaøi phuùt, oâng ta vui veû keå veà cha meï vaø toå tieân oâng. Khi oâng ta noùi xong, oâng Gaw khen nhaø maùy cuûa oâng ta vaø keát luaän: Nhaø maùy naøy vaøo haïng saïch seõ nhaát, kheùo toå chöùc nhaát trong soá caùc nhaø maùy maø toâi ñaõ ñöôïc thaáy.

      Nhaø kyõ ngheä noùi: Toâi ñaõ suoát ñôøi döïng noù leân, söûa sang noù, vaø toâi laáy laøm töï ñaéc vì noù laém... OÂng muoán ñi thaêm caùc xöôûng cuûa toâi khoâng?

      OÂng Gaw, töø ñaàu tôùi cuoái traàm troà khen maùy moùc, phöông phaùp laøm vieäc, vaø giaûng giaûi taïi sao oâng cho laø hôn nhöõng nôi khaùc. OÂng nhaän thaáy vaøi boä phaän ñaëc bieät, nhaø kyõ ngheä khoe töï oâng ta saùng taïo ra vaø taû tæ mæ veà nhöõng ñoäng taùc cuûa noù ra sao.

      Sau cuøng, oâng ta coá môøi oâng Gaw duøng böõa tröa vôùi oâng ta. Baïn nhaän kyõ, töø ñaàu tôùi ñoù, chöa coù nöûa lôøi veà muïc ñích cuûa cuoäc thaêm vieáng.

      Sau böõa, nhaø kyõ ngheä noùi: "Thoâi noùi veà vieäc oâng ñi. Taát nhieân toâi hieåu taïi sao oâng laïi ñaây roài. Toâi khoâng ngôø oâng noùi chuyeän vui veû nhö vaäy. OÂng coù theå trôû veà Philadephie. Toâi höùa vôùi oâng raèng nhöõng ñoà ñoàng cuûa oâng seõ laøm vaø giao ñuùng heïn, duø toâi phaûi ngöng heát thaûy nhöõng coâng vieäc khaùc laïi".

      OÂng Gaw khoâng ñoøi maø ñöôïc. Nhaø kyõ ngheä giöõ lôøi höùa vaø toøa nhaø caát xong ñuùng heïn.

      Neáu oâng Gaw duøng nhöõng phöông phaùp kích lieät maø ngöôøi ta thöôøng duøng trong tröôøng hôïp ñoù thì coù troâi chaûy ñöôïc nhö vaäy khoâng?

      Vaäy muoán caûi thieän ngöôøi maø khoâng laøm cho ngöôøi ta phaät yù, giaän döõ, baïn haõy: Baét ñaàu caâu chuyeän baèng caùch taëng ngöôøi ñoù vaøi lôøi khen thaønh thaät.

Phaàn Thöù Hai Möôi Boán

Chæ Trích Caùch Naøo Maø Khoûi Gaây Thuø Oaùn?

     Chales Schwab, caùnh tay maët cuûa Andrew Carnegie, oâng vua Theùp, nhôø thieäp theá vaø kheùo ngoaïi giao maø ñöôïc heát thaûy moïi ngöôøi quyù meán. Moät buoåi tröa, coù vieäc ñi qua caùc xöôûng, oâng baét gaëp moät boïn thôï ñöông huùt thuoác, maø ngay treân ñaàu hoï coù taám baûng ñeà: "Caám huùt thuoác". OÂng Schwab xöû trí ra sao? OÂng coù chæ taám baûng maø la leân: "Caùc anh khoâng bieát ñoïc sao?" Khoâng! Ai kìa thì xöû söï vaäy, chöù oâng Schwab thì khoâng bao giôø. OÂng laïi gaàn hoï, ñöa hoï moãi moät ñieáu xì gaø roài noùi: "Xin anh em vui loøng ra ngoaøi kia huùt".

      Boïn thôï hieåu raèng oâng bieát hoï ñaõù phaïm luaät cuûa xöôûng neân nhaéc kheùo hoï. Hoï caøng quyù meán oâng, vì chaúng nhöõng oâng khoâng ñaù ñoäng tôùi ñieàu leä, coøn môøi hoï huùt thuoác, laøm cho hoï caûm ñoäng maø thaáy oâng neå nang hoï. Ai maø khoâng meán moät ngöôøi nhö vaäy?

      John Wanamaker quaûn lyù moät cöûa haøng lôùn trong tænh Philadephie, cuõng duøng phöông phaùp ñoù. OÂng coù thoùi quen moãi ngaøy ñi daïo qua heát caùc gian haøng cuûa oâng. Moät laàn oâng thaáy moät baø khaùch ñöùng ñôïi taïi moät gian haøng maø chaúng ai tieáp baø heát. Caùc coâ baùn haøng coøn maûi cöôøi giôõn, chuyeän troø trong moät xoù. OÂng Wanamaker khoâng noùi chi heát, nheï nhaøng tieán laïi quaày haøng, ñích thaân tieáp baø khaùch haøng, roài ñem giao moùn haøng baø ñaõ löïa cho moät coâ laøm coâng ñeå goùi laïi... ñoaïn tieáp tuïc ñi.

