Më ®Çu I. TÝnh cÊp thiÕt cña dù ¸n
tải về 1.3 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- H¸i lîm
PhÇn thø haiThùc tr¹ng sö dông ®Êt n¬ng rÉy vïng TDMNBBI. Mét sè ®Æc ®iÓm ®Êt n¬ng rÉy vïng TDMNBB 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt n¬ng rÉy Trong lÞch sö ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, c¸c nhµ nghiªn cøu ®Òu cho r»ng canh t¸c n¬ng rÉy ë hÇu kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi xuÊt hiÖn ngay sau thêi kú s¨n b¾n vµ h¸i lîm (kho¶ng 7 – 8 ngh×n n¨m tríc ®©y). H×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp s¬ khai nµy b¾t ®Çu b»ng viÖc b¶o vÖ vµ gieo trång c¸c lo¹i c©y hoang d¹i ¨n ®îc vµ thuÇn ho¸ ®éng vËt theo ®µn trªn mét diÖn tÝch réng lín vµ hÇu nh cha ¶nh hëng ®Õn th¶m thùc vËt tù nhiªn. DÇn dÇn, c¸c c©y hoang d¹i cã lîi ®îc thuÇn ho¸ vµ gieo trång tËp trung trªn nh÷ng diÖn tÝch hÑp h¬n, vµ nh vËy x¶y ra hiÖn tîng ph¸ bá th¶m thùc vËt tù nhiªn ®Ó dµnh ®Êt trång nh÷ng c©y ®· ®îc thuÇn ho¸ nªu trªn. Vµo thêi ®ã, ë c¸c vïng ®åi nói th× th¶m thùc vËt tù nhiªn hÇu hÕt lµ rõng nguyªn sinh. Tõ ®©y, canh t¸c n¬ng rÉy b¾t ®©u h×nh thµnh. Do tËp qu¸n sèng du môc (ë ta gäi lµ du c) vµ do c©y trång ph¸t triÓn kÐm sau mét chu kú trång trät nªn canh t¸c n¬ng rÉy tríc ®©y chñ yÕu theo h×nh thøc du canh vµ viÖc ph¸t rõng nguyªn sinh lµm rÉy. Khi x· héi ph¸t triÓn, d©n sè t¨ng lªn, con ngêi ®· biÕt qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn th× canh t¸c n¬ng rÉy còng biÕn ®æi thµnh nhiÒu h×nh thøc míi ®Ó tho¶ m·n víi nhu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi. Ngoµi h×nh thøc du canh víi rõng nguyªn sinh kh«ng quay l¹i s¶n xuÊt nh trªn ®· xuÊt hiÖn h×nh thøc ®Þnh canh g¾n liÒn víi ®Þnh c. ë níc ta, h×nh thøc du canh víi rõng nguyªn sinh hÇu nh kh«ng cßn. Nh vËy, x· héi cµng ph¸t triÓn th× con ngêi can thiÖp ngµy cµng s©u vµo tù nhiªn. Tríc ®©y chu kú bá ho¸ cã thÓ lªn ®Õn hµng chôc n¨m, nhng do søc Ðp d©n sè mµ hiÖn nay (cô thÓ ë níc ta) chu kú nµy chØ 3 – 4 n¨m, thËm chÝ cã n¬i díi 3 n¨m. Trong hÖ canh t¸c du canh, biÖn ph¸p bá ho¸ lµ ph¬ng thøc cæ ®iÓn vµ phæ biÕn ®Ó kh«i phôc ®é ph× ®Êt ®· bÞ c©y trång lÊy ®i hoÆc mÊt do xãi mßn, röa tr«i. Theo Anthory Young (1989), chØ sè quan hÖ R gi÷a thêi kú canh t¸c vµ bá ho¸ ®îc tÝnh theo c«ng thøc: R (%)=  100