      Moät vò muïc sö noåi danh ôû Hueâ Kyø, oâng Lyman Abbott, khi nhaän chöùc, phaûi ñaêng ñaøn thuyeát phaùp toû yù ai ñieáu vaø ca tuïng coâng ñöùc vò muïc sö tieàn nhieäm maø hoài sanh tieàn voán coù taøi huøng bieän. Vì quyeát taâm toû taøi oâng ra coâng goït baøi thuyeát giaùo cuûa oâng coøn tæ mæ hôn vaên só Flaubert nöõa. Khi vieát xong oâng ñoïc cho baø muïc sö nghe.Baøi ñoù chaúng hay ho gì, cuõng nhö phaàn nhieàu caøc baøi dieãn vaên soaïn saún.

      Baø Abbott, neáu vuïng xöû, aét ñaõ noùi: "Naøy, mình, baøi ñoù teä quaù... khoâng ñaâu ñöôïc!... Thieân haï seõ nguû guïc maát. Noù traøng giang ñaïi haûi nhö moät boä baùch khoa töï ñieån vaäy. Mình thuyeát giaùo ñaõ laõu roài maø sao coøn dôõ vaäy? Thì mình cöù noùi töï nhieân, duøng ngoân ngöõ cuûa moïi ngöôøi coù hôn khoâng? Neáu mình ñoïc baøi ñoù ra thì seõ tai haïi cho mình laém ñoù!..."

      Baø muïc sö coù theå noùi nhö vaäy ñöôïc. Nhöng roài seõ xaûy ra söï chi, chaéc baïn ñaõ ñoaùn ñöôïc. Chính baø cuõng bieát vaäy nöõa. Cho neân baø chæ noùi raèng baøi dieãn vaên ñoù, neáu coù ñaêng voâ Taïp chí Baéc Myõ thì tuyeät. Nghóa laø baø kín ñaùo vöøa khen, vöøa cheâ baøi ñoù khoâng thích hôïp vôùi coâng vieäc thuyeát giaùo.

      OÂng Lyman Abbott hieåu yù, xeù baøi vaên ñaõ toán nhieàu coâng ñoù vaø chaúng caàn soaïn tröôùc, oâng ñaêng baøi thuyeát giaùo.

      Vaäy, muoán thay ñoåi haønh ñoäng cuûa moät ngöôøi maø khoâng laøm phaät yù hoï cuõng khoâng gaây thuø oaùn: Baïn haõy noùi yù cho hoï hieåu loãi cuûa mình.

Phaàn Thöù Hai Möôi Laêm

Haõy Töï Caùo Loãi Tröôùc Ñaõ

     Caùch ñaây vaø naêm chaùu gaùi toâi, Josephine Carnegie, rôøi queâ höông tôùi laøm thö kyù cho toâi taïi Nöõu Öôùc. Hoài ñoù chaùu möôøi chín tuoåi môùi ôû tröôøng ra, nghóa laø khoâng coù moät chuùt xíu kinh nghieäm veà thöông maïi. Hieän nay chaùu ñaõ trôû neân moät trong nhöõng thö kyù hoaøn toaøn nhaát maø toâi ñöôïc bieát. Nhöng hoài môùi ö? ... Hoài môùi thì chaùu... coøn caàn phaûi hoïc raát nhieàu.

      Moät hoâm, toâi ñaõ ñònh raày chaùu, nhöng suy nghó laïi, töï nhuû: "Khoan ñi, Dale Carnegie aï. Tuoåi anh gaáp ñoâi tuoåi noù. Anh kinh nghieäm caû vaïn laàn hôn noù. Anh baét noù coù quan ñieåm cuûa anh, coù trí xeùt ñoaùn cuûa anh sao ñöôïc, tuy raèng anh coøn taàm thöôøng laém ñaáy! Nhôù laïi chuùt coi: hoài anh möôøi chín tuoåi anh ñaõ laøm nhöõng chi nhæ? Anh coù nhôù ñaõ laøm vieäc ñoù... roài vieäc ñoù nöõa khoâng...?"