Theo t¸c gi¶, R tèi thiÓu lµ 10% th× viÖc t¸i diÔn chu kú canh t¸c míi sÏ lµ chÊp nhËn ®îc vµ ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng cña hÖ thèng. ë miÒn nói níc ta, do mËt ®é d©n sè cao, diÖn tÝch rõng cßn Ýt, hÖ sè R tríc ®©y thêng lµ trªn 40% nay lªn ®Õn 60 – 70%, vît xa ngìng an toµn sinh th¸i. C¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c nhµ qu¶n lý vµ chuyªn m«n ®Òu thÊy mét thùc tÕ kh¾c nghiÖt lµ: m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu cuéc sèng cña c d©n vïng nói víi viÖc x©y dùng mét nÒn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng vÉn sÏ cßn tån t¹i trong t¬ng lai xa. Trong bèi c¶nh ®ã, nhiÖm vô cña chóng ta hiÖn nay lµ t×m c¸c gi¶i ph¸p ®Ó m©u thuÉn trªn bít gay g¾t h¬n. N¬ng rÉy du canh 1 chu kú víi rõng nguyªn sinh hoÆc thø sinh 
H¸i lîmLùa chän vµ b¶o vÖ nh÷ng lo¹i c©y hoang d¹i
thuÇn ho¸ N¬ng r·y lu©n canh c©y trång vµ bá ho¸ nhiÒu chu kú rõng t¸i sinh  
§Þnh canh (th©m canh vµ ®a canh) S¬ ®å 1: S¬ ®å tæng qu¸t sù h×nh thµnh ®Êt n¬ng rÉy (theo Ruthenberg 1980) 2. §Æc ®iÓm c¸c lo¹i h×nh canh t¸c ®Êt n¬ng rÉy 2.1. Canh t¸c du canh víi chu kú phôc håi Du canh lµ hÖ canh t¸c cæ ®iÓn cßn tån t¹i cho tíi ngµy nay. ë mét chõng mùc th× du canh cã thêi gian bá ho¸ ®Ó thÓ hiÖn mèi quan hÖ g¾n bã gi÷a con ngêi vµ thiªn nhiªn. Tuy nhiªn, do søc Ðp d©n sè diÖn tÝch rÉy bÞ thu hÑp nªn thêi gian bá ho¸ ngµy ngµy cµng bÞ rót ng¾n, ph¸ vì nghiªm träng c©n b»ng sinh th¸i. HiÖn nay, vïng TDMNBB cã hai kiÓu du canh: Du canh víi chu kú phôc håi tù nhiªn vµ du canh víi chu kú phôc håi nh©n t¹o.
§©y lµ h×nh thøc du canh mµ sau thu chu kú s¶n xuÊt, ngêi d©n bá ho¸ ®Ó th¶m thùc vËt tù nhiªn t¸i sinh, ®é ph× ®Êt dÇn ®îc phôc håi. Thêi gian bá ho¸ tuú thuéc vµo d©n sè vµ diÖn tÝch n¬ng rÉy cña hé gia ®×nh. Qua ®iÒu tra, tríc ®©y thêi gian bá ho¸ tõ 10 – 15 n¨m, hiÖn nay thêi gian bá ho¸ thêng 3-4 n¨m, phæ biÕn nhÊt lµ 3 n¨m. S¬ ®å 2: S¬ ®å lu©n canh n¬ng rÉy truyÒn thèng cña ngêi M«ng ë S¬n La M« h×nh tríc n¨m 1985:
Ng« 3 – 5 n¨m ChÆt vµ ®èt      
Bá ho¸ 10 – 15 n¨m ChÆt vµ ®èt
 
Lóa n¬ng 2 – 3 n¨m Ng« 3 – 4 n¨m M« h×nh sau n¨m 1985:   
Rõng t¸i sinh Bá ho¸ 3 – 4 n¨m  
Nguån: Ng« §×nh QuÕ, §inh Thanh Giang. (Trung T©m NC Sinh th¸i vµ M«i trêng rõng, ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam) b. Du canh víi chu kú phôc håi nh©n t¹o Rõng t¸i sinh ®îc h×nh thµnh khi tríc ®©y th¶m thùc vËt lµ c©y gç. NÕu th¶m thùc vËt lµ cá tranh th× sÏ kh«ng h×nh thµnh rõng t¸i sinh. §Ó vÉn cã thÓ cho ®Êt nghØ phôc håi, ®ång bµo d©n téc ®· trång thªm 2 – 3 vô ®Ëu ®ç, sau ®ã trång s¾n lu gèc 2-3 n¨m. Mét nguyªn nh©n n÷a mµ c¸c hé gia ®×nh kh«ng sö dông biÖn ph¸p bá ho¸ tù nhiªn lµ ®Ó gi÷ ®Êt, tr¸nh ®Ó ngêi kh¸c sö dông. Cá tranh