      Sau khi caân nhaéc kyõ moät caùch chaân thaønh vaø voâ tö, toâi phaûi keát luaän raèng chaùu Josephine coøn gioûi hôn toâi khi toâi baèng tuoåi chaùu, maø toâi phaûi thuù raèng nhö vaäy khoâng phaûi moät lôøi khen chaùu ñaâu. Nhöõng laàn sau moãi khi toâi baét buoäc phaûi raày chaùu, toâi baét buoäc ñaàu nhö vaày: "Chaùu ñaõ laàm loãi, nhöng coù Trôøi Phaät bieát cho, hoài xöa chuù coøn laàm loãi naëng hôn chaùu nhieàu. Phaûi lôùn tuoåi môùi bieát xeùt ñoaùn tröôùc. Hoài chuù baèng tuoåi chaùu, chuù voâ lyù hôn nhieàu. Chuù ñaõ laøm nhöõng caùi baäy ñeán noãi chuù khoâng daùm chæ trích moät ai heát. Nhöng, chaùu thöû nghæ giaù laøm nhö vaày, coù phaûi hôn khoâng? ...".

      Neáu ta khieâm toán nhaän tröôùc raèng ta cuõng chaúng hoaøn toaøn gì roài môùi traùch keû khaùc, thì keû ñoù khoâng thaáy khoù chòu laém.

      Töø naêm 1909, vì vöông haàu khoân kheùo Von Bulow ñaõ hieåu raèng phöông phaùp ñoù raát quan troïng. Luùc ñoù oâng laøm Teà töôùng döôùi trieàu Hoaøng Ñeá Guillaume II, vì Hoaøng Ñeá cuoái cuøng cuûa nöôùc Ñöùc, ngaïo maïn, keâu caêng thöôøng töï khoe raèng luïc quaân vaø haûi quaân cuûa mình ñuû söùc" ñaùnh tan luõ heo röøng".

      Moät chuyeän laï luøng xaûy ra. Hoaøng Ñeá tuyeân boá nhöõng lôøi khoâng theå töôûng töôïng ñöôïc, laøm rung ñoäng caû Chaâu AÂu vaø vang leân khaép boán phöông trôøi. Nhöõng lôøi ñieân roä hôïm hónh vaø vuïng daïi ñoù, oâng tuyeân boá giöõa coâng chuùng, trong khi oâng qua thaêm Anh hoaøng: laïi cho pheùp tôø baùo Anh Daily Telegraph coâng boá leân maët baùo nöõa. OÂng tuyeân boá raèng oâng laø ngöôøi Ñöùc ñoäc nhaát coù caûm tình vôùi ngöôøi Anh, raèng oâng seõ taêng cöôøng haûi quaân ñeå choáng vôùi Nhaät Baûn, raèng chæ nhôø söï can thieäp cuûa oâng maø Anh quoác môøi khoûi bò ñeø beïp döôùi söï ñoâ hoä cuûa Nga, Phaùp, raèng quaân Anh thaéng ñöôïc quaân Boers ôû Nam Phi laø nhôø traän ñoà cuûa oâng, vaø coøn nhieàu hôn nöõa...

      Töø moät traêm naêm, chöa thaáy oâng vua naøo giöõa thôøi bình maø tuyeân boá nhöõng lôøi laï luøng nhö vaäy. Caû chaâu AÂu giaän döõ oàn aøo nhö baày ong veõ vôõ toå. Nöôùc Anh phaãn noä soâi noåi. Caùc nhaø chính trò Ñöùc hoaûng sôï. Giöõa söï kinh ngaïc cuûa moïi ngöôøi, Hoaøng Ñeá ñaâm hoaûng, caäy Vöông haàu Von Bulow nhaän giuøm heát traùch nhieäm thay vua. OÂng muoán Teå töôùng boá caùo raèng chính teå töôùng ñaõ khuyeân oâng tuyeân boá nhöõng laï luøng ñoù.

      Von Bulow caõi: Taâu beä haï, thaàn töôûng khoâng moät ngöôøi naøo ôû Anh cuõng nhö ôû Ñöùc, laïi coù theå tin raèng thaàn ñaõ khuyeân Beä haï nhö vaäy ñöôïc. Chöa döùt lôøi thì Von Bulow ñaõ töï bieát mình lôõ lôøi. Hoaøng Ñeá ñuøng ñuøng noåi giaän: "Thì ngöôøi noùi phaét raèng ngöôi coi ta ngu nhö löøa, ñaõ laøm nhöõng loãi maø ngöôi, ngöôi khoâng khi naøo laøm!" Von Bulow bieát raèng ñaùng leõ phaûi khen tröôùc ñaõ roài môùi cheâ nhöng treå quaù roài, chæ coøn moãi moät caùch vôùi vaùt laø: ñaõ lôõ cheâ tröôùc thì phaûi khen sau vaäy, vaø naêng löïc cuûa lôøi khen thaät maïnh, keát quaû dò thöôøng. Teå töôùng kính caån traû lôøi: Thaàn ñaâu giaùm coù yù ñoù. Beä haï hôn thaàn veà nhieàu phöông dieän. Khoâng nhöõng hôn veà vaán ñeà binh bò vaø haûi quaân ñieàu ñoù ñaõ ñaønh maø hôn caû veà khoa vaät lyù hoïc nöûa. Thaàn ñaõ töøng khaâm phuïc nghe Beä haï giaûng veà phong vuõ bieåu, veà voâ tuyeán ñieän tín hoaëc veà quang tuyeán X nöõa. Thaàn töï thaáy xaáu hoå, vì chaúng bieát chuùt chi veà hoùa hoïc, veà vaät lyù hoïc, khoâng theå phaân tích veà moät vaán ñeà giaûn dò nhaát cuûa khoa hoïc. Nhöng buø vaøo ñoù, thaàn cuõng bieát chuùt ít veà söû kyù vaø coù leõ coù vaøi ñöùc tính khaû dó coù theå duøng ñöôïc trong chaùnh trò vaø ngoaïi giao? .