Lóa 3 n¨m Ng« 3 n¨m   §èt, ph¸t
  
L¹c hoÆc ®Ëu t¬ng 2 – 3 n¨m S¾n lu gèc 2 – 3 n¨m
S¬ ®å 3: S¬ ®å lu©n canh n¬ng rÉy cña ngêi Dao ë Lai Ch©u Nguån: KÕt qu¶ ®iÒu tra 2.2. HÖ canh t¸c liªn tôc hµng n¨m HiÖn nay, nhiÒu diÖn tÝch ®Êt n¬ng rÉy ®îc s¶n xuÊt liªn tôc hµng n¨m (nhng cha ph¶i lµ n¬ng cè ®Þnh). ë S¬n La, diÖn tÝch lo¹i ®Êt nµy lªn tíi 70 – 75% tæng diÖn tÝch ®Êt n¬ng rÉy. Trong khi c¸c tØnh kh¸c, tû lÖ nµy nhá h¬n, cã tØnh chØ ®¹t 30%. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù kh¸c nhau ®ã:
Trªn lo¹i n¬ng rÉy nµy, n«ng d©n chñ yÕu trång ng«. ë mét sè Ýt diÖn tÝch trång 2 vô hoÆc trång xen, trång gèi víi c©y hä ®Ëu. V× ®Êt kh«ng ®îc nghØ nªn trªn lo¹i ®Êt nµy ®ßi hái ph¶i cã ®Çu t cao h¬n. 3. §Æc ®iÓm ph©n bè ®Êt n¬ng rÉy vµ vÞ trÝ cña nã trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp Toµn vïng TDMNBB hiÖn nay cã trªn 451,9 ngh×n ha ®Êt n¬ng rÉy, chiÕm 30,6% ®Êt n«ng nghiÖp 39,7% ®Êt c©y hµng n¨m trong vïng. Tuy nhiªn, diÖn tÝch ®Êt n¬ng rÉy ph©n bè kh«ng ®Òu vµ tû träng cña nã trong diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng trong tiÓu vïng B¶ng 5: §Þa bµn ph©n bè ®Êt n¬ng rÉy vµ vai trß cña nã trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
Nguån: Sè liÖu n¨m 2005, Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng Qua sè liÖu trªn ta thÊy: - TiÓu vïng T©y B¾c (gåm 4 tØnh: Lai Ch©u, §iÖn Biªn, S¬n La, Hoµ B×nh) cã diÖn tÝch ®Êt n¬ng rÉy lín nhÊt 279 ngh×n ha, chiÕm 61,9% tæng ®Êt n¬ng rÉy toµn vïng. Cã thÓ nãi r»ng, tiÓu vïng T©y B¾c lµ ®iÓn h×nh cho s¶n xuÊt n¬ng rÉy hiÖn t¹i. - TiÓu vïng Trung t©m (5 tØnh: Lµo Cai, Yªn B¸i, Phó Thä, Hµ Giang, Tuyªn Quang), diÖn tÝch ®Êt n¬ng rÉy lµ 131 ngh×n ha, chiÕm 29% toµn vïng. Hai tØnh vïng cao biªn giíi lµ Lµo Cai vµ Hµ Giang cã diÖn tÝch ®Êt n¬ng rÉy lín h¬n c¶. TiÓu vïng nµy ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi ®Êt n¬ng rÉy sang nh÷ng lo¹i sö dông ®Êt kh¸c hiÖu qu¶ h¬n. - TiÓu vïng §«ng B¾c (6 tØnh: Cao B»ng, B¾c K¹n, L¹ng S¬n, Qu¶ng Ninh, Th¸i Nguyªn, B¾c Giang), diÖn tÝch ®Êt n¬ng rÉy 41 ngh×n ha chiÕm 9,1% tæng diÖn tÝch ®Êt n¬ng rÉy toµn vïng. B×nh qu©n ®Êt n¬ng rÉy cña tiÓu vïng lµ 5.000 ha/tØnh. Cã thÓ nãi r»ng, c¸c tØnh vïng §«ng B¾c gÇn nh ®· hoµn tÊt viÖc chuyÓn ®æi ®Êt n¬ng rÉy. Nh÷ng diÖn tÝch ®Êt n¬ng rÉy cßn l¹i chñ yÕu ë nh÷ng vïng s©u vïng xa. Qua kh¶o s¸t ®Þa bµn ph©n bè ®Êt n¬ng rÉy cho thÊy: - §Êt n¬ng rÉy chñ yÕu ph©n bè ë tiÓu vïng T©y B¾c vµ c¸c tØnh biªn giíi tiÓu vïng Trung T©m. §©y thêng lµ ®Þa bµn c¸c tØnh vïng nói cao, xa, ®i l¹i khã kh¨n. - Nh÷ng tØnh Ýt ®Êt n¬ng rÉy thêng n»m ven vïng §BSH, ®i l¹i thuËn lîi hoÆc ven c¸c khu ®« thÞ, c«ng nghiÖp, cöa khÈu lín, thuËn lîi ph¸t triÓn n«ng s¶n hµng ho¸. XÐt vÒ b×nh qu©n ®Êt n¬ng rÉy, toµn vïng b×nh qu©n 404 m2/ngêi, trong ®ã: tiÓu vïng T©y B¾c 1.166 m2/ngêi, tiÓu vïng Trung t©m 346m2/ngêi, tiÓu vïng §«ng B¾c chØ cã 83m2/ngêi. Víi diÖn tÝch ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë c¸c tØnh b×nh qu©n chØ 1000 – 1700 m2/ngêi, ®Æc biÖt ë c¸c tØnh cã tû träng ®Êt n¬ng rÉy lín th× theo FAO t×nh tr¹ng sö dông ®Êt cßn xa míi ®¶m b¶o møc an toµn sinh th¸i (møc an toµn lµ 0,4 ha ®Êt n«ng nghiÖp/ngêi). 4. ¶nh hëng cña canh t¸c n¬ng rÉy ®Õn suy tho¸i tµi nguyªn m«i trêng Sù bïng næ d©n sè vµ khan hiÕm ®Êt trång lµ mét thùc tÕ kh¾c nghiÖt vµ buéc ngêi d©n ph¶i canh t¸c n¬ng rÉy ®Ó ®¸p øng nhu cÇu sèng cña con ngêi. C¸c nhµ qu¶n lý vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch thêng coi canh t¸c n¬ng rÉy lµ mét nh©n tè ph¸ ho¹i m«i trêng. Tæ chøc n«ng l¬ng thÕ giíi (FAO) ®· chÝnh thøc khuyÕn c¸o du canh lµ mét sù l·ng phÝ ®Êt vµ søc ngêi, nã lµ nguyªn nh©n chÝnh lµm xãi mßn vµ tho¸i ho¸ ®Êt. 4.1. Canh t¸c n¬ng rÉy vµ sù ph¸t triÓn cña cá d¹i Cá d¹i ph¸t triÓn m¹nh lÊn ¸t c©y trång lµ mét bÊt lîi cña canh t¸c n¬ng rÉy. NÕu canh t¸c trong c¸c khu rõng nguyªn sinh th× sù lÉn ¸t cña cá d¹i t¬ng ®èi thÊp, chØ sau 3-4 n¨m míi bÞ cá d¹i ®e do¹. BiÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt kiÓm so¸t cá d¹i lµ ®Ó hoang cho rõng t¸i sinh. ë Indonesia, cã tíi 20 triÖu ha bÞ cá tranh lÊn chiÕm. ë ViÖt Nam, cá tranh còng lµ mèi ®e do¹ nguy hiÓm nhÊt cho n¬ng rÉy. Nã cã 2 ®Ønh sinh trëng cao vµo th¸ng 5 – 6 vµ 9 – 10. §Ó h¹n chÕ, ®ång bµo thêng trång khoai lang ®Ó gi¶m thiÓu ¸nh s¸ng ®èi víi cá tranh (mét lo¹i c©y a s¸ng) hoÆc lµm cá b»ng tay vµo ®Ønh cao ®Çu tiªn. NÕu ®Ó ®Ønh cao thø 2 ph¸t triÓn nã sÏ ra hoa, t¹o h¹t vµ ph¸t triÓn - lµ mèi th¶m ho¹ cho c¸c vô sau.