      Hoaøng Ñeá töôi nhö hoa. Von Bulow, töï nhuùn ñeå khen ngôïi, bieåu döông ngöôøi, vaø Hoaøng Ñeá ñaïi xaù cho heát, vui veû truyeàn: "Traãm vaø ngöôi khoâng boå sung laãn cho nhau sao?" .

      Roài Hoaøng ñeà sieát chaët tay Von Bulow, khoâng phaûi moät maø nhieàu laàn. Guillaume II ñaõ xuùc ñoäng tôùi noãi, trong ngaøy ñoù, coù laàn giô hai tay quaû ñaám leân noùi: "Neáu keû naøo noùi baát kyø ñieàu gì xuùc phaïm tôùi Vöông haàu Von Bulow, thì Traãm seõ thoi vaøo maët noù!".

      Von Bulow ñaõ bieát chöõa laïi lieàn.Nhöng con caùo giaø ñoù cuõng ñaõ laàm lôõ: ñaùng leõ laø phaûi baét ñaàu töï caùo nhöõng khuyeát ñieåm cuûa mình vaø ca tuïng Guillaume II ñaõ, thì oâng laïi lôõ toû tröôùc raèng oâng cheâ vua vuïng daïi khoâng bieát giöõ gìn lôøi noùi.

      Chæ coù lôøi nhuùn vaø khen ngôïi maø Von Bulow ñaõ laøm cho oâng vua kieâu caêng ñöông bò xuùc phaïm bieán thaønh moät baïn thaân, taän taâm vôùi mình. Phöông phaùp ñoù ñoái vôùi moät vò Hoaøng Ñeá coøn coù hieäu quaû nhö vaäy, thì baïn thöû töôïng ñoái vôùi chuùng mình ñaây, coøn hieäu quaû tôùi ñaâu. Söïï nhuõn nhaën vaø khaâm phuïc, kheùo duøng cho vöøa phaûi vaø ñuùng tröôøng hôïp, giuùp chuùng ta laøm ñöôïc nhöõng vieäc phi thöôøng trong ñôøi chuùng ta.

      Vaäy nuoán thay ñoåi thaùi ñoä cuûa moät ngöôøi khaùc maø khoâng laøm cho hoï phaät yù, giaän döõ, baïn phaûi theo quy taéc thöù ba sau naøy: Tröôùc khi chæ trích ai, baïn haûy töï thuù nhaän nhöõng khuyeát ñieåm cuûa baïn ñaõ.

Phaàn Thöù Hai Möôi Saùu

Ñöøng Ra Leänh

     Moät ngöôøi, trong ba naêm laøm vieäc chung moät phoøng vôùi nhaø kinh teá hoïc tröù danh Owem D. Young, ngöôøi ñaõ laäp ra keá hoaïch Young, noùi raèng khoâng heà nghe thaáy oâng ra leänh cho ai heát. OÂng Young chæ baûo, ñeà nghò, tuyeät nhieân khoâng truyeàn leänh. Chaúng haïn, khoâng khi naøo oâng noùi: Laøm caùi naøy, Laøm caùi kia...Ñöøng laøm caùi naøy hay caùi kia. Khoâng, oâng noùi: "Thaày coù theå nghieân cöùu vieäc naøy ñöôïc...". Thaày cho raèng nhö vaäy neân khoâng? . Sau khi ñoïc cho ngöôøi ta ñaùnh maùy moät böùc thö, oâng thöôøng hoûi caùc ngöôøi giuùp vieäc: Nhö vaäy ñöôïc khoâng?. Khi ngöôøi giuùp vieäc trình oâng baûn thaûo moät böùc thö ñeå xin oâng söûa cho, oâng chæ baûo. Coù leõ neân söûa laïi caâu naøy nhö vaày....