§é ph× nhiªu cña ®Êt n¬ng rÉy thêng suy gi¶m nhanh chãng nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p canh t¸c hîp lý, ®iÒu ®ã gi¶i thÝch t¹i sao n¨ng suÊt c©y trång ngµy cµng gi¶m. B¶ng 6 : ¶nh hëng cña c¸c hÖ thèng sö dông ®Êt ®Õn qu¸ tr×nh sôt gi¶m hµm lîng dinh dìng trong ®Êt (®é s©u 0 – 90 cm) + Sù sôt gi¶m chÊt h÷u c¬ trong ®Êt (®Êt ph¸t triÓn trªn ®¸ phiÕn sÐt Thanh Ba – Phó Thä)
+ Sù sôt gi¶m mét sè dinh dìng chñ yÕu trong ®Êt (ChiÒng P»n, Yªn Ch©u, S¬n La).
Nguån : Lª V¨n TiÒm, Bïi Huy HiÒn Qua sè liÖu biÓu trªn ta thÊy, nÕu kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ ®Êt, hµm lîng c¸c chÊt dinh dìng trong ®Êt sau 5 n¨m canh t¸c ®· gi¶m mét c¸ch ®¸ng kÓ. HÇu hÕt c¸c lo¹i ®Êt ë nh÷ng khu vùc nghiªn cøu ®Òu cho thÊy : N¨m ®Çu míi khai hoang ®Êt cßn giµu dinh dìng, song chØ sau mét chu kú canh t¸c, lîng dinh dìng trong ®Êt ®· bÞ c¹n kiÖt. §©y lµ nguyªn nh©n n¨ng suÊt c©y trång ngµy mét gi¶m, thËm chÝ cã n¬i kh«ng cho n¨ng suÊt. 4.3. Sù mÊt ®Êt do xãi mßn röa tr«i T¸c ®éng cña con ngêi kh«ng nh÷ng chØ giíi h¹n trong tÇng canh t¸c mµ ®· x©m ph¹m s©u s¾c tíi toµn bé bÒ dÇy vá phong ho¸, x¸o trén c¸c tÇng ph¸t sinh rÊt khã phôc håi. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, trªn ®Êt trång kh«ng che phñ, lîng ®Êt bÞ xãi mßn cã thÓ lªn ®Õn trªn 100 tÊn/ha/ n¨m, trªn ®Êt trång c©y ng¾n ngµy kh«ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng xãi mßn, lîng ®Êt trªn kho¶ng 70 – 80 tÊn/ha/n¨m. NÕu cã ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng xãi mßn th× lîng ®Êt trªn kho¶ng 30 – 40 tÊn/ha/n¨m. §Êt trång c©y dµi ngµy (chÌ, c©y ¨n qu¶) kho¶ng 5 – 20 tÊn/ha/n¨m, tøc lµ b×nh qu©n mçi n¨m bÞ lÊy ®i mét líp ®Êt 0,5 – 1 cm. Trong khi ®ã, cêng ®é h×nh thµnh ®Êt tõ ®¸ theo c¸c nhµ thæ nhìng th×, trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn cÇn ph¶i 300 n¨m míi h×nh thµnh ®îc mét líp ®Êt dµy 2,5 cm (N. Hudson, 1989). NÕu b×nh qu©n ®Êt n¬ng rÉy mçi n¨m röa tr«i 40 – 50 tÊn/ha th× lîng dinh dìng bÞ röa tr«i theo ®Êt t¬ng ®¬ng víi lîng ph©n bãn ph¶i mua 500-700 ngµn ®ång/ha/n¨m. Song mÊt tiÒn cha ph¶i lµ tÊt c¶ mµ ®iÒu nguy h¹i sù mÊt dÇn tµi nguyªn ®Êt mµ hËu qu¶ lµ nh÷ng ph¶n øng cña tù nhiªn ®·, ®ang vµ sÏ lµ mèi ®e do¹ ®èi víi cuéc sèng con ngêi. II. T×nh h×nh sö dông ®Êt n¬ng rÉy giai ®o¹n 2000 – 2005 Trong 2 n¨m 2004-2005, Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng tiÕn hµnh tæng kiÓm kª ®Êt ®ai toang quèc ë 4 cÊp (c¶ níc, tØnh, huyÖn, x·). Trong lÇn kiÓm kª nµy, hÖ thèng ph©n lo¹i ®¨ng ký thèng kª c¸c lo¹i ®Êt vÒ c¬ b¶n cã sù thay ®æi so víi tríc. Trong nhiÒu trêng hîp, cïng mét tªn ®Êt nh tríc ®©y nhng bao gåm mét sè lo¹i ®Êt kh¸c do t¸ch gép c¸c ch©n ®Êt kh¸c nhau. §Êt n¬ng rÉy còng ë trong trêng hîp nµy. V× vËy, ®Ó viÖc ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n¬ng rÉy mang tÝnh kh¸ch quan vµ logic, chóng t«i chia lµm 2 giai ®o¹n:
1. T×nh h×nh sö dông ®Êt n¬ng rÉy giai ®o¹n 2000-2003 1.1. T×nh h×nh chuyÓn ®æi ®Êt n¬ng rÉy sang c¸c lo¹i ®Êt kh¸c 1.1.1. Chu tr×nh chuyÓn ®æi ®Êt n¬ng rÉy ë níc ta, canh t¸c n¬ng rÉy võa nh»m tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu cña cuéc sèng, võa ®¸p øng nh÷ng tËp qu¸n, tÝn ngìng cña c¸c c d©n vïng ®åi nói. L¬ng thùc võa ®Ó ¨n, võa ®Ó nÊu rîu cóng Giµng; mét sè thãc g¹o ®îc coi nh vËt tÕ lÔ trong mïa c¬m míi. ChÝnh v× vËy, nªn s¶n phÈm cña s¶n xuÊt n¬ng rÉy chñ yÕu lµ c©y l¬ng thùc (tríc ®©y bao gåm c¶ s¾n). §iÒu nµy vÉn ®óng cho ®a sè ®Êt n¬ng rÉy hiÖn nay. MÆt kh¸c, do s¶n xuÊt n¬ng rÉy lµ trång c©y hµng n¨m nªn hËu qu¶ ®Ó l¹i lµ ®Êt bÞ xãi mßn, röa tr«i. HiÖn nay, hÇu hÕt ®Êt trèng ®åi träc lµ hÖ qu¶ cña s¶n xuÊt n¬ng rÉy. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi, nhu cÇu vËt chÊt tinh thÇn cña c d©n vïng nói phong phó vµ ®a d¹ng h¬n, l¹i ®îc sù ®iÒu tiÕt b»ng c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« cña Nhµ níc nªn kinh tÕ hµng ho¸ b¾t ®Çu ph¸t triÓn.... Nh÷ng c©y trång vËt nu«i b¶n ®Þa vµ nhËp ngo¹i ph¸t triÓn m¹nh tõ nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû tríc ®Õn nay nh: chÌ, c©y ¨n qu¶, c¸c lo¹i gia sóc ¨n cá nh tr©u, bß, dª.... ChÝnh ®iÒu nµy ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt n¬ng rÉy. NhiÒu diÖn tÝch ®Êt n¬ng rÉy ®· ®îc chuyÓn sang trång c©y l©u n¨m hoÆc trång cá ch¨n nu«i, nh÷ng n¬i cã nguån níc ®îc bµ con d©n téc x©y dùng ruéng bËc thang trång lóa níc, mét sè diÖn tÝch ®îc chuyÓn sang trång rõng kinh tÕ cho hiÖu qu¶ cao h¬n h¼n. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, hÇu hÕt ®Êt trång chÌ, c©y ¨n qu¶, ®ång cá vµ ruéng bËc thang hiÖn nay vµ tríc ®©y ®Òu cã nguån gèc tõ ®Êt n¬ng rÉy.
Trång c©y l©u n¨m (chÌ, c©y ¨n qu¶) Rõng tù nhiªn vµ rõng t¸i sinh §Êt n¬ng rÉy 
   
§Êt trèng ®åi träc S¬ ®å 4: Chu tr×nh chuyÓn ®æi ®Êt n¬ng rÉy vïng TDMNBB 1.1.2. ChuyÓn ®æi vµ biÕn ®éng ®Êt n¬ng rÉy vïng TDMNBB Qua kÕt qu¶ ®iÒu tra, tæng hîp cña nguån sè liÖu cho thÊy: n¨m 2000 vïng TDMNBB cã 380.209 ha ®Êt n¬ng rÉy. Trong 4 n¨m 2000 – 2003, quü ®Êt n¬ng rÉy cña c¸c ®Þa ph¬ng hÇu hÕt ®Òu biÕn ®éng gi¶m, ®ã lµ dÊu hiÖu tÝch cùc. Cô thÓ biÕn ®éng ®Êt n¬ng rÉy toµn vïng nh sau:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